Feitelijke gegevens

• 1932
• 253 pagina's
• Uitgeverij: Meulenhoff

Flaptekst

Eerste zin

Een log, grijs gebouw van slechts drieëndertig verdiepingen.

Samenvatting

Het verhaal speelt zich af in het jaar 632 After Ford, de jaartelling die gehanteerd wordt in het verhaal, is begonnen op het moment dat Ford de eerste T-Ford bouwde. In het eerste hoofdstuk leidt de directeur van het Londens Centrum voor Kweek en Conditionering de eerstejaars studenten rond door het centrum en legt uit hoe mensen worden geproduceerd. Dit wordt gedaan door een eicel bij een vrouw weg te halen en deze te bevruchten in een reageerbuis. Door bepaalde stoffen toe te voegen wordt er bepaald tot welke klasse die persoon zal behoren. Dit kan verschillen van alfa (slim) tot epsilon (dom). 

Als jonge kinderen worden de mensen per klasse geconditioneerd. Ze krijgen bandjes te horen tijdens hun slaap waarin herhaald dat hun klasse de beste is en andere boodschappen om de kinderen naar behoren te laten functioneren. Er wordt van ze verwacht dat ze hun werk uitvoeren, regelmatig seks hebben met verschillende bedpartners en vooral dat ze geen heftige emoties hebben. Wanneer men verdrietig is, is daar soma. Dit is een drug waar de mensen blij van worden en bij het innemen van een hoge dosering zorgt het ervoor dat men het bewustzijn verliest (in het boek wordt het ook wel 'op vakantie gaan' genoemd).

Bernard Marx is een aparte jongen. Hij is een alfa maar wijkt qua lichaamsbouw af van de andere alfa's. Hij wordt verliefd op Lenina, een bèta, maar wil niet direct met haar naar bed, wat in die tijd ongebruikelijk is. Door zijn opmerkelijk gedrag wordt Bernard op het matje geroepen. Hij wordt verbannen naar IJsland omdat hij een bedreiging zou vormen voor de orde en stabiliteit. 

Kort voordat hij naar IJsland wordt gestuurd, gaat hij nog samen met Lenina naar New-Mexico. Hier bezoeken ze een reservaat waar nog Wilden wonen en ontmoeten ze John, een blanke man die tussen de Wilden woont. John en Lenina worden verliefd op elkaar, maar door de grote cultuurverschillen botst het nogal. John blijkt de zoon van Tomakin te zijn, de directeur van het Londens Centrum voor Kweek en Conditionering. Jaren terug vertrok Tomakin met zijn vrouw Linda. Zij raakte zwanger en het is uit den boze om een kind te baren, dus Tomakin liet zijn vrouw achter in het reservaat. Zij kreeg daar het kind en voedde hem op.

Bernard doet een verzoek om John en Linda mee te nemen naar Londen. Dit verzoek wordt ingewilligd en eenmaal in Londen confronteert Bernard de directeur met zijn gedrag uit het verleden. De directeur neemt per direct ontslag en vertoont zich niet meer. Bernard wordt opeens wel als volle alfa aangezien en iedereen bewondert hem.  

John vindt de wereld buiten het reservaat maar tegenvallen. Lenina werpt zich meteen aan zijn voeten, maar hij wil eigenlijk met haar trouwen. Linda daarentegen is wel blij om weer terug te zijn in Londen, maar iedereen walgt van haar. Ze zijn tenslotte niet gewend om oude, verrimpelde mensen te zien. Ze krijgt een overdosis soma toegediend waarna ze in een ziekenhuis wordt weggestopt en al snel overlijdt. 

John beroept zich op de vrijheid om zich ongelukkig te voelen en veroorzaakt daarmee veel onrust. Ook hij vormt, net als Bernard, daardoor een bedreiging voor de stabiliteit van de samenleving, die vóór alles gaat, en wordt ook verbannen naar een verlaten locatie. Maar hij wordt hier niet met rust gelaten. De pers staat dagelijks in grote drommen voor zijn deur en vragen hem zichzelf te kastijden. Wanneer Lenina hem op komt zoeken draait hij volledig door en vermoordt haar. Wanneer hij het besef tot hem doordringt dat hij Lenina heeft vermoord, pleegt hij zelfmoord. 

