Hundraåringen som klev ut genom fönstret och försvann door Jonas Jonasson

Feitelijke gegevens

• 2011
• 358 pagina's
• Uitgeverij: Signatuur

Flaptekst

Eerste zin

Je zou kunnen denken dat hij zijn beslissing eerder had kunnen nemen en dat hij flink genoeg had kunnen zijn om zijn omgeving erover te vertellen.

Samenvatting

Allan Karlsson wordt honderd jaar en er is een feest voor hem georganiseerd. Hij zit hier echter niet op te wachten en klimt het raam van het bejaardentehuis uit. Hij besluit met het geld dat hij heeft de bus te pakken. Maar wanneer hij op de bus staat te wachten vraagt een jongen hem op zijn koffer te passen. De jongen komt niet op tijd terug dus stapt Allan met de koffer de bus in. Hij komt bij Julius Jonsson terecht, een eenzame man die zichzelf onderhoudt door te stelen. Samen maken ze de koffer open en die blijkt 50 miljoen kronen te bevatten. Niet veel later weet de jongen te achterhalen waar de oude man met zijn geld heen is en valt het huis van Julius binnen. De twee oude mannen weten de jongen te overmeesteren en stoppen hem in een vrieskist.
De politie is naarstig op zoek naar Allan dus de twee mannen besluiten te vluchten met het geld en het lijk van de jongen. Het lijk dumpen ze onderweg en vervolgens huren ze Benny in als taxichauffeur. Ze lichten Benny in over het geld in de koffer en vertellen hem dat ze waarschijnlijk achtervolgd worden. Ze besluiten van de grote weg af te gaan en onderdak te vragen op een boerderij. Zo belanden ze bij Gunilla, die door Benny schoonheid wordt genoemd en waar hij direct verliefd op wordt. Gunilla huisvest een weggelopen olifant, Sonja, in haar schuur.
Omdat de politie en de bendeleden van de vermoorde jongen hen nog steeds op de hielen zitten koopt het gezelschap een verhuisbus en verbouwt die zodat Sonja ook mee kan. Ze besluiten naar de broer van Benny, Bosse, te gaan, ook al heeft Benny daar ruzie mee, omdat dat hij de enige is die nog familie heeft. Onderweg rijden ze Per-Gunnar Gerdin aan, de baas van de bende waarvan de koffer is. Ze nemen hem mee en verzorgen hem. Nadat ze hem een deel van het geld toekennen doet Per-Gunnar verder niet moeilijk. Bosse blijkt 500 kilo aan bijbels met goud op de snee op de kop te hebben getikt, er staat alleen een foutje op de laatste bladzijde.
Per toeval vindt commissaris Aronsson het gezelschap. Hij licht zijn chef in en die wil een gesprek om op te helderen wat er precies is gebeurd. Ze vertellen hem een ingewikkeld verhaal dat erop neer komt dat Per-Gunnar niet langer een bende leidt maar mensen probeert te bekeren met de bijbels die in de koffer zouden hebben gezeten. Alle leden van het gezelschap zijn hier op een of andere manier bij betrokken. De chef van de politie snapt niets van het verhaal maar pleit iedereen wel vrij en geeft de speurhond de schuld want die zou een lijk hebben geroken dat er niet was.
Het gezelschap is hier erg tevreden mee en besluit met z’n allen, inclusief Sonja, naar Bali te vliegen.

Tijdens het hele verhaal wordt er af en toe teruggeblikt op het leven van Allan en lees je over de memorabele momenten uit zijn leven. Hij wordt al vroeg wees en blaast dan ook nog eens per ongeluk zijn eigen huis op. Met een vriend, Estebán, vertrekt hij in 1929 naar Spanje. Allan heeft niets met politiek maar komt wel in de oorlog tegen het fascisme terecht. Nadat Estebán is omgekomen door een granaat gaat Allan als springstofexpert aan het werk.
Per toeval komt hij bij Generaal Franco terecht die hem toestemming geeft om naar Amerika te reizen. Ook hier gaat hij aan het werk als springstofexpert terwijl in Europa de Tweede Wereldoorlog aan de gang is. Hij komt in contact met president Truman en weet hem te vertellen hoe hij een atoombom moet maken. Truman beseft wie hij met Allan in huis heeft en stuurt hem naar China om daar bruggen op te blazen. Allan wordt overmeesterd en meegenomen naar Teheran. Hij komt hier in de cel terecht maar komt hier ook weer vrij snel uit.
Hierna wordt hij gevonden door Popov, een fysicus van de Socialistische Sovjetrepublieken, en die vraagt hem Stalin te helpen bij het maken van een atoombom. Allan ontmoet Stalin maar de twee kunnen niet goed met elkaar opschieten en Allan belandt in een zogeheten verbeteringskamp.
Na vijf jaar besluit Allan samen met de broer van Einstein, Herbert Einstein, te vluchten en zo komen ze in Noord-Korea. Hier treffen ze Mao Zedong, een bekende van Allan uit zijn tijd in China en hij zorgt ervoor dat Allan naar Bali kan vertrekken. Allan en Herbert hebben hier een heerlijke tijd en Herbert ontmoet hier Amanda. Met z’n drieën vertrekken ze naar Parijs.
Na een aantal jaar besluit Allan zijn vriend Popov op te zoeken om te laten weten dat hij nog leeft. Samen worden ze dubbelspionnen voor de VS en de Sovjet-Unie. Wanneer ze hiermee stoppen krijgen ze een som geld mee waarmee Allan een huisje koopt in zijn geboorteplaats. Wederom blaast hij dit per ongeluk op en belandt zo in het bejaardentehuis.

