Feitelijke gegevens

• 51e druk, 2022
• 201 pagina's
• Uitgeverij: CPNB

Flaptekst

Eerste zin

De nacht voor mijn geboorte droomde mijn moeder dat ik aan een soort blaas hing, een ballon in de verte van een boon, die me langzaam mee omhoog nam. Ik schommelde in het niets, totdat plotseling de blaas uiteenspatte ......

Samenvatting

Het verhaal gaat over de relatie tussen Yvonne Keuls en haar moeder, Johanna (Jopie) 
Voor deze bijzondere uitgave heeft de schrijfster Susan Smit een lofrede geschreven: "De wind neemt de verhalen mee." Ze benadrukt daarin het belang van het vertellen van verhalen.
Het boek begint met het bericht dat Yvonnes moeder is overleden op 96-jarige leeftijd. Daarna vertelt Yvonne allerlei grappige situaties over de tijd die ze samen met haar moeder doorbracht. Jopi vertelt verhalen aan haar kinderen over haar voorouders en over het leven in  Indonesië, waar Yvonne tot haar zevende heeft gewoond. Yvonne weet ook wel dat er in de verhalen heel wat bij gefantaseerd wordt. 

Yvonnes oma Sitiaminah, was Indonesisch en trouwde met de Nederlandse architect Johannes Redeker. Het paar kreeg twee kinderen: Johanna (Jopi) en haar zusje Marinjah Aminah (Min). Johannes Redeker was een echte schuinmarcheerder d.w.z dat hij met andere vrouwen het bed deelde. 
Johanna trouwde met de Nederlander, Samuel Bamberg  en ze kregen vier kinderen: twee zoons en twee dochters. Yvonne werd geboren in Batavia in 1931. Ze kreeg de naam Yvonne, wat 'strijdster met de iepenhouten boog' betekent. Omdat de mooie vrouw van Samuels chef ook 'toevallig' Yvonne heette, noemde moeder Jopi Yvonne nooit bij haar naam. Ze noemde haar altijd  'Angin'. De Maleisische uitdrukking 'Kabar Angin' betekent 'verhaal dat op de wind wordt gedragen'.

Omdat Yvonnes vader ziekelijk is, verhuist het gezin naar Den Haag, omdat de gezondheidszorg in Nederland veel beter is geregeld. Yvonne wordt “een paar ogen van Jopie”: ze moet na schooltijd steeds verslag uitbrengen van wat er in de buurt te zien is. Yvonne vertelt echter niet de werkelijkheid die ze om zich heen ziet, maar ze geeft haar moeder een verzonnen impressie daarvan.

In Nederland brengen moeder Jopie  en kinderen veel tijd door zonder vader, omdat Samuel veel afwezig is. Hij is namelijk leraar en later wordt hij directeur van de Polytechnische school in Den Haag. In de laatste oorlogsjaren sterft haar vader. ("Zo heb ik van hem gehoord. Dat mijn vader zijn slaappillen had opgespaard. Dat hij zoveel slaappillen had geslikt, dat hij niet meer wakker zou worden. Dat hij wel wist dat mijn moeder het eten uit haar mond spaarde om het aan hem te geven. Dat hij zeker wist dat we een zware winter zouden krijgen met honger en kou. Dat het onverantwoord was dat de extra bonnen van mijn zuster voor hem bestemd waren.”)
Yvonne beschrijft uit die tijd veel gebeurtenissen o.a. 'hondje ruiken” Ze gaan op advertenties af van mensen die een nestje pups hebben. Er werden geen hondjes gekocht, alleen snuiven ze de lekkere nestgeurop. Een andere gewoonte was om in de oorlog na de verhuizing naar Velp hun snoepbonnen in te ruilen. Johanna liep daarbij in  een dure bontjas. Het was haar enige verzetje. Jaren later, toen Jopie 85 jaar werd, ging ze nog één keer samen met Yvonne naar de bakkerij terug. Het werd een teleurstelling, want de typische bakkerijgeur hing er niet meer. 

Yvonne moet van haar moeder onderwijzeres worden, terwijl Yvonne zelf naar de toneelschool wil. Dat vond haar moeder maar niets. Ze ging haar dochter pas waarderen toen ze schrijfster werd en soms ook in tv-programma's verscheen.

