Zolang er leven is door Renate Dorrestein

Gegevens:

Schrijfster:Renate Dorrestein
Titel:Zolang er leven is
Uitgeverij Contact
Eerste druk: 2004

Motto/titelverklaring:

Het boek heeft geen opdracht. Het heeft wel een motto. Het motto is een dichtregel van Gerrit Achterberg uit het gedicht 'Spreekuur'.

De dichtregel luidt als volgt: "En de hoop is een krijtwit kind,dat lacht tegen de rover, die het slacht.

Dit motto slaat op de hoop die het hele boek lang een hele grote rol speelt. Het motto is verbonden met de titel. De titel, "Zolang er leven is", komt van het gezegde "zolang er leven is, is er hoop".

Biografie Renate Dorrestein:

Het gezin waarin Renate Dorrestein (geboren op 25 januari 1954) opgroeide, was rooms-katholiek. Ze heeft op de nonnenschool gezeten en op het gymnasium, waarna ze als journalist in de leer ging bij de bladen Libelle en Panorama. Door de ervaringen die ze opdeed in haar leven vormde ze een sterke persoonlijkheid en schrijfstijl. Ze ging freelance schrijven en schreef o.a. collums voor de Opzij, Het Parool en de Viva. Na 1982 ontwikkelde ze zich op feministisch gebied.In 1983 kwam haar debuut roman "Buitenstaanders" uit. In 1986 was Renate Dorrestein betrokken bij de oprichting van de Anna Bijns Stichting. Naast de vele romans die ze schreef, schreef Renate ook twee autobiografische boeken; de een over de ziekte ME waar ruim tien jaar mee heeft geworsteld en de ander over haar zusje die in 1979 zelfmoord pleegde. In 1993 richtte ze het ME-fonds op ter bevordering van de onderzoeken naar ME en CVS. In 2004 ging dit fonds failliet. Ook rond die tijd kreeg ze de Annie Romeinprijs voor haar hele oeuvre en verder zijn veel van haar boeken genomineerd voor een aantal prijzen. Veel van haar boeken zijn vertaald in veertien landen (o.a. VS en Japan).

"Zolang er leven is" heeft ze in een fase van haar leven geschreven waarin ze net haar ziekte had overwonnen en dat zie je ook terug in het boek door het gevoel van hoop wat eruit spreekt. Ze heeft een feministische kijk op de wereld, wat in dit boek niet heel erg naar voren komt, maar wat je toch wel een beetje merkt doordat het vooral om de drie vrouwen, tevens de hoofdrolspeelster, wordt verteld.

Personages:

Gwen: Voor de buitenwereld lijkt ze een lieve en chaotische persoon. Van binnen is ze dat eerst ook wel, maar halverwege het boek verandert dat en heeft ze er een beetje genoeg dat ze een reputatie heeft als iemand waarbij je altijd terecht kan. Er wordt vaak in het boek door andere hoofdpersonen gedacht: "Goede, lieve Gwen, zelfs in de bitterste tijden staat er bij haar op het vuur wel een pan met soep te pruttelen." of "Gwen is te goed voor deze wereld". Gwen heeft blond haar en ze is denk ik ergens in de dertig, want ze heeft vijf kinderen, maar ze is ook nog niet zo heel oud. Ze is de beste vriendin van Beatrijs en wijlen Veronica.

Laurens: Leurens is de weduwnaar van Veronica, de beste vriendin van Gwen en Beatrijs. Hij is een beetje egoIstisch e heeft het heel zwaar met de dood van zijn vrouw en het alleen opvoeden van zijn twee zoontjes. Hij is heel goed in complimentjes geven en niemand kan ooit boos op hem worden. Er wordt niks verteld over zijn uiterlijk.

Beatrijs: Beatrijs is een aardige vrouw en de beste vriendin van Gwen en wijlen Veronica. Ze houdt van kunst en mooie dingen en vindt het leuk om zich mooi aan te kleden. Ze is eigenlijk een beetje het midden tussen Laurens en Gwen. Ze is op de goede momenten egoïstisch.Ergens is ze ook wel een beetje naief. Ze is nogal mollig en van dezelfde leeftijd als Gwen. Verder wordt er niks over haar uiterlijk gezegd.

