The Rosie Effect door Graeme Simsion

Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2014
• 380 pagina's
• Uitgeverij: Luitingh-Sijthoff

Flaptekst

Eerste zin

Sinaasappelsap stond niet gepland voor de vrijdag.

Samenvatting

De autistische geneticus Don Tillman is inmiddels alweer bijna een jaar getrouwd met de chaotische en eigenzinnige Rosie Jarman. Ze wonen in New York en Don kam goed omgaan met de veranderingen in zijn leven sinds zijn relatie met Rosie.
Het is juni en Don staat op het punt Rosie te vertellen dat zijn beste vriend Gene naar New York komt. Gene en zijn vrouw Claudia liggen in scheiding vanwege Genes veelvuldige overspel en Don is bang voor Rosies reactie.

Voordat hij iets kan vertellen, kondigt zij echter aan dat ze zwanger is. Deze informatie is zo onverwachts dat Don helemaal in de stress schiet en het appartement uit vlucht. Pas als hij met zijn vriend Dave en diens zwangere vrouw Sonia heeft gepraat, kalmeert hij en gaat hij terug naar huis.

 

Don helpt Dave met een bierkelder voor een rijke Brit, George, en houdt zich enorm bezig met alle medisch-wetenschappelijke details van Rosies zwangerschap. Rosie wil absoluut niet dat Gene bij hen komt logeren en Don krijgt te horen dat ze misschien moeten verhuizen vanwege een ruzie met een huisgenoot. Tot overmaat van ramp raakt hij ook nog zijn bijbaan als barkeeper kwijt nadat hij een klant beledigde, waardoor hun financiële toestand in gevaar komt.

 

Zonder dat Rosie er iets van weet, zegt Don hun huurcontract op en verhuist in een dag tijd al hun spullen naar het enorm luxueuze appartement bij de bierkelder dat ze gratis mogen bewonen. Rosie is dolenthousiast, maar brengt de aandacht al snel weer terug op de baby. Don is echter nog erg bezig met een incident van kort geleden: tijdens een etentje met vrienden van hun eigen vrienden (Judy en Isaac Esler) werd hij door Lydia niet alleen een autist genoemd, maar werd hem ook op het hart gedrukt geen kinderen te krijgen. Daar vertelt hij Rosie echter niets over.

 

Gene arriveert en trekt tijdelijk bij Don en Rosie in. Hij adviseert Don om zoveel mogelijk onderzoek te doen om zich voor te bereiden op het vaderschap. Don maakt een whiteboard van zijn badkamermuur en wordt gearresteerd als hij kinderen observeert in een speeltuin. Hij mag gewoon weer naar huis en vertelt Rosie - die denkt dat hij blij is met haar zwangerschap terwijl hij zich er in werkelijkheid niet echt raad mee weet - niets. Don moet van de politie naar een psycholoog voor een keuring. Daar komt hij Lydia weer tegen, die hem vertelt dat Rosie mogelijk depressief zou kunnen zijn door de zwangerschap en dat hij daar medeverantwoordelijk voor zou kunnen zijn. Don wil Rosie geen onnodige stress bezorgen en vraagt daarom Daves vrouw Sonia om te doen alsof ze Rosie is tijdens een vervolggesprek met Lydia.

 

Don verdiept zich in alle theorie die er maar bestaat over het vaderschap en probeert alles te doen om deze zo goed mogelijk te laten verlopen, maar Rosie - die nog helemaal niet bezig is met de zwangerschap maar veel meer met haar proefschrift - moet niets hebben van zijn voedingsschema's en bemoeienissen. Don ontdekt dat Genes kinderen lijden onder zijn vertrek en Rosie recreëert voor hun eenjarige jubileum de eerste date van haar en Don.

 

Don wordt op een onderzoeksproject gezet naar de  invloed van ouders op de ontwikkeling van kinderen en kan op die manier oefenen met het vaderschap. Hij laat baby's over zich heen kruipen om hun reactie op onbekenden te testen en geniet daar verrassend genoeg erg van. Hij gaat op verzoek van Lydia samen met Dave naar een praatgroep voor vaders, en het blijkt dat Dave daar meer behoefte aan heeft dan Don.