Personages

Bernard Marx

Bernard behoort tot de hoogste klasse, namelijk de alfa plus, maar het gerucht gaat dat er tijdens zijn kweek iets mis is gegaan. Hij is eigenlijk te klein voor zijn soort en heel onzeker. Zijn populariteit neemt toe wanneer hij een Wilde meeneemt naar Londen.

Lenina Crown

Lenina is een bèta en in eerste instantie heeft ze een oogje op Bernard. Ze leeft grotendeels volgens de regels van het systeem, maar haar vriendin wijst haar er wel op dat het raar is dat ze maar met zo weinig verschillende mannen seks heeft. Wanneer ze John ontmoet, wordt ze verliefd op hem, maar dit blijkt geen toekomst te hebben omdat hun normen en waarden te veel verschillen.

John de Wilde

John is opgegroeid in het reservaat in Mexico. Zijn moeder is door de directeur achtergelaten in het reservaat toen ze zwanger was omdat dat not done was. Hij wordt met hoge verwachtingen door Bernard meegenomen naar Londen, maar wordt teleurgesteld door het leven daar. Uiteindelijk draait hij door.

Quotes

"Er viel een stilte; toen schraapte de directeur zijn keel en begon: 'Er was eens, lang geleden, toen Onze Ford nog op aarde leefde, een jongetje dat Reuben Rabinovitch heette. Reuben was het kind van Poolssprekende ouders.' De directeur viel zichzelf in de rede. 'Jullie weten zeker wel wat Pools is?' 'Een dode taal.' 'Net als Frans en Duits,' vulde een andere leerling aan, vol ijver om met zijn kennis te geuren." Bladzijde 38

"Lenina vond dat ze na deze dag vol vreemde en gruwelijke dingen recht had op een complete en totaal vrije dag. Zodra ze terug waren in het logement slikte ze zes tabletten van een halve gram soma, ging op bed liggen en was binnen tien minuten vertrokken naar de lunaire eeuwigheid. Het zou ten minste achttien uur duren voor ze weer bij de tijd was." Bladzijde 145

Thematiek

Toekomstproblematiek

Huxley heeft zijn verhaal in de toekomst geplaatst en dat is eigenlijk de kern van de problematiek van het verhaal. Hij schetst een beeld van hoe hij destijds dacht dat de wereld er over een paar honderd jaar uit zou zien. Dit door de technologische ontwikkelingen die plaatsvonden. Het beeld dat hij schept is niet erg positief: men raakt afgestompt en er is maar een enkeling die zich verzet tegen het systeem. Door de technologieën worden mensen een soort robots zonder eigen wil. Gevoelens raken ondergeschikt aan de ratio. De ratio gaat hand in hand met de technologische ontwikkelingen en deze nemen de overhand door een hele wereld te bouwen op basis van wat meetbaar en maakbaar is. Eenlingen die nog wel gevoelens ervaren, worden dan ook meteen naar IJsland of een andere afgelegen plek verbannen zodat ze geen verdere onrust kunnen veroorzaken. Met dit beeld zendt de auteur een duidelijke boodschap naar zijn publiek maar had hij ook een vooruitziende blik. In de Koude oorlog had de Stasi namelijk alles onder controle en \'verdwenen\' onruststokers ook. Juist door de maakbaarheid van de samenleving en het feit dat alles gedocumenteerd kan worden, was zoiets als de Stasi mogelijk.

Motieven

Drugs

De drug soma is ontwikkelt om de emoties die niet wenselijk zijn, in toom te houden. Wanneer iemand verdrietig is, neemt hij of zij gewoon even soma en dan verdwijnen alle problemen naar de achtergrond. Soma is ook een symbolisch motief. Marx noemde religie de opium voor het volk maar soma is in dit boek de letterlijke opium voor het volk. Door de drugs te gebruiken wanneer het hun teveel wordt, worden ze tevreden gehouden en komen ze niet in opstand. De oplossing voor moeilijkheden is soma, zoals dat volgens Marx God was. Het is een soort afschuiven van leed en verantwoordelijkheden, even kun je ontsnappen aan de werkelijkheid.