Veronica: Veronica komt eingelijk niet in het boek voor, want op het moment dat het verhaal begint is zij al overleden. Toch heeft zij een belangrijke rol in het verhaal. Veel mensen hebben verdriet om haar. Ze wordt beschreven als een natuurliefhebber.

Niels: Niels is het zoontje van Laurens en wijlen Veronica. Hij heeft het er erg moeilijk mee dat zijn moeder is overleden. Zo gaat hij het mensen soms verwijten dat zij het makkelijk hebben en niet weten hoe het is om zonder moeder te leven. Hij is een erg intelligent ventje. Hij zit in de middenbouw van de lagere school en is dus ergens tussen de acht en tien jaar oud.

Timo: Timo is de man van Gwen. Hij is altijd optimistisch. Alleen wanneer hun dochtertje Babette is verdwenen en de imkerij failliet dreigt te gaan, verdwijnt zijn optimisme een beetje.

Leander: Hij is de vriend van Beatrijs en de vader van Yaya. Hij blijft altijd kalm in de meest benarde situaties, ookal heeft ook hij soms vreemde, onbezonnen acties. Hij heeft paranormale gaven en denkt dat hij altijd alles het beste weet.

Yaya: Ze is een echte puber en is het nergens mee eens. Ze is dertien jaar oud en ziet er nogal gothic uit. Ze verveelt zich zo'n beetje altijd.

Het verhaal wordt vanuit Gwen, Beatrijs, Laurens en Niels verteld. Dit zijn dus de hoofdpersonen.

Ontwikkeling hoofdpersonen:

Gwen: Gwen is in het begin van het boek alleen maar lief en zachtaardig en ze wil altijd iedereen helpen en probeert de vrede te bewaren als er ruzie's ontstaan. Door de verdwijning van Babette wordt ze een beetje wantrouwend enook als Babette weer terug is blijft dit wantrouwen een rol spelen. Ze is het zat om als de goede persoon te worden gezien en is alles eigenlijk een beetje zat.

Laurens: Laurens is aan het begin van het boek nogal egoïstisch en hij kan de dood van zijn vrouw niet accepteren. Aan het eind van het boek beseft hij pas echt dat zijn vrouw dood is en niet meer terug komt. Voor hem valt alles een beetje op zijn plek.

Beatrijs: Aan het begin van het boek heeft ze helemaal genoeg van haar vorige man en gooit ze haar leven om door met Leander te gaan. Hij is paranormaal begaafd en zij raakt daar ook in geinteresseerd en samen leiden ze een heel sober leven. Aan het eind van het boek, als ze na twee maanden in het ziekenhuis te hebben gelegen, weer thuis komt, beseft ze dat ze haar oude leven met Frank, haar vorige man, mist. Ze mist hun kleurrijke huis vol met prulletjes en heeft genoeg van het sobere leven dat ze met Leander leidt.

Niels: Aan het begin van het boek heeft hij het zwaar met zijn moeders dood en met hoe zijn vader zich gedraagt. Laurens laat het huishouden verslappen en er zijn geen leuke dingen meer om naar uit te kijken als hij uit school komt. Aan het einde van het boek kan hij het beter accepteren dat zijn moeder er gewoon niet meer is en zeker als zijn juffrouw en grote liefde Nicky voorstelt om samen met hem naar het graf van zijn moeder te gaan.

Citaten hoofdpersonen:

Beatrijs: "Beatrijs was altijd dol geweest op de kinderen van haar vrienden. Ze compenseerden haar eigen gemis een beetje. Ze had niet anders verwacht dan dat het ook met Yaja vanzelf zou gaan. Misschien was het de leeftijd waardoor dat was mislukt. Of wellicht lag het aan de hondenriem met puntig ijzerbeslag die het meisje om de hals droeg en aan haar T-shirts met doodshoofden en Dracula's erop. Gothic heette dat, wist ze sinds kort. Er hoorde een witgekrijt geizcht bij, met kohl omrande ogen, sluik, zwartgeverfd haar dat in het midden was gescheiden, een een koele aroogantie jegens de rest van de wereld."

