Het licht is de liefde, het lichte gevoel als je verliefd bent, en dat ze denken dat alles een sprookje is. Dat ze elkaar helemaal gevonden denken te hebben. Het valse is schijn.
Het lijkt allemaal goed, maar het is vals. Het lijkt maar zo en dan denk je ook dat het zo is, maar daarna kom je er toch achter dat alles maar schijn was.
De titel zegt ook iets over het gedempte, valse (neon)licht in wijken waar prostitutie wordt bedreven.
Lizzie en Simon denken dat het na hun problemen weer allemaal goed komt. Maar bij Simon en Lizzie is dat niet het geval. Daarom is het vals licht. De zon is dus het valse licht. Het komt helemaal niet goed met Lizzie en Simon.
Het valse licht kan ook nog verwijzen naar het kamertje van Lizzie. Wat Lizzie heeft omgebouwd tot “onderwaterkamertje” zoals Simon en Lizzie het noemen. De gordijnen zijn altijd dicht, omdat Lizzie zich wil buitensluiten van de buitenwereld. Als er licht door gordijnen heen schijnt krijg je een soort “gedempt licht” , vals licht dus.

Toepassing van het motto

Met de meisjeskamer wordt, denk ik, de kamer van Lizzie bedoeld. Wéér komen ze de kamer van Lizzie binnen. Doordat Lizzie zich afsluit van de buitenwereld door haar gordijnen te sluiten en zich zo weinig mogelijk buiten wil vertonen, zeilt het straatgebeuren uit witte verten aan. Ze sluit zich af van het straatgebeuren.

Met een meisjeskamer kan ook worden bedoeld het kamertje van een prostituee. Wéér gaat (bv: Simon) hier naar binnen. Weer al het roze of rode van deze kamers, net als bij een meisjeskamer. En weer wordt het gebeuren daar buiten op straat voor even vergeten.

Personages

Hoofdpersonages
Simon Prins, ongeveer 20 jaar oud, is student Nederlands en komt uit een degelijk gezin. Hij had niet echt een band met z’n ouders. Simon is vrij dun en heeft een beetje de bouw van een meisje, waardoor meisjes zich vroeger sneller op hun gemak voelden bij hem. Simon wil voorkomen dat andere mensen zijn ware aard achterhalen en laat zich daarom opgaan in de massa, maar in werkelijkheid houdt Simon helemaal niet van het hele sociale gebeuren en heeft hij vrij weinig echte contacten. Net als Lizzie is Simon niet helemaal eerlijk tegenover de buitenwereld en laat hij zich anders zien dan wie hij eigenlijk is. Verder is hij toch wel verdraagzaam, dit blijkt zo wie zo al uit het feit dat hij zich telkens iets anders door Lizzie op de mouw laat spelden.
LizzieRosenfeld is een meisje van 24 jaar. Ze ziet er erg teer en kwetsbaar uit. Ze heeft kinderlijke trekken met bruin haar en licht in gevallen wangen. Als ze make-up op heeft, heeft ze een erg bleke huid met donkere ogen. Ze werkt als een prostituee. Ze liegt veel tegen Simon omdat ze veel problemen heeft of had die ze niet wil toegeven. Ze houdt zich zelf erg afgezonderd van de gewone wereld. Ze voelt zich niet op haar gemak bij de gewone mensen, bang om een oude klant tegen te komen. 

Allebei deze personages zijn roundcharacters, want je komt veel te weten over hun gevoelens, gedachten en uiterlijk.

Bijpersonages

Jasper Venemanis de ex van Lizzie. Hij kan moeilijk uit zijn woorden komen en kan zichzelf ook niet goed uiten. Hij is een gesloten persoon, die niet makkelijk over zijn problemen praat, maar deze opkropt. Hij is best behulpzaam, als hij er maar wat voor terug krijgt.
Wesley is ook een ex van Lizzie. Hij is heel achterbaks en doet alles stiekem. Hij verdwijnt zomaar met het geld van Lizzie en laat niks meer van zich horen. 
Tanja is rustig, netjes en bezorgd. Ze is altijd bereidt om mensen te helpen en ze spreekt open over problemen. Ze is een vriendin en ‘collega’ van Lizzie.

Perspectief 
Er is sprake van een personale verteller. De verteller vertelt (bijna) alles vanuit de ogen van Simon. Hij overziet wel het hele verhaal maar dit komt omdat Simon het hele verhaal zelf al heeft meegemaakt. 

In sommige opzichten lijkt het verhaal te worden verteld door Simon zelf en in het verhaal kijkt hij soms vooruit, zodat je nieuwsgierig wordt naar het eind. Toch is het verhaal niet door Simon verteld, maar wel zijn gedachten en hoe hij leeft in het hij-perspectief. Zoals iemand die alles van dichtbij heeft meegemaakt en het nu na verteld. 

