In Never let me go worden mensen gekweekt om het leven van anderen te redden of te verlengen.


Samenvatting

Deel 1
Kathy H., een verzorger, vertelt in dit boek haar verhaal over de ‘school’ waar ze vroeger op gezeten heeft: Hailsham. Dit is een soort internaat, met als enige verschil dat de studenten nooit de school mogen verlaten. Zo erg lijkt dit echter niet te zijn, aangezien de kinderen geen familie hebben. Hoe dat komt weet de lezer echter nog niet. Kathy kan goed opschieten met de meiden bij haar op school, maar over de jongens wordt vrij weinig gesproken. Behalve één, Tommy. Al in hoofdstuk één kom je erachter dat Tommy makkelijk driftig wordt (een ‘bad temper’ heeft), maar dat Kathy toch op hem gesteld is. Kathy en Tommy hebben een speciale verhouding met elkaar, maar ze zijn geen stel. Ze hebben wel regelmatig gesprekken met elkaar.

Kathy kan met de meesten goed opschieten, maar ze heeft één echte beste vriendin: Ruth. Leren kennen tijdens het rijden op de denkbeeldige paarden van Ruth, wordt Kathy al snel een lid bij de ‘secret guard’: Een groepje meiden die zichzelf de taak hebben gegeven Mrs. Geraldine te beschermen tegen Mr Roger en een stel senioren, die haar zouden willen ontvoeren. Ruth heeft de leiding van dit groepje op zich genomen. Echter, als de meisjes ouder worden, valt de guard uit elkaar (Ruth dacht na twee weken, Kathy toch zeker een jaar). Maar de vriendschap tussen de meiden blijft bestaan. Ondanks dat de kinderen er later nooit iets mee zullen doen, moeten ze toch schilderwerken maken en poëzie schrijven. Het beste werk wordt om de paar maanden meegenomen door ‘Madame’, een middelbare vrouw, waarschijnlijk uit Frankrijk of België.

Tommy is heel slecht in deze creatieve vakken, en zijn werk wordt ook nooit meegenomen. Sterker nog, hij wordt ermee gepest. Miss Lucy, een bewaker die zich wat anders gedraagt dan de anderen, zegt echter dat hij zich hier niet te druk om moet maken. Toch zondert Tommy zich wat af (wat vrij logisch is, door het pesten), en hij bespreekt bepaalde dingen met Kathy. Dingen die hem opvallen aan Hailsham, zoals de uitroepen die Miss Lucy weleens wil zeggen. Kathy zelf ziet ook dingen gebeuren. Op een van de Sales (markten waarbij de kinderen dingen van buiten school kunnen kopen) heeft ze een cassette gekocht van Judy Bridgewater, met het liedje ‘Never let me go’. Ze is erg aangedaan door dit liedje, en op een dag staat ze te dansen op dit nummer, heel ingetogen, met haar ogen dicht, als ze merkt dat Madame buiten de deur staat. Madame staat te huilen op de gang. Een tijd later is Kathy de cassette kwijt. Ook dit is een van de dingen die Kathy bespreekt met Tommy.

In het laatste jaar krijgen Tommy en Ruth (!) een relatie. Hier wordt niet zoveel over gezegd, totdat het uitraakt en Ruth naar Kathy komt om haar over te halen met Tommy te praten. Dit doet Kathy, maar het gesprek loopt niet zoals ze hoopte. Toch komen Tommy en Ruth weer bij elkaar, en Ruth is tevreden.


Deel 2
Kathy komt aan bij de Cottages. Dit is een oude verlaten boerderij met al zijn bijgebouwen. Niet alle Hailshamstudenten zijn hiernaartoe gegaan, en er zijn ook een stel leerlingen van andere internaten bijgekomen. Ruth en Tommy zijn echter wel met haar meegekomen. Op de Cottages krijgen de leerlingen niet echt les meer, maar ze moeten wel een verslag inleveren over een stel boeken dat ze gelezen hebben. Er zijn echter geen Guardians (Bewakers), en de leerlingen kennen veel vrijheid. Er zijn een stel jaarlagen boven de nieuwkomers, en Ruth wil niet bij hen onder doen. Ze begint trekjes over te nemen (die uit televisieseries komen, vindt Kathy later uit), en reageert soms heel onwetend als ze ergens niets meer mee te maken wil hebben. Het stel Crissie en Rodney is het ideale voorbeeld voor Ruth. Via dit stel komt Ruth ook achter een possible.