Niels: "Het lot was er niet op uit eerlijk of rechtvaardig of zelfs maar logisch te zijn. Onverschillig en zonder aanzien des persoons sloeg het toe. Het ene moment was er nog geen vuiltje aan de luch en het volgende moment was je in onuitsprekelijke rampspoed ondergedompeld. Dat was het enige waarvan je op aankon: dat het lot verzot was op het totaal onverwachte."

Laurens: "Vreemd was het. Heel vreemd zelfs, dat je overdag competent een bedrijf leek te leiden, dat je onderhandelingen voerde en contracten tekende, papier inkocht en nieuwe persen bestelde, mensen aannam of ontsloeg, terijwl; je je iedere nacht in complete, inktzwarte wanhoop afvroeg: wie ontfermt zich over mij, wie zorgt er voor mij? De gedachte ergerde hem. Hij dacht: Ikzelf natuurlijk, wie anders?"

Gwen: "Gwen was iemand die wulke dingen begreep. Gwen oordeelde niet."

Thematiek:

Het hoofd thema is hoop. Iedereen in het boek, volwassenen en kinderen, krijgen in het boek te maken met bestaansonzekerheden en de hoop op dat het weer beter wordt.

Onzekerheid speelt ook een grote rol. In het boek lijkt het wel alsof alles in het leven onzeker is en dat het lot bepaalt hoe je leven loopt en dat je er zelf niks in in te brengen hebt. In één zin: het boek gaat over bestaansonzekerheid en over de hoop die hierbij komt kijken.

Ruimtes:

Topografische ruimte: Het huis van Gwen en Timo speelt een van de grootste rollen in het boek. Al het verdriet wordt hier gedeelt en besproken, maar ook de goede tijden komen hier ten sprake. Het huis van Beatrijs van Leander speelt voor Beatrijs een grote rol. Bestrijs is bij Leander ingetrokken en als ze na twee maanden in het ziekenhuis te hebben gelegen weer thuis komt, komt ze daar tot het besef dat ze haar oude leven mist, doordat het huis van Leander gewoon heel somber en kaal is. Ook speelt voor haar het ziekenhuis een rol, want daar bedenkt ze dat ze eigenlijk iets anders wil met haar leven. Voor Laurens speelt zijn huis een grote rol, want hij wordt daar de hele tijd met zijn neus op het feit dat zijn Veronica daar is overleden gedrukt. Het veldje bij de kolk speelt ook een belangrijke rol, want dat is de plek waar Babette verdwijnt.

Klimatologische ruimte: Het boek is verdeelt in drie delen: zomer, herfst en winter. In de zomer vindt de verdwijning van Babette plaats, in de herfst lijkt iedereen een beetje wanhopig te worden en in de winter komt het allemaal, zo goed als dat kan, weer goed. De jaargetijden staan dus in contrast met de gebeurtenissen. Alleen de herfst lijkt op zijn plaats aangezien de herfst het treurigste jaargetijde is en iedereen in de herfst wanhopig wordt.

Samenvatting:

Elke zomer houden de drie vriendinnen (Gwen, Beatrijs en Veronica) samen met hun mannen en kinderen een weekje vakantie in het huis van Gwen en Timo. Dit jaar loopt het echter een beetje anders als Veronica aan een onverwachtse hersenbloeding overlijd en haar man Laurens hun twee zoontjes, Niels en Toby, in groot verdriet achterlaat. Beatrijs scheidt van Frank, waarmee ze jaren getrouwd was, en haar nieuwe vriend, Leander, wordt niet erg gewaardeerd in het gezelschap.

Hij is een ziener en als hij ook nog zijn puberende dochter Yaya meeneemt is de maat vol.

Als ze met zijn allen terug komen van een picnick, ontdekken ze dat Babette, het vijfde baby dochtertje van Gwen en Timo, weg is.

In dezelfde tijd hebben Laurens en zijn zoontjes het erg moeilijk met de dood van Veronica.

Na twee maanden vind Gwen, met hulp van Leander en Bobbie, de zus van Timo, die bij hun in het zomerhuis woont, Babette weer terug. Iedereen is blij en Laurens en zijn zoontjes komen met champange aanzetten en ook Beatrijs, Leander en Yaya komen langs.