Dons voortdurende kritiek op haar gedrag omdat het volgens hem onverantwoord is, ergert Rosie. Wanneer haar slaapritme zodanig verstoord is dat ze Don begint wakker te houden, gaat ze in haar werkkamer slapen en Don is blij toe. Hij gaat met Dave, Gene en George naar een veearts om te assisteren bij de geboorte van een kalf - om ervaring op te doen voor Rosies bevalling - en daarna hebben ze een heel open gesprek. Gene biecht op dat hij helemaal niet met vrouwen van talloze nationaliteiten naar bed is geweest, dat hij altijd alleen maar deed alsof, en Dave vertelt dat hij niet de vader is van Sonia's baby, maar dat ze een zaaddonor hebben gebruikt. George biecht op dat hij ervoor heeft gezorgd dat zijn zoon verslaafd raakte aan drugs.

 

Omdat hij niet bij de eerste echo aanwezig was, volgens Gene een grote fout, neemt Don vrij voor de tweede echo. Zonder dat hij het wist heeft Rosie deze echter al in haar eentje gehad.  Don doet zijn uiterste best om zoveel mogelijk betrokkenheid en kennis te verwerven, maar op emotioneel vlak voelt hij er niets bij en dat doet Rosie verdriet. Via Gene komt Don er dan ook achter dat ze hem wil verlaten: ze houdt wel van hem, maar is bang dat hij te autistisch is om een goede vader te kunnen zijn. Ze wil stoppen met haar studie geneeskunde en teruggaan naar Australië, nog voor de baby geboren is.

Don gaat met Rosie mee naar een zwangerschapscursus, maar zet haar voor schut doordat hij duidelijk maakt meer te weten over zwangerschapszaken dan wie dan ook. Na een bezoek aan Lydia constateert Don dat hij door zijn persoonlijkheid inderdaad ongeschikt is als vader. Rosie en hij besluiten er definitief een punt achter te zetten en Don gaat tijdelijk bij Dave wonen, tot Rosie naar huis is gegaan. Wanneer hij van Dave en Gene terug moet om te proberen de breuk te herstellen, blijkt dat Rosie een ander heeft: Stefan, een studiegenoot van haar.

 

Don stort zich op de chaotische administratie van Daves bedrijf om iets met zijn vrije tijd te kunnen doen. Op aandringen van Sonia besluit hij toch nog een keer te proberen het goed te maken met Rosie. Op de avond dat hij haar mee uit eten zou nemen, ontmoet hij echter Georges depressieve zoon. Don wil de twee graag met elkaar herenigen en brengt George junior naar het café waar George senior met zijn band optreedt. Rosie en Gene zijn daar ook en de twee Georges krijgen een nieuw soort band door hun gezamenlijke liefde voor muziek.

 

Rosie weigert met Don te praten. Sonia besluit nogmaals te doen alsof ze Rosie is en zij en Don gaan met Lydia praten, in de hoop dat zij advies kan geven over hoe Don zijn huwelijk moet redden. Tijdens het gesprek krijgt Sonia echter weeën en Rosie komt net op tijd thuis om haar medisch te ondersteunen tot de ambulance arriveert. Wanneer Sonia eenmaal naar het ziekenhuis is gebracht, vertelt Don alles aan Lydia en Rosie, van het Speeltuin Incident tot Sonia's toneelspel. Lydia verontschuldigt zich voor haar kritiek op Dons autisme, maar Rosie wil nog steeds bij hem weg.

Tijdens een ziekenhuisbezoek aan Sonia en haar kersverse dochter - Rosina, kortweg Rosie - krijgt Don te horen dat Rosie helemaal geen ander heeft en dat ze eigenlijk helemaal niet weg wil. Hij gaat naar het vliegveld om haar vertrek naar Australië tegen te houden. Hij gaat ook aan boord van het vliegtuig en vertelt haar dat hij van haar houdt: ze wil echter toch gaan omdat hij wel van haar, maar niet van de baby kan houden.

