Titel
Vals Licht
Auteur
Joost Zwagerman
Uitgever
de Arbeiderspers, 1991
Plaats en tijd
Het verhaal speelt zich af in Amsterdam, tijdens de studententijd van Simon, en in Alkmaar, waar hij al zeer jeugdig (vijftien jaar) naar de hoerenbuurt gaat. Je kan zien dat het zich in Amsterdam afspeelt, omdat bijv. op blz. 247, halverwege dat Simon naar de halte Albert Kuyp rende. Deze straat ligt in Amsterdam, er wordt daar elke dag markt gehouden. Je weet dat hij uit Alkmaar komt o.a. blz. 39: ‘Met een tred van een angsthaas uit Alkmaar.....’
Samenvatting
Het boek gaat over Simon Prins, een student Nederlands in Amsterdam. Hij raakt geobsedeerd door het hoerenleven. Sinds zijn vijftiende is hij hiervoor al geïnteresseerd. Eerst dacht hij dat alleen oudere mannen daar geïnteresseerd waren. Dat blijkt dus niet zo te zijn als een schoolvriendje(Johnnie Albeda) hem verteld dat jongens vaak door hoerenbuurten lopen. Op en avond ziet Simon de broer van Johnnie, Steef, uit een van de hoerententen komen. Steef ziet hem ook en Simon wordt daarom door Steef en zijn vrienden in elkaar geslagen. Hij wordt uitgemaakt voor de jongste hoerenloper van de stad. Simon schaamt zich en trekt zich terug in zijn schulp, hij wordt verlegen. Toen Simon van Alkmaar naar Amsterdam verhuisd was, deed hij zich hier voor als een vlotte jongen. Een groot deel van zijn studie ging op aan de hoeren.
Op een gegeven ogenblik ziet hij Lizzie. Simon weet dan nog niet hoe ze heet, maar ze heeft een heel bleek gezicht. Hij ziet haar een paar keer in de stad en als hij weer eens langs de Ruysdaelkade loopt ziet hij haar een klant uitlaten. Hij vraagt haar naar de prijs. Hij wil wat bedenktijd en gaat naar huis. Hier douched Simon zich, en gaat weer terug. Hij vraagt haar of hij haar naar huis mag brengen en daar stemt ze mee in. Ze spreken wel af dat er niets gebeuren zal. Lizzie blijkt ook twee ‘artiesten’namen te hebben. Janice, Sylvia. Maar haar echte naam is inderdaad Lizzie. Haar studentenhuisje blijkt een soort onderwaterkamer, omdat alle meubels groen zijn en zij de gordijnen ook de hele dag gesloten houdt. Lizzie gaat in een gloeiend heet bad en ze kletsen wat.
Daarna vertrekt Simon weer en hij vraagt haar om een zoen. Die geeft ze hem, hoewel dit niet de afspraak was.
Op een zondagavond gaat Simon weer langs de Ruysdaelkade. Ze kletsen wat in het keukentje en ene Tanja
komt er ook bijzitten. Ze hebben lol om hun vaste klanten, die ze bijna allemaal een bijnaam hebben gegeven.
Simon wordt verliefd op Lizzie. Hij vraagt veel, en komt zo te weten dat ze twee dagen in de week werkt aan de Ruysdaelkade.
Simon komt steeds vaker op bezoek bij Lizzie, en uiteindelijk krijgen ze wat met elkaar. Lizzie blijkt op Olvarit en pillen te leven. Ze houdt iedere avond een rituele reiniging(grondig wassen etc.). Niemand mag weten dat Lizzie een hoeren bestaan heeft. Zelfs haar ouders, die anders ook behoorlijk excentriek zijn, weten niet dat Lizzie in de prostitutie werkzaam is. Simon en Lizzie spreken af dat ze elkaar in de bibliotheek hebben ontmoet, en dat Lizzie in de horeca werkzaam is. Lizzie komt nu ook vaker bij Simon en ze slapen bij elkaar.
Later komt Simon erachter dat Lizzie al eens eerder getrouwd is geweest, met ene Jasper. Ook weet hij dat ze iets met ene Wesley heeft gehad. Dan blijkt dat Lizzie vaak gevolgd wordt door een mosgroene Opel. Dat blijkt ene Eddie te zijn, waar hij zich, volgens Lizzie, niets van hoeft aan te trekken. Dan komt Simon erachter dat Lizzie niet alleen aan de Ruysdaelkade werkt, maar ook bij de club Yab Yum, een escortbureau in Amsterdam.