Dan brengt Yaya de kinderen op het idee iemand te ontvoeren, Beatrijs is het slachtoffer. Hierdoor verbrijzeld ze haar knieschijf en moet twee maanden in het ziekenhuis liggen. Daar begint ze na te denken over haar relatie met Leander en komt ze tot de conclusie dat ze het eingelijk niet zo fijn heeft als ze altijd dacht. Ze verlangt zelfs terug naar haar leven met Frank.

Laurens heeft nog steeds de dood van zijn vrouw nie geaccepteerd en denkt nu zelfs dat ze dingen in huis verplaatst om signalen af te geven. Hij probeert Leander om hulp te vragen, maar die verklaart hem voor gek en laat hem zitten met zijn probleem.

Gwen heeft het thuis heel moeilijk mede omdat hun imkerij failliet is en met het verdwijnen en weer verschijnen van Babette alles anders is geworden.

Dan komt Yaya in het weekend bij Gwen en Timo logeren en dat maakt het allemaal nog moeilijker.Yaya verveeld zich en belt haar vader dat hij haar moet komen ophalen. Beatrijs gaat ook mee en bij Gwen en Timo aangekomen blijken Laurens en zijn zoontjes daar ook te zijn. Leander vind Toby, zoontje van Laurens, bij Yaya in zijn eigen braaksel en het blijkt dat Yaya Toby heeft laten kotsen omdat ze dan de duivel uit hem kon verjagen. Iedereen, behalve Leander, wil Yaya hiervoor straffen, maar zij is verdwenen samen met Babette.Gwen raakt in paniek en vind Yaya uiteindelijk met Babette en wordt woedend op haar.

Dit allen is de druppel voor Beatrijs en als Leander samen met zijn dochter naar huis gaat blijft zij bij Gwen en Timo.

Als Laurens weer naar huis rijdt met zijn zoontjes, komt hij eidenlijk tot het besef dat zijn vrouw echt dood is en hij besluit dat het tijd is om is een kijkje te nemen op de begraafplaats.

Mening:

Ik vond het een erg aangrijpend boek, maar wel luchtig en met humor geschreven. Ik kon me goed in leven in de personages. Tijdens het lezen krijg je de vragen: waarom gaat Veronica vreemd? Had ze al eerder iets aan haar hoofd of kreeg ze zomaar een hersenbloeding? Waarom flipt Laurens zo enorm als hij ontdekt dat Veronica is vreemd gegaan, terwijl hij zelf ook wel eens is vreemd gegaan en zat daar nog iets meer achter wat je als lezer niet te horen krijgt? Wie heeft Babette ontvoerd en waarom?

Deze vragen worden ook aan het einde van het boek niet beantwoord en daarom zit de spanning er ook tot het einde in. Het was ergsn ook wel jammer dat je geen antwoord op die vragen kijgt, want je hoopt dan op het einde op een grote ontknoping en die komt eingelijk gewoon niet. Het boek heeft dus en open einde.

Het mooiste stukje vond ik het einde, waar Laurens tot het besef komt dat zijn vrouw echt dood is en niet meer terug komt:

Citaat: "Zo, Laurens. En, wat denk je allemaal?

Ik heb tijmhoning voor je gekocht.

Als hij maar lang genoeg bleef kijken, zou hij haar vast en zeker zien.

Stijl:

De zinslengte is over het algemeen gemiddeld. De woorden zijn zo gekozen dat het het boek humoristisch maakt. Citaat: "Kijk dat nou!" zei Yaja vol walging. "A walking, talking Alzheimer! Alleen al het idee dat iemand zin heeft om het met zo'n wandelend lijk te doen..."

"Wat te doen?" vroeg Karianne.

Niels schoof wat dichter naar Toby toe. Hier kwam wijvenpraat van, dat voelde hij aan zijn water. De wetenschap dat hij daar niets van zou snappen, maakte hem razend.

Achter haar hand vervolgde Yaja: "Maar ja, die bejaarde rolmops van hem kon zelf natuurlijk ook niets beters krijgen."

Het heeft een meervoudig perspectief in de hij/zij vorm. Van een aantal mensen krijg je alle gevolens en gedachten te horen; Gwen, Beatrijs, Laurens en Niels. Als het verhaal overstapt op een ander personage, gebeurt dit met een regel wit.