Het vliegtuig keert halverwege terug naar New York omdat Don en Rosie vanwege Dons autistische gedrag worden verdacht van terrorisme. Om nog zoveel mogelijk tijd samen door te kunnen brengen, gaan ze - wanneer het misverstand eenmaal is opgelost - samen naar de eindejaarsborrel  van Columbia, waar Rosie hoort over de kruipende baby's. Dat en de ontdekking van Dons werkkamer waarin hij nauwkeurig de groei van de baby heeft bijgehouden, haalt haar ertoe over om toch te blijven. Don besluit dat hij het vaderschap misschien wel aankan als zijn relatie met Rosie het belangrijkste onderdeel van zijn leven blijft.

Op Valentijnsdag wordt de baby geboren: een jongen, Hudson. Rosie en Don zijn gelukkiger dan ooit.

Personages

Don Tillman

Don is inmiddels in de veertig en behoorlijk veranderd sinds hij Rosie voor het eerst ontmoette. Hij werkt als geneticus op de universiteit van Columbia en woont samen met Rosie in een appartement. Don is al sinds zijn kindertijd autistisch, maar hoewel hij wel weet dat zijn brein anders werkt, heeft hij bij zichzelf nooit een diagnose gesteld. Hij is enorm punctueel, gestructureerd, gemotiveerd en ad rem: hij neemt dingen vaak letterlijk en heeft veel moeite met zowel zijn eigen als andermans emoties. Hoewel hij inmiddels beter met veranderingen kan omgaan, kan hij nog steeds erg in paniek raken door onverwachte gebeurtenissen, ontwikkelingen of dramatische veranderingen – zoals Rosies zwangerschap. Hoewel Don erg zelfbewust is en precies weet wat hij wel en niet wil en kan, is hij ook erg onzeker omdat hij ermee wordt geconfronteerd dat zijn gedrag duidelijk anders is dan anderen.

Rosie Jarman

Net als Don is Rosie behoorlijk veranderd sinds ze elkaar voor het eerst ontmoetten. Ze besteedt het grootste gedeelte van haar tijd aan haar proefschrift voor haar studie psychologie en studeert in de tweede plaats ook nog eens geneeskunde, en dat wordt haar soms een beetje teveel. Ze is minder excentriek, minder aanwezig en minder uitgesproken dan toen zij en Don elkaar net kenden: nu ze zich hebben gesetteld, is ze veel relaxter en minder bezig zichzelf te bewijzen. Maar ze is nog steeds een enorme chaoot, totaal niet bang om op te komen voor de dingen die belangrijk voor haar zijn en vastbesloten haar doelen te bereiken. Ze weet goed wat ze wil, maar raakt door haar zwangerschap behoorlijk in de war over de persoon die ze wil zijn in combinatie met haar kind.

Dave en Sonia

Dave en Sonia zijn de vrienden van Don en Rosie die vlak bij hen wonen. Dave heeft een eigen bedrijf en Sonia is accountant: net als Rosie is Sonia zwanger, maar dan wel via ivf. Dave is eigenlijk een soort psycholoog voor Don: hij gaat naar Dave toe als de consequenties van zijn autisme hem even teveel worden of als hij behoefte heeft aan het gezelschap van iemand anders dan Rosie. Dave is een beetje het type stoere pummel: hij praat niet over zijn gevoelens, verzekert de mensen in zijn omgeving ervan dat hij alles onder controle heeft en dat er niets aan de hand is, maar intussen worstelt hij met allerlei dingen waar hij eigenlijk niet blij mee is en daardoor heeft hij zijn emoties niet meer in de hand. Sonia is veel nuchterder: ze is intelligent, staat altijd klaar als mensen haar nodig hebben en staat stevig in haar schoenen. Ook zij heeft echter moeite met onuitgesproken zaken: ze vindt dat Dave te weinig betrokken is bij de zwangerschap en dat heeft veel invloed op hoe het met Sonia zelf gaat.

