De passievrucht door Karel Glastra van Loon

Analyse en interpretatie:

1. Titel, ondertitel en motto: De titel van het boek is ‘De passievrucht’. Er is geen ondertitel. De passievrucht wordt gebruikt in de betekenis van een baby, de vrucht die uit passie wordt geboren. Het is natuurlijk voor Armin heel moeilijk, of zelfs niet, te aanvaarden dat Monica met zijn vader met passie seks heeft gehad. Bo is in het boek, figuurlijk gesproken, de passievrucht. De titel wordt niet letterlijk in het boek vermeld. Het boek heeft verder geen motto.

2. Genre: ‘De passievrucht’ is een psychologisch roman. Je leest mee in de gedachten van Armin, hoe hij worstelt om te aanvaarden dat Monica met iemand anders heeft gevreeën toen zij een relatie met hem had. Je ziet dat zijn psychische kant benadrukt wordt in het boek. Er wordt in het boek minder aandacht aan gebeurtenissen besteedt. Het gaat er meer over hoe Armin over deze gebeurtenissen denkt. Wat ook erg naar voren komt in het boek is het ‘Whodunit’ aspect. Een soort detective zou je het dus ook kunnen noemen. Een nadeel hiervan is dat sommige lezers zich misschien alleen gaan richten op wie het gedaan heeft, en minder op waar het verhaal om gaat, om de wanhoop van het horen dat je niet de vader bent van je zoon. Zij kijken ook niet naar de stukken over de evolutietheorie en de biochemica.

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

3. Thema, motief, idee en wereldbeeld: Er kunnen in het boek twee thema’s onderscheiden worden. Het eerste, en meteen het belangrijkste, thema is twijfel aan het vaderschap. Dit thema komt het duidelijkste naar voren in het boek. Het hele verhaal draait om dit thema. Het tweede, dieper liggende thema van het boek is het feit dat wij denken de werkelijkheid te kennen, maar dat die toch anders blijkt te zijn. Een motief zou het ‘Vatersuchermotiv’ kunnen zijn. Alleen is deze roman er dan een variatie op, het werkelijke ‘Vatersuchmotiv’ komt hier niet in terug. Armin zoekt in het boek de vader van zijn vermeende zoon, niet naar zijn eigen vader.

4. Symbolen, beelden en verhaallagen: Als symbool in het boek zou men het getal dertien kunnen zien. Men zou het getal kunnen zien als het verlies van de onschuld: Bo is dertien als Armin hoort niet zijn vader te zijn, Armin zijn vader was dertien toen hij zijn vader verloor en Armin zijn vriendin Monica was dertien toen ze ontmaagd werd. Ik denk niet dat er in het boek meerdere verhaallagen voorkomen. De gebeurtenissenlaag zou de geschiedenis van de tijd voor Monica’s dood kunnen voorstellen.

5. Opbouw, structuur en spanning: Het verhaal verloopt niet in chronologische volgorde. Er vinden veel sprongen in de tijd plaats. Armin verteld van zijn leven voor de dood van zijn vriendin Monica, hierdoor vinden er veel sprongen in de tijd plaats. Het verhaal heeft hierdoor een fragmentisch karakter. Het verhaal heeft twee verhaallijnen: het leven voor Monica haar dood en het leven na haar dood, met de zoektocht van Armin naar de biologische vader van Bo. Het leven van Armin voor Monica’s dood wordt beter en leuker voorgesteld dan het leven van Armin erna omdat het boek geschreven is door de ogen van Armin, die nog steeds treurt om het verlies van Monica. Het boek heeft een lange spanningsboog. Zoals in een detective komt de lezer pas op het einde de ontknoping te weten van de speurtocht die Armin houdt. Het hoogtepunt van het verhaal ligt hierdoor op het einde, als het raadsel wie de biologische vader van Bo is wordt opgelost. De belangrijkste gebeurtenis in het boek is het moment waarop Armin te horen krijgt dat hij al heel zijn leven onvruchtbaar is en dus niet de vader van Bo kan zijn. Het verhaal begint midden in een handeling, in medias res. Je rijdt ineens mee met Armin en Ellen naar het ziekenhuis, om de uitslag te horen van hun vruchtbaarheidsonderzoek. De lezer wordt zeg maar meteen naar de belangrijkste gebeurtenis in het boek geleid. Het verhaal heeft een gesloten einde, het raadsel wie de biologische vader van Bo is wordt op het einde opgelost.

