Feitelijke gegevens

• 5e druk, 2001
• 181 pagina's
• Uitgeverij: Noordhoff

Flaptekst

Eerste zin

Jehanne plukt de strootjes uit haar donkere haar en kijkt uit over de glooiende velden, goudgeel in het felle zonlicht.

Samenvatting

Op 17 juli 1425 vallen de Engelse en Bourgondische soldaten het dorp Domremy binnen. De dertienjarige Jehannette (kortweg Jehanne) ontsnapt ternauwernood aan hun aanval. Een aantal dagen later hoort zij alleen een stem en verschijnt alleen aan haar een figuur die zegt dat hij een opdracht van God voor haar heeft. Het is de aartsengel Michael en vlak na hem verschijnen ook de twee heiligen Saint-Catherine en Saint-Marguerin. Jehanne constateert dat zij de maagd van Lorraine is waarover gesproken wordt in een oude profetie, dat zij de kroonprins moet helpen om de oorlog te beëindigen. Via mensen die het dorp passeren, blijft ze op de hoogte van de oorlog en de verklaring van koningin Isabeau dat kroonprins Charles een onwettig kind is, wat ze verklaard heeft omdat ze heult met de Engelsen.

Jehanne is zestien wanneer ze dankzij haar neef eindelijk naar Vancouleurs kan om daar met legercommandant Robert de Bandricourt te spreken; hij moet haar naar de kroonprins sturen. Na lang twijfelen, invloed van Jehannes groeiende populariteit onder het volk en een goed woordje van edelman Bertrand de Pouligny stemt de commandant toe.

Jehanne gaat naar Chinon, waar de kroonprins momenteel verblijft, en hij geeft haar toestemming om hem te helpen en om als eerste naar Orléans te gaan om de Engelsen te bevechten. Voordat kroonprins Charles haar echter daadwerkelijk het leger geeft en naar Orléans stuurt, moet ze meedoen aan het hofleven - wat ze helemaal niks vindt. De aartsbisschop en verscheidene edelen aan het hof betwijfelen Jehannes verhaal en willen dat ze naar de kerkelijke rechtbank gaat om haar eventueel als duivel te ontmaskeren. Ze doorstaat het proces en ook uit het lichamelijk onderzoek komt niets negatiefs.

Terwijl Jehanne steeds populairder wordt bij het volk, dat haar vraagt om zegeningen en gebedjes, wordt er in de kerk van Saint-Catherine de Fierbois gezocht naar een legendarisch zwaard dat een priester daar verborg tijdens een vijandelijke inval en dat Jehanne koste wat het kost wil gebruiken in haar strijd tegen de Engelsen en Bourgondiërs.

Het zwaard wordt gevonden en Jehanne gaat naar Blois, waar ze haar leger voor het eerst ziet en kennismaakt met de edelen die samen met haar het bevel erover voeren. In Blois ontmoet Jehanne ook haar twee broers Pierre en Jean weer, die zijn gekomen om zich bij haar aan te sluiten.

Jehanne is zeventien wanneer het leger, na een waarschuwingsbrief aan de Engelse bevelhebber John Redford, zich naar Orléans begeeft. Na een opstootje van het volk zelf barst de strijd los: het leger van Jehanne behaalt haar eerste overwinning wanneer ze een groot aantal Engelse soldaten doden bij de verovering van een van hun forten. Vervolgens, na twee intense gevechten waarbij Jehanne zelf gewond raakt, wordt ook het hoofdfort veroverd en sterven er nog meer Engelsen. Maar in plaats van verslagen weg te gaan, komen de Engelsen terug en willen vechten. Jehanne dwingt ze zich terug te trekken door midden in het open veld, met achter zich haar leger en de stadsinwoners, een kerkdienst te houden. Daarmee is Orléans bevrijd en algauw volgen er meer steden waar de Engelsen zich ophielden.

Jehanne wordt in heel Frankrijk als een heldin onthaald en begeleidt de kroonprins naar zijn kroning in Reims, waar ze haar vader weer ziet maar niet met hem mee naar huis wil. Jehanne hoort al een tijd geen stemmen van heiligen meer, maar blijft het als haar plicht beschouwen om het leger aan te voeren en doet het ook voor haar eigen gewin. Wanneer de koning tot haar woede een bondgenootschap sluit met de Bourgondische vorst, besluit ze daar een stokje voor te steken door Parijs terug te gaan veroveren. Dit eindigt in een nederlaag en de koning krijgt genoeg van Jehanne. Hij verheft haar in de adelstand van De Lya en ontdoet haar daarmee van haar legerpositie. Wanneer alle anderen weg zijn, wordt Jehanne er echter toch weer op uitgestuurd om de Engelsen te verdrijven uit Compaignes. Bij die strijd wordt Jehanne gevangen genomen door Bourgondiërs en na een korte tijd in gevangenschap in februari 1431 berecht door de Engelse regering op verdenking van hekserij.

