Noodlot door Louis Couperus

Feitelijke gegevens

• 1890
• 121 pagina's
• Uitgeverij: L.J. Veen

Flaptekst

Eerste zin

De handen in de zakken, den kraag van zijn pels op, ging Frank door het stuiven der sneeuw voort, langs den eenzamen Adelaïde-Road, in den avond.

Samenvatting

Personages

Frank Westhove

De hoofdpersoon van het verhaal. Een jongeman die uit Nederland komt en in Londen woont. Hij is vrij naïef als het om Bertie gaat: hij gaat uit van de goedheid van de mens. Maar wanneer de waarheid boven tafel komt, handelt hij vanuit zijn gevoel van recht. Hij heeft een groot rechtvaardigheidsgevoel, ook wanneer Eve aan hem twijfelt en hij daar geen reden voor ziet, wordt hij erg boos. Verder is hij wel heel netjes in de omgang, een echte 'heer'. Op het einde is hij toch daadkrachtig: hij wil niet met Eve verder omdat ze hem niet verdient, vindt hij.

Eve Rhodes

De tweede hoofdpersoon van het verhaal. Ze ontmoet Frank in Noorwegen, wanneer ze daar met haar vader op vakantie is. Ze is wat jonger dan Frank, maar gedraagt zich wijs. Ze heeft dan ook een liberale opvoeding gehad, zeker voor die tijd. Ze is een mooi meisje, volgens de woorden van Frank. Op het einde komt Eve met het idee om samen zelfmoord te plegen: ze kunnen niet zonder elkaar leven.

Robert van Maeren

Frank noemt hem 'Bertie'. Hij is een oude kennis van Frank en is 'mislukt' in het leven, de oorzaak is onduidelijk. Hij is een gevoelige jongen en geeft onwijs veel om Frank. Zo veel, dat hij hem de liefde met Eve ontzegt. Hij voelt zich machteloos van zijn gedachten en handelingen: hij kan er niks aan doen. Hij wil op een gegeven moment zelfmoord plegen, maar kan het niet.

Sir Archibald Rhodes

Vader van Eve. Een man op leeftijd. Hij blijft levend in het hele verhaal. Een man die redelijk koppig is, maar wel liberaal in zijn opvoeding van Eve. Ze reizen veel samen en Sir Archibald is rijk. Hij vindt Eve en Frank wanneer ze net zelfmoord hebben gepleegd.

Quotes

"Hij was nu eenmaal geen troetelkindje van het lot, dat was alles. En hij was taai; een ander het het niet uitgehouden, wat hij meêgemaakt had..." Bladzijde 6

"Waartoe genegenheid te koesteren als men scheiden moest na enkele dagen van sympathiek samenzijn! Het was zoo op reis met lieve reisgenoten: was het ook niet zoo in het leven met alles wat men liefhad, was het wel de moeite waard om iets lief te hebben en was alle liefde niet éen groot zelfbedrog, waarmeê men zich verblindde in de walging der wereld..." Bladzijde 25

"Toen zag hij, dat zij zeer mooi was, dat hare, op Turksche kussens neêrgesmeten, bekoorlijkheid zich in lenige lijnen van jong maagdelijk mooi modelleerde [...] Zij lag daar als een, door een woesteling geschaakte, bruid, in een woesten hartstocht neêrgesmakt..." Bladzijde 58

"O, wat was de wereld klein! Waren zij daarom die wereld omgezwalkt, rusteloos, rusteloos door, om bij de eerste perpoozing dàt te ontmoeten, waar hij het meest voor vreesde! Toeval of Noodlot? Neen, Noodlot..." Bladzijde 76

Thematiek

Noodlot

De titel van het boek en tevens het grootste thema: noodlot. De personages hebben allemaal het gevoel dat ze een speelbal zijn van het noodlot: alle gebeurtenissen draaien eromheen. Als lezer heb je ook het gevoel dat het noodlottig is wat er allemaal gebeurt.

Zelfdoding / zelfmoord

Zelfdoding/zelfmoord is een belangrijk thema in het boek. Zowel Frank als Bertie denken er vaak over na om zelfmoord te plegen, maar durven allebei niet. Frank doodt uiteindelijk Bertie en dit heeft dusdanige impact op hem en Eve, dat ze besluiten samen zelfmoord te plegen omdat ze niet samen en niet zonder elkaar kunnen leven.

Motieven

Liefde

Liefde tussen Eve en Frank en tussen Bertie en Frank (als vriendschap, in het begin)

Jaloezie

Bertie is onwijs jaloers op de relatie van Eve en Frank. Hij wil Frank voor zichzelf hebben en probeert ze (met succes) van elkaar te scheiden.

Egoisme

Bertie zwelgt in zelfmedelijden. Hij denkt niet aan wat Frank voelt, maar alleen aan zichzelf. Dit is heel egoïstisch. Hij manipuleert alles en iedereen en ziet zelf wel dat het niet goed is, maar hij kan zich niet veranderen.

Motto

Er is geen motto.

Opdracht

Aan Frans Netscher

Trivia

'Noodlot' is Couperus' tweede roman, na 'Eline Vere'.

Hoewel Couperus in 'Noodlot' nooit toespelingen maakt naar homoseksualiteit, speculeert men vaak dat Bertie homoseksueel zou zijn en dat dat zijn complexe gevoelens voor Frank zou verklaren.

Titelverklaring

De titel van het boek 'noodlot', komt heel vaak in het boek terug. De personages zijn onderhevig aan het lot dat hen te wachten staat. Eve heeft het telkens over 'het noodlot': wanneer ze in Noorwegen zijn en het stormt, wanneer ze elkaar weer ontmoeten in Scheveningen en wanneer het flesje met vergif niet kapot valt. Daarnaast zijn er veel woordspelingen met 'noodlot' in het verhaal te vinden: 'Welnu, hij, armzalige speelbal van dat lot' (p. 29). 