6. Personages : De hoofdpersoon in het boek is Armin. Armin is in de dertig jaar. Hij is een round character omdat je veel over hem te weten komt. Van beroep is hij corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij. Dit is van extra betekenis voor het verhaal: hij is een geboren rechtzetter, en uitgerekend die blijkt toegerust met een spelfout in zijn genen. Hij is tevens liefhebber van biochemische weetjes en feitjes. Hij is qua karakter erg wantrouwend, hij verdenkt iedereen er van de biologische vader van Bo te zijn, zelfs zijn eigen huisarts. Daarbij komt nog eens dat hij altijd de waarheid wil weten. De bijpersonen zijn Bo, Monica, Ellen, Dees en de ouders van Monica en Armin zelf. Bo is de vermeende zoon van Armin en Monica. Tot op het einde van het boek is het niet duidelijk wie de biologische vader van hem is. Hij is in het boek rond de dertien jaar oud. Er wordt meer over zijn leven verteld, over de tijd voor Monica’s dood, vanaf dat hij ongeveer drie jaar oud was. Monica is de vroegere vriendin van Armin. Ze is gestorven aan een hersenvliesontsteking, in het boek toen jaar geleden. Hierdoor moet Armin voor Bo zorgen. Ellen is de tegenwoordige vriendin van Armin. Ze is tevens een vroegere vriendin en collega van Monica. Zij heeft Armin uit zijn rouwperiode om Monica gehaald, een periode waarin hij veel dronk, en ’s nachts altijd op stap was. Zij en Armin voeden nu samen Bo op. Dees is de beste vriend van Armin aan wie Armin zijn avonturen verteld die hij beleefd in de zoektocht naar de biologische vader van Bo. Dees is vastbesloten de evolutietheorie van Darwin omver te werpen, en houdt Armin op de hoogte van zijn kritiek op deze theorie. De ouders van Armin en Monica komen minder vaak voor in het boek. Vooral de ouders van Monica komen weinig voor omdat Armin het niet zo opheeft met die mensen. Alleen de vader van Armin speelt een grotere rol in het boek omdat hij de biologische vader van Bo is, en omdat hij in de ogen van Armin een ‘alleskunner’ is, wat Armin zelf niet is, omdat hij zijn enige grote liefde heeft laten gaan.

6. Personages : De hoofdpersoon in het boek is Armin. Armin is in de dertig jaar. Hij is een round character omdat je veel over hem te weten komt. Van beroep is hij corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij. Dit is van extra betekenis voor het verhaal: hij is een geboren rechtzetter, en uitgerekend die blijkt toegerust met een spelfout in zijn genen. Hij is tevens liefhebber van biochemische weetjes en feitjes. Hij is qua karakter erg wantrouwend, hij verdenkt iedereen er van de biologische vader van Bo te zijn, zelfs zijn eigen huisarts. Daarbij komt nog eens dat hij altijd de waarheid wil weten. De bijpersonen zijn Bo, Monica, Ellen, Dees en de ouders van Monica en Armin zelf. Bo is de vermeende zoon van Armin en Monica. Tot op het einde van het boek is het niet duidelijk wie de biologische vader van hem is. Hij is in het boek rond de dertien jaar oud. Er wordt meer over zijn leven verteld, over de tijd voor Monica’s dood, vanaf dat hij ongeveer drie jaar oud was. Monica is de vroegere vriendin van Armin. Ze is gestorven aan een hersenvliesontsteking, in het boek toen jaar geleden. Hierdoor moet Armin voor Bo zorgen. Ellen is de tegenwoordige vriendin van Armin. Ze is tevens een vroegere vriendin en collega van Monica. Zij heeft Armin uit zijn rouwperiode om Monica gehaald, een periode waarin hij veel dronk, en ’s nachts altijd op stap was. Zij en Armin voeden nu samen Bo op. Dees is de beste vriend van Armin aan wie Armin zijn avonturen verteld die hij beleefd in de zoektocht naar de biologische vader van Bo. Dees is vastbesloten de evolutietheorie van Darwin omver te werpen, en houdt Armin op de hoogte van zijn kritiek op deze theorie. De ouders van Armin en Monica komen minder vaak voor in het boek. Vooral de ouders van Monica komen weinig voor omdat Armin het niet zo opheeft met die mensen. Alleen de vader van Armin speelt een grotere rol in het boek omdat hij de biologische vader van Bo is, en omdat hij in de ogen van Armin een ‘alleskunner’ is, wat Armin zelf niet is, omdat hij zijn enige grote liefde heeft laten gaan.

