Praktische gegevens

Biografische gegevens

Titel en auteur: Een hart van steen, Renate Dorrestein
Uitgever: Uitgeverij Contact
Eerste druk: 1998
Jaar van uitgave: 1998
Aantal bladzijde: 237
Genre: psychologische roman
Hoeveel hoofdstukken, delen: bestaat uit twee delen, met ieder 3 hoofdstukken.
Motto: noem mij, noem mij, spreek mij aan,o, noem mij bij mijn diepste naam,
Neeltje Maria Min
`mijn moeder is mijn naam vergeten`
Datum: 30 september `03

Titelverklaring

*Dit boek heeft 2 titelverklaringen en is te verklaren als: de grafsteen van het graf van de familie van Bemmel een beetje de vorm heeft van een stenen hart (vindt Ellen) "Als je goed keek, zag je dat de grafsteen hartvormig was, een ijskoud stenen hart dat alles zou overleven zonder ooit een tel te hoeven kloppen". En de tweede is, omdat na alles wat er in Ellens leven gebeurt is, ze een hart van steen heeft gekregen. De gebeurtenissen laten een mens natuurlijk niet koud en het zou dus zo kunnen zijn dat ze haar gevoel gewoon compleet verdringt en zich ervoor afsluit. Dus een "gevoelloos hart", oftewel "Een hart van steen".
* Het boek draagt de hele titel, omdat
* De motto: noem mij, noem mij, spreek mij aan, o, noem mij bij mijn diepste naam,
Neeltje Maria Min
`mijn moeder is mijn naam vergeten is te verklaren als: Ze komt tot één conclusie: De dag dat haar moeder het hele gezin ombracht, was ze Ellen simpelweg vergeten. In haar paniek had ze niet meer opgelet. “ In haar paniek en opwinding heeft mijn moeder me niet gemist. Mijn bestaan was haar eenvoudig ontschoten. Als ze ook maar één tel had kunnen pauzeren om te denken: Ellen!, dan had ik dat drie kilometer verderop, op het stille strand, gevoeld of misschien zelfs gehoord. Maar mijn moeder is mij vergeten".

Tijd in de geschiedenis

Deel 1
-1956/1957
-augustus 1959
- 4 september 1972

Deel 2
- 28 november 1972
- winter 1972-1973
- 31 maart 1973

Het verhaal speelt zich niet af in een historische tijd maar zo rond de jaren ’70. Je ziet wel verschillen tussen de tijd dat ze 12 was en de tijd dat ze 37 was. Dat zie je bijvoorbeeld als ze haar ouderlijk huis op een gegeven moment weer koopt, ze wil alles weer in de oude staat terugbrengen omdat ze alles gemoderniseerd. Het krakende eikenhouten trappenhuis: vervangen door een hightech stalen wenteltrap, de gaskachels: verdwenen, cv-installatie geworden. Ze hebben in de tijd dat Ellen 12 is wel televisie en openbaar vervoer maar dat was natuurlijk nog niet zo goed als nu.

Tijdsduur

De verteltijd is ongeveer 5 uur, het speelt zich af over 25 jaar, geconcentreerd op het eerste en het vijfentwintigste jaar. Wat er tussenin gebeurd word niet zo gedetailleerd verteld.
Het verhaal is opgebouwd uit een probleem, namelijk het trauma, dat in het verloop van het verhaal duidelijk word door de flashbacks waarin het verhaal word uitgelegd. Tijdens de ontwikkeling van het verhaal word beschreven hoe zij daar mee omgaat zowel in het verleden als in het heden, waar ze alles op een rijtje zet.

Ruimte

Het verhaal speelt zich voor het allergrootste deel af in het huis op Lijsterlaan nummer 11 in Haarlem, voornamelijk binnenshuis, maar soms ook buiten. Het huis met kantoor, het knipselbureau. Daar is ze opgegroeid en heeft ze veel dingen meegemaakt. Daar vonden de moorden plaats. Na 25 jaar woont ze er weer, in verwachting van haar baby. Dan komen de herinneringen van vroeger weer terug. Ook komen er plaatsen in voor als het tuincentrum, de tuin, de kerk, het strand en de bossen. Maar die plaatsen zijn niet echt van belang. Wel is het kindertehuis van belang, waar Ellen enkele jaren van haar leven doorbracht. Het is een belangen ruimte en geen speelruimte, omdat het geen uitgekozen plekken zijn.