Vanaf dit punt krijgt de lezer in de gaten dat de studenten gekloond zouden kunnen zijn. De lezer komt in ieder geval te weten dat de leerlingen ‘gemaakt’ zijn naar een bepaald persoon. Onbewust hebben veel studenten de drang dit ‘voorbeeld’ te vinden. Bijvoorbeeld om bepaald gedrag te kunnen verklaren. En nu heeft Rodney een possible (=’mogelijke’) gevonden voor Ruth. In Norfolk. Rodney heeft auto leren rijden (dat hoort bij de careropleiding) en stelt voor Ruth, Tommy en Kathy mee te nemen naar de possible. Dus zitten uiteindelijk de drie in de auto naar Norfolk. Ruth is niet erg open tegenover Kathy en Tommy tijdens de rit, maar uiteindelijk komen ze toch aan bij de bestemming, en weten ze het bedrijf waar de possible werkt te vinden. Eerst lijkt het waar te zijn. De possible is een middelbare vrouw die best wat op Ruth lijkt, maar nadat ze haar op straat hebben gevolgd, en in een kunstzaak nog eens hebben bekeken, blijkt het toch niet te kunnen. Het voelt niet goed, in ieder geval. Dan besluiten Rodney, Crissie en Ruth een oud-klasgenoot van Rodney op te zoeken, maar Kathy wil niet mee. Tommy weigert ook.

Norfolk is de plaats waar, volgens Hailshamstudenten, alle verloren spullen van het land heen gaan. Tommy wist van het verloren bandje van Kathy, en stelt voor om er naar op zoek te gaan. Na een tijd zoeken, vinden ze het album nog ook, zij het dit keer op een cd. Toch is Kathy er blij mee, ook door het gebaar dat Tommy maakt. Uiteindelijk komen de anderen weer terug en rijden ze met zijn allen naar huis. Verder gebeurt er niet veel in dit deel, behalve een belangrijk ding: Ruth en Tommy gaan uit elkaar. Dit is eigenlijk het moment waar je als lezer op zit te wachten, want vanaf de eerste keer dat Tommy’s naam valt, heb je al het gevoel dat ze iets horen te krijgen. Dit gebeurt echter niet. Het uit elkaar gaan is verder niet spannend: Het gebeurt gewoon, na een boel gesprekken in bushokjes en begraafplaatsen, en heeft verder geen uitwijding nodig. Op het laatst vraagt Kathy haar carer-opleiding aan.


Deel 3
Kathy is een carer (verzorger van donors), geworden. Uiteindelijk krijgt ze Ruth als donor. Dít is het belangrijkste punt in mijn ogen, want hier kom je erachter wat de studenten eigenlijk zijn. Orgaan-leveraars, gekloond om hun organen te leveren. Ruth weet in welk opvanghuis Tommy zit, en wil graag met hem naar een leegstaande boot gaan kijken, oorsprong niet duidelijk. Hier biecht Ruth haar zonden op, met als toppunt het uit elkaar houden van Tommy en Kathy. Al het misselijke gedrag van Ruth bleek met opzet te zijn, en nu bekende Ruth eindelijk. Als Tommy weer weggebracht is, zegt Ruth Kathy dat zij Tommy’s carer moet worden. Op haar sterfbed stemt Kathy in.

Maar het is geen bruisende relatie die patiënt en verzorger krijgen, of Kathy kan er gewoon buitengewoon slecht over vertellen. Dat is gelukkig ook niet het belangrijkste. Tom en Kathy gaan namelijk naar Madame, om te vragen waarom de kunst van Hailshamstudenten werd afgepakt. In dat huis komen ze ook Miss Emily tegen, en die legt ze uit wat Hailsham was. Het was een tehuis, ter bescherming van de donors. Oorspronkelijk werden donors slecht behandeld, aangezien men er niet van overtuigd was dat ze echte mensen waren. Dat de kunst van de kinderen werd ingenomen, was puur om te laten zien dat ze wel menselijk waren. Hailsham is echter nu gesloten, en deze oude behandeling wordt weer toegepast. De zaak is verloren.

Het wordt tijd voor Tommy’s vierde donatie, en hij wil dat Kathy afscheid van hem neemt. Volgens mij is het bekend dat hij deze donatie niet zal overleven, en hij wil niet dat ze hier bij aanwezig is. De twee hielden ook echt van elkaar, het is gewoon moeilijk uit het boek op te maken. In ieder geval, Kathy zorgt ervoor dat Tommy een andere carer krijgt. Hij krijgt zijn operatie, en alles wat daarbij hoort. Het boek eindigt met Kathy, die een visioen van Tommy krijgt als ze op een brug over het water staat te kijken. Na dat moment heeft ze pas goed afscheid van Tom kunnen nemen.