Structuur & perspectief

Het boek bestaat uit vijf delen, aangegeven met Romeinse cijfers. Binnen de delen worden er hoofdstukken aangegeven met nummers. Het ene deel heeft meer hoofdstukken dan het andere deel. Zo heeft I vier hoofdstukken en III wel achttien hoofdstukken. De delen markeren een belangrijk moment in het boek, of markeren de tijd die voorbij gaat. Zo is er tussen deel III en deel IV twee jaar voorbij gegaan. 

Het verhaal wordt verteld vanuit een auctoriaal perspectief: er is een alwetende verteller. Wel zijn alle personages focalisators: er wordt afgewisseld tussen hoofdstukken en soms binnen een hoofdstuk. Dit herken je aan het taalgebruik: ieder personage heeft een andere stijl. Ook wordt het personage altijd bij naam genoemd.

Decor

De handeling verplaatst zich naar een aantal plaatsen. Het verhaal begint in Londen, maar speelt zich ook af in Noorwegen, Amerika, Australië en Scheveningen. Ook wordt 'Europa' genoemd (wanneer Frank en Bertie reizen). De plaatsen maken niet heel veel uit voor het verhaal, het gaat om het concept reizen en in een ander land wonen.

De handeling bedraagt ook een redelijk grote tijdsspanne. Zo woont Bertie een paar jaar bij Frank in huis (in die tijd zijn Frank en Eve bij elkaar en gaan weer uit elkaar) en gaan ze een paar jaar reizen samen. Daarna ontmoet Frank Eve weer, waarna hij een jaar de gevangenis in moet. Hoeveel tijd er tussen zijn vrijlating en hun gezamenlijke zelfmoord zit, is onduidelijk. Het hele verhaal duurt dus minimaal vijf à zes jaar.

Stijl

De stijl van 'Noodlot' is typisch Couperus. Hij gebruikt lange zinnen met veel bijvoeglijk naamwoorden. Daarnaast komt er vaak derde naamval voor en inversie (omdraaiing van het het onderwerp en de persoonsvorm). Ook wordt er iets mysterieus aan de zinnen toegevoegd door er vaak drie puntjes aan toe te voegen, waardoor het niet direct afgebroken wordt. Ook komt er vaak wat Franse taal in voor: echt een taal van de bourgeoisie (waar Frank en Eve toe behoren). 

'December in Londen, een koude mist. Een wit waas om White-Rose, in de achterkamer een groot vuur. Maar Bertie was in geene stemming om van dat bien-être, waaraan hij reeds gewend was, te genieten: hij beschouwde het daarenboven als iets geheel en al natuurlijks, dat hem, van rechtswege, toekwam, omdat hij een fijn gestel had, klein en tenger was, en zich niet geboren voelde om ellende te lijden.' (p. 26). 

Slotzin

En ze zonk, kronkelend, op het lichaam onder haar neêr, wegschuilend in de los geknoopte jas, daar stervend... Toen sleepte een tred, buiten het stikduistere vertrek, door den corridor, nader en nader; de knorrige stem van den ouden man riep twee-, driemaal Eve's naam; een hand draaide de deur open.

Beoordeling

Dit boekje leest in het begin bitter langzaam weg. Dit komt vooral door de extreem lange zinnen in combinatie met redelijk ouderwets taalgebruik. Als je Couperus gewend bent, is het niet veel anders dan dat. Het verhaal komt echter ook nogal langzaam op gang. Maar als het eenmaal op gang is leef je helemaal mee. Je gaat Bertie haten, omdat hij Frank iets aandoet dat Frank nog niet weet. Dit zorgt ook voor spanning in het verhaal: je wilt weten hoe het afloopt. En het einde is natuurlijk dramatisch, ik zag het totaal niet aankomen. Toen ik het uit had, had ik zeker iets om over na te denken. Wanneer je dat met een boek hebt, is het een goed teken, vind ik.

Recensies

"De beschreven processen over ‘psychologie’ en emoties zijn enerzijds een beetje ouderwets, onder andere vanwege de grote fijngevoeligheid van elk van deze personages - je hebt toch hier en daar de neiging om te roepen: kom op, jongens en meisje, maak er nu eens iets van -. Maar anderzijds schrijft Couperus, net als Ibsen overigens, het wel heel mooi, gedetailleerd en overtuigend op. Verrassingen zijn er genoeg in dit boek, net als in Eline Vere. Vrolijk word je er niet van en ik was als puber best ontdaan door de gebeurtenissen in Eline Vere; Noodlot las ik pas geleden voor het eerst." https://metdeneusindeboek...odlot.html

"Dit is geen kleingeestig vitten. Dit is niet een bekrompen afdingen op de vrijheid van den kunstenaar. De kunstenaar is vrij, maar alleen binnen de grenzen, die de rede aanwijst. Redelooze vrijheid is geene vrijheid, maar bandeloosheid. De rede eischt, dat een Nederlandsch kunstenaar Nederlandsch schrijve. En hoe meer talent een jong auteur als Couperus aan den dag legt, hoe strenger hij zichzelf dezen eisch moet stellen." http://www.louiscouperus....ten-brink/

Bronnen

Ik heb voor dit boekverslag de gratis versie van 'Noodlot' gebruikt, van de DBNL.

https://www.dbnl.org/teks.../index.php

Het boek is gericht aan Frans Netscher, een Nederlands letterkundige en journalist. Hij ging naar school met Couperus.

https://nl.wikipedia.org/...s_Netscher