Yvonne kreeg rond haar veertigste veel last van een ziekte waarbij haaruitval een symptoom was. Zij en haar moeder waren altijd van plan een keer samen op vakantie terug te keren naar Indonesië. Maar Jopie haakt af, omdat de reis niet met de boot kan en ze niet durft te vliegen. 
Yvonne krijgt het advies om d’r haarprobleem voor te leggen aan een medicijnvrouw (nonja doekoen). Yvonne gelooft niet zo erg in haar capaciteiten, maar na een aantal vreemde rituelen komt het hoofdhaar bij terugkeer naar Nederland terug. 

Bij het vertrek naar Nederland in 1938 had Jopie voor zichzelf en voor elk kind een tuin zakje aarde meegenomen. Ze noemde het geboortegrond die je moest bewaren voor je begrafenis. Yvonnes zusje leegt later in een boze bui het zakje. Ze wordt na enige tijd ziek: ze lijdt lange tijd pijnen voordat ze sterft. Als zij overlijdt, strooit Jopie háár eigen zakje leeg over de kist van haar dochter. Als Yvonne Indonesië bezoekt geeft de nonja doekoen haar de opdracht een nieuw zakje met geboortegrond te vullen voor haar moeder. Bij terugkeer zegt Jopie: "Het geeft mij rust, te weten dat ik klaar ben.” 

Moeder Jopi takelt lichamelijk af: de kinderen stellen haar voor om naar een bejaardentehuis of naar een verpleeginrichting te gaan. Dit wil de oude vrouw zeker niet en het alternatief wordt dat er advertenties worden geplaatst om vrouwen te zoeken die in het huis komen wonen om moeder te verzorgen. Er zijn veel reacties maar de eerste waaghalzen vertrekken al binnen een week, omdat Jopie zo kritisch en lastig is. Alleen met Constansie, een Surinaamse, kan ze het wel vinden, totdat Jopi ineens niets meer van haar wil weten “ze stinkt’. Ook Constansie moet dan weg.

Als Jopi  daarna van de trap valt, moet ze toch naar een revalidatiecentrum. Ze stribbelt weer tegen en vraagt om een ‘sekkenpinjen’ (second opinion) van de dokter. Maar ze moet toch naar een revalidatiecentrum. Ook daar is ze lastig. Jopi voelt zich er erg ongelukkig, ze wil naar huis. Na een week stemmen de  kinderen er mee in dat ze weer terug naar huis komt. Het huis moet wat aangepast worden, een bezoekschema moet worden opgesteld, maar Jopie knapt mentaal weer helemaal op. Haar hondje komt ook weer terug. Het beest vertoont dezelfde mankementen als Jopi: zo kan ze zelf ook haar pis niet kwijt en ze hebben beiden stramme knieën.

De dood komt snel dichterbij: binnen een jaar tijd sterven drie dierbare leeftijdgenoten: Toetie (nicht), Mekkie (nicht) en tante Mathilde Prul (halfzusje). Jopie wordt stiller en eenzamer, verhalen over vroeger vertelt ze niet meer.

Er wordt door de kinderen gezocht naar een verpleegkundige. Suze Anthonijs is in Indonesië in Padang geboren en ex-lerares. Ze trekt bij Jopi in. Mevrouw Anthonijs noemt Yvonnes moeder ‘mevrouw’ en als ze met Yvonne over haar moeder spreekt, zegt ze altijd ‘mevrouw Uw moeder’. Jopie en Suze  gaan heel beleefd met elkaar om. De sfeer in huis voelt voor Jopie weer vertrouwd aan  en ze leeft weer op.

Jopi heeft haar hele leven haar eigen gebit behouden. Op een dag is er een snijtand los gekomen. Jopi ziet het als een slecht voorteken. Een Chinese tandarts plakt een steuntje achter de tand. Maar Jopi voelt aan dat ze aan de laatste levensfase begonnen is. Dat dooft iets in haar. Ze wordt steeds chagrijniger. Mevrouw Anthonijs heeft het moeilijk: ze is op een dag in paniek  ‘Mevrouw Mijn moeder’ is na jaren zelfstandig opgestaan en dreigt de verpleegkundige  met haar pantoffel te slaan als ze in haar buurt komt. Dat gebeurde vroeger in Indonesië ook, als iemand terechtgewezen moest worden. Eerst moet Yvonne er om lachen: “Dat doet mevrouw Mijn moeder toch maar”. Mevrouw Anthonijs vertrekt echter.