Personages

Benny

Taxichauffeur. Hij heeft verschillende studies gedaan, maar allemaal net niet afgemaakt. Dus is hij bijna-dierenarts, bijna-advocaat en bijna-dokter. Hij bezit ook een snackbar. Hij wordt meegetrokken in het avontuur wanneer de hij chauffeur is van Allan en Julius. Benny wordt verliefd op Gunilla.

Gunilla Björklund

Huismoeder van een hond een olifant, Sonja. Benny is verliefd op haar.

Per-Gunnar Gerdin

Per-Gunnar is de baas van de bende waarvan Allan een koffer met 50 miljoen heeft gestolen.

Allan Karlsson

Allan Karlsson is het hoofdpersonage. Hij is honderd jaar en heeft al een bewogen leven achter de rug wanneer hij besluit op zijn verjaardag uit het raam te klimmen. Allan is een rustige man die zich niet al te druk maakt om het leven. Politiek interesseert hem niet en hij wordt eigenlijk nooit boos. Hij laat mensen in hun waarde en is altijd vriendelijk. Wat dat betreft maakt Allan eigenlijk geen ontwikkeling door in het verhaal. Al op jonge leeftijd staat hij zo in het leven. Allan verzamelt een bont gezelschap om zich heen tijdens zijn avonturen.

Julius Jonsson

Een eenzame man die zichzelf onderhoudt door te stelen. Hij wordt vrienden met Allan en samen gaan ze op avontuur.

Quotes

"‘Vijftig miljoen kronen?’ ‘Vijftig miljoen kronen. Met aftrek van diverse onkosten. Voor deze verhuisbus bijvoorbeeld.’ ‘Waarom rijden jullie in een verhuisbus?’ ‘We hebben een olifant achterin.’ Bosse zweeg even. Daarna zei hij: ‘Is die olifant ook gestolen?’ ‘Nee, zo kun je dat niet zeggen.’ Bosse zweeg weer. Daarna zei hij: ‘We eten vanavond gegrilde kip met gebakken aardappelen. Is dat goed?’ ‘Dat weet ik wel zeker,’ zei Benny. ‘Is daar ook iets te drinken bij?’ vroeg een bejaarde stem uit ver verhuisbus."

"Allan wilde echter niet langer aan tafel zitten en beledigingen aanhoren. Hij was naar Moskou gekomen om te helpen, niet om uitgescholden te worden. Stalin mocht het zelf uitzoeken. ‘Ik heb iets bedacht,’ zei Allan. ‘En dat is?’ vroeg Stalin boos. ‘Zou je die snor van je niet eens afscheren?’ Daarmee was het diner voorbij, want de tolk viel flauw."

Thematiek

Maatschappijkritiek

In dit boek is een grote rol weggelegd voor de geschiedenis van de twintigste eeuw en dan met name de politieke kanten ervan. Allan Karlsson heeft niets met politiek en probeert niet betrokken te raken in politieke verwikkelingen maar vaak gebeurt dit toch wel. Hij is zijdelings betrokken bij verschillende oorlogen en houdt zich zelfs bezig met de ontwikkeling van de atoombom. Hij lijkt niet te beseffen wat de gevolgen zijn van zo’n bom. Hij is vooral geïnteresseerd in het ontploffen ervan omdat hij het nou eenmaal leuk vindt om dingen te laten ontploffen. Als lezer weet je echter wel wat voor rampzalige gevolgen deze uitvinding heeft gehad en dat geeft het luchtige verhaal toch een donker randje. Het leven van Allan lijkt eigenlijk uit enkel toevalligheden te bestaan. Hij laat zich meevoeren door de stroom van het leven, maar je zou je ook af kunnen vragen of zijn leven misschien voorbestemd is.

Motieven

Vriendschap

Ook vriendschap speelt een belangrijke rol. Veel van de personages zijn eenzaam, dat blijkt wel wanneer ze een onderkomen zoeken en eigenlijk alleen Benny nog een broer heeft (waar hij ruzie mee heeft). Zo ook Allan. Hij is honderd en heeft al zijn vrienden overleefd. Toch is hij hier niet heel rouwig om en maakt hij snel vrienden op zijn reis. Het gezelschap wordt een hechte vriendengroep die uiteindelijk besluit bij elkaar te blijven, zelfs wanneer het avontuur eigenlijk al over is.