Dat vertelt Tanja hem namelijk. Ze werkte in totaal dus zo’n zes keer per week. Als Lizzie erachter komt wat Tanja tegen Simon heeft verteld, schrijft ze Simon en brief waarin ze hem uitnodigt. Simon gaat hierop in, en Lizzie verteld haar over haar jeugd. Haar ouders wilde dat ze overal in uitblinkte. Als ze dat dan niet deed, kreeg ze een pak slaag met een slipper. Ook als ze iets goed deed kreeg ze nog slaag. Alvast voor de keren die nog zouden komen. Het was zelfs al een keer voorgekomen dat ze drie nachten buiten in de tuin, in een tentje moest slapen. Toen is Lizzie van huis weggelopen. Ze was toen zeventien. Op dat moment, of ietsjes later, ontmoette ze Jasper. Hoewel ze niet op hem verliefd was, ging ze met hem samenwonen, en trouwde ze met hem. Ze hadden het heel krap, en Jasper stelde voor dat ze bij Yab Yum ging werken, en dat deed Lizzie. Lizzie verdiende hier heel goed. Maar Jasper wilde een steeds groter deel van haar geld hebben, en dus ging ze scheiden van Jasper. Later ontmoette ze Wesley, die haar op een keer vroeg of hij van haar geld kon lenen, voor een instalatieruimte. Dat deed Lizzie, ze gaf hem ƒ 9000,- , maar hierna heeft ze niets meer van Wesley gehoord. Nadat Wesley weg was, ging ze weer werken bij Yab Yum, maar nu ook op de Ruysdaelkade.
Simon krijgt steeds meer last van hoofdpijn, en wil ook steeds meer weten over Lizzie. Hij merkt echter niet dat Lizzie steeds minder is gaan werken. Ze was ondertussen namelijk ook al gestopt bij Yab Yum. Plots komt Jasper weer opdagen, en het loopt een beetje stroef tussen Simon en hem. Maar tussen Simon en Lizzie gaat het nu beter dan ooit, hoewel ze nog nooit seks met elkaar gehad hebben, omdat Lizzie ‘op slot’ zit. Daarom bedachten ze maar kinderspellertjes. Op een dag schaduwt Simon Lizzie die een drugscentrum binnen gaat, en dat ze met psycholoog Martin van Doorn heeft gesproken.
Lizzie en Simon besluiten samen te gaan wonen, en met behulp van een busje wordt ‘s nachts alles over gehaald. Ze doen het ‘s nachts, zodat Lizzie’s bazen niet weten waar ze gebleven is, omdat ze nog zo’n grote schuld bij haar bazen heeft. Langzaam aan begint Simon te stelen en begint hij te twijfelen of ze wel bij elkaar passen. Lizzie slaapt ‘s nachts niet een eet alleen maar snoep. Simon ging op aanraden van de psycholoog weer naar school. Maar omdat hij thuis niet goed kon studeren, gaat Simon steeds vaker naar zijn studiegenoot Nico Weuling. Op een avond belt Lizzie naar Nico. Ze vertelt Simon dat Jasper zijn huis aan het leeg halen is. Eenmaal thuis is Jasper net weg. Hij fiets hem snel achterna en ziet hem de tram in stappen. Snel springt hij ook de tram in en zet hem daar flink voor schut. De politie wordt er bijgehaald en ze gaan naar het bureau. Na wat aandringen komt Lizzie ook. Op het bureau geeft Lizzie na een fikse ruzie tussen de twee mannen toe dat ze de heroïne kreeg van Jasper. Lizzie krijgt haar spulletjes weer, maar Jasper wordt weer vrijgelaten. Wel krijgt Lizzie een geheim telefoon nummer. Later vrijen Simon en Lizzie voor het eerst. Lizzie ziet in dat zij gewoon de leiding moet nemen op dit gebied. Simon gaat bij Wesley op bezoek en vraagt hem om de ƒ 9000, en die geeft hij hem. Simon stelt voor dat hij hiermee de schuld van Lizzie zal afbetalen. Maar dat gaat niet, omdat Lizzie die al heeft afgelost. Nu blijkt dat Lizzie nog veel meer en grotere schulden