Gene

Gene is Dons beste vriend in Australië en Don maakt zich erg veel zorgen om het stukgelopen huwelijk van Gene en Claudia. Gedurende de tijd dat Gene bij Don en Rosie woont, is Don dan ook voortdurend bezig met pogingen het huwelijk te lijmen. Gene is echter iemand die zich niet zo druk maakt om wat anderen belangrijk vinden: hij wil vooral graag doen waar hij zich goed bij voelt. Maar als puntje bij paaltje komt, blijkt dat hij wel een hoop leugens heeft verteld en toneelstukjes heeft opgevoerd om een bepaalde indruk te maken en dat hij eigenlijk helemaal niet is zoals veel mensen denken dat hij is. Gene is er altijd voor Don om hem met beide benen op de grond te houden als zijn autistische trekjes de overhand dreigen te krijgen.

George

George is een rijke Brit die Dave de opdracht geeft een bierkelder te onderhouden in zijn appartement. Hoe langer Don en Dave hem kennen, hoe hechter ze bevriend raken met George. Hij is een rockster met een erg succesvolle band die er geen geheim van maakt dat hij ervan houdt om lekker en losbandig te leven. Maar als het erop aankomt, heeft hij net als Gene veel dingen gedaan waar hij spijt van heeft en die hij graag wil vergeten. En ook hij is iemand die, als het echt nodig is, klaarstaat voor degenen die hem nodig hebben.

Quotes

"Het lagere aantal kamers en het feit dat ik nu was getrouwd, betekende dat ik moest samenleven met een andere persoon in een beperktere ruimte dan ooit tevoren. Rosies fysieke nabijheid was een zeer positieve uitkomst van het Echtgenote Project, maar tien maanden en tien dagen na onze bruiloft moest ik nog steeds wennen aan het feit dat ik nu deel uitmaakte van een echtpaar." Bladzijde 11

"Ik was blij zoals ik ook blij zou zijn als ik in een vliegtuig zat en de piloot zou omroepen dat hij een van de motoren weer aan de praat had gekregen. Blij dat ik het waarschijnlijk wel zou overleven, maar geschokt dat deze situatie zich überhaupt had voorgedaan en aannemend dat er een grondig onderzoek zou worden ingesteld naar de oorzaak." Bladzijde 85

"Aanvankelijk was ik bezorgd dat mijn algehele excentriciteit een bron van schaamte zou vormen voor het kind, maar Rosie reageerde bemoedigend en ging er duidelijk van uit dat we ons op een zeker moment zouden voortplanten. Aangezien dat daadwerkelijk produceren van nageslacht nog niet was ingepland, dacht ik er niet meer over na." Bladzijde 176

"Ik stond voor hetzelfde probleem als tijdens het Rosie Project. Ik was defect, gehandicapt zelfs, niet in staat de dingen te voelen die nodig waren voor normaal gedrag. Mijn emotionele reactie was gericht op Rosie. Die reactie was uitermate sterk, en als ik een deel daarvan op de baby had kunnen richten, zoals Rosie kennelijk had gedaan met haar gevoelens voor mij, dan zou dat het probleem hebben opgelost." Bladzijde 276

Thematiek

Ouder-kindrelatie

Rosies zwangerschap is de reden dat het verhaal überhaupt bestaat: was ze niet zwanger geraakt, dan was Dons gedrag ook niet veranderd (dus: autistischer geworden). Het verhaal begint met Rosies aankondiging dat ze zwanger is en het eindigt kort na de geboorte van hun zoon: haar zwangerschap vormt dus steeds de rode draad. Bijna alles wat Don doet, heeft te maken met de baby en het vaderschap: hij probeert zich er zo goed mogelijk op voor te bereiden, maar zijn manier is niet echt de manier die meestal als juist wordt beschouwd. Terwijl Don zich helemaal verdiept in de feitelijke en wetenschappelijke kant van de zwangerschap, gedraagt Rosie zich eerder alsof de baby niets zal veranderen en probeert ze vooral haar identiteit te behouden, bang dat deze verloren zal gaan door het moeder worden.

