Renate Dorrestein Zolang er leven is (2004)
Gebruikte editie
In november 2004 verscheen bij haar vaste uitgeverij Contact de 18e roman van Renate Dorrestein. Op de voorkant is afgebeeld een foto met een struikachtig landschap(de speelweide) met centraal daarin een kinderwagen van een ouderwetse soort. De afbeelding moet de wagen van de baby Babette voorstellen die in de roman een prominente plaats inneemt. De roman telt 320 pagina's.
Verhaalopbouw
De roman is opgebouwd in drie delen die Zomer, Herfst en Winter zijn getiteld. Deze delen zijn weer onderverdeeld in getitelde hoofdstukken. Alle delen hebben 3 hoofdstukken. Dat kan geen toeval zijn. Niet voor niets heet hoofdstuk 3 uit Deel I Drie is een heilig getal. De opbouw van deze roman heeft dus met dit 3 x 3 motief een opgezet doel..
Perspectief
De roman heeft een meervoudig perspectief. Van diverse hoofdpersonen komen we te weten wat ze zien, denken en voelen. Dat gebeurt in de hij/zijstijl; de vertellers noemen we dus personale vertellers. Op deze manier kun je goed te weten komen hoe de personages over elkaar denken. In de roman zijn vier personale vertellers: we bekijken het verhaal vanuit Laurens (wiens vrouw is overleden) Gwen (van wie het dochtertje Babette is verdwenen) Beatrijs die in deel 2 zelf even verdwijnt en Niels (de zoon van Laurens) die denkt dat hij de verdwijning op zijn geweten heeft. De meeste keren dat het perspectief van het ene personage naar het andere binnen een hoofdstuk verschuift, gebeurt dit door middel van een regel wit.
Decor en tijd
De inhoud van de roman speelt zich af in de eerste jaren van deze eeuw: er is sprake van een betaling in euro's en er wordt door de “gothic girl Yaja” gesproken over afleveringen van de populaire serie Costa op televisie. Daarom speelt het decor zich af in de zomer van 2002 of 2003. Het is niet met zekerheid te zeggen waar de plaats van het vakantiehuis is, maar aannemelijk kan worden gemaakts dat het een plaats is in het oosten van Nederland, omdat het vakantiehuis gelegen is aan een route pal langs het beroemde Pieterpad. (blz. 53, 1e druk) Dit is de bekendste toeristische wandelroute in Nederland van Maastricht naar Groningen, waarlangs vroeger mergel werd vervoerd. De plaats waar het vakantiehuis staat, is anderhalf uur rijden met de auto vanuit Amsterdam. Wanneer we Gelderland nemen als meest aannemelijke provincie, moet het verhaal zich afspelen in de buurt van bijvoorbeeld Doetinchem.
Titelverklaring
De titel wordt gevormd door de eerste vier woorden van de zegswijze: “Zolang er leven is, is er hoop.” Het wordt gebruikt in de betekenis van mensen die bijvoorbeeld ernstig ziek zijn, maar nog wel in leven zijn. Of over kinderen die verdwenen zijn, maar van wie het doodsbericht nog niet definitief is. Gezien het feit dat de baby Babette verdwijnt in het eerste deel van het boek, is deze zegswijze en de titel die ervan afgeleid is, dus heel toepasselijk. Toch blijkt in werkelijkheid vaak het omgekeerde waar te zijn. Er is niets zo erg als de onzekerheid, zeker bij de verdwijning van een kind. De ontnuchterende werkelijkheid (bijv. de ruwe constatering van de dood, moord of zelfmoord) is heel erg, maar de onzekerheid van ouders is vaak nog veel erger. De rechercheur tegen Gwen, wanneer de baby verdwenen is: “Je kunt nog beter een graf hebben, onzekerheid is erger dan de dood.”
Motto
Het motto van de roman is een dichtregel van Gerrit Achterberg: “En de hoop is een krijtwit, kind dat lacht, tegen de rover, die het slacht.” Via de zoekmachine Google kun je erachter komen dat dit de laatste twee regels zijn van het mooie gedicht van Achterberg “Spreekuur “ met de ondertitel “voor doktoren en professoren in ziel en taal “. Dorrestein kan het citaat ook geplukt hebben van de site: www.citatennetwerk.nl. Dan het woordje “hoop” intikken.