heeft (ƒ 40 000), allemaal door de drugs. Ze had de schuld dus beter niet af kunnen betalen, omdat de schuldeisers nu denken dat ze weer geld heeft, en weer werkt. Plots duikt de mosgroene Opel weer op. Lizzie besluit onder te duiken, maar Simon is bang dat ze weer aan het werk is. Maar Lizzie ontkend dit. Plots staan de drie mannen uit de Opel bij Simon op straat en bedreigen hem. Hij moet hen vertellen waar Lizzie is, maar dat weet hij niet. Simon houdt het niet meer uit, en vlucht naar Alkmaar. Hij woont weer bij zijn ouders. Maar hier houdt hij het niet uit en gaat weer terug naar Amsterdam. Dan wordt hij gebeld door Lizzie, die zegt dat hij zich geen zorgen om haar hoeft te maken, en dat ze de schuld zal afbetalen. Ze is dus weer aan het werk. Simon is radeloos en bezoek Lizzie’s psychiater, Martin van Doorn. Deze vertelt hem dat Lizzie misschien helemaal niet aan de drugs is, maar dat ze dit misschien zei omdat ze bang was voor de liefde van Simon, omdat ze deze gevoelens nog nooit gekend heeft. Hoe meer Simon van haar ging houden, hoe meer moeilijkheden Lizzie kreeg. Ze had namelijk in haar jeugd geleerd enige affectie altijd te wantrouwen. Martin van Doorn verbiedt hem dit tegen Lizzie te vertellen.
Thuis nam Simon de telefoon niet meer op. Toen stond Lizzie plots voor zijn deur, en ontstond er ruzie. Lizzie verweet Simon dat ie de telefoon nooit opnam en Simon verweet Lizzie dat ze weer was gaan werken. Hij wou ook weten waar. In Groningen bleek. Simon vertelt Lizzie toch wat van Doorn hem had verteld. Lizzie ontkend dit en verteld een verhaal over ene Phillipe, die ze van Yab yum kende. Ze hielp hem met drug in bewaring nemen. Ze kreeg een grote zending, die ze moest afgeven aan twee klanten van Phillipe. Toen er twee Franse mannen aanbelden, had ze de drugs aan hen meegegeven, maar later stonden de twee echte klanten op de stoep die de drugs claimde. Ze waren er dus ingeluisd. Ze hadden nu een grote schuld van ƒ 40 000. Nu snapte Simon alleen nog niet waarom ze zich als junkie had voorgedaan. Ook dit verhaal legt ze aan Simon uit.
Dat weekeinde draaien ze een beetje om elkaar heen. Als Simon slaapt(door een slaappil) kondigde Lizzie aan dat ze vertrekt. Het vertrek is emotieloos. Hij gaat logeren in het huis van Josje Leenhart. Deze is op vakantie met vriendinnen naar Zuid-Afrika, en hij past op haar huis. Af en toe gaat hij naar zijn eigen huis terug, en ziet dat Lizzie al haar spullen heeft meegenomen. Josje komt eerder terug, omdat ze ruzie had gekregen met haar vriendinnen. Josje wordt verliefd op Simon, en krijgen een korte affaire. Maar Simon houdt het niet langer, zo zonder Lizzie. En hij belt haar tante. Hij krijgt Lizzie aan de telefoon, en ze spreken af op het station van Nijmegen. Lizzie is erg veranderd. Ze draagt andere make-up, ze werkt niet meer, ze studeert weer(net als Simon, Nederlands) en ze had een nieuwe vriend. Ze woont bij haar tante op een zolderkamertje dat eruit ziet als die van een zeventigjarige. Bijna worden ze intiem maar Lizzie zegt dat geen zin heeft en toch gedoemd is te mislukken. Ze hebben geen te groot verleden samen. Ze nemen weer afscheid en weer in Amsterdam aangekomen zit hij in de taxi en hij ziet een folder van Yab Yum. Die nacht droomt Simon negen nutteloze dromen. Hij wist niet meer waar ze over gingen, mat dat was niet erg. Hij droomde over alles wat hij al wist.
