De passievrucht door Karel Glastra van Loon

Feitelijke gegevens

• 1999
• 237 pagina's
• Uitgeverij: L.J. Veen

Flaptekst

Eerste zin

We rijden zwijgend naar het ziekenhuis.

Samenvatting

Armin Minderhout en zijn vriendin Ellen hebben een vruchtbaarheidstest laten doen omdat Ellen zwanger wil worden maar dat niet lukt. Uit deze test komt een schokkende uitslag; Armin blijkt onvruchtbaar te zijn, altijd al. Hij heeft namelijk het syndroom van Klinefelter. Dit op zich is al een schokkende ontdekking, maar wat het nog emotioneler maakt is dat Armin dacht dat hij een zoon had.
Armin kwam Monika voor het eerst tegen in de tram in Amsterdam. Hij was zo brutaal te vragen of hij met haar mee mocht winkelen en zij zei ja. Het klikte en al snel hadden ze een relatie. Samen kregen ze een zoon: Bo. Wanneer Bo drie jaar is overlijdt Monika plotseling aan een hersenvliesontsteking.

Na de ontdekking dat Bo zijn zoon niet kan zijn, besluit Armin op zoek te gaan naar de vader van Bo, de ‘dader’. De eerste verdachte die hij bezoekt is Robbert Hubeek, een ex van Monika. Deze blijkt echter niet te weten dat Monika al tien jaar dood is en valt dus af.
Daarna gaat Armin langs bij de huisarts van Monika om hem op de man af te vragen of hij een seksuele relatie had met Monika. De huisarts ontkent dit en de twee raken in een heftige discussie. Armin verlaat woedend de kamer maar is er wel van overtuigd dat de huisarts geen seks heeft gehad met Monika.

Als laatst bezoekt hij Niko Neerinckx, een oud-collega van Monika. Met een smoes weet hij zich binnen te praten bij de vrouw van Niko en raakt met haar aan de praat. Hij komt onder andere te weten dat de zoon van Niko en zijn vrouw ook Bo heet en wanneer de vrouw hem foto’s laat zien van haar kinderen ziet hij een foto van Monika in het foto-album. Armin is er van overtuigd dat Niko de vader van zijn Bo is en wil hem daarmee confronteren. Ellen, zijn huidige vriendin, weet hem te overtuigen dit niet te doen.

Na de dood van Monika raakt Armin in een depressie en grijpt naar de drank. Voordien werkte hij als corrector voor een wetenschappelijke uitgeverij, maar zijn werkgever stuurde hem naar huis om de dood van Monika te verwerken. Hij zorgt alleen voor Bo en neemt hem vaak mee naar de kroeg. Hij zwerft ’s nachts door de straten van Amsterdam met Bo op zijn rug.

In deze periode ziet Armin weinig mensen, behalve de mensen in de kroeg. En behalve Ellen. Ellen was de beste vriendin van Monika en inmiddels ook een goede vriendin van Armin. Af en toe belt Ellen Armin om te vragen hoe het met hem gaat. Er hangt een spanning tussen de twee die te wijten is aan de vrijpartij vlak na de begrafenis van Monika. Dit is niet de enige keer dat Armin en Ellen het bed hebben gedeeld; samen met Monika hebben ze een keer een trio gehad, nog voor de geboorte van Bo. Daarnaast is Armin vreemdgegaan met Ellen, tijdens de zwangerschap van Monika.

Armin en Ellen hebben veel steun bij elkaar groeien steeds meer naar elkaar toe. Ze krijgen een relatie en voeden samen Bo op.
Niet lang na de ontdekking dat Bo zijn zoon niet is, overlijdt de vader van Armin. Armin raakt hierdoor nog meer in de war en gefrustreerd en dit leidt tot geruzie met Ellen. Armin besluit samen met Bo een weekendje naar Ameland te gaan. Ze vissen samen en trekken de natuur in. Het lijkt hen beiden goed te doen. Bo ontmoet een meisje op Ameland en belandt uiteindelijk met haar in bed. Armin raakt hierdoor erg in de war en slaat aan het drinken. Dit loopt er uit de hand en eindigt in een ruzie waarin Armin schreeuwt dat Bo zijn zoon niet is.

