Korte Inhoud:
Simon Prins is al vanaf zijn vijftiende geïnteresseerd in prostituees. Eerst in Alkmaar en later ook in Amsterdam, waar hij gaat wonen om te studeren. Op een dag komt hij een bleek, spichtig meisje tegen in een cafetaria. Wanneer hij langs de wallen loopt blijkt dat zij werkt in een van de bordelen. Na een paar keer 's nachts langsgelopen te zijn gaat hij bij haar naar binnen. Na hun nummertje stelt zij zich aan hem voor als Lizzie Rosenfeld en vraagt hem mee binnen in het keukentje achter de peeskamer, en later naar haar flat, die Simon stiekem haar ‘onderwaterkamer’ noemt. Ze studeert in Nijmegen en werkt een paar dagen per week in Amsterdam om haar studie te kunnen betalen. Het klikt blijkbaar tussen hen, en ze trekken vaker met elkaar op. Zo maakt Simon kennis met al haar vreemde gewoontes. Slapen doet ze zelden en snoepen des te meer. Ze eet amper en blijft in leven doordat ze vitaminepillen inneemt. Naarmate ze elkaar langer kennen raken ze meer en meer gehecht aan elkaar. Daardoor verwaarloost hij zijn studies steeds meer. Lizzie vertelt hem dat ze een zeer moeilijke jeugd heeft gehad, haar ouders sloegen haar en ze werd stelselmatig verwaarloosd. De enige van haar familie waar ze nog contact mee heeft is haar tante, Janneke. Ook vertelt ze dat ze ooit nog getrouwd is geweest met Jasper, die haar gedwongen heeft zich te prostitueren. Het huwelijk liep op de klippen maar Lizzie was verslaafd geraakt aan het geld, en dus bleef ze prostituee. Na de scheiding had ze nog één vriend, Wesley, die haar 9000 gulden afhandig maakte. Maar meer wil ze niet kwijt over haar verleden. Wanneer ze samen weg gaan naar de stad of wanneer Simon Lizzie ‘s nachts gaat ophalen, valt hem een groene Opel op die hen steeds achtervolgt. Als Simon besluit Lizzie ernaar te vragen, antwoordt ze nogal vaag. De man blijkt Eddie, een oude klant van Lizzie, te zijn, die niet goed bij zijn hoofd is. Simon vertelt haar dat het hem stoort en na een kort gesprekje tussen Lizzie en Eddie, laat die hen met rust.
Wanneer Lizzie voor een week in Nijmegen studeert, komt Simon toevallig van een collega te weten dat ze helemaal niet meer studeert en dat ze in plaats daarvan in het escortebureau Yab Yum werkt. Ze geeft alles toe en belooft Simon dat ze nooit nog zal liegen. Als ze al een tijdje samen zijn besluit Lizzie te kappen met haar werk. Nu kunnen ze vaker samen zijn, maar ze moet veel dingen laten, zo kan ze haar flat niet langer veroorloven en trekt ze in bij Simon, ook de vitaminepillen worden duurder en de schulden stapelen zich op. Nadat ze een tijdje bij hem woont wordt ze ziek. Maar net zo plots als het gekomen is, verdwijnt het ook weer;
Wanneer Jasper op een dag voor de deur staat, begint Simon argwaan te krijgen, hij denkt dat ze over nog dingen liegt. Dus besluit hij haar te schaduwen. Zo komt hij erachter dat ze naar de CAD, een soort controlepost voor drugsverslaafden, gaat. Wanneer hij haar met zijn vondst confronteert ontkent ze niets, maar biecht alles op. Ze was verslaafd aan heroïne, maar toen ze hem beter leerde kennen, besloot ze af te kicken. Daardoor was ze ook steeds ziek. Ze gaat naar de CAD om haar urine te laten controleren op sporen van druggebruik en moet af en toe een psychiater bezoeken.
Lizzie fleurt helemaal op, ze durft zelfs terug met Simon te vrijen, wat haar anders niet lukte, omdat het haar te veel aan haar vroegere werk herinnert.
