1 A: Titel: Jehanne
schrijver: Simone van der Vlugt B: Verschenen in: 2001
Uitgever: Lemniscaat b.v. Rotterdam C: Eerste druk: 2001 D: Genre: Het boek is een Historische roman. Het boek speelt zich af in het verleden (1425-1431) en is bovendien niet een verzonnen verhaal, maar een verhaal gebaseerd op de werkelijkheid. 2 A: 1425. Frankrijk is verwikkeld in de Honderdjarige Oorlog met Engeland. Als op een dag de Engelsen Domremy binnenvallen en een spoor van verkrachting en vernieling achterlaten, maakt de dertienjarige Jehanne de verschrikkingen van de oorlog voor het eerst van dichtbij mee. Een paar dagen later overkomt haar iets wonderlijks: ze hoort een stem die haar vertelt dat zij degene is die Frankrijk van de vijand zal verlossen. Zonder dat haar ouders het weten trekt Jehanne naar het hof van de kroonprins van Frankrijk en belooft hem dat zij hem naar Reims zal brengen waar hij tot koning gekroond zal worden. Bovendien zal zij het leger leiden dat Orléans moet ontzetten. Aanvankelijk stuit Jehanne op veel verzet en ongeloof, maar geleidelijk aan wint ze het vertrouwen van de prins en het volk. Geleid door de stemmen weet Jehanne haar goddelijke opdracht te volbrengen. Dan zwijgen de stemmen in haar hoofd, maar Jehanne kan niet geloven dat haar opdracht voltooid is - er moeten nog zoveel steden bevrijd worden van de Engelsen! Ze besluit niet terug te keren naar Domremy, maar de koning en zijn leger te blijven dienen. De gebeurtenissen nemen echter een fatale wending als Jehanne tijdens een poging om Compiégne te bevrijden gevangen wordt genomen en wordt uitgeleverd aan de Engelsen. Jehanne is de geschiedenis ingegaan als Jeanne d’Arc. In dit boek lees je haar waargebeurde, tragische levensverhaal. B De titel ‘Jehanne’ slaat op de hoofdpersoon Jehanne.
3 A Hoofdfiguur: De hoofdpersoon in het boek is Jehanne. Jehanne heeft aan het begin van het boek (van haar 13e tot 16e levensjaar) Lang donker haar, maar als ze vanuit Vaucouleurs vertrekt naar Chinon, worden haar haren in mannenmodel geknipt; rond tot boven de oren. Ze heeft donkere ogen, met een vurige gloed. Aan het begin van het boek, als ze nog in Domremy woont, draagt ze jurken en rokken. Maar als ze voor het eerst op reis gaat, te paard met zwaard, heeft ze natuurlijk andere kleren nodig. De bewoners van Vaucouleurs zorgen dan voor een geschikte uitrusting die bestaat uit beenkappen, hozen, een wambuis, een korte jas, een zwarte hoed, laarzen, sporen en wapens. Pas als ze van de Dauphin de toestemming heeft om met een leger aan haar taak te beginnen, krijgt ze een harnas. Aan het begin van het boek is Jehanne dus 13 jaar oud, aan het eind van het boek is ze 19. Jehanne woont tot haar 16e in Domremy, daarna is ze op reis, om uiteindelijk Reims te kunnen bevrijden. Van een vaste woonsituatie is dus geen sprake meer. Bijfiguren: Charles (VII) le Dauphin is de kroonprins van Frankrijk. Charles le Dauphin staat bekend als een krachteloze magere jonge man, wat hij ook is. Hij heeft een flets en een bleek gezicht en uitstekende jukbeenderen en fletsblauwe ogen. Het volk heeft het vertrouwen in hem verloren, maar dankzij Jehanne wordt hij tegen het einde van het boek toch gekroond in het voorheen nog bezette Reims. Gilles de Rais is de eerste edelman die Jehanne ontmoet. Naarmate de tijd verstrijkt zal hij haar vriend worden. Gilles is een knappe man met een aantrekkelijk gezicht en donker krullend haar. Hij draagt een rood wambuis met wijde pofmouwen en zijn taille is strak ingesnoerd met een goudkleurige gordel. Hij heeft donkere ogen. Jean de Alençon is rond de veertig jaar. Zijn haar is bij zijn slapen al grijs, verder is het donker bruin, en hij heeft een ‘doorgeleefd gezicht van iemand die al veel heeft meegemaakt’. Met zijn bruine ogen en kledij, die bestaat uit een met gouddraad bestikte wambuis, donkere hozen en stevige laarzen, is hij echter niet lelijk. Hij is de neef van de Dauphin, en tevens de Hertog van Alençon. Etienne La Hire is groot, breed en heeft een vierkant, door littekens ‘versierd’ gezicht. Als Jehanne hem voor het eerst tegenkomt wordt hij beschreven: ‘een echte ijzervreter, een vechtjas. Twee keer zo groot als zij en…mank.’ Ook hij zal naarmate de tijd verstrijkt een vriend van Jehanne worden, maar aan het begin staat hij nogal sceptisch tegenover Jehanne en haar stemmen. La Hire heeft kort zwart haar en donkere ogen. En is ook ongeveer 40 jaar. B Hoofdfiguur: Jehanne is een vroom en pienter meisje. De man van haar nicht, een persoon waarmee Jehanne een hele sterke band heeft zegt dit bijna letterlijk: ‘(…) jij bent het vroomste en verstandigste meisje dat ik ken. Buiten dat zou ik niet weten waarom je zo’n verhaal zou verzinnen, daarvoor ken ik je te goed.’ Velen staan verbaasd van haar verstandige en gelovige antwoordden en acties: - ‘(…)De commissie kan, op grond van Jehannes wijze, vrome antwoordden en de druk van de omgeving (…)’ - ‘Cauchon is vastbesloten meer te weten te komen over de heiligen die aan Jehanne zijn verschenen. “je zei dat aartsengel Michaël het eerst aan je verscheen in de tuin van je ouderlijk huis. Vertel ons een iets meer over hoe hij eruit zag, droeg hij kleren?” “Natuurlijk droeg hij kleren. Dacht u dat God Zijn heiligen naakt laat verschijnen?” zegt Jehanne misprijzend.’ - ‘Hij wendt zich weer tot Jehanne. “Vertel eens, Jehanne. Denk je dat je in een staat van genade bent door die zogenaamde verschijningen?” De hele rechtbank houdt de adem in. Manchon kijkt geschokt op van zijn griffierboek. Dat is geen eerlijke vraag. Cauchon zou haar net zo goed kunnen vragen of ze even heilig is als de heiligen die aan haar zijn verschenen. Als ze bevestigend antwoordt, zal ze beschuldigd worden van hoogmoed en ketterij. Maar als ze “nee” zegt, spreekt ze haar goddelijke zending tegen… en dat zou haar einde betekenen. Jehanne voelt het gevaar. Ze ziet het op de gespannen gezichten, ze merkt het aan de geschokte reacties om zo’n dodelijke strikvraag. Jean le Fèvre, die al vanaf het begin op Jehannes hand is, buigt zich snel naar voren en zegt: “naar mijn mening is de beschuldigde niet verplicht op een dergelijke vraag te antwoorden.” Maar Cauchon blijft Jehanne afwachtend aankijken. Koortsachtig zoekt Jehanne naar een antwoord. Er komt een oud gebed in haar op dat in de kerk van Domremy veel gebeden werd. Ze kent het uit haar hoofd en met zachte stem zegt ze: “In een staat van genade? Als het niet zo is, moge God mij die dan geven; als het wel zo is, moge God hem dan laten voortduren.” Ze heeft hem iets anders geformuleerd en de rechters herkennen het gebed niet. Stomverbaasd kijken ze Jehanne en vervolgens elkaar aan.’ Uit deze drie voorbeelden blijken heel duidelijk haar Christelijke en vrome antwoordden waar ze zowel edelen als dorpsbewoners keer op keer mee weet te verbazen. - (…) Jehannes ogen lichten op, maar verliezen meteen weer hun glans. Is dát de Dauphin? Die flink gebouwde, iets te zware man die hooghartig op haar neerkijkt? Onmogelijk! Uit verhalen heeft ze begrepen dat Charles VII een krachteloze, magere jongeman is. Een nerveuze man met een flets gezicht. Opeens wordt ze zich bewust van de spanning die in de ruimte hangt. Haar ogen dwalen door de zaal. Ze ziet de verwachtingsvolle gezichten, hoort het gegiechel en gefluister, en opeens begrijpt ze het. Ze stellen haar