Ten slotte  gaat het een tijdje goed met een nieuwe hulpzuster Gerda, Jopi krijgt echter een beroerte waardoor ze slecht spreekt en spraakles nodig heeft. 
Het wordt Kerst: Yvonne en Jopi beseffen allebei dat het de laatste Kerst zal zijn. Yvonne maakt haar moeder mooi op en kleedt haar netjes aan.  Daarna vraagt moeder: “Ben ik zo mooi?”, Yvonne antwoordt: “Welzeker, mevrouw mijn moeder, je bent heel mooi”. Ze bidden samen en moeder maakt het bont door bij God nog allerlei dingen te wensen voor haar hond en haar kinderen. 

Dan krijgt Jopi enkele beroertes, waardoor ze nauwelijks meer verstaanbaar kan spreken. Ze wordt in het Haagse Rode Kruis Ziekenhuis opgenomen. Daar krijgt ze ook nog longontsteking, waartegen de antibioticakuren haar niet meer helpen

De laatste dagen probeert Yvonne nog tot haar moeder door te dringen maar dat lukt niet meer. Blz. 200: “Moeder Jopi laat zich niet storen, ze zit in haar cocon, de draden zijn gesponnen. Ze kijkt door twee gaatjes goedmoedig naar de dingen die hun plaats in de kamer hebben gekregen”
Yvonne moet op het laatst haar moeder voeden. Za mag van de verpleging namelijk niet "voeren" zeggen. Maar vogeltjes worden gevoerd:  moeder Jopi lijkt een tropisch vogeltje op weg naar de einder.

Personages

Johanna / Jopi

Johanna Bamberg (Jopi), de moeder van Yvonne, is feitelijk de hoofdpersoon in dit boek. Om haar draait het hele verhaal. Ze komt naar voren uit de door haar zelf vertelde verhalen over haar afkomst . Ze geeft als boeiende vertelster informatie over hun Indische roots en hoe ze later het min of meer gedwongen vertrek naar Nederland hebben beleefd. Johanna is een autoritaire, Indische dame van de betere stand in het naoorlogse Nederland; echt iemand die je met ‘Mevrouw’ aanspreekt. Het is echt geen 'makkelijke tante' geweest, wat je uit bet laatste gedeelte van het boek kunt halen. De vrouwen die haar komen verzorgen, worden afgesnauwd en zijn meestal na een week weer vertrekken. En een van de beste verzorgsters wil ze met een pantoffel een dreun geven. Die pikt het niet en loopt ook weg. Zelfs in haar laatste gebed met Kerst bidt ze tot God en vraagt hem of die nog een daar dingetjes regelen voor haar hondje en haar kinderen. Ze heeft een heel lang leven gehad en is een echte taaie, die tot het einde haar eigen boontjes wil doppen.

Yvonne

Yvonne tekent het levensverhaal van haar moeder op. Ze is kind uit een gezin met twee culturen. Natuurlijk is ze door de komst naar Nederland verwesterd. Ze heeft een levendige fantasie en denkt zich in dat ze ook schrijfster wil worden. Als ze wandelingen door de buurt maakt om haar moeder verslag uit te brengen, fantaseert ze er een andere werkelijkheid bij. Zo oefent ze als kind voor later. Van lieverlede gaat ze toch steeds meer haar eigen gang en bouwt een indrukwekkende loopbaan op met het schrijven van boeken over meestal sociale onderwerpen. Ze blijft respect houden voor haar oude moeder, hoewel die zeker niet altijd even gemakkelijk is voor haar. Ze schildert op deze wijze een mooi portret van Mevrouw Haar Moeder. Opvallend is ook dat de Indische samenleving een samenleving is waar de mannen het voor het zeggen hebben. Dat blijkt ook nog in Nederland, wanneer de broers van Yvonne d ebelangrijkste beslissingen nemen voor hun moeder.

Quotes

"Waarschijnlijk is op dat kleine krukje, zestig jaar geleden, in dat pension van mevrouw Louise, mijn schrijverschap begonnen" Bladzijde 53

"Ze wilde alles weten van wat er buiten gebeurde, van wat er 'om de hoek gebeurde' kortom, ze wilde het leven doorgebeld krijgen en zo lang ze nog niet alles van het leven wist, was er voor haar geen sprake van doodgaan." Bladzijde 52

""Voor mijn geliefde dochter Sitiaminah een boek, waaruit zij kan leren hoe ze eene kostelijke, ideale echtgenote kan worden en zijn, en wat zij heeft te doen om haar echtgenoot te behagen." "Maar vader", zei Sitiaminah, "krijgen mijn broers op hun vijftiende verjaardag zo'n zelfde soort boek, waaruit zij kunnen leren hoe ze een vrouw gelukkig kunnen maken en hoe ze zelf een kostelijke, ideale echtgenoot kunnen worden en zijn?"" Bladzijde 81