Alles lijkt perfect. Tot Simon besluit achter Wesley aan te gaan en de 9000 gulden op te eisen die hij Lizzie nog verschuldigd is. Simon wil dat ze daar haar schulden aan haar vroegere huisbaas van betaalt. Lizzie biecht hem dat die Opel die haar steeds achtervolgde geen oude klant was, maar een drugsdealer bij wie ze ook nog schulden heeft. Maar dan loopt alles fout. De drugsdealer denkt dat ze terug werkt, en eist nu ook de rest van zijn geld terug. Lizzie besluit onder te duiken, en Simon moet haar beloven dat hij haar niet zal gaan zoeken en niemand zal contacteren, Janneke niet, de psychiater niet, niemand. Voor hij het goed en wel beseft, breekt Simon al zijn beloftes, hij belt Janneke, haar vroegere schoolvriendinnen, Jasper, maar niemand weet waar ze is. Ten einde raad gaat hij praten met Lizzie's psychiater. Die vertelt hem enkele schokkende dingen. Zo vermoeden hij en zijn collega's dat Lizzie nooit verslaafd is geweest, en dat dus bijna alles wat ze hem verteld heeft een leugen blijkt te zijn. Lizzie lijdt aan een geestesziekte die men pseudo-logica fantastica noemt, hierbij gaat men na verloop van tijd zijn eigen leugens geloven. Lizzie bedacht die leugens omdat zij sinds haar kindertijd achterdochtig en verschrikt is als iemand blijkt om haar te geven. Ze wilde Simon niet kwijt, maar ze kon niet van hem houden, omdat ze bang was dat ook hij haar zou kwetsen. Daarom zette ze heel die verslaving in scène. Ze wou hem daarmee afschrikken, hem wegjagen. Maar Simon bleef, en dat was voor haar een teken dat hij het goed met haar meende en haar nooit zou kwetsen. Simon is erg in de war door deze onthullingen. Hij vertrekt, maar moet beloven niks aan Lizzie te vertellen over hun gesprek, want dat zou een slechte afloop kunnen hebben. Maar wanneer Lizzie plots terug opduikt, is ook deze belofte snel verbroken. Hij vertelt haar dat hij alles weet over haar geveinsde verslaving. Lizzie die zich niet aan dit verwacht had, stort huilend in elkaar. Als ze wat bijgekomen is vertelt ze hem eindelijk de waarheid op de vraag die al een hele tijd op zijn lippen brandde, als zij niet verslaafd was, waarom had ze dan schulden bij drugdealers. Toen ze nog in de Yab Yum werkte, kwam er vaak een Fransman langs, hij nam haar mee naar de duurste hotels en verlangde niet meer dan een massage van haar. Voor Lizzie was het een van de makkelijkste klanten die ze al had gehad, maar na enkele afspraken vroeg hij haar of ze iets voor hem wou doen. De volgende ochtend zou er een tas aan haar adres afgeleverd worden met drugs, enkele dagen later zou die terug worden opgehaald en ze zou er geen last door krijgen. Lizzie besloot het te doen, en zo ging het ook een half jaar aan een stuk. Tot hij haar plots bedroog, de drugs werden bij haar afgeleverd, en de volgende dag terug opgehaald. Maar toen er eind die week nog enkele dealers aan haar deur stonden om de lading drugs op te halen, wist ze dat hij haar had bedot. Hij had de partij drugs bij haar afgeleverd, het geld opgestreken en had later de drugs door iemand die hij kende terug laten afhalen. En zij zat nu in de problemen, ze moest de schulden afbetalen, anders zouden ze haar zeker en vast afmaken. Simon is geschokt door het verhaal, zeker als ze hem vertelt dat ze terug gaat werken om alles voor eens en altijd af te lossen. Ze nemen afscheid, en Simon beseft hij dat hij haar waarschijnlijk nooit meer terug zal zien.
Hij gaat door een hel, alles in zijn flat herinnert hem aan haar, dus besluit hij voor een tijdje ergens anders in te trekken. Via een studievriend komt hij aan het adres van een meisje, Josje, dat voor twee maanden naar Zuid-Amerika gaat met enkele vriendinnen. Ze heeft iemand nodig om op het huis te passen en voor haar planten en katten te zorgen. Simon laat deze kans niet aan zich voorbijgaan. Op het kleine ‘eiland’ kan hij zich bezinnen over zijn tijd met Lizzie. En hoewel de herinneringen blijven, vervaagt de pijn. Wanneer Josje vroeger dan gepland thuiskomt slaat de vonk tussen hen over. Alles gaat goed voor een tijdje, maar toch loopt het mis, hij kan Lizzie niet volledig uit zijn gedachten bannen. Hij besluit Janneke te bellen, want hij heeft een gevoel dat hij ze daar wel zal vinden. Hij heeft geluk, ze komt aan de lijn en ze spreken af in Nijmegen. Ze heeft eindelijk al haar schulden afbetaald en is terug gaan studeren. In haar nieuw ‘onderwaterkamer’ vertelt ze Simon over haar nieuwe leven met haar nieuwe vriend. Toch voelt Simon zich te ijdel om haar over zijn relatie met Josje te vertellen. Na een lange dag keert hij terug naar Amsterdam, in de war, maar toch gelukkig dat hij haar voor een laatste keer heeft gezien. Hij beseft dat het nooit iets zou kunnen geworden zijn tussen hen, hun eerste ontmoeting maakte dat van in het begin al onmogelijk. Terug in Amsterdam neemt hij de taxi naar huis.