op de proef. Achter in de zaal is een lichte beroering ontstaan, als een steentje dat steeds wijdere kringen in het water veroorzaakt. Jehanne draait de edelman op de troon de rug toe en loopt tussen de hovelingen door, naar de hoek waar de onrust ontstond. Scherp neemt ze ieder gezicht in zich op, met haar ogen de edelen opzij dwingend. Ze vangt een glimp op van een bleek gezicht met uitstekende jukbeenderen. Een magere jongeman staat bewegingloos, met licht gebogen schouders, achter een in scharlakenrood geklede geestelijke. (…) Ze neemt haar hoed af, valt op één knie en zegt, met haar ogen op de plavuizenvloer gericht: “dat God u een gelukkig leven moge geven, edele dauphin. (…) Jehanne kijkt niet eens, het verbaasde geroezemoes in de zaal verteld het haar. Ze blijft neerknielen en kijkt op naar de edele dauphin.’ Uit dit voorbeeld blijkt dat ze pientere en vrome acties onderneemt. Jehanne is niet voor één gat te vangen! Dat ze vroom is blijkt op vele momenten: - ‘(…) En hij heeft gehoord dat ze het grootste deel van de dag in de kerk te vinden is. ‘ - ‘(…) Wat ze zien is een vriendelijk en vroom meisje dat driemaal per dag naar de kerk gaat en daar urenlang blijft bidden.’ - Ook als Jehanne getroffen is door een pijl en haar leger verlies lijd, blijft ze vertrouwen in God houden en bid ze: ‘Jehanne strompelt weg (…) “lieve Heer” bid ze in stilte. “Geef me de kracht om het nog even vol te houden. Maak dat ik de pijn kan verdragen.” Ze bid ook tot Saint-Cathérine, hoe lang weet ze niet.’ Uit beide citaten blijkt dat Jehanne zeer vroom is. Ook al lijkt het onmogelijk om te bereiken wat ze bereiken wil, ze blijft vertrouwen in God hebben. Bijfiguren: In Charles (VII) le Dauphin heeft het volk niet veel vertrouwen meer. Dit is één van de redenen waarom hij Jehanne wanhopig graag wil geloven, maar hij moet bewijzen hebben om ook de andere edelen te overtuigen: - ‘(..)”Het maakt ook niet uit,” zegt hij. “Als de mensen geloven dat jij de Maagd bent zullen ze je inderdaad volgen. In mij hebben ze geen vertrouwen meer. Goed Jehanne, wees de Maagd. Ik neem de gok. Ik ben alleen bang dat ik op veel tegenstand zal stuiten van mijn adviseurs…met name van de aartsbisschop. Ze zullen bewijs verlangen.” Uit dit citaat blijkt heel duidelijk dat Charles Jehanne heel graag wil geloven, en dat ze zo’n beetje zijn laatste hoop is. Hij wil haar dus dolgraag geloven, maar hij zit met zijn adviseurs. Aan het eind van het boek slaat Charles een beetje om. Als hij eenmaal tot koning gekroond is wil hij eigenlijk wel van Jehanne af: ‘(…) “Bedankt en tot ziens,” zegt Gilles de Rais. “Daar komt het op neer. Het lijkt erop dat de koning van je af wil.”(…)’ Gilles de Rais gelooft Jehanne onvoorwaardelijk en blijft gedurende het hele boek haar vriend: - ‘(…) “Nou en of!” roep Gilles in haar plaats. “Ze ís de Maagd en ze zal optrekken tegen de Engelsen, Orléans bevrijden en de vijand tot aan de zee opjagen!” - ‘(…) “Meende je wat je zei? Dat je gelooft dat ik de Maagd ben? “ vraagt Jehanne als ze de steile weg naar het kasteel inslaan. “Ja” “Terwijl iedereen twijfelt en me vragen stelt geloof jij me zonder meer?” “Zeker. Het klopt allemaal; het Franse koninkrijk zou verraden en verkocht worden door een slechte zondige vrouw en gered worden door een jonge maagd. De slechte, zondige vrouw is koningin Isabeau, die liever de Engelse koning dan haar eigen zoon op de Franse troon ziet. Die maagd ben jij” Ook Jean de Alençon geloofd vanaf het begin in Jehanne. Het is een vriendelijke man, en ook hij behoort, gedurende de rest van het boek, tot Jehannes vrienden: ‘Zijn stem klinkt warm en de lach op zijn gezicht bereikt ook zijn