Opdracht

Niemand kon zijn publiek beter boeien dan mijn opa, als hij licht voorovergebogen over zijn stok met zijn mond vol pruimtabak sterke verhalen vertelde.
‘Echt? Is dat waar, opa?’ vroegen wij kleinkinderen verbaasd.
‘Wie alleen de waarheid vertelt, is het niet waard om naar te luisteren,’ antwoordde mijn opa.
Dit boek is voor hem.
'Jonas Jonasson'

Trivia

De rechten voor een verfilming van het boek zijn verkocht en de film zal in 2013 worden uitgebracht. De titel luidt: ‘The centenarian who climbed out the window and disappeared’.

Titelverklaring

De titel spreekt voor zich; de 100-jarige man is Allan Karlsson en hij klimt uit zijn raam in het bejaardentehuis om te ontvluchten aan zijn verjaardagsfeest.

Structuur & perspectief

Het boek bestaat uit 29 hoofdstukken en een epiloog. Ieder hoofdstuk is voorzien van een datum en jaartal waarin het hoofdstuk plaatsvindt. De hoofdstukken in het vertelheden (Allan die uit het raam klimt en avonturen beleeft) worden afgewisseld met hoofdstukken uit het verleden van Allan. Deze beginnen bij de jeugd van Allan en eindigen op het moment dat Allan in het bejaardentehuis belandt. De afzonderlijke verhaallijnen worden chronologisch verteld maar doordat de verhaallijnen elkaar afwisselen is het verhaal dus niet-chronologisch. Hoofdstuk 1 is identiek aan hoofdstuk 29.

Het verhaal wordt verteld vanuit een auctoriële verteller. De verteller staat boven het verhaal en switcht makkelijk tussen de gedachten van de verschillende personages.

Decor

Het tijdsverloop van dit verhaal is makkelijk te volgen doordat de jaartallen steeds als titel boven het hoofdstuk staan. Het verhaal begint op maandag 2 mei 2005. Dit is de dag waarop Allan uit het raam klimt. In hoofdstuk 4 ga je als lezer voor het eerst terug in de tijd naar de jeugd van Allan. Dit speelt zich af tussen 1905 en 1929. Hierna wisselen de verhaallijnen elkaar steeds af tot in hoofdstuk 28, waar de verhaallijnen samen komen.

Het decor van dit verhaal is erg breed en ook een belangrijk aspect van het verhaal. Het verhaal begint in Zweden, het geboorteland van Allan. Maar vervolgens doet hij verschillende landen aan zoals bijvoorbeeld Spanje, China, Amerika en Bali. Allan ontmoet hier allerlei bekende historische figuren die bijdragen aan het verhaal.

Stijl

Jonas Jonasson heeft een originele stijl van schrijven. Zijn personages komen vaak wat absurdistisch over omdat redelijk gekarikaturiseerd zijn en daardoor soms wat vlak. Desalniettemin ga je als lezer toch van ze houden, ook al hebben ze toch bloed aan hun handen. Jonasson weet op een luchtige manier grote gebeurtenissen uit de geschiedenis te verweven met het leven van Allan Karlsson, die eigenlijk ver uit de buurt van de politiek probeert te blijven. Enige historische voorkennis van twintigste eeuw is voor het lezen van dit boek wel van belang.

Beoordeling

‘De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween’ is vermakelijke en soms zelfs hilarische roadtrip van een oude man. Het hoofdpersonage Allan is een zachtmoedige oude man die iedereen wel als opa zou willen. Hij maakt zich niet al te druk om het leven – zolang er maar brandewijn is – en beleeft ondertussen de spannendste avonturen. Dat hij deze avonturen overleeft heeft hij in veel gevallen te danken aan de grote leiders uit de geschiedenis, die hij en passant even ontmoet.

Recensies

"'De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween' is misschien geen grote literatuur, het is meeslepend om te lezen. Een hele reeks figuren wordt bevrijd uit het keurslijf van het alledaagse om geweldige, absurde, spannende avonturen te beleven. Dit boek is niets minder dan een loflied op de ongebreidelde fantasie." http://www.trouw.nl/tr/nl...enen.dhtml

"Wat dit licht verteerbare publieksboek redt, is de luchtige toon vol ironie en overdrijving. De roman heeft geen andere pretentie dan de lezer te vermaken en dat doet het boek zeker. In tegenstelling tot de ongelooflijke tinnef van Vijftig tinten grijs, snap je bij De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween wel waarom de roman komende woensdag al 77 weken in de bestsellerlijst van de CPNB staat." http://www.tzum.info/2012...verdween/