Het onderwerp is denk ik hoe Wouter opgroeit Hij begint als een klein jongetje geïnteresseerd in heldendaden en romans. Later vindt hij het steeds belangrijker om volwassen gevonden te worden. In het begin wil hij meer een status als held later een status als volwassene. Ook is het onderwerp religie vrij belangrijk. Wouter zondigt volgens zijn geloof, verschillende opvatting van het geloof worden gegeven, maar Wouter beseft de verschillen nog niet echt.
Ik vind dat Multatuli de onderwerpen leuk heeft uitgewerkt. Hij geeft heel subtiel het ouder worden van Wouter weer. Het is niet het eerste waar je op let en pas als je achteraf wat over het boek na gaat denken besef je hoe hij opgroeit. De opmerkingen over godsdienst vind ik opvallender, omdat het standpunten zijn die voor mij niet vanzelf spreken. Dat iemand een jongen nog klein vindt en dat hij oud probeert te lijken is vanzelfsprekender dan dat iemand theater beschouwt als iets ongehoords.
De onderwerpen spelen natuurlijk voor mij ook een rol. Maar omdat alles zich afspeelt in een heel andere tijd is en toch net iets minder in mijn belevingswereld.

Gebeurtenissen.

De gebeurtenissen zijn een vrij onsamenhangend. Ze hebben niet veel met elkaar te maken, het is een opvolging van gebeurtenissen in het leven van een jongetje. De dingen die gebeuren vormen hem wel. Ik denk dat de belangrijkste gebeurtenis is dat hij Femke ontmoet. Hierdoor wil hij zich niet zozeer meer bewijzen voor zichzelf maar voor Femke. Ook ontmoet hij bij haar pater Jansen die hem in het laatste hoofdstuk helpt en hem een lang verhaal vertelt.
De gebeurtenissen komen waarschijnlijk en herkenbaar over maar toch ook weer onherkenbaar. Wouter gaat zo bijvoorbeeld naar de dokter toe om deze te bedanken en blijft daar dan eten. Het komt allemaal heel logisch en natuurlijk over. Terwijl het tegenwoordig het helemaal niet zo logisch is dat je zomaar bij je huisarts op visite gaat of mee gaat naar de schouwburg.
Niet alle gebeurtenissen zijn even duidelijk uitgelegd. Je belandt zomaar aan het begin van een klein avontuur, dit wordt verteld en dat was het. Sommige dingen worden in het midden gelaten. Zo begrijpt Wouter niet naar wie de dokter en zijn vrouw zoeken wanneer ze in de schouwburg zijn. Ze hebben het over een nicht van een koning, maar Wouter weet niet wie het is en waarom dat zo bijzonder is. Hij komt er niet achter en ook aan de lezers wordt het niet uitgelegd.

Personages.

Wouter komt niet over als een held, hoe graag hij dat ook wil zijn. Het blijven jongensdromen die toch niet werkelijkheid worden. Het wordt erg duidelijk dat Wouter in het begin nog een vrij naïef jongetje is en later alles iets meer begint te beseffen. Hij geeft dingen makkelijk weg, wat niet door iedereen gewaardeerd wordt. Wat ik grappig vind is dat Multatuli in Max Havelaar zelf voorkwam als ‘Sjaalman.’ Sjaalman was arm geworden doordat hij veel geld aan anderen gaf, ook hij was veel te goedgeefs. Woutertje Pieterse is dus misschien wel gedeeltelijk autobiografisch.
Hoe Wouter op dingen reageert is wel herkenbaar. Ik vind de meeste dingen die hij doet logisch voor een klein jongetje. Alleen is Wouter wel zó’n klein jongetje? Hij is 15jaar maar je hebt de indruk dat zijn gedrag hoort bij iemand van een jaar of tien. Later komt hij juist veel ouder over terwijl er toch nog niet veel tijd verstreken is..
Alle andere belangrijke personages in het boek hebben duidelijke karakters en reageren daarom voorspelbaar op Wouter. Pater Jansen is een en al goedheid en probeert Wouter te helpen. Stoffel beschouwt Wouter altijd als zijn kleine broertje. De moeder van Wouter is een prototype ‘moeder,’ streng en altijd Stoffel als voorbeeld aanduiden en ze wil graag dat Wouter goed terechtkomt. Het leest wel prettig, en de personages reageren dan misschien wel voorspelbaar toch is het niet saai omdat het voor deze tijd vrij ongewoon is.

Opbouw.

Woutertje Pieterse is heel eenvoudig van opbouw. Er zitten geen flashbacks in, het is gewoon een opeenvolging van gebeurtenissen. Het past goed bij dit verhaal, omdat het er vooral om gaat hoe Wouter opgroeit. En wanneer iemand opgroeit bestaat dat vooral uit dingen die gewoon na elkaar gebeuren. Die dingen laten een indruk op de persoon achter en bij de volgende gebeurtenis gebruikt hij (onbewust) dingen die hij eerder geleerd heeft.
Je ziet alles gebeuren door de ogen van één persoon, de verteller. Deze vertelt niet gewoon wat er gebeurt, maar levert soms ook commentaar. Dit komt leuk over, wat hij zegt is soms wel grappig en je merkt zo ook (nog iets meer) dat het boek als kritiek bedoeld is op bepaalde gewoonten van mensen.
Aan het einde van het boek blijf je met een heleboel vragen zitten. Wouter gaat met de pater op weg om zijn jas en hoed terug te halen en verder weet je niets. Wat zijn familie er van vindt dat hij zijn kleren kwijt is of dat hij niet echt een goede indruk heeft gemaakt bij zijn baas weet je niet; of hij zijn spullen terug krijgt; of hij zijn baan verliest; enz. Ik vind het niet echt erg dat je niets weet. Het heeft ook wel iets, wanneer alle vragen beantwoord zouden worden zou het waarschijnlijk gewoon een levensverhaal worden. Je hebt nu alle mogelijkheden om het zelf te verzinnen. En het gaat Multatuli daar denk ik ook niet om, zijn kritiek is geleverd, wat hij wou zeggen heeft hij gezegd en dus kan het verhaal wel stoppen. Wat natuurlijk ook kan is dat het vervolg van het verhaal op enkele van die ongepubliceerde honderden pagina’s staat.

Taalgebruik.

Het taalgebruik is niet echt moeilijk. De tekst is bewerkt en dus in moderner Nederlands geschreven. De oude spelling is voor een groot deel veranderd in de moderne. Af en toe worden er woorden gebruikt waarvan ik de betekenis niet weet. Dat zijn vooral woorden ik persoonlijk niet gebruik of dagelijks te horen krijg. Verder is het eenvoudig, de spreek- en schrijftaal van die tijd verschilt niet heel erg met die van tegenwoordig.
Wat opvalt aan Multatuli zijn schrijfstijl is dat hij heel vaak zinnen herhaalt. Hij laat personages bepaalde dingen heel vaak zeggen. Op deze manier laat hij zien wat bepaalde mensen belangrijk vinden, maar tegelijk komt het nogal spottend over. Mevrouw Laps zegt heel vaak dat ze ‘het schrift’ zo belangrijk vindt en dat ze volgens het schrift leeft. Zo vaak dat het vreemd overkomt en dat je het idee krijgt dat ze aan niet anders kan denken. Ook wanneer ze zegt dat volgens het schrift alles wat werelds is slecht is levert Multatuli commentaar op haar, zijzelf is immers ook werelds.