Hoofdpersonen

Ellen van Bemmel:
De hoofdpersoon van dit verhaal is Ellen van Bemmel. Door haar ogen wordt het hele verhaal beleefd. Billie is een zestienjarige puber. Ellen kijkt ontzettend tegen haar op. Billie is namelijk ontzettend knap en heeft twee vriendjes tegelijk. Ze is echt Ellens droombeeld en grote voorbeeld.

Bijpersonen

Margje
Zij is de moeder van Ellen, na de geboorte van haar laatste kind wordt ze erg bezorgd. Ze krijgt ook stemmingswisselingen Ze heeft 3 kinderen van haarzelf en haar man vermoord, daarna pleegt ze zelfmoord. Er wordt niet veel over haar verteld, een flat character dus.

Frits
Hij is de vader van Ellen, over hem wordt weinig verteld, hij wordt vermoord door zijn vrouw. Een flat character.

Kester
Hij is de broer van Ellen, hij wordt door zijn moeder vermoord. Veel kom je niet over hem te weten, het verhaal draait niet om hem, een flat character dus.

Billie
Zij is de zus van Ellen, ze wordt vermoord door haar moeder. Ook over haar kom je niet veel te weten, het verhaal draait niet om haar, dus flat character.

Carlos
Hij is het broertje van Ellen en is de jongste zoon, hij is drie jaar. Hij heeft de moorden overleefd. Hij komt later in een pleeggezin, veel meer kom je niet over hem te weten. Een flat character.

Ida
Zij is het jongste zusje van Ellen, ook zij wordt vermoord door haar moeder. Een flat character, omdat er weinig over haar wordt verteld.

Bas
Bas is degene die Billie, Kester, Sophie, Frits en Margje de ochtend na het drama dood in huis aantreft en de politie waarschuwt. Hij is de enige die ellen uit haar jeugd nog kent naar al die jaren. Een flat character, omdat je over hem zelf niets te weten komt,

Vertelwijze

Perspectief

In het boek is er sprake van een personaal perspectief en dan een I-protagonist, omdat je inzicht krijgt in de gedachte en gevoelens van de hoofdpersoon.

Taalgebruik

De schrijfster gebruikt geen moeilijke woorden, alles is te begrijpen. In het begin is het hele boek heel moeilijk te begrijpen. Dan is er weer een deel waar Ellen over vroeger praat en dan daarna weer een deel waar Ellen over het heden praat. Dat moet je even doorhebben, en dan snap je het verhaal wel.

Beschrijving van personen en ruimte

Bij bepaalde stukken wordt de ruimte uitvoerig beschreven, vooral het huis waar ellen har jeugd heeft gewoond en waar ze na 25 jaar weer intrekt. Er wordt verteld hoe het er nu uitziet en hoe het er dan uitzag de verschillen kun je goed lezen. Over de familie van ellen wordt in het eerste hoofdstuk ook verteld, wat voor iemand ze waren en wat ze goed konden en graag deden.

Thematische aspecten

Motieven

Postnatale psychose

Familiedrama

Naamgeving

Overwinnen van doemdenken

Thema

Inhoud in een zin: Wanneer je geestelijk niet in orde bent, dan kun je de stomste dingen doen in een opwelling en totaal ondoordacht, dingen die je normaal gesproken niet zou doen.
Belangrijkste motief in een woord: familiedrama
Hoofdgedachte:

Structurele aspecten

De volgorde van de gebeurtenissen

Het boek wordt niet-chronologisch verteld. De gebeurtenissen worden niet in volgorde verteld, maar juist door elkaar. Er komen daarom veel flash-backs en flash-forwards in voor.
Bij de ene alinea is Ellen 12 en de alinea daarna is ze 37 jaar.

De belangrijkste gebeurtenissen

De belangrijkste gebeurtenissen in dit boek zijn de geboorte van Ida en de moord op Ida, Kester, Billie, Frits en de zelfmoord van Margje.
De zwangerschap van Ellen is ook belangrijk, maar het is nit een aanleiding voor een gebeurtenis. Het is meer de afsluiting van de gebeurtenissen en de tijd die daarop heeft gevolgd. Ze sluit door haar eigen zwangerschap vrede met het verleden en kan verder met haar eigen leven.
De geboorte van Ida is het begin van alle ellende, omdat dat de oorzaak is van de hormoonstoornis van moeder en daardoor verantwoordelijk voor haar depressie.
De moord op het gezin is de meest ingrijpende gebeurtenis in het leven van Ellen en de gebeurtenis waar het hele boek om draait.
Deze gebeurtenissen zijn zeer goed beschreven en lopen vloeiend in elkaar over. Het is wel zo dat de twee verhaallijnen soms voor wat verwarring zorgen, omdat je de gevolgen van een gebeurtenis vaak eerder te weten komt dan de gebeurtenis zelf. Doordat je niet alles al weet blijven de gebeurtenissen heel boeiend. Een voorbeeld hiervan is dat je al wel redelijk snel te weten komt dat de rest van haar familie is vermoord, maar pas in het laatste deel van het boek door wie en hoe.