Seksualiteit

In het verhaal is er sprake van een andere seksuele moraal dan die we hier heden ten dage kennen. Het is normaal, zelfs wenselijk, om meerdere bedpartners te hebben. Ook wordt seks niet meer in verband gebracht met voortplanting, omdat dat nu door middel van technologie gebeurt. Doordat seks als banale handeling wordt gezien, wordt het ook niet meer als uiting van liefde gezien. Hierdoor is seks met veel bedpartners ook wenselijk want als je het maar met een paar mensen doet, bestaat de kans dat je je gaat binden. De verbinding tussen mensen is juist iets wat niet kan en mag gebeuren in Brave New World.

Motto

Utopieën lijken beter realiseerbaar dan men vroeger dacht. En wij staan dus voor een vraag die bepaald beangstigend is: hoe te ontkomen aan hun definitieve verwerkelijking? Utopieën zijn te realiseren. Het leven gaat in de richting van de utopieën. En er begint misschien een nieuw tijdperk, een tijdperk waarin de intellectuelen en de ontwikkelde klasse zullen dromen over middelen om de utopieën te vermijden en terug te keren naar een niet-utopische samenleving, die minder 'volmaakt' is maar wel vrijer.

NIKOLAI BERDJAJEV

Berdjajev was een Russische cultuurfilosoof. Hij was een marxist en zat meerdere malen gevangen vanwege zijn overtuigingen. Nikolai Berdjajev was blij met de Russische Revolutie in 1917 omdat die een einde maakte aan de absolute heersing, maar de gevolgen van het communisme betreurde hij. Berdjajev hoopte op een nieuwe wereld die beter zou zijn maar kennelijk zorgden de uitwassen van het communisme voor een desillusie. Deze quote geeft aan dat volgens Berdjajev een echte utopie beangstigend kan werken. Het is volgens hem beter om een realistische utopie na te streven dan een volmaakte, want met het streven naar een volmaakte utopie is er altijd kans op de radicalisatie die ervoor zorgt dat de nieuwe situatie helemaal niet vrijer is dan de oude.

Trivia

In 1999 is het boek verkozen in Le Mondes verkiezing van de 100 beste boeken van de eeuw en in Modern Library\'s lijst van 100 Beste Engelstalige Romans.

Titelverklaring

De titel, Heerlijke nieuwe wereld, wordt een aantal keer letterlijk in het boek genoemd. Bijvoorbeeld op bladzijde 144:

'O heerlijke nieuwe wereld,' herhaalde hij. 'O heerlijke nieuwe wereld, die zulke wezens draagt. Laten we meteen gaan.'

Dit wordt gezegd door John, wanneer hij te horen krijgt dat hij mee mag naar Londen. Hij heeft een ideaalbeeld van de wereld buiten het reservaat, maar dit blijkt uiteindelijk allemaal flink tegen te vallen.

Verderop, op bladzijde 209, wordt de titel nogmaals genoemd:

De Wilde stond ernaar te kijken. 'O heerlijke nieuwe wereld, o heerlijke nieuwe wereld...' In zijn hoofd leken de zingende woorden van toon te veranderen. Zojuist hadden ze hem bespot in zijn ongeluk en spijt, hem op een afgrijselijke, cynische toon belachelijk gemaakt! Met duivels gelach hadden ze de lage smerigheid, de misselijkmakende lelijkheid van de nachtmerrie benadrukt. En nu bazuinden ze plotseling een oproep ten strijde. 'O heerlijke nieuwe wereld!' Miranda verkondigde de mogelijkheid van het schone, de mogelijkheid zelfs een nachtmerrie om te vormen tot iets fraais en edels. 'O heerlijke nieuwe wereld!' Het was een uitdaging, een bevel.

John roept hier de mensen op te stoppen met soma. De woorden krijgen hier dus een meer ironische lading, de nieuwe wereld is helemaal zo heerlijk niet. De utopie waarnaar wordt gestreefd, wordt niet bereikt.

De tekst die John hierboven zegt is tevens een quote uit Shakespeares 'De Storm'. Er zitten meerdere tekstverwijzingen in naar Shakespeare. Dat is interessant omdat bij de utopie zoals die in Brave New World wordt beschreven, er geen tradities meer zijn. Er bestaan geen werken van Shakespeare of Austen. De nieuwe wereld is compleet anders en baseert zich niet op de geschiedenis. John is een 'wilde', hij kent de teksten van Shakespeare wel, hij is wel opgegroeid met een literair verleden. Het is een subtiele aanwijzing van Huxley naar mijn idee om de lezer te doen beseffen dat cultureel erfgoed van belang is voor hoe we nu nadenken over de wereld.