Eenmaal weer thuis ontloopt Armin Bo en Ellen. Hij gaat naar het huis van zijn vader om op te ruimen. Hier stuit hij op een briefje van de hand van Monika, gericht aan zijn vader. ‘Ik ben zwanger. M.’ Armin beseft meteen wat dit betekent. Wanneer hij weer thuis komt blijkt Bo een brief gekregen te hebben van Ellen, ook van de hand van Monika. Hierin legt ze Bo uit dat opa eigenlijk zijn vader is. Voor Armin en ook voor Bo begint een moeilijke periode om deze informatie te verwerken.

Personages

Ellen

Armin wordt erg gesteund door Ellen. Hoe zij de periode zelf ervaart wordt niet beschreven. Haar belangrijkste rol in het verhaal is dat ze Armin niet laat stikken, ook al gedraagt hij zich door zijn frustraties niet altijd netjes tegenover haar.

Armin

Het hoofdpersonage is Armin en je leest vanuit zijn ogen. Het verhaal begint met een heftige boodschap en je vraagt je als lezer meteen af hoe hij hiermee om zal gaan. Hij besluit dat hij de waarheid wil weten en begint een zoektocht. Tijdens deze zoektocht wordt hij van de ene in de andere emotie geslingerd. Ook doet het hem terugdenken aan de afgelopen vijftien jaar van zijn leven. Als lezer ga je erg mee in de mening van Armin en ga je uit van de betrouwbaarheid van zijn vrouw en ouders. Maar deze personages blijken uiteindelijk niet zo betrouwbaar te zijn als Armin vermoedde. Zijn eigen vrouw gaat vreemd met zijn eigen vader, zijn moeder en Ellen zijn hiervan op de hoogte maar vertellen hem niets. Al deze ontdekkingen maken van Armin een ander persoon, die logischerwijs meer twijfelt aan de betrouwbaarheid van zijn omgeving en wat zijn rol in het leven is. Hij komt plotseling heel anders in het leven te staan; hij is niet langer de vader maar een halfbroer van Bo.

Quotes

"Ik had nog een kamer moeten toevoegen aan de plattegrond van het Huis van het Weten, denk ik nu: de Kamer zonder Hoop."

"'Nee, gewoon: Bo, b-o,' zei ik. ‘Bo.’ Zoals ze het uitsprak klonk het als Bôh."

Thematiek

Geheim/ familiegeheim

Armin voelt zich al dertien jaar vader van Bo wanneer hij erachter komt dat hij zijn vader helemaal niet is. Dit verandert natuurlijk veel aan de manier waarop hij naar Bo kijkt en hoe hij zelf in het leven staat. Maar daarnaast komen ook de ouders van Armin aan bod, hoe de relatie tussen hen onderling was en hoe hun houding tegenover Armin was. Maar ook Ellen krijgt, op een hele andere manier, te maken met ouderschap. Zij heeft weliswaar zelf geen kinderen, maar krijgt wel de zorg over Bo.

Motieven

Vreemdgaan

Er worden een aantal seksscènes gedetailleerd beschreven, zoals dat vaak gebeurt in de Nederlandse literatuur. In het verlengde van dit motief speelt ook overspel een grote rol. Het feit dat Monika vreemdgaat met de vader van Armin is eigenlijk de basis voor dit verhaal. Maar ook Armin zelf gaat vreemd, met Ellen.

Mens en dier (relatie)

Armin is een liefhebber van vogels en en gaat graag vissen. Daarnaast is hij correcter van een wetenschappelijke uitgeverij waardoor hij veel weetjes op natuurkundig gebied op doet. Een andere Nederlandse schrijver die geïnteresseerd is in biologie en dit verwerkt in zijn romans, is Maarten ’t Hart. Wellicht zijn er tussen deze romans interessante vergelijkingen te leggen.

Rouwverwerking

De dood van Monika brengt een grote veranderingen in de levens van alle hoofdpersonages en is daarom een belangrijk motief. De hoofdpersonages moeten hier allemaal mee om leren te gaan. Later in het verhaal overlijdt ook de vader van Armin.