Personages
Kathy is de verteller in het boek, die terug kijkt naar vroeger. Dit roman is gebaseerd op de herinneringen van Kathy uit Hailsham, de Cottages en het verzorgingscentrum. Ze is de enige die het verhaal overleeft. Ze is attent en geeft veel om anderen, bijvoorbeeld toen Tommy uitgesloten werd, was Kathy de enige persoon die vrienden wilde worden met hem. Kathy is een goede verzorger die weet wanneer je de donoren alleen moet laten en wanneer je bij ze moet zijn. Ze praat veel over de mysteries en de geheimen in Hailsham en uiteindelijk ontdekt ze waarom Miss Lucy Hailsham verlaat en waarom creatieve werken zo belangrijk zijn op Hailsham. Het lijkt alsof Kathy graag een baby wil, hoewel ze weet dat dit onmogelijk is. Ze is iemand die veel voorbereidt op wat ze gaat doen. Bijvoorbeeld wanneer ze besluit om seks te hebben met Harry, kijkt ze eerst veel films en leest ze boeken om zich voor te bereiden. In het boek is ze geen donor geworden, maar een verzorger.

Ruth heeft een sterke persoonlijkheid. Aan de buitenkant lijkt ze uitgesproken maar van binnen vertoont ze af en toe tekenen van onzekerheid. Ze is de leider van de ‘geheime bewaker’ van Miss Geraldine. Ze kiest wie in het geheim bewaakt en wie wordt uitgesloten. Ze is behoorlijk fantasierijk en ze is slim genoeg om mensen om haar heen effectief te gebruiken. Voordat ze doodgaat, praat ze veel met Kathy en geeft ze haar hints om achter de geheimen van Hailsham te komen. Ruth veranderd tijdens het verhaal, op het einde wordt ze liever en vraagt ze om vergiffenis aan Tommy en Kathy voor het uit elkaar houden van hun. Ze vertelt hen over het uitstel en Ruth geeft hun een sleutel die alle mysteries in het boek beantwoord.

Tommy kan moeilijk opschieten met anderen. Hij kan zijn gevoelens niet goed onder controle houden, wanneer anderen hem belachelijk maken, wordt hij razend. Deze driftbuien zijn redenen dat hij niet kan opschieten met anderen. Maar een belangrijkere reden is dat hij niet creatief is en creatief zijn is heel belangrijk in Hailsham omdat dat bepaald hoeveel respect je krijgt van anderen. Omdat hij niet goed is in schrijven, tekenen en produceren, wordt hij buitengesloten, hoewel hij fysiek sterk is en een goede voetballer. Hij praat over zijn problemen met Miss Lucy en voelt zich daardoor beter. Hij gelooft heel erg in Kathy, terwijl hij in een relatie zit met Ruth. Hij praat over alle vreemde dingen die hij ziet en hoort met Kathy. Nadat Ruth overlijdt, wordt Kathy verzorgster van Tommy en hebben ze seks. Hij komt eindelijk achter het geheim waarom creatief zijn zo belangrijk is in Hailsham.



Titel
De titel van dit roman komt uit een nummer op een Amerikaanse cassette “Songs After Dark”. Kathy koopt deze tape tijdens een evenement op Hailsham. Kathy vindt het dit liedje een soort troostliedje van een moeder voor haar baby, en daarom danst Kathy vaak met haar kussen tegen haar aangedrukt en zingt ze het refrein mee: “Baby, laat me nooit meer gaan”. Op een keer, terwijl ze danste en zong, zag Madame dat en begon ze te huilen. Vanaf dit moment begreep Kathy niet de betekenis van dit evenement. Ze raakte de tape kwijt en werd kwaad. Een paar jaar later, op een reis naar Norfolk, vinden Tommy en Kathy de band en koopt Tommy dit voor haar, hoewel de tape zijn betekenis voor Kathy had verloren. Vele jaren later, tijdens een ruzie tussen Kathy, Tommy en Madame, vraagt Kathy aan Madame over haar tranen die Kathy zag toen ze zong. Madame verteld dat het beeld dat ze toen zag op dat moment was: een klein meisje in een nieuwe wereld die in opkomst was, een efficiënt maar wrede wereld, en vraagt aan de oude wereld haar niet te laten gaan.