Tijd

De verteltijd is 347 bladzijden. Dit verhaal speelt in het heden en de vertelde tijd is ongeveer een jaar als je de flashbacks niet meerekent. In die flashbacks wordt de jeugd van Simon in Alkmaar beschreven. Afgezien van die terugblikken wordt het verhaal chronologisch verteld. Wel wordt er een paar keer verteld wat er zal gebeuren, zo weet de lezer al snel dat Lizzie Simon uiteindelijk zal verlaten. De verhaalinzet is abovo, het verhaal begint bij het begin van de gebeurtenissen.

Ruimte

Het speelt zich voornamelijk af in Amsterdam, namelijk in de ‘onderwaterkamer’ vanLizzie, de peeskamer van Lizzie en 
de studentenkamer van Simon. Maar ook in Alkmaar, namelijk in de flash-backs. Het milieu waar het verhaal zich in afspeelt is een stadsmilieu.

Einde

Het verhaal heeft een gesloten einde, want aan het einde besluiten Simon en Lizzie uit elkaar te gaan en is het verhaal afgesloten.

Beoordeling

Praktische argumenten

Voor een groot deel was de stijl en taalgebruik van de schrijver makkelijk te lezen, met uitzondering van een paar regels. Het moeilijke taalgebruik van die regels was niet storend voor het begrijpen van wat er gebeurde. Het verhaal was goed te volgen.

Emotionele argumenten

Het verhaal zet mij aan het denken. Het geeft het leven in de prostitutie goed weer voor iemand die daar niet dagelijks mee in aanraking komt. In de gevoelens van de hoofdpersonen kon ik me goed inleven.

Morele argumenten

De meeste gebeurtenissen in het boek zijn goed vertelt. De spanning wordt goed opgebouwd en vastgehouden. Op sommige momenten daarentegen was het best saai. Er werd dan bijvoorbeeld heel langdradig een gebeurtenis verteld of iets uitgelegd. Dat was wat minder fijn om te lezen.

Argumenten m.b.t. de werkelijkheid

Ik vind dat het verhaal een realistisch beeld laat zien. De gebeurtenissen zijn niet té overdreven en té zwak weergegeven, precies goed. Ik kon me ook goed inleven in de gedachten en emoties van de hoofdpersonen.

Argumenten m.b.t. de vorm

De chronologie in het boek klopt van begin tot het eind. Het verloop van het verhaal is daarom ook helemaal duidelijk en prettig lezen. De flashbacks zijn ook goed beschreven, je kan ze goed volgen. De sprongetjes vanuit de flashbacks terug naar het verhaal zijn ook duidelijk. 

Argumenten m.b.t. de leerzaamheid

Ik denk dat de auteur met dit boek wil overbrengen dat een relatie niet kan berusten op leugens en je de leugens van je partner niet moet blijven vergeven, want dat kan nooit goed gaan.

Ik vond dit boek veel leuker dan De Houdgreep, die ik hiervoor heb gelezen. Het onderwerp van dit boek is veel leuker en de schrijftaal en de woordkeus is veel makkelijker.

Gegevens over de schrijver

Biografie

Joost Zwagerman is in 1963 geboren in Alkmaar. Nadat hij van de middelbare school af was, ging hij naar de Pedagogische Academie. En hij studeerde ook nog Nederlands, maar daar stopte hij voortijdig mee.

Joost Zwagerman debuteerde in 1986 met de roman De Houdgreep, die door Carel Peeters in Vrij Nederland werd bestempeld als ‘het meest belovende debuut sinds jaren.’ Zijn doorbraak naar een breed publiek kwam met Gimmick!. In 1991 verscheen Vals Licht, dat werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en in 1993 verfilmd. Later verscheen De Buitenvrouw, die ook hoog op de lijst stond.

Joost Zwagerman woonde sinds 1984 in Amsterdam. Hij heeft drie kinderen en woont, na een huwelijk van meer dan vijftien jaar, sinds enige jaren in Noord-Holland vanwege de scheiding.

Romans die Joost Zwagerman heeft geschreven

• 1986 - De Houdgreep
• 1989 - Gimmick!
• 1991 - Vals Licht
• 1994 - De buitenvrouw
• 1997 - Chaos en rumoer
• 2002 - Zes sterren

Gedichten die Joost Zwagerman heeft geschreven

• 1987 - Langs de doofpot
• 1988 - De ziekte van jij
• 1993 - De mooiste vrouw ter wereld
• 2001 - Bekentenissen van de pseudomaan
• 2005 - Roeshoofd hemelt

Secundair werk

Bijtende liefde in een schaduwwereld

door Johan Bordewijk, 16 maart 2010

Joost Zwagerman – het is deze boekenweek al vaker opgemerkt – schuwt de schaduwkanten van de moderne maatschappij niet. Integendeel, deze dienen vaak als setting en onderwerp van zijn romans, als achtergrond om menselijke tekortkomingen tegen af te tekenen. In Vals licht vormen prostitutie en drugshandel het wrange decor waarin een wanhopige liefde maar niet tot bloei wil komen. Dat levert een navrant verhaal op. De vraag is echter of het als roman ook geslaagd is.