"Ze morste haar eten als een kind, haar mond moest na iedere hap schoongeveegd worden. Soms met een servet. |Maar soms gebeurde dat met een lepel, die een restje van de kin schraapte. Dat liet ze toe, met een vleugje herkenning. Had ze zelf vroeger niet haar eigen kinderen eten gegeven." Bladzijde 199

""Je bent te westers geworden, je geeft je oosterse kant geen kans, daar komen je problemen van. Je verloochent de kant van je moeder. Maar de energie die ik je nu ga geven, komt via mij van dit land en dus van de kant van je moeder. Die energie zal jou helpen. Let op mij. Let op mijn bewegingen...(Ik opende mijn mond om haar iets te zeggen) en 'val me niet in de rede." (Het citaat is van de nonja doekoen, die Yvonne op Java raadpleegt)" Bladzijde 120

"Zo heb ik van hem gehoord. Dat mijn vader zijn slaappillen had opgespaard. Dat hij zoveel slaappillen had geslikt, dat hij niet meer wakker zou worden. Dat hij wel wist dat mijn moeder het eten uit haar mond spaarde om het aan hem te geven. Dat hij zeker wist dat we een zware winter zouden krijgen met honger en kou. Dat het onverantwoord was dat de extra bonnen van mijn zuster voor hem bestemd waren.”" Bladzijde 65

Thematiek

Requiem voor een oude moeder

Yvonne Keuls schrijft met dit boek een afscheidsboek voor haar moeder. Ze maakt er geen heilige van, maar ze schrijft ook op een realistische manier over wat haar moeder heeft meegemaakt. Ze luistert als kind aandachtig naar de verhalen over haar familie in Indonesië. Daarna komen de verhalen van haarzelf over de Nederlandse tijd. Ze vertelt over wat haar moeder over de loopbaan van haar dochter die van haar onderwijzeres moest worden, denkt. Naarmate ze ouder en eigenwijzer wordt, beschrijft Yvonne ook over de andere kanten van haar moeder. Hoe zal ze die aantreffen als ze op bezoek gaat? haar moeder heeft vele verschijningsvormen. Als ze heel oud wordt en eigenlijk in een verzorgingstehuis moet worden opgenomen, geeft dat problemen, zeker ook voor de kinderen. Toch blijft in het boek het respect voor de ouderdom van de oude vrouw met al haar nukken.

Motieven

Nederlands-indië

Het verleden van moeder speelt zich voor een groot deel af op Java. Daarover vertelt Jopi de familieverhalen en de familiegeheimen. Het doet er eigenlijk niet toe of ze die verhalen over familie af en toe wat mooier of lelijker maakt. De verhalen zijn altijd vermakelijk en spannend. Ze neemt haar Indische verleden met zich mee naar Den Haag. Toch blijft ze haar oosterse levenshouding en die van een rijke dame ook in Nederland trouw. In tegenstelling tot haar kinderen die verwestersen.

Ouderdom

In het kader van de themaweek van Nederland leest is er een goede keuze gemaakt met het uitbrengen van deze eerder in 1999 verschenen uitgave. Vanaf het veertiende hoofdstuk neemt het motief ouderdom steeds meer plaats in, omdat de gezondheid van moeder Jopi sterk vermindert. De vraag is dan ook of een ouder wordend persoon wel of niet in een bejaardentehuis zou moeten worden opgenomen. Jopi wil dat beslist niet. Hetzelfde motief komt voor in de andere voor de jonge lezers beschikbaar gestelde jeugdroman van Marjolijn Hof "De regels van drie." Ook daarin wordt de vraag opgeworpen of opa Kas die 'bijna op is' een eigen keuze mag maken.

De dood

In een boek met als thema ouderdom is het natuurlijk vanzelfsprekend dat de dood een rol speelt. Vanaf ongeveer de helft van het boek wordt er aandacht besteed aan de de ouder wordende leeftijd met de daarbij behorende aftakeling ( beroertes, ziektes,) Uiteindelijk werd een longontsteking moeder Jopi fataal. In de oorlog is haar vader al gestorven. Hij nam een overdosis slaappillen in.