Titelverklaring:

De titel komt van het gezegde: Zolang er leven is, is er hoop. Dit slaat op het thema van het boek; hoop. In het boek zelf komen er ook een aantal citaten voor die met hoop te maken hebben. De titel zou op een mogelijke goede afloop kunnen wijzen.

Literatuur?
Ik vind dit boek literatuur, omdat het allemaal heel realistisch beschreven is. Het zo zou echt gebeurt kunnen zijn. Het is ook vernieuwend geschreven doordat ze met het meervoudige perspectief heeft gepeelt en zo meer spanning in het boek heeft weten te plaatsen. Het onderwerp is ook origineel. Er is al best vaak over iemands verdwijning of dood geschreven maar niet op de manier zoals Renate Dorrestein het heeft gedaan.

De personages maken een duidelijke ontwikkeling door; aan het eind van het boek zijn ze echt anders dan aan het begin.

Tijd en Plaats:

Het boek speelt zich waarschijnlijk af aan het begin van deze eeuw, want er zijn al euro's en er wordt gewoon over moderne dingen gesproken. Het speelt zich ergens af langs het Pieterpad. Dit kan je weten, omdat er over wordt gesproken dat het zomerhuisje wat Gwen en Timo verhuren daarlangs is. Ook speelt een deel van het verhaal zich in Amsterdam af.

Indeling van het boek:

Het boek is ingedeeld in drie delen: zomer, herfst en winter. Die drie delen zijn allen opgedeeld in drie hoofdstukken. In totaal dus negen hoofdstukken. Zie: Getallensymboliek. Het boek heeft 320 pagina's.

Getallensymboliek:
Getal 3: In de oude Griekse cultuur was het getal drie, het getal van de volmaaktheid. Het komt ook voor in het Oude en Nieuwe testament, denk maar aan de heilige drie-eenheid en de drie wijzen uit het oosten. Ook in sprookjes gebeuren dingen vaak drie keer, want driemaal is scheepsrecht. Het getal drie is dus ook een heel beslissend getal, bijvoorbeeld: als iemand drie dagen dood was, dan was hij ook echt dood. Dit staat eingelijk in tegenstelling tot het begin en midden van het boek waarin alles juist heel onzeker is en er geen beslissingen worden genomen.

Getal 9: Het getal negen heeft te maken met duisternis. Toen Jezus aan het kruis hing werd het tot het negende uur donker. In de Joodse geschiedenis zijn er veel rampen gebeurt op de negende van de maand. Toch is het getal negen ook gunstig, omdat het het kwadraat van 3 is. In veel oude culturen heeft het getal negen een grote rol gespeelt bij bijvoorbeeld ceremoniën. Je kan het ook opvatten als helemaal definitief (3x3). Het staat ook voor voltooiing en liefde voor anderen. Aan het eind van het boek neemt iedereen juist wel een beslissing dus dan heeft er dan misschien weer mee te maken dat het "voltooid" is, omdat de drie keer drie hoofdstukken voorbij zijn. Denk maar de zwangerschap; dat is een afgesloten periode van negen maanden. Het getal wordt ook vaak aan het egoIsme toegeschreven, omdat altijd als je een getal met negen vermenigvuldigd en daarna de som van het product neemt, dan is de uitkomst altijd negen.

Bijen:

Bijen spelen best een grote rol in het boek, want Gwen en Timo hebben een imkerij en van het geld wat ze daarmee opbrengen leven ze ook. Aan het einde gaat de imkerij failliet. Bijen staan voor de onsterfelijkheid en ijverigheid. De bijen honing was in oude mythe een offergave voor de meest verheven goden en bijen brachten hemelse gaven naar de aarde. Bij de oude Egyptenaren stonden bijen symbool voor geboorte, dood en wederopstanding.

Je kan het vrij letterlijk met het boek verbinden. Laurens en zijn zoontjes ontvangen boodschappen uit de hemel van Veronica. De dood heeft ook veel invloed op de levens van de hoofdpersonen in het boek. Niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk. De dood betekent ook een nieuw begin en dat moeten alle personages in het boek doormaken. Met figuurlijk bedoel ik dat er niet alleen letterlijk iemand dood gaat maar ook een periode die wordt afgesloten. De hoofdpersonen beginnen aan een nieuw hoofdstuk in hun leven.