Figuren
Het boek kent twee hoofdpersonen. Een daarvan is Simon. Hij is een student Nederlands en geobsedeerd door de wereld van de prostitutie. Simon studeert in Amsterdam, en is dus tussen de achttien en de pak hem beet 28
jaar. Op bladzijde 12 staat dat Simon 15 jaar was toen hij voor het eerst overwoog geld te sparen, om hiervan naar de hoeren te gaan. Het hele verdere boek gaat over het bezoeken van hoeren, een relatie beginnen met een hoer.
De andere hoofdpersoon in Lizzie. Zij is prostituee aan de Ruysdaelkade en bij het escortbureau Yab Yum.
Zij was zeventien toen ze van huis wegliep. Zij zit waarschijnlijk in dezelfde leeftijdsgroep als Simon.
Lizzie krijgt later ook een relatie met Simon, maar die breekt later. Later zegt ze het hoerenbestaan op, en is weer Nederlands gaan studeren in Nijmegen. Ze woont bij haar tante.
Thema
Relatie. Het verhaal draait om een relatie tussen Simon, die geobsedeerd is door de prostitutie, en Lizzie, die zelf prostituee is. Lizzie kent veel problemen, maar Simon blijft haar steunen. Langzaam maar zeker komt Simon steeds meer over Lizzie te weten. Over haar jeugd, haar huidige situatie. Lizzie blijft echter tegen hem liegen, en Simon begint steeds meer aan de relatie te twijfelen, hoewel hij nog steeds van haar houdt.
Uiteindelijk is het voor beiden niet meer te houden en breekt de relatie. Ieder gaat zijn eigen weg. Simon is radeloos, maar heeft Lizzie uit een probleemwereld geholpen. Lizzie leeft nu gelukkig, en studeert, en heeft door haar breuk met Simon, Simon in een probleemwereld geplaatst(maar zo zie ik het).
Titelverklaring
De titel ‘vals licht’, is denk als volgt te verklaren.
Op de kaft staan vissen. Als je een vis in het water ziet zwemmen, is dit beeld misvormd door de breking van het licht in het water. Als je het probeert in een keer te pakken, door het glas van het aquarium heen kijkend,
zou je misgrijpen.
Simon probeert ook deze vis te pakken. Deze vis is Lizzie. Maar uiteindelijk grijpt hij mis. Net als de vis in het aquarium. Door de breking van het licht. Vals licht.
Motto/voorwoord
‘Weer gaat de wereld als een meisjeskamer open
het straatgebeuren zeilt uit witten verten aan
Paul Rodenko’
Met een meisjeskamer wordt het kamertje van een prostituee bedoeld. Weer gaat (bijvoorbeeld Simon) hier naar binnen. Weer al het roze of rode van deze kamers, net als een meisjes kamer. En weer wordt het gebeuren daar buiten op straat voor even vergeten.
Vertelwijze
Dit boek is geschreven vanuit het perspectief van de personale verteller. In dit hij/zij verhaal komt een neutrale verteller voor, die niets verteld over zijn eigen gevoelens, maar wel die van de hoofdpersoon, en dan in dit boek dit van Simon Prins. Hij is aanschouwelijk, je maakt precies mee hoe de gebeurtenissen gebeuren, via één positie. ‘Hij was bedreven in het halen van zesjes en stelde zich hiermee tevreden’(blz. 8).
Het voordeel voor de lezer hiervan is dat je een grote aanschouwing hebt op het gebeuren.
Chronologie
Het boek is niet chronologisch verteld. In hoofdstuk een kom je te weten dat hij een relatie heeft met een prostituee, en speelt zich op latere leeftijd van Simons leven af. Dan vervolgens in hoofdstuk twee wordt er eigenlijk uitgelegd wanneer Simon aan zijn obsessie/fascinatie komt, hoelang hij het al heeft, en hoe hij zich hierover voelt. Vervolgens is hoofdstuk drie weer geschreven in de stijl van hoofdstuk een. De hoofdstukken wisselen zich in het begin dus af. Vanaf hoofdstuk zes speelt het verhaal zich alleen noch maar af vanaf het moment dat hij Lizzie ontmoet heeft.
Dus hoofdstuk 2, 4 en 6 zijn flash-backs.