Personages
Hoofdpersonage:
Simon Prins: Round character. Tijdens zijn jeugd woonde hij in Alkmaar. Daar was hij altijd bang dat hij op zou vallen bij de meisjes die hij niet begreep, of bij de jongens met wie hij niet kon opschieten. Eenmaal in Amsterdam weet Simon snel het imago van een vlotte jongen op te bouwen. Maar hij maakt zichzelf kwetsbaar door enerzijds nooit een echte relatie te hebben met een meisje en door anderzijds een regelmatige hoerenbezoeker te worden. Hij begint een relatie met één van de prostituees, die later op de klippen loopt, vindt een nieuwe vriendin, maar kan Lizzie niet uit zijn hoofd zetten. Uiteindelijk vindt hij toch rust, bij het feit dat Lizzie niet meer is geïnteresseerd.
Lizzie Rosenfeld: Round character. Zij heeft een moeilijke jeugd gehad en heeft op jonge leeftijd het huis verlaten. Ze is daarna getrouwd met de oudere Jasper Veneman. Uit nood gaat ze, op aandringen van Jasper, bij het Amsterdams escortbureau Yab Yum werken. Later gaat ze ook als raamprostituee aan de Ruysdaelkade werken. Daar ontmoet ze Simon met wie ze een relatie begint. Uiteindelijk verbreekt ze de relatie met Simon en gaat ze Nederlands studeren in Nijmegen.
Nevenpersonages:
Jasper Veneman: Flat character. De ex-man van Lizzie, gescheiden door geldzucht van Jasper.
Wesley: Flat character. Een ex-vriend van Lizzie, Wesley heeft Lizzie voor 9000 gulden opgelicht.
Martin van Doorn: Flat character. De psychiater van Lizzie die Simon vertelt dat Lizzie aan een liegzucht lijdt.
Nico Weuling: Flat character. Een vriend van Simon, tweedejaars student.
Janneke: Flat character. Lizzies tante, de enige van de familie waar Lizzie nog contact mee heeft.
Tania: Flat character. Lizzies collega die in de peeskamer naast haar werkte.
Achtergrondpersonages:
Ma en pa Roos: Flat character. De ouders van Lizzie, waar ze geen contact meer mee heeft. Behalve de brieven vol verwijten die ma Roos haar af en toe opstuurt.
Ruimte:
Functionele Ruimte:
De Ruysdaelkade: De plaats waar Lizzie werkt.
Lizzie’s peeskamer: Lizzie werkt er als prostituee.
Simon’s studentenkamer: Simon verblijft er terwijl hij studeert.
Symbolische Ruimte:
De ‘onderwaterkamer’: De kamer van Lizzie en de etage van Simon worden door Lizzie tot ‘onderwaterruimtes’ gemaakt. Ze sluiten zich af van de buitenwereld door de gordijnen dicht te houden en door binnen met lichteffecten te werken. In dat ‘valse licht’ speelt zich een groot deel van hun relatie af. Ander ‘vals licht’ vinden we terug in de peeskamers waar vaak met lelijk gekleurd neonlicht wordt gewerkt.
Tijd:
Verteltijd:
Het werk omvat 276 bladzijden.
Vertelde Tijd:
Het boek beschrijft ongeveer een jaar.
Vertelritme:
Het boek heeft een traag vertelritme
Tijdsvertragingen:
De auteur maakt vaak gebruik van beschrijvingen. Er zijn dus veel tijdsvertragingen terug te vinden in dit boek.
Tijdsversnellingen:
Er komt 1 enkele tijdsversnelling voor, in het hoofdstuk waar Simon intrekt in de flat van Josje.