7. Tijd: Het verhaal speelt zich in de tegenwoordige en verleden tijd af. De verleden tijd verteld het verhaal van de relatie tussen Monica en Armin. De tegenwoordige tijd verteld de speurtocht van Armin naar de biologische vader van Bo. De vertelde tijd loopt ongeveer vanaf het begin van de relatie tussen Armin en Monica tot de ontdekking van de echte vader van Bo, ongeveer vijftien jaar. De verteltijd is 237 bladzijden. Het boek is niet chronologisch opgebouwd. Dit komt doordat Armin herinneringen heeft aan de tijd dat hij een relatie met Monica had. Je leest mee met de gedachten van Armin zodat je vanzelf meegaat in zijn verleden. Het tijdsperspectief is zowel ‘vision par derrière’ als ‘vision avec’. Het verhaal speelt zich namelijk af in het verleden, waarvan de lezer de afloop weet, Monica zal doodgaan, en het speelt zich af in het heden, waarvan men nog niet weet wat er in de toekomst zal gebeuren. Er bestaat hierdoor ook een vertellende ik en een belevende ik, deze wisselen elkaar af.

8. Perspectief: Het perspectief ligt bij Armin. Er is een ik-vertelsituatie. Je leert de gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon, Armin, goed kennen. Het perspectief is eenvoudig, je ziet de gebeurtenissen door de ogen van één persoon. Het effect is dat het verhaal wanhopiger wordt, de hoofdpersoon is namelijk wanhopig om de echte vader van Bo te vinden.

9. Ruimte: De plaats waar het verhaal zich voornamelijk afspeelt is Amsterdam. Armin woont namelijk met Ellen en Bo in deze stad. Hij heeft er ook gewoond met Monica, toen zij nog leefde. De ruimte is verder niet van veel betekenis voor het verhaal zelf. Armin struint in de periode na Monica’s dood wel veel door de straten van Amsterdam, wat overeen zou kunnen komen met de onrust die in hem woedt na de dood van Monica, maar ook nadat hij te horen heeft gekregen dat Bo niet zijn natuurlijke zoon is.

10.Taalgebruik en stijl: Het taalgebruik was over het algemeen goed te volgen, behalve de wetenschappelijke stukken die Armin citeert uit zijn werk. Er komt geen beeldspraak in het boek voor. Soms viel je met het begin van een nieuw hoofdstuk ergens midden in een gedachte van Armin, dan was het even moeilijk te volgen, maar dat werd meestal gauw weer duidelijk. Het effect is dat je echt het idee krijgt Armin’s gedachten te lezen. Het verhaal bevat tevens betogende passages waarin Dees zijn verklaringen geeft waarom de evolutietheorie van Darwin niet klopt. Hierdoor komt het tweede thema van het boek, de waarheid onterecht denken te kennen, duidelijk naar voren. Het is een modern verhaal met een modern probleem, een probleem dat van de laatste jaren is.

Achtergrond van de schrijver:

Biografische gegevens: Karel Glastra van Loon werd in 1965 geboren. Hij is behalve schrijver ook freelance journalist en televisiemaker van het programma ‘Lopende Zaken’. Eerder verscheen van hem de verhalenbundel ‘Vannacht in de wereld gek geworden’ in 1997, die genomineerd werd voor de ‘ECI-prijs voor schrijvers van nu’. Voor zijn boek de passievrucht won hij de Generale Bank-literatuurprijs.

Beeld van schrijverschap: Karel Glastra van Loon heeft tot nu toen nog maar twee literaire werken gemaakt. Een echt beed van het schrijverschap is nog niet te vormen.

Achtergronden van het boek: (kritiek) Rogi Wieg: Het boek leest als een trein, is onderhoudend en spannend. Een uniek debuut.

Wim Vogel: De passievrucht overstijgt met gemak het niveau van de gemiddelde ‘whu dunnit’. De vragen na het einde zijn de echte vragen. Dat Glastra van Loon die probeerde te beantwoorden, is al heel wat. (Haarlems Dagblad 15-9-’99)