Structuur & perspectief

Het boek bestaat uit achttien met Romeinse cijfers genummerde hoofdstukken en het verhaal is chronologisch verteld. 

Het verhaal wordt verteld vanuit een alwetende verteller. Het ene hoofdstuk ligt de focus meer op Lenina, dan weer op Bernard en dan weer op John.

Decor

Het decor waarin het verhaal geplaatst wordt, speelt in dit verhaal een grote rol. Het verhaal speelt zich grotendeels af in Londen in Engeland. Daarnaast speelt een klein deel van het verhaal zich af in een reservaat in Mexico. Voor burgers die zich niet juist gedragen geldt verbanning naar IJsland.

Vooral de tijd waarin het verhaal wordt geplaatst, is van belang. Dat is namelijk in de toekomst, 632 na Ford (het bouwjaar van de eerste Ford). De auteur schetst een beeld van de toekomst dat volgens de bestuurders een utopie is, maar uiteindelijk een dystopie blijkt te zijn omdat men niet vrij is om zich bedroefd te voelen. Door het verhaal in de toekomst te plaatsen, heeft de auteur een duidelijke boodschap voor zijn publiek. Hij zet hiermee vraagtekens bij de technologische ontwikkeling en het onnodig kopen van luxe-producten. Toen Huxley dit boek schreef heerste er een financiële crisis in Amerika en de burger werd gestimuleerd om (in Huxleys ogen) overbodige producten te kopen. Ook zette Huxley vraagtekens bij de technologische ontwikkeling, dat merk je aan de manier waarop hij de samenleving neerzet en het feit dat mensen geen unieke wezens meer zijn maar gevormd worden in een reageerbuis.

Ondanks dat het boek verschillende decennia geleden is geschreven, zijn deze kwesties nog steeds aan de orde. Denk maar aan de drang van mensen om jong te blijven en plastische chirurgie te gebruiken om zichzelf er jonger uit te laten zien. Ook is er tegenwoordig steeds meer mogelijk op het gebied van reageerbuisbaby's.

Stijl

Het verhaal begint meteen redelijk technisch wanneer in het eerste hoofdstuk wordt verteld hoe mensen worden geproduceerd. Hierbij worden veel termen genoemd die voor de meeste lezers niet bekend zijn, maar deze kennis heb je ook niet echt nodig om het verhaal te begrijpen. De afwisseling tussen dialoog en beschrijving is goed in balans. Spannende gebeurtenissen zijn ook voldoende aanwezig waardoor er vaart blijft zitten in het verhaal. Er zitten wel een aantal passages in waarin niet expliciet wordt verteld wat er nou precies gebeurt, in het reservaat bijvoorbeeld, dus er wordt wel van de lezer verwacht dat hij/zij zelf mee denkt.

Slotzin

Langzaam, heel langzaam, als twee ongehaaste kompasnaalden, draaiden de voeten naar rechts; noord noordoost, oost, zuidoost, zuid, zuidzuidwest; toen bleven ze even stil hangen, en na enkele seconden draaiden ze weer even ongehaast naar links. Zuidzuidwest, zuid, zuidoost, oost...

Beoordeling

Het feit dat het boek al in 1932 is geschreven en eigenlijk nog steeds zo actueel is, maakt het al een meesterwerk. Huxley heeft zo'n vooruitstrevende blik gehad, dat hij een roman heeft geschreven waarvan de ethische kwesties tachtig jaar later nog aan de orde van de dag zijn. Buiten dat het een roman is die grote thema's behandelt, wordt er ook goed ingegaan op de persoonlijke verhaallijnen van de personages waardoor je als lezer nog meer het verhaal in wordt getrokken. Een aanrader dus!

Recensies

"I think this book is really interesting as it explores the dangers of technology and what it can do to a whole world; indeed, Huxley is trying to convey the idea that technology does not have the power to save us successfully." http://www.theguardian.co...rld-huxley

"Brave New World, Huxley\'s great prophetic masterpiece, a literary lesson in how to get away with social comment (which is what readers hate and writers love) if only you have a strong enough plot." http://www.independent.co...29588.html

Bronnen

Brave New World is een dystopische sciencefiction-roman uit 1932 van de Britse schrijver Aldous Huxley.

http://nl.wikipedia.org/w...ld_(roman)