Motto

"From the start
Most every heart
That’s ever broken
Was because
There always was
A man to blame"

Dolly Parton (‘It Wasn’t God Who Made Honkytonk Angels’)

Dit fragment (letterlijk vertaald als: vanaf het begin, bijna ieder hart, dat ooit is gebroken, was omdat, er altijd, een man schuld aan had) wil zeggen dat wanneer er een hart wordt gebroken, hier altijd een man schuld aan had. Ook in dit verhaal is dat het geval; Cor, de vader van Armin, breekt zijn hart door naar bed te gaan met Monika, zijn vriendin.

Opdracht

Voor Karin

 

Karin is de vrouw van Karel Glastra van Loon

Trivia

Karel Glastra van Loon hield zelf, net als hoofdpersonage Armin, erg van vissen.

‘De passievrucht’ is inmiddels vertaald in meer dan 30 verschillende talen en is daarmee de meest vertaalde Nederlandse roman.

Titelverklaring

De titel wordt nergens in het boek letterlijk vermeld. Het is aannemelijk dat de passievrucht slaat op een kind, in dit geval Bo. Een kind is een vrucht die geboren wordt uit passie. Dertien jaar lang denkt Armin dat Bo zijn zoon is die hij samen met Monika passioneel op de achterbank van zijn auto heeft verwekt. Het blijkt echter dat Monika haar passie deelde met andere mannen, met zijn eigen vader nota bene.

Structuur & perspectief

Het boek bestaat uit vijfenveertig hoofdstukken, waarvan de titel voluit geschreven (en dus geen getal). Het verhaal is chronologisch verteld maar er wordt veel gebruik gemaakt van flashbacks. Zo lees je bijvoorbeeld hoe Armin en Monika elkaar dertien jaar geleden ontmoetten.

Het verhaal wordt vanuit de ik-persoon, Armin, verteld.

Decor

De tijd waarin het verhaal zich afspeelt wordt niet exact genoemd. Het boek is in 1999 uitgegeven en het is aannemelijk dat het verhaal zich rond deze tijd afspeelt, onder andere door de manier waarop de personages elkaar aanspreken. Zo is de relatie tussen Armin en Bo zoals een relatie tussen vader en zoon nu normaal gesproken is; ze spreken elkaar met jij aan en zien elkaar als gelijkwaardig.

Het decor van het verhaal is Amsterdam, de woonplaats van Armin. Een hele grote rol speelt dit niet in het verhaal, behalve dat Armin tijdens de periode waarin hij veel drinkt zwerft door het centrum en veel kroegen bezoekt. Maar in wezen had dit ook het centrum van een andere grote stad kunnen zijn. Naast Amsterdam is Ameland een belangrijke locatie in het verhaal. Hier zijn Armin, Monika en Bo samen geweest en hier keren Armin en Bo jaren later terug om samen te ontspannen. Dit is ook de locatie waar Bo te horen krijgt dan Armin niet zijn vader is.

Stijl

Karel Glastra van Loon schrijft voornamelijk in korte zinnen en gebruikt over het algemeen geen moeilijke woorden. Wel worden er wat wetenschappelijke termen gebruikt, in de context van het correctiewerk van Armin. Deze termen zijn niet echt van belang voor het verhaal en het is dus geen ramp als je die niet begrijpt. Er is een goede balans tussen dialogen en beschrijvingen. Ook de dialogen bestaan vaak uit korte zinnetjes en hebben vaak een humoristische ondertoon door de scherpe tong van Armin.

Beoordeling

Tijdens het lezen van ‘de passievrucht’ is het meteen duidelijk waarom deze roman behoort tot de de klassiekers van de Nederlandse literatuur. Karel Glastra van Loon schrijft in heldere taal en weet hiermee een levendig beeld op te roepen. Het verhaal grijpt je aan en tijdens het lezen voel je je al snel betrokken bij Armin. De personages zijn levensecht en het plot blijft tot het einde erg spannend.

Recensies

"Vertederende momenten (de kabouter bleek een meegereisde spitsmuis) en herkenbare herinneringen vormen het belangrijkste deel van het boek. Glastra van Loon beschrijft ze beeldend, bijna filmisch en daarom is het volstrekt te begrijpen dat De passievrucht verfilmd is." http://www.recensieweb.nl...impel.html

Overhoor jezelf