Motieven

Autisme

Dons autisme – Asperger – zorgt ervoor dat zijn relatie met Rosie tijdens haar zwangerschap nogal onder druk staat. Door de zwangerschap heeft hij namelijk weer meer last gekregen van zijn autistische trekjes: het is een grote verandering waar hij niet goed tegen kan en bovendien een heel nieuw deel van zijn leven waaraan hij niet gewend is. Zijn autisme komt steeds terug in de manier waarop hij reageert op wat er gebeurt, maar ook in hoe hij relaties met anderen onderhoudt en vooral in hoe hij omgaat met het naderende vaderschap.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

Het huwelijk van Don en Rosie verkeert in nogal zwaar weer doordat Don niet goed kan omgaan met de zwangerschap. Hij is zo bezig met alle technische en theoretische kanten dat hij geen aandacht meer heeft voor hoe het met Rosie gaat – en Rosie draait een beetje door. Zij heeft intussen door dat Don het heel moeilijk, bijna onmogelijk vindt om een band op te bouwen met de baby en haar moederinstinct zorgt ervoor dat ze Don daardoor als een soort bedreiging ervaart. Door alle spanningen hebben ze geen tijd meer voor hun liefde voor elkaar en ontstaat er een steeds grotere afstand tussen hen.

Opdracht

Voor Anne

Trivia

Dit is het vervolg op de bestseller Het Rosie Project, die waarschijnlijk binnenkort verfilmd wordt.

Titelverklaring

De titel van deel één, Het Rosie Project, werd pas tegen het eind van het boek duidelijk verklaard: Don stortte zich op alle mogelijke manieren om Rosies hart te veroveren toen hij eenmaal besefte hoeveel hij van haar hield. In dit boek zijn Rosie en Don al enige tijd gelukkig getrouwd en beginnen ze – min of meer ongepland – aan de nieuwe fase van hun leven: een baby. Het Rosie Effect heeft voornamelijk te maken met de veranderingen in Dons persoonlijkheid en dagelijks leven. Hij is namelijk autistisch en hoewel autisme niet behandeld of genezen kan worden – het gaat niet over – kun je er wel beter mee leren omgaan en dat is wat Don heeft geleerd onder invloed van Rosie. Dat is, met andere woorden, het effect dat Rosie heeft gehad op Don: dat de hinder die hij ondervond van zijn autisme verminderde. Het Rosie Effect heeft echter ook te maken met hoe véél invloed Rosie eigenlijk kan hebben op Dons autisme: het blijkt namelijk al snel dat zijn autistische trekjes met betrekking tot de baby niet zomaar opgelost kunnen worden.

Structuur & perspectief

Het boek is vrij simpel opgebouwd: er is niet echt een heel duidelijke rode lijn, behalve dan de zwangerschap die steeds verder vordert. Het boek begint al meteen met Rosies aankondiging dat ze zwanger is: in het eerste gedeelte probeert Don te bepalen wat hij daar nou van vindt. In het tweede deel heeft hij besloten dat hij een zo goed mogelijke vader moet worden en doe hij zoveel mogelijk onderzoek om daaraan te kunnen voldoen, maar slaat hierbij eigenlijk voortdurend de plank mis. Pas in de tweede helft van het boek verandert er echt iets: Dons gedrag is dan zo autistisch geworden dat Rosie er niet meer goed tegen kan en dat Don moet vechten om haar te houden én om zichzelf ervan te overtuigen dat hij het vaderschap aankan.

 

Het perspectief is, net als in Het Rosie Project, de ik-verteller: Don vertelt zelf zijn eigen verhaal en doordat hij ook echt erg bezig is met zijn eigen gedachten, gevoelens en opvattingen leest het boek als een dagboek. Het interessante hiervan is dat je een heel goed inzicht krijgt in Dons autistische trekjes en hoe hij de wereld ziet. Tegelijkertijd krijg je via hem een heel scherp beeld van hoe de andere personages denken en leven omdat hij zo eerlijk is in zijn waarneming.