In de roman komen enkele opvallende citaten voor waarin “hoop”genoemd wordt. De zuster in het verpleegtehuis tegen Beatrijs: “Je moet de hoop nooit verliezen.” Beatrijs tegen Laurens: “Veren zijn anders ook het kleed van de hoop, wist je dat ?. Emily Dickenson schreef tenminste: “Hoop is het ding met veren, dat nestelt in de ziel.”
En de politierechercheur die aan Gwen meedeelt: “Hoop is een mooi ding, maar het kan je ergste vijand worden, neemt u dat maar van me aan.
Het motto wordt natuurlijk via de titel verbonden aan het thema van de roman. Zolang er leven is, is er natuurlijk hoop. Dat moet een troost zijn waaruit mensen kunnen putten. Die troost wordt verbeeld door de titel, waaruit weliswaar het gedeelte `...is er hoop' is weggelaten, maar die toch nadrukkelijk naar de mogelijkheid van een goede afloop verwijst. Juffrouw Nicky zegt dit tegen Niels die met zijn overleden moeder worstelt. Vandaar ook dat Laurens (een van de vertellers) aan het einde van de roman concludeert `al is het maar de deemoedige hoop dat onze kinderen een verbeterde versie van onszelf zullen zijn. En het vreemdste van alles is dat dat meestal nog uitkomt ook'.
Thematiek
In een vier pagina's tellend interview in Boek, een nieuw tijdschrift voor literatuur, Nummer 2, december 2004, (“Recensenten zijn boekenhaters”) stelt Dorrestein dat de nieuwe roman gaat over de manier waarop we als mensen het hoofd moeten bieden aan onzekerheden. Op ieder niveau geldt dit voor de personages: de volwassenen in de roman, maar het geldt ook voor de kinderen.. Ze krijgen te maken met bestaansonzekerheden, die maakt dat ze doordraaien en flippen. Maar zolang er leven is, is er hoop. Die hoop, kan echter je grootste vijand worden bijvoorbeeld, wanneer je baby gestolen wordt en je niet weet waar je moet zoeken. Als je maar genoeg door het lot wordt getart, ga je gekke dingen doen, omdat je zekerheden weg zijn gevallen. Jaar in, jaar uit hebben de drie vriendinnen Beatrijs, Gwen en Veronica de zekerheid van de reunie in het vakantiehuis gehad: dat was een vaste zekerheid in het leven. Maar die zekerheid is verstoord. Laurens gaat eerst uit zijn dak, omdat zijn stabiele relatie met Veronica wordt verstoord. doordat ze een keer vreemd gaat. Vervolgens sterft ze aan een hersenbloeding, waardoor hij zich ook nog schuldig voelt. Hij ziet dingen in zijn huis verplaatst, hoort zijn zoontje met haar praten, wil zelf ook spiritueel contact met haar en wendt zich tot een mannelijke Jomanda. Beatrijs is haar basis kwijt, want ze heeft haar man Frank ingeruild voor haar nieuwe loverboy Leander, verandert van baan, heeft drie miskramen achter de rug, wordt vastgebonden door de kinderen. komt in een verpleegtehuis en stuurt tenslotte ook Leander weer weg. Gwen heeft het na de verdwijning van Babette helemaal moeilijk, haar vriendin is al weg (overleden), de imkerij gaat later ook nog failliet, en de onzekerheid over Babettes ontvoerders. Haar angstreactie wanneer Babette tijdelijk voor de tweede keer verdwenen is, is dan ook goed te begrijpen. De mens vreest onzekerheid het meest in zijn leven, is de boodschap van Renate Dorrestein in dit boek. Gruwelen als bijvoorbeeld moord en oorlog zijn vaak beter te verdragen. Vergelijk de reacties van ouders van weggelopen kinderen in een programma als Spoorloos of Vermist. In de roman wordt het thema van die grote onzekerheid in het leven ondersteund met motieven als ongeluk, het noodlot, de verdwijning, de kidnapping, het spirituele en het occulte, overspel, verliefdheid, dood etc.
In de roman wordt verder niet uit de doeken gedaan wat er met Babette is gebeurd en wie haar ontvoerd heeft. Renate Dorrestein doet dit opzettelijk, zegt ze in het bovengenoemde interview. Ook de lezer moet namelijk dezelfde onzekerheid ervaren als Gwen is overkomen.
Samenvatting van de inhoud
Deel I Zomer (blz. 9 -104)
Het boekverslag gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
1 seconde geleden
W.
W.
Een geweldige samenvatting, ik heb er zeer veel aan gehad. Wel mis ik een uitgebreid(er) stuk over de schrijfstijl.
8 jaar geleden
Antwoorden