Thema
VRIJ WIL: Vrije wil is een belangrijk thema in Never let me go. De schrijver laat veel mensen zien die hun dromen hebben opgegeven en verder gingen op een voor hun bestemde weg. Op Hailsham dromen studenten over hun toekomst, maar wanneer ze in contact komen met de echte wereld, geven ze hun droom op en passen zich aan het leven dat voor hun ontworpen is vanaf hun geboorte. Ruth bijvoorbeeld, had een droom om kantoorvrouw te worden, maar ze werd uiteindelijk een donor en stierf tijdens haar donatie.



Motieven
Cottage: Het huisje is het tweede huis van de klonen die klaar zijn op Hailsham. Het huisje laat de isolatie zien die de klonen moesten ervaren na hun dagen in Hailsham. Hoewel hun opleiding en leven bedoeld was om hun voor te bereiden op het leven in de echte wereld, laat hun isolatie zien dat normale mensen hun hebben geïsoleerd of zelfs hun zichzelf hebben geïsoleerd.

Office: De kantoren die ze zien in tijdschriften en het kantoor die ze zien wanneer ze op reis gaan naar Norfolk. Werken op een kantoor is het droom van de klonen op Hailsham, maar ze zullen nooit werken op een kantoor en hebben geen andere keuze dan een donor zijn.



Symboliek
De galerie is de plek waar Madame de beste werken van de studenten op Hailsham zet. Studenten op Hailsham worden aangemoedigd om hun eigen werken te maken. Kathy en Tommy waren nieuwsgierig naar de betekenis en de reden voor de galerie. Uiteindelijk bezochten ze het huis van Madame en kwamen ze erachter dat de galerie bestond om de toestand van de klonen in de samenleving te verbeteren. De galerie stond voor de vertegenwoordiger van de identiteit van de studenten.

“Madame believed that if people see art works made by Hailsham students, the society may accept Hailsham students in the future, even though they are clones.”

Het lied Never let me go, is het favoriete liedje van Kathy. Hoewel ze niet weet wat alle teksten betekenen en ze verslaafd is aan het refrein “Never let me go… Oh baby, baby … never let me go…” Ze begrijpt het woord ‘baby’ verkeerd. De klonen mogen geen baby’s krijgen. Dit lied symboliseert de onbereikbare wens van Kathy om een eigen baby te hebben. Dit kan ook symbool staan voor het niet kunnen bereiken van hun dromen, omdat ze het niet mogen dromen.

Norfolk is de verloren hoek. De verloren hoek is de plaats waar de verloren spullen worden bewaard op Hailsham. Norfolk wordt beschouwd als de plek waar gevonden voorwerpen belanden. Bijvoorbeeld Kathy en Tommy gaan naar Norfolk en vinden daar een nieuwe cassette. Ruth is bijvoorbeeld op zoek naar “de mogelijke” (de echte Ruth) in Norfolk. Omdat Kathy en Ruth de dingen vinden waar ze naar op zoek waren, symboliseert Norfolk het verloren hoekje voor hun droom.

Het bos achter Hailsham symboliseert de toekomstige werkelijkheden waarvan de klonen op Hailsham een vaag besef over hebben.

De boot staat symbool voor moraliteit. Boten en water worden vaak in verband gebracht met vrijheid: dus de gestrande boot staat symbool voor een gebrek aan vrijheid.



Perspectief
Het verhaal wordt door Kathy aan ons verteld, als een soort brief. Ze spreekt de lezer, een veronderstelde kloon, regelmatig aan: "Ik weet niet hoe het was waar jij zat", en dat maakt het makkelijker om het bestaan van klonen als een vanzelfsprekendheid te zien. Zo leer je Kathy kennen als een gewone jonge vrouw, die het verhaal vertelt van andere, gewone jonge mensen met levensverwachtingen, gevoelens en angsten.

Kathy, net eenendertig geworden, werkt als verzorger in een revalidatiekliniek ergens op het Engelse platteland. Hier ontmoet ze haar oude vriendin Ruth en haar jeugdliefde Tommy weer. Met z'n drieën zijn ze opgegroeid in Hailsham, waarvan gaandeweg duidelijk wordt dat het niet zomaar een tehuis voor jonge klonen was. Bij andere klonen heerst het beeld dat Hailsham een soort hemel op aarde was en dat de Hailshamklonen bevoordeeld zijn boven henzelf. Hoe meer Kathy ontdekt over Hailsham en het bijzondere karakter van het tehuis, hoe meer ze zich verbonden voelt met haar oude vrienden. Dan gaat ze op zoek naar de waarheid achter de geruchten die over Hailshamklonen de ronde doen: zij zouden de mogelijkheid hebben om uitstel te krijgen van orgaandonatie, als ze kunnen aantonen dat ze echt van iemand houden.