Decor

Het Rosie Project speelde zich grotendeels af in Melbourne, Australië: in Het Rosie Effect speelt dat land helemaal geen rol. Rosie en Don wonen namelijk in New York City en hebben daar een nieuw leven opgebouwd.  Je krijgt een heel breed beeld van alle plekken die een rol spelen in hun leven, van de universiteit Columbia tot de bierkelder. Don komt op heel veel verschillende plaatsen en al die locaties worden beschreven vanuit zijn waarnemingen, waardoor het nooit saai wordt maar je simpelweg te weten komt wat hij vindt van de wereld waarin hij leeft. De belangrijkste setting is het appartement dat hij met Rosie deelt: je leest als het ware hoe Don probeert om met dat appartement een stukje voor hem zo belangrijke vastigheid en regelmaat terug te krijgen doordat hij precies weet hoe alles werkt en doordat hij een heel eigen systeem heeft voor de inrichting van zijn eigen kamers.

 

De gebeurtenissen in Het Rosie Effect spelen tien maanden, dus nog net geen jaar, na de bruiloft van Don en Rosie. Don is in die tien maanden behoorlijk veranderd: hij is veel minder gericht op vaste patronen en afgebakende denken, heeft betere sociale vaardigheden en kan beter omgaan met onverwachte of verrassende dingen. Die veranderingen worden echter behoorlijk op de proef gesteld wanneer Rosies zwangerschap een thema in zijn leven wordt. De periode die in het boek beschreven wordt, is de duur van een zwangerschap: zo’n negen maanden, aangezien het eindigt met de geboorte van de baby. In deze negen maanden krijg je steeds meer zicht op hoe autistisch Don eigenlijk toch nog wel is en op hoe hij daarmee probeert om te gaan.

 

Stijl

De schrijfstijl van het boek is heel toegankelijk: het is vlot geschreven, zonder overbodige verhaallijnen. Alles heeft op de een of andere manier te maken met Don en zijn persoonlijke leven of de manier waarop hij denkt. De schrijfstijl is humoristisch in de manier waarop Don denkt – het leest als een dagboek – maar tegelijkertijd ook zakelijk doordat Don veel en vaak bezig is met de feitelijke en theoretische kant van het leven.

Slotzin

Ik moest met Phil afspreken op welke avonden hij kon oppassen zodat Rosie en ik op tangoles konden gaan.

Beoordeling

Het Rosie Project is één van mijn lievelingsboeken: zo’n boek dat ik pak om te herlezen als ik in een leesdip zit. Van Het Rosie Effect had ik dan ook behoorlijk hoge verwachtingen, en ik ben zeker niet teleurgesteld. De schrijfstijl is nog net zo geweldig: doordat het personage Don tot in detail is uitgewerkt, leer je hem ontzettend goed kennen en word je helemaal meegesleurd door zijn denkpatronen - die soms behoorlijk geschift zijn. De verhaallijn is enerzijds wel wat voor de hand liggend, maar anderzijds ook onwijs interessant omdat het heerlijk is om te lezen hoe Don zich voorbereidt op het vaderschap. Tegelijkertijd is dit boek toch wat minder goed dan het eerste deel: het nieuwtje is er namelijk een beetje af en op sommige momenten lijkt het allemaal net een beetje té of krijg je een ‘’ja nu weet ik het wel’’-gevoel. Maar dat neemt niet weg dat het een heerlijk boek is om te lezen, ondanks de voorspelbaarheid, want je kunt erbij lachen én huilen. En vooral chapeau voor auteur Graeme Simsion voor het zó levendig neerzetten van een autistisch personage, op een manier waardoor iemand die er weinig van weet, er nog wat van kan leren.

Recensies

"Graeme Simsion doet het opnieuw, hij levert met Het Rosie Effect wederom een humoristische en lichte roman af, die niet te diep gaat en genoeg vermaak biedt voor herfstachtige avonden." http://mustreads.nl/recen...e-simsion/

"Is Simsion’s tweede roman net zo vernieuwend als zijn debuut? Dat niet, maar Simsion weet zijn belangrijkste thema en hoofdpersonage verder uit te diepen." http://www.hebban.nl/rece...ie-effect

Overhoor jezelf