Flashbacks:
In het verhaal wordt er gebruik gemaakt van uitgebreide flashbacks, in hoofdstuk 2, 4 en 6, waarin de jeugd van Simon in Alkmaar wordt beschreven. Afgezien van die terugblikken wordt het verhaal chronologisch verteld. (fragment zie p 12 vanaf “Simon was 15…” tot “… te bezoeken”)
Flashforwards:
De verteller verwijst enkele malen vooruit, zodat de lezer halverwege het boek al weet dat Lizzie Simon uiteindelijk zal verlaten. (fragment zie p 118 “Later, toen zij elkaar niet meer zagen…” tot “…, de weken voor Kerstmis”)
Thema en Doel:
Thema:
Hoofdthema: Relatie is het hoofdthema uit dit boek. Het verhaal draait om een relatie tussen Simon, die geobsedeerd is door de prostitutie, en Lizzie, die zelf prostituee is. Lizzie kent veel problemen, maar Simon blijft haar steunen. Langzaam maar zeker komt Simon steeds meer over Lizzie te weten over haar jeugd en huidige situatie. Lizzie blijft echter tegen hem liegen, en Simon begint steeds meer aan de relatie te twijfelen, hoewel hij nog steeds van haar houdt. Uiteindelijk verbreekt Lizzie de relatie. Ieder gaat zijn eigen weg. Simon is radeloos, hoewel hij Lizzie uit een probleemwereld heeft geholpen. Lizzie leeft nu gelukkig, en studeert. Maar ze heeft door haar breuk met Simon, Simon nu in een probleemwereld geplaatst.
Neventhema’s: Neventhema’s zijn prostitutie en obsessie en stelselmatig liegen.
Doel:
De bedoeling van de auteur was, bij het schrijven van dit boek, de lezer te laten kennismaken met de wereld van de prostitutie. Eens men meedraait in dit wereldje is het enorm moeilijk om er terug uit te raken. Wie het toch lukt komt door de meegebrachte problemen weer snel genoeg terug in het wereldje terecht. Mensen die er toch in slagen deze “business” te verlaten zijn meestal getraumatiseerd voor het leven.
Leidmotieven:
De belangrijkste motieven van Vals Licht zijn:
- Angst.
- Leugen of bedrog.
- Het zoeken naar zekerheid.
Angst en leugen of bedrog zijn literair-historische motieven
Titel:
Deze titel zou je op verschillende manieren kunnen verklaren. Ten eerste doordat Lizzie slechts zelden in echt licht kwam, maar bijna altijd in kunstlicht was. Zo ook het rode licht van de peeskamer, waar Lizzie als prostituee werkte en wat de grondlegger voor diverse leugens zou zijn. Het licht van de 'onderwaterkamer', vol pastelkleuren, waar de gordijnen altijd dicht waren, en waar meestal kaarsjes brandden om een ‘onderwatereffect’ te creëren. Er speelde zich veel af tussen Simon en Lizzie in deze kamer. Toch liep het fout tussen hen. Alles wat in dit licht gebeurde bleek vals te zijn. Ook zou je de titel kunnen verklaren met behulp van de vissen op de kaft. Als een vis in het water zwemt en je kijkt ernaar, geeft dit je een misvormd beeld van de werkelijkheid door de breking van het licht. Als je probeert de vis te pakken terwijl je door het aquariumglas heenkijkt, grijp je mis. Dit kan je vergelijken met de relatie tussen Simon en Lizzie. Ook Simon probeerde Lizzie, te vangen, maar grijpt uiteindelijk mis. Net zoals bij dat de vis in het aquarium gebeurt, door de breking van het licht. Vals licht.
Slechts eenmaal wordt er in het boek de titel vernoemd in het volgende fragment. (fragment p 125-127 vanaf “Met de kin op haar knieën…” tot “maar in steeds hetzelfde valse licht van verrukkelijke onschuld”)
Stijl:
Het zijn bovenal de gedachten en gevoelens van Simon die worden beschreven. Bij de beschrijving van gebeurtenissen hebben de gevoelens de bovenhand. De verteller gebruikt vooral een lyrische vertelwijze.
De plaats van de handeling, voornamelijk de 'onderwaterkamer', wordt vrij objectief beschreven.
De schrijver gebruikt vooral lange zinnen, op de zinnen van de dialogen na.
De stijl die de schrijver in dit boek gebruikt is overduidelijk omschrijvend. (fragment p 118 vanaf “Het geheugen was…” tot “…repeat, play, repeat, play”)
Het boek bevat eerder lange monologen in plaats van dialogen.