Het begin

Het boek begint met opening in de handeling, omdat het boek begint midden in de gebeurtenissen.

Het einde

Het boek heeft een gesloten einde,want aan het eind van het boek sluit ellen haar verleden af. Ze is klaar met het verwerken er van. Ze wil verder gaan met haar eigen leven en me dat van haar toekomstige kind

Mening

Ik heb dit boek gelezen, omdat ik in het lijsterformulier dit boek zag staan en het leek me wel een leuk boek. Ik was van plan om naar de bibliotheek te gaan, maar mijn moeder zei dat het bij ons ook wel ergens in de boekenkast stond. Ik vond het een heel mooi boek om te lezen, in het begin was het boek wel moeilijk om te begrijpen, omdat in de enen alinea wordt verteld over het heden en de volgende alinea over het verleden, maar hoe verder ik in het boek was des te beter was het boek te begrijpen. Het thema sprak me ontzettend aan en hoe het beschreven was ook.
Het verhaal is geloofwaardig geschreven, omdat ik nooit bij iets dacht, zoiets kan niet of dit is nep. Wel waren er dingen waarvan ik hoopte dat die dingen niet echt gebeurd zijn.
Ik vind dat het juiste perspectief is gekozen, als er een ander perspectief zou zijn gekozen keek je re volgens mij anders tegen aan.
Over de ruimte wordt niet veel gesproken, maar wel voldoende. Meer hoef je ook niet weten, je begrijpt alles goed.
Er zijn geen moeilijke woorden gebruikt, maar de indeling is in het begin wel moeilijk te begrijpen, je moet er eerst even door zijn. Ik vind het een mooi slot, ik ben blij dat het verhaal zo is beëindigt. Het belangrijkste moment zijn de moorden, dit wordt vreemd beschreven, het wordt na verteld.
Mijn totaaloordeel is goed, ik vond het een mooi boek om te lezen.

Samenvatting

Ellen van Bemmel is twaalf jaar als ze te horen krijgt dat haar moeder in verwachting is van een vijfde kind. Ellen vindt dat niet zo leuk, want ze vindt dat het huis al vol genoeg is. Als haar vader aan haar vraagt hoe de baby zou moeten heten, verzint ze de meest vreselijke naam die ze maar kan bedenken, Ida. Zo wordt haar zusje uiteindelijk genoemd, terwijl haar ouders haar liever Sophie hadden genoemd.

Ellens vader en moeder hebben een eigen bedrijf, bureau van Bemmel, het kantoor zit vast aan hun huis. Ellens moeder, Margje, stopt met werken als ze in verwachting is van Ida.
Na de geboorte van Ida, begint Margje een beetje door te draaien. Ze is ontzettend bezorgd dat er iets gebeurt met Ida en is helemaal geobsedeerd door God. Alles moet uit Gods wil, tenminste.... wat ZIJ denkt dat God wilt!

Ze laat haar kinderen tot haar bidden, dat er niks met Ida zal gebeuren en ze doopt Ida iedere keer in bad, drukt het hoofdje onder water, zodat er als ze weer omhoog gehaald wordt, er allemaal water uit haar mondje komt. Verder loopt ze vaak ‘s nachts met haar baby door het huis te dwalen. Ze deed dit allemaal omdat God het wilde, dacht ze.

Margje draait steeds verder door en ziet nog maar één oplossing om haar kinderen, man en zichzelf te kunnen beschermen. Ze dacht bij zichzelf:” Nu hun zielen nog rein zijn, moeten we ze redden.” Ze besluit zichzelf, de kinderen en haar man van kant te maken.