Na een lang proces waarbij ze ondertussen gevangen zit in een cel en haar herhaaldelijk wordt gevraagd om te zeggen dat haar goddelijke zending een leugen was en weer vrouwenkleding te gaan dragen - dit weigert Jehanne steevast - wordt ze in april veroordeeld tot de brandstapel. Uit angst voor de dood belooft ze eerst nog dat ze zal veranderen, maar wanneer Sainte-Catherine haar weer toespreekt, neemt Jehanne alles terug en wordt alsnog ter dood veroordeeld. Op 30 mei 1431 sterft Jehanne d'Arc op de brandstapel in Rouen.

Personages

Jehanne

Jehannette d\'Arc is dertien jaar wanneer haar verhaal begint. Ze woont in het kleine dorp Domremy met haar ouders, haar twee broers Pierre en Jean en haar zus Cathérine. Haar leven is altijd vredig en godvruchtig geweest: ze hield van tijd doorbrengen met haar vriendinnen en buiten zijn en deed haar best om haar vader, het dorpshoofd, gehoorzaam te zijn. Maar vlak na de aanval van de Engelsen op Domremy verandert dat: ineens ontvangt Jehanne goddelijke opdrachten en moet ze een missie gaan volbrengen. Van het naïeve, onschuldige, zachtaardige en gehoorzame kind verandert ze in een koppige, brutale, nadenkende en onverschrokken jonge vrouw die niet bang is om te vechten voor haar land, voor haar principes en voor haar taak. Ze heeft een rotsvast vertrouwen in God en de heiligen die tot haar spreken, soms zo rotsvast dat ze niet meer wil luisteren naar gewone mensen - wat uiteindelijk ook haar ondergang wordt.

Kroonprins Charles

Charles is de kroonprins van Frankrijk, maar zijn positie is in gevaar doordat zijn moeder, de koningin, heult met de Engelsen en met eentje van hen wil trouwen zodat ze Charles een bastaard kan noemen en hij zijn troonrecht verliest. Jehanne biedt haar diensten aan Charles aan om de Engelsen te verdrijven, maar hij weet niet of hij haar wel moet geloven. Zijn hovelingen en geestelijken zetten hem erg onder druk. Omdat hij nog jong is en omdat Jehanne weigert mee te doen aan het hofleven, weet de prins niet goed wat hij met haar aan moet, maar blijkt haar toch hard nodig te hebben voor zijn land. Charles is een kalm persoon die echter houdt van uitbundig en luidruchtig eten en feesten: hij houdt niet van nadenken en laat zich dan ook liever adviseren door anderen. Zijn wil beschouwt hij zelf als wet en als iemand hem dwarsboomt, wil hij diegene koste wat het kost weg hebben.

Gilles de Rais

Gilles is een hoveling van kroonprins Charles die een van de aanvoerders van het leger van Jehanne wordt. Hij is van adel en heeft behoorlijk wat geld, maar in tegenstelling tot veel andere edelen loopt hij niet naast zijn schoenen. Gilles ontpopt zich tot een goede raadgever en wordt zelfs een soort vriend, een steun en toeverlaat van Jehanne. Hij heeft humor en weet haar vaak in de juiste richting van een beslissing te leiden, maar koestert het geheim dat hij homoseksueel is.

Quotes

"In de wat afgelegen provincie Lorraine dringen slechts berichten door van wat zich andere delen van Frankrijk afspeelt. Heel het westen is in handen van de Engelsen en de Bourgondiërs, de Franse bondgenoten van de Engelsen. Met alle gevolgen van dien." Bladzijde 10

"'Je hebt een grote taak te vervullen, Jehanne. Je zult alles moeten opgeven, je familie moeten verlaten en je in dienst stellen van het koninkrijk Frankrijk, aan het hoofd van het leger. Ga naar Vancouleurs en vraag om manschappen aan Robert de Bandricourt. De stad Orléans zal worden belegerd. Ga naar het hof van kroonprins Charles en bied hem je diensten aan.'" Bladzijde 27

"'Deze vrouw, die zich de Maagd noemt en beweert in opdracht van God gehandeld te hebben, heeft geweigerd zich aan de Kerk te onderwerpen. Zij neemt, naar haar eigen zeggen, alleen bevelen aan die direct van God komen en stelt zich daarmee boven de kerkelijke wetgeving. Op grond van haar verklaringen over de heiligen die aan haar verschenen zouden zijn, moeten wij concluderen dat die voortkwamen uit een kwade geest. Beschuldigde is dwalende in het geloof en daarom zijn wij verplicht haar erop te wijzen dat zij de daarbij behorende straf zal krijgen indien zij zich niet onderwerpt aan de Kerk.'" Bladzijde 164

Thematiek

Vrouwenproblematiek

Jehanne d\\\'Arc is een soort feministe omdat ze zich meer als man gedraagt en laat zien dat ze ondanks haar vrouwzijn toch erg veel kan bereiken. Ze staat symbool voor de kracht die vrouwen hebben. Het was heel ongewoon om als vrouw zo\\\\\'n positie te verkrijgen en doordat het haar lukt is ze een voorbeeld voor veel vrouwen.