Vals Licht vertelt over de relatie van Simon Prins, van jongs af aan hoerenloper, en LizzieRosenfeld, een jonge prostitué. Begonnen in een peeskamer ontstaat er een verzengende liefde tussen de twee, waar ze beide zo goed als aan onderdoor gaan. In een wereld van schijn en leugen waar niets is wat het lijkt, is het problematisch om oprecht lief te hebben. Bedreigingen van fysieke aard, afpersing, molest vanwege verdwenen geld, of bedreiging van emotionele aard, jaloezie en verraad vormen splijtzwammen in hun relatie.

Zwagerman zet de benauwende sfeer van het seksbedrijf en de uitzichtloosheid van het leven in de prostitutie overtuigend neer. Het is een wereld waar mensen alles aan elkaar liegen om te overleven. ‘Ze loog niet om de waarheid te verdoezelen. Ze loog om een waarheid te creëren.’ Een mooi beeld schetst hij van de gedaantewisseling van het meisje naar de hoer:

‘Ze bepleisterde haar wangen met witte poeders en dikke crèmes, omzoomde haar ogen met oorlogskleuren als een heuse squaw en besmeurde haar glooiende, vleugelvormige mond met een lipstick van een dieppaarse kleur die van haar zachte lippen een hoofdwond maakte. […] Als ze zich afschminkte haalde Simon opgelucht adem. Met de watjes en het flesje reinigingsmelk paste Lizzie een soort omgekeerde archeologie toe op zichzelf. Zij diepte vanonder vele lagen doodsheid haar huid op die kon herademen. Onder het tl-licht vloeiden daar poriën open als lentebloemen in een winterkas.’

Hoe mooi het beeld ook is, dit citaat geeft tevens het probleem van het boek aan. Dit zijn vermoeiende zinnen. Op meer plaatsen gaat het verhaal gebukt onder loodzwaar proza. Zwagerman neemt de lezer in de houdgreep en als een ervaren judokampioen smoort hij hem bijna met een overdaad aan details, scènes, gedachten en bespiegelingen. Als voorbeeld kan een beschrijving van hoofdpijn dienen, die ontaardt in een paginalang exposé van beeldspraak:

‘Het begon met een traag een zwaar geklop boven zijn oren. Het hielp niet als hij met de toppen van zijn wijs- en middelvinger zijn slapen masseerde. Zijn vingers konden wrijven en duwen wat ze wilden, de hardnekkige regelmaat van het drukkende geklop werd er niet door onderbroken.’

Een mooie beschrijving, die nog aangezet wordt door een vergelijking met ‘technocratische kwelgeesten’ en ‘een dreunende substantie’. Maar dan komen nog ‘legers op weg naar het slagveld’, turen ‘naar een denkbeeldige zon’, ‘als een hoorn van tussen de wenkbrauwen’, een speelbal met ‘samengeperste lucht’, ‘een van iedere ritmiek gespeende kakafonie’ en een ‘dolgedraaid carillon’ langs. Je kunt bijna niet anders dan de beelden van de schrijver helemaal en totaal ervaren. De primaire emotie te willen ontsnappen uit deze opeenstapeling van zinnen, doet zich dan ook voor. Daarnaast laat de verteller er geen twijfel over bestaan hoe de liefde zal aflopen – zij zal sterven – waardoor het verhaal nog meer verstart.

Een mooie beschrijving, die nog aangezet wordt door een vergelijking met ‘technocratische kwelgeesten’ en ‘een dreunende substantie’. Maar dan komen nog ‘legers op weg naar het slagveld’, turen ‘naar een denkbeeldige zon’, ‘als een hoorn van tussen de wenkbrauwen’, een speelbal met ‘samengeperste lucht’, ‘een van iedere ritmiek gespeende kakafonie’ en een ‘dolgedraaid carillon’ langs. Je kunt bijna niet anders dan de beelden van de schrijver helemaal en totaal ervaren. De primaire emotie te willen ontsnappen uit deze opeenstapeling van zinnen, doet zich dan ook voor. Daarnaast laat de verteller er geen twijfel over bestaan hoe de liefde zal aflopen – zij zal sterven – waardoor het verhaal nog meer verstart.

De wereld is gitzwart in Vals licht, er is weinig lol te beleven. Schijnwerelden, bedrog en geldzucht beroven ware bedoelingen van hun oprechtheid. En ook de lezer moet eraan geloven. Het lijkt alsof Zwagerman de lezer wil waarschuwen: waag het niet te denken dat er ook nog plezier gemaakt kan worden. Om een maatschappelijk gezwel als de prostitutie te ontdoen van een waas van romantiek is dat perfect. En ook een grimmige uitwerking is op zijn plaats, maar deze betonnen stijl is te veel van het goede.

Bron: http://recensieweb.nl/recensie/bijtende-liefde-in-een-schaduwwereld/

In deze recensie staan geen gegevens die ik nog niet wist. Alles wat erin staat klopt met mijn verslag.