Tijdsbehandeling
De tijd waarbinnen het verhaal zich afspeelt is vrij ruim. Het begint te vertellen vanaf zijn jeugd in Alkmaar, en hoe hij al vanaf zijn vijftiende spaarde voor een bezoek aan de prostituees. Daarna dat hij verhuisd naar Amsterdam, op zijn achttiende jaar. De affaire met Lizzie begint denk ik vrij vroeg hierna. Hoewel er van een echte relatie niet echt te spreken was. Eerst was hij gewoon een klant van haar. De relatie zelf duurt denk een jaar/twee jaar. Dus het verhaal loopt tussen 15 jaar en 20 jaar. Dus het verhaal duurt vijf jaar.
Natuurlijk is er tijdsverdichting. Want vijf jaar van leven is niet in 262 blz. te beschrijven.
Er vindt geen tijdsuitbreiding plaats.
Werkelijkheid
Verhoudingen tussen Simon en Lizzie komen in het echt ook voor, maar heel weinig, omdat het contact tussen hen vaak platonisch is, omdat ze zich voor elkaar schamen. Hij is tenslotte klant, die seks zoekt, zij is een hoer.
Vaak wil het op het gebied van seks met elkaar ook in werkelijkheid vaak niet lukken, omdat de vrouw vaak een verplichting voelt en werk en privé nog niet goed van elkaar kan scheiden.
Ook dat veel vrouwen in de prostitutie gaan voor drugs, wat Simon eerst ook van Lizzie dacht, is een vaak voorkomend iets. Veel prostituees zijn laag opgeleid en sommige raken aan de drug. Vaak is voor hen de prostitutie dan nog de enige uitweg om aan geld te komen, om hun verslaving te bekostigen.
Dit weet ik, omdat ik vorig jaar mijn Gericht Schrijven project over prostitutie heb gehouden.
Een andere werkelijkheid is dat de Ruysdaelkade werkelijk in de roze buurt van Amsterdam ligt, ook de al eerder genoemde Albert Cuyp echt bestaat, net als de Achterdam in Alkmaar(stratenboek).
Genre
Het betreft hier een psychologische roman. Je komt in dit verhaal steeds meer over Simon en Lizzie te weten.
Hoe ze in elkaar zitten, wat ze voor elkaar voelen. Je komt steeds meer te weten over de achtergrond van Lizzie, en waarom ze bepaalde beslissingen neemt. Je merkt ook echt dat ze onzeker is tegenover Simon, vooral bij de eerste ontmoetingen. De meeste gevoelens van Lizzie kom je trouwen via Simon te weten.
Gemotiveerd waardeoordeel
Ik vond het een heel mooi boek om te lezen, omdat je zo goed kunt lezen hoe een relatie tot stand komt tussen een prostituee en haar klant. Een relatie die op voorhand gedoemd is te mislukken, en dat uiteindelijk ook doet.
Het einde is vrij somber. Simon is weer terug bij af. Hij neemt slaappillen, heeft geen relatie. Hij zal waarschijnlijk wel weer bij de prostituees belanden. Het boek deed me een beetje denken aan het boek ‘Leaving Las Vegas’, van John O’Brien. Het boek, als zowel de film met Nicolas Cage heb ik gezien, en hierin draait het
om een eenzame man die besluit naar Las Vegas te gaan om zich dood te drinken. Onderweg ontmoet hij een hoertje met wie hij een platonische relatie krijgt. Ook hier ontbreekt het aan vertrouwen tussen de twee en een afscheid tussen de twee. Het geeft wel een goed beeld hoe moeilijk het is voor prostituees om een relatie op te bouwen. Het boek is in een vlotte stijl geschreven, geen moeilijk taalgebruik. Lekker lezen dus. De opbouw is goed en helder. Eerst introductie van situatie, stukje geschiedenis, en dit steeds afwisselend tot hfds. 6.
Goed boek.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
P.
P.
Hay Joost,
Ik heb heel veel aan je boekverslag gehad!!!
Heel veel bedankt!!!!
Kus Petra
21 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Hey Joost,
Dank je voor je uitleg van de titel en de uitleg van het motto van Vals licht. Daar ben ik niet zo goed in namelijk. Dus bij deze bedankt.
Sabrina
21 jaar geleden
AntwoordenS.
S.
Dankuuuuuuu!
X
13 jaar geleden
Antwoorden