Motieven

Familieleven

Het familieleven staat aanvankelijk centraal voor Jehanne wanneer ze nog een normaal meisje is. Ze moet karweitjes doen en verliest haar zuster aan een ernstige ziekte, is niet bijzonder hecht met haar ouders en wordt door haar vader gedwongen om te trouwen. Wanneer ze doet wat ze zelf wil en weggaat om Frankrijk te bevrijden, ziet ze haar familie pas later, als haar taak eigenlijk al voorbij is, weer terug.

Stemmen

De stemmen van een aantal heiligen die Jehanne regelmatig hoort, zijn degenen die haar ertoe aansporen om bij het leger te gaan. Deze stemmen keren steeds terug in het verhaal.

Geloof

Het geloof in God en de opdrachten van Hem en zijn heiligen vormt voor Jehanne de voornaamste drijfveer om van huis weg te gaan en het leger aan te voeren tegen de Engelsen.

Oorlog: algemeen

De Honderdjarige Oorlog in de veertiende en vijftiende eeuw tussen Frankrijk en Engeland vormt het decor van het verhaal.

Trivia

Simone van der Vlugt heeft bewust gekozen om het meisje Jehanne te noemen, omdat ze zo haar eigen naam schreef.

De handtekening die Jehanne onder een brief uit 1430 zette, is te zien op het omslag van de Lijster-uitgave van het boek.

Titelverklaring

Jehanne verwijst heel simpel naar de naam van de hoofdpersoon, Jeanne d'Arc. Simone van der Vlugt koos voor deze naam in plaats van de Franse spelling Jeanne of Jeannette omdat Jehanne de spelling is waaronder het meisje zelf bekend stond in haar thuisomgeving.

Structuur & perspectief

Het boek heeft een eenvoudige, vlot leesbare structuur. Het verhaal bestaat uit 14 hoofdstukken plus de epiloog waarin het levensverhaal van Jehanne d'Arc wordt beschreven, vanaf het moment dat de Engelsen binnenvallen in haar dorp tot haar dood op de brandstapel. In het begin leren we haar alleen nog maar kennen en zien we hoe ze omgaat met de stemmen die ze hoort en die haar opdrachten geven; in het middenstuk is Jehanne opgegroeid en geeft ze gehoor aan haar taak om samen met de kroonprins de Bourgondiërs te verdrijven, en in het einde van het verhaal ondervinden we samen met Jehanne de consequenties hiervan.  Het perspectief ligt in het hele verhaal bij de personele verteller, de derde persoon: Jehanne.

Decor

Het verhaal speelt zich volledig af in het decor van de Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankrijk. Het begint op 17 juli 1425 en eindigt op 30 mei 1431: er wordt dus een periode van zes jaar beschreven waarin Jehanne opgroeit van een meisje van dertien tot een vrouw van negentien. De plaats van handeling is Frankrijk: verschillende plekken daar, zoals Parijs, Domremy (Jehannes thuishaven), Chinon (waar de kroonprins woont), Orléans (waar gevochten wordt) en Rouen (waar Jehanne sterft) spelen een belangrijke rol.

Stijl

De stijl van Simone van der Vlugt in deze historische roman is nog het meest vergelijkbaar met de stijl van Thea Beckman, die groot is geworden met jeugdklassiekers als Kruistocht in Spijkerbroek. Ze schrijft op een vlotte, levendige manier over historische gebeurtenissen en maakt het begrijpelijk met veel dialogen, eenvoudig taalgebruik en door veel te laten zien met gebeurtenissen in plaats van te vertellen.

Slotzin

Wie zij was, weet God alleen.

Beoordeling

Ik heb erg genoten van dit boek. Het verhaal van Jeanne d'Arc heeft mij altijd al geïnteresseerd, maar ik ben nooit op het idee gekomen om er eens wat meer over op te zoeken omdat het mij slechts voorkwam als een legende. Omdat ik een liefhebber ben van historische romans, besloot ik dit boek te gaan lezen en ik ben aangenaam verrast. Ondanks de eenvoudige schrijfstijl die duidelijk bedoeld is voor kinderen, vond ik het boek erg fijn om te lezen. De personages spraken me aan, de verhaallijn was interessant en niet voorspelbaar. Het verhaal van Jeanne werd op een mooie, duidelijke manier en niet afgeraffeld weergegeven, en door het tijdsbeeld in het boek heb ik echt iets kunnen leren. Een heel mooi boek dat me aan het nadenken heeft gezet over de legendarische vrouw op wie het gebaseerd is.

Recensies

"Indrukwekkende monoloog brengt Jehanne in leven " http://www.deluiaardvrouw...censie.htm

"Van der Vlugt is niet de eerste literator die zich stort op de spectaculaire geschiedenis van de Maagd van Orléans, maar ze bewandelt het platgetreden pad met verbeeldingskracht en enthousiasme. " http://www.simonevandervl...s/jehanne/