ogen. Jehanne glimlacht terug. Instinctief voelt ze aan dat dit een vriend is; iemand die haar zonder voorbehoud gelooft en die haar zal steunen. Tenslotte nog Etienne La Hire. Zijn mening wat Jehanne betreft verandert, net als die van Charles le Dauphin, ook in de loop van het boek. Het verschil is echter, dat La Hire een vriend wordt, en Charles Jehanne min of meer dumpt. Aan het begin kijkt La Hire dus erg op Jehanne neer, en is zijn houding tegenover haar heel sceptisch: ‘La Hire slaat zijn armen over elkaar en kijkt op het meisje neer. Dus dat is de veelbesproken Maagd. Ze is belachelijk jong. Haar gezicht vertoont de trekken van iemand die zijn kindertijd nog maar net achter de rug heeft. Moet dat een leger aanvoeren? Zijn ogen monsteren haar koud, zijn gezicht is een strak masker.’ In de loop van het boek krijgt hij steeds meer sympathie voor Jehanne: ‘La Hire kijkt naar haar bleke gezicht. Ze is bang. Doodsbang. Nu zal ze zich terugtrekken. Jehanne trekt haar zwaard, knijpt haar ogen tot spleetjes en schreeuwt: “Aanvallen!” Zonder af te wachten of iemand haar volgt, rijdt ze de Engelsen helemaal alleen tegemoet. Een paar seconden zit iedereen bewegingloos in het zadel, dan vellen de Fransen hun lansen volgen haar luid schreeuwend. “Voorwaarts! In de naam van God!” roep Jehanne. “Krijg nou wat,” zegt La Hire verbijsterd. En verder op in het boek zijn Jehanne en La Hire al bevriend en heeft La Hire veel respect voor Jehanne: ‘(..) “Luister naar haar!” La Hire beweegt zich naar voren, maar De Gaucourt luistert evenmin naar hem. (…) “Een altaar!” Dondert de stem van La Hire. “Jullie zijn toch niet doof? De Maagd vroeg om een altaar! En haal die verdomde papen!”(…)’ C Alleen bij Charles de Dauphin en La Hire zijn duidelijke karakter veranderingen zichtbaar. Die heb ik bij opdracht 3B beschreven. 4 A Het boek speelt zich af van 1425 tot 1431. Aan het begin van het boek staat het begin jaartal: 1425. Door het boek heen wordt een paar keer Jehannes leeftijd genoemd. Aan het eind van het boek is Jehanne 19. Het boek bestrijkt dus een periode van 6 jaar. Een kwestie van rekenen om op het laatste jaartal te komen. Bovendien is het verhaal van Jehanne, beter bekend als Jeanne d’Arc heel bekend, dus is zonder veel moeite uit te vinden dat Jehanne in 1431 ter dood wordt gebracht.
B Het verhaal is chronologisch, er is geen sprake van Flashbacks. Het begint in 1425 en je volgt Jehanne vanaf dat moment, tot haar dood in 1431. C De tijdsduur is dus 6 jaar. Dit baseer ik op het feit dat het begint in 1425 en dat Jehanne dan 13 is. Het boek eindigt bij Jehannes dood, ze is dan 19 jaar. Dat betekent dus dat ze 6 jaar later sterft. 1425+6=1431 5 Het verhaal speelt zich af in Frankrijk. Het begint in Domremy en eindigt in Rouen. De ruimte speelt een belangrijke rol, omdat je op deze manier goed merkt dat het zich in het verleden afspeelt. Bovendien weet je op deze manier waar Jehanne is, en wat ze aan het bevrijden is. Anders zou het verhaal veel minder duidelijk zijn. 6 Het is 1425 en Frankrijk is hevig verwikkeld in de Honderdjarige oorlog met Engeland. Jehanne d’Arc is dertien jaar, en maakt voor het eerst van dichtbij mee wat voor verschrikkingen de oorlog met zich meebrengt: de Engelsen vallen Domremy binnen, het dorp waar Jehanne woont en opgegroeid is, en laten een spoor van vernieling en verkrachting achter. Een paar dagen na dit verschrikkelijke gebeuren overkomt Jehanne iets heel wonderlijks. Ze ziet een licht en hoort een stem die haar verteld dat zij degene is de Frankrijk zal bevrijden. Een paar jaar lang hoort Jehanne de stemmen en ziet ze heiligen. Dan vertellen ze Jehanne dat het tijd is en