De kleur groen die elke keer terug komt in het verhaal heeft een symbolische betekenis. Bijvoorbeeld van de ‘onderwaterkamer’, de mosgroene Opel, haar gifgroene opoefiets enzovoort. De kleur groen symboliseert wraak en jaloezie.
Structuur
Hoofdstukken:
Het verhaal is ingedeeld in 24 ongetitelde hoofdstukken.
Open Einde:
Het verhaal heeft een open einde, want de lezer blijft zitten met enkele onbeantwoorde vragen zitten. Is het uit tussen Simon en Josje? Kan hij terugkeren naar Josje nu hij terug contact heeft gezocht met Lizzie? Heeft Lizzie misschien opnieuw gelogen tegen Simon?
Verhaalperspectief:
Dit boek is geschreven vanuit het perspectief van een personale verteller. In dit hij/zij verhaal komt een neutrale verteller voor, die niets vertelt over zijn eigen gevoelens, maar wel die van het hoofdpersonage, Simon Prins. Hierdoor heb je als lezer een grote aanschouwing op het gebeuren. (Fragment p 7 vanaf “Alles moest geheim blijven…” tot “…ook op hem)
De Volkskrant: Zwagerman bewijst overtuigend dat hij een spannend verhaal kan vertellen.
Vrij Nederland: Vooral de pagina’s waarin de angstige erotische toenadering wordt beschreven geve de roman een etherische allure.
De Tijd: Indringend en ontroerend, onder meer zo goed vanwege het beeldend vermogen en de stilistische souplesse.
Recensies:
Arnhemse Courant: Zwagerman schittert als W.F. Hermans in zijn beste jaren. Een geniaal boek.
Nieuwsblad van het Noorden: Vals Licht is, als verslag van een obsessieve liefde, het Turks Fruit van de jaren Negentig
Le Monde: Joost Zwagerman schrijft zowel provocerend als glashelder. De prostituee Lizzie Rosenfeld is een magnifiek romanspersonage.
Persoonlijk
We waren het er alle vier over eens dat dit een enorm aangrijpend boek is. Zo kom je te weten hoe moeilijk het is voor een prostituee om een normale relatie op te bouwen met iemand. Steeds weer wordt ze geconfronteerd met de eeuwige leugens om haar werk geheim te houden. Dit maakte de relatie tussen Lizzie en Simon vanaf het prille begin van hun liefde onmogelijk. Geen happy-end dus, maar toch een verrassend mooi boek.
Kennismaking met de schrijver:
Joost Zwagerman wordt op 18 november 1963 geboren in Alkmaar. Zijn ouders, ooms en tantes werken in het onderwijs. Op school werkt hij jaren lang enthousiast mee aan de schoolkrant, waarvoor hij gedichten, verhalen en interviews schrijft. Na de middelbare school gaat Zwagerman naar een pedagogische school. Wanneer hij het diploma van onderwijzer behaald heeft gaat hij Nederlands studeren; In 1986 komt zijn debuutroman, “De Houdgreep”, uit. Ook dit boek gaat over een pure liefde die later wordt bezoedeld door de opdringerige buitenwereld. Het boek werd met goede recenties ontvangen en in 1987 volgde een poeziebundel, “Langs de doofpot”. Als in 1989 “Gimmick!” verschijnt ontstaat er, door eerdere publicaties van Joost Zwagerman, een anti-Joostzwagerman Comité. In 1991 wordt “Vals Licht” uitgebracht, het boek was zo’n succes dat de roman in 1992 werd genomineerd voor een AKO-literatuurprijs en ook nog eens werd verfilmd.
Bronnen:
-Prisma
-Internet
-De Volkskrant
-Vrij Nederland
-De Tijd
-Arnhemse Courant
-Nieuwsblad van het Noorden
-Le Monde
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
M.
M.
erg leuk gedaan, lientje!!Mijn compilimenten!!!Bravo!!
22 jaar geleden
AntwoordenF.
F.
Grappig dat in bijna elk boekverslag de motieven verkeerd worden beantwoord. Hoe kan: ' Leugen of bedrog ' en ' Het zoeken naar zekerheid.' nou leidmotieven zijn? Leidmotieven van dit boek zijn: de groene opel en de onderwaterkamer bijvoorbeeld. Kijk eens goed naar de motieven, want dit is echt slecht. De rest is wel goed btw.
13 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
De leidmotief is hier wel degelijk de groene opel die Lizzie achtervolgt
12 jaar geleden
Antwoorden