Margje laat Ellen vitaminepillen op schoteltjes leggen, zodat ze genoeg vitamine binnen zouden krijgen, zodat ze meer weerstand zouden krijgen. Daarna neemt Ellen de hond Orson mee voor een stevige wandeling naar het strand. Als ze terug komt ziet ze in de keuken Billie en Kester met plastic zakken over hun hoofd schuin in hun stoel hangen. Op het aanrecht ziet ze een vuilniszak met de voetjes van haar zusje Ida eruit stekend. Eerst denkt ze dat het een grapje is, maar als je ook de levenloze lichamen van haar ouders aantreft heeft ze door dat het ernst is. Later in het boek blijkt dan ook dat de "vitaminepillen" die Ellen op het schoteltje had gelegd geen "vitaminepillen" waren, maar "slaappillen" en "Valium".
Onder de tafel in de keuken, ziet ze haar broertje Carlos, die nog hoestte, hij was dus nog in leven.

Na deze gebeurtenis zijn Ellen en Carlos terechtgekomen in het tehuis “de eenhoorn”. Daar krijgt Ellen te maken met psychische problemen. Op een dag wordt Carlos een dagje meegnomen door een familie, die hem misschien wil adopteren. Als Carlos weer terug komt van het uitje, neemt Ellen hem mee en vluchtten ze weg van het tehuis.

Ze lopen een heel eind en dan bedenkt Ellen zich dat ze wel naar de rector van haar oude school kan gaan. De rector neemt ze in huis en belt “de eenhoorn” op om te zeggen dat Ellen en Carlos daar zijn. Ze worden opgehaald en gaan weer terug naar het tehuis. Carlos wordt geadopteerd en gaat naar een pleeggezin.

Voor Ellen breekt een moeilijke tijd aan zonder haar broertje. Ze zoekt hem nog een keer op, maar hij heeft een andere naam en ze is heel jaloers op hem, zij wordt immers toch niet geadopteerd, want ze is al te oud. Ellen blijft in het tehuis tot ze 18 is. Ze gaat daarna medicijnen studeren en ontmoet Thijs, met wie ze trouwt en al gauw weer gaat scheiden.
Op een dag ziet Ellen dat haar ouderlijk huis (Lijsterlaan 11) te staat. Ze twijfelt geen moment en koopt het huis.
Voor haar tuin wilde ze spullen halen en is toen naar Intratuin gegaan. Achter de kassa zat Bas, hij was vroeger in dienst bij haar ouders, hij herkent haar. Hij biedt aan om de spullen te komen brengen en vanaf dan worden ze goede vrienden.
Toen Ellen het huis kocht, was ze net zwanger, van een onbekende vader. Als ze bijna een miskraam krijgt, moet ze van de dokter plat liggen en hij biedt aan om iemand bij haar in te laten wonen, die haar verzorgt. De vrouw die samen met haar drie dochters bij haar in komt wonen heet Lucia. Ze is op de vlucht voor haar man en heeft al in veel blijf-van-mijn-lijf huizen gezeten. Ze verbiedt Ellen elk contact met de buitenwereld omdat ze bang is dat haar man haar vindt.
Ellen en Lucia kunnen het niet met elkaar vinden. Ellen begrijpt niet waarom Lucia niet gaat scheiden en wordt een beetje moe van haar gezeur. Lucia vindt dat Ellen niets te zeuren heeft, omdat ze een groot huis heeft en waarschijnlijk ook genoeg geld.

Wanneer Ellen weer voor zichzelf kan zorgen, gaat Lucia weg, ze heeft besloten om toch te gaan scheiden van haar man.
Al die tijd dat ze in bed ligt heeft ze genoeg tijd om na te denken over wat er vroeger gebeurd is. Ze krijgt herinneringen terug die ze vijfentwintig jaar lang heeft verdrongen. Ze herinnert zich weer precies wat er gebeurd is. Ook laten haar dode broer en zus, Kester en Billie, haar niet met rust.
Om af te rekenen met haar verleden gaat Ellen naar de kelder waar ze alle herinneringen weer naar boven haalt.
Ze komt tot één conclusie: De dag dat haar moeder het hele gezin ombracht, was ze Ellen simpelweg vergeten. In haar paniek had ze niet meer opgelet. “ In haar paniek en opwinding heeft mijn moeder me niet gemist. Mijn bestaan was haar eenvoudig ontschoten. Als ze ook maar één tel had kunnen pauzeren om te denken: Ellen!, dan had ik dat drie kilometer verderop, op het stille strand, gevoeld of misschien zelfs gehoord. Maar mijn moeder is mij vergeten".

later in het boek word duidelijk dat Ellen het huis aan de Lijsterlaan toch weer heeft verkocht en dat ze samen met Bas heeft besloten het kind gezamenlijk op te voeden.