vertrekt Jehanne, zonder dat haar ouders het weten, naar Vaucouleurs en vervolgens naar het hof van de Kroonprins. Ze vertelt hem dat ze Frankrijk zal bevrijden en dat ze ervoor zal zorgen dat zij hem naar Reims zal brengen, wat nog bezet is door de Engelsen, en dat hij daar tot koning gekroond zal worden. En zíj zal het leger leiden dat Orléans moet ontzetten. Eerst komt Jehanne veel verzet en ongeloof tegen, maar langzamerhand weet ze het volk en de edelen te overtuigen en wint ze hun vertrouwen. Geleid door haar stemmen is Jehanne onverslaanbaar en leid ze het meest gemotiveerde leger ooit. Samen met haar leger weet ze haar goddelijke opdracht uiteindelijk te vervullen en wordt de kroonprins daadwerkelijk in Reims gekroond. En dan… dan zwijgen de stemmen, maar nog lang niet heel Frankrijk is bevrijd! Jehanne is ervan overtuigd dat ze nog niet klaar is, en keert niet terug naar Domremy, maar blijft de koning en het leger dienen. Maar dan nemen de gebeurtenissen een wending, die Jehanne uiteindelijk fataal wordt: Tijdens een poging om Compiègne te bevrijden wordt ze gevangen genomen en uiteindelijk wordt ze uitgeleverd aan de Engelsen. Deze zijn genadeloos en Jehanne maakt geen schijn van kans. Na veel rechtszaken wordt Jehanne uiteindelijk als ketter op de brandstapel ter dood gebracht. 7 Het verhaal wordt verteld vanuit personaal perspectief. Dit blijkt onder meer uit op de volgende bladzijden:
8 Aanvankelijk heb ik weinig zin om te beginnen aan het boek Jehanne. Er zijn nog veel
boeken die ik wil gaan lezen en die me meer trekken. Als ik me uiteindelijk met het boek in een stoel instaleer heeft het boek me al vanaf de eerste bladzijde in zijn macht. Het boek is op een geweldige en geloofwaardige manier geschreven, waardoor je zelf Jehannes verhaal beleeft. Je voelt haar verdriet en haar pijn waardoor je, naar mijn mening, ook geraakt wordt en je zo ongeveer mee zit te grienen. Het is vooral erg mooi om te zien dat de hoofdpersonen niet zonder meer akkoord gaan met Jehannes verhaal, dat zou ongeloofwaardig zijn: zo reageer je zelf tenslotte ook niet als iemand je zoiets vertelt. Bovendien reageert Jehanne de laatste minuten van haar leven, net zoals ieder mens, en verricht ze niet ongeloofwaardige heldendaden. Ieder moment wordt als belangrijk verteld, waardoor er niet echt een stuk is wat wegvalt en minder belangrijk is. Door dit verhaal te lezen, weet je direct veel van Jehanne, beter bekend als Jeanne, en het zou dus ook een uitstekende insteek voor een werkstuk zijn. De andere boeken van Simone van der Vlugt heb ik ook met veel plezier en emotie gelezen, maar met ‘Jehanne’ overtreft Simone zichzelf. Kortom: een prachtig boek wat zeker de moeite waard is om te lezen!! 9 Ik heb als blz. die ik mooi vind uitgekozen: blz. 85,126/127 en de laatste bladzijde: blz. 205. Blz. 85 vind ik een mooie bladzijde, omdat Jehanne de edelen hier terechtwijst. Ze zegt alleen maar dingen naar waarheid, waarop zelfs ervaren legeraanvoerders als La Hire geen tegen woord hebben. Blz. 126/127 Vind ik heel mooi, omdat hier heel duidelijk blijkt dat de band tussen La Hire en Jehanne hecht is geworden. En tenslotte blz. 205, de laatste van het boek. Hier blijkt heel duidelijk dat Jehanne óók een mens is, en dat ze pijn en verdriet heeft. Aan de andere kant blijft ze geloven in God. Ondanks alle tegenslag heeft ze haar geloof in Hem nog niet opgegeven. 10 Bronnen: Naast het boek zelf, heb ik als bron nog de site van Simone van der Vlugt gebruikt. Waar recensies, achtergrondinformatie en nog veel meer over Simones boeken te vinden is. Het adres van deze site: http://www.simonevandervlugt.nl/allesoverdeboeken.htm