Kind tussen twee culturen

De kinderen van Jopi zijn kinderen tussen twee culturen: de Indische en de Nederlandse. Naarmate ze langer in Nederland wonen, verwestersen ze steeds meer. Een fraai voorbeeld ervan is de situatie van de veertigjarige Yvonne als ze een reis maakt naar Java. Ze wordt geconfronteerd met de andere oosterse leefwijze. Heel sterk is dat te zijn in de passages met de nonja doekoen, die andere behandelwijzen toepast om het haar van Yvonne weer te laten groeien. In Nederland moet ze ook wennen ana de situatie waarin de mannen meer rechten hebben dan de vrouwen. Yvonne komt ertegen in verzet

De tweede wereldoorlog

Het gezin komt voor het begin van de Tweede Wereldoorlog naar Nederland . Het is 1938 en tijdens de oorlog moeten ze van Den Haag verkassen naar Velp. Tijdens de oorlog sterft Yvonnes vader: hij heeft een dosis slaapmiddelen ingenomen, maar hij was erg ziek.

Overspel

Het was in de omgeving van Jopi een publiek geheim dat zowel haar vader als haar echtgenoot er buitenechtelijke escapades op na hielden. Daarom wilde Jopi Yvonne nooit bij haar echte naam noemen, omdat een aantrekkelijke vrouw in de buurt van haar man ook Yvonne heette. Haar vader stond bekend als een echte vreemdganger.

Motto

Het duurt erg lang voordat men jong wordt 
Paplo Picasso

Opdracht

Voor Claudette, Marysa, Gerdien,
Julien, Ysabel, Maurice, Babiche 

De eerste drie namen zijn de namen van Yvonnes kinderen.
De vier namen eronder zijn de namen van de kleinkinderen.

Titelverklaring

Aan het einde van het verhaal komt er een Indonesische hulp in huis om Jopi verzorgen. Die is altijd erg beleefd tegen haar en wanneer ze met Yvonne over haar moeder praat, zegt ze consequent: "Mevrouw Uw Moeder". 
BIj het laatste kerstdiner maakt Yvonne haar moeder heel mooi op en die vraagt of Yvonne haar mooi vindt.
Die antwoordt: "Welzeker, mevrouw mijn moeder, je bent heel mooi."

Structuur & perspectief

Het boek is onderverdeeld in 22 hoofdstukken, die geen titel en nummering hebben.
In de uitgave van 2022 van het CPNB begint ieder hoofdstuk na een deel wit ongeveer op 1/3 van  de bladzijde.
De vertelster is Yvonne, een ik-vertelster die het leven van haar moeder heeft opgetekend. 
Het verhaal begint en eindigt met de dood van haar moeder. In de hoofdstukken na de opening vertelt Yvonne over haar voorvaderen in Indonesië. Nadat de familie teruggekeerd is naar Den Haag, vertelt Yvonne vooral anekdotes over wat haar moeder heeft meegemaakt, hoe ze handelt naar Indonesische gewoonten, terwijl ze in Nederland is. Een groot deel van het verhaal gaat over het ouder worden van de moeder. Dat is op zich niet zo vreemd omdat "ouder worden" het thema van de "Nederland leest-actie" is.
Achter in het boek is een alfabetische woordenlijst opgenomen met Indische woorden die Yvonnes moeder gebruikte. Dat is handig want dan hoef je je als lezer niet steeds af te vragen wat het woord betekent.
Omdat het boek een soort verhalenbundel is over de moeder, een requiem, lopen heden en verleden nogal door elkaar heen. Zo begint het boek met de dood van haar moeder en daar eindigt het ook mee.

Decor

Het decor is natuurlijk voor een belangrijk deel het eiland Java in Indonesië. Moeder Jopi vertelt veel verhalen over vroeger en de veertigjarige Yvonne gaat als ze veertig is een reis maken naar haar familie. Moeder zou eerst mee gaan, maar ze wil niet vliegen. Yvonne bezoekt op Java een nonja doekoen, een medicijnvrouw die haar helpt haar haardos weer terug te krijgen. 
Sinds 1938 woont de familie van Yvonne in Den Haag en daar blijft de moeder van die tijd af ook wonen, voornamelijk op zichzelf. In een verpleegtehuis wil ze niet langer dan noodzakelijk verblijven. Veel Indische mensen kwamen na de oorlog en na de afloop van de kolonisatie in Den Haag wonen.

Yvonne is in 1931 geboren. In 1938 komen ze naar Nederland. De moeder van haar sterft in 1987 op 96-jarigeleeftijd.

Stijl

De stijl van Yvonnen Keuls is die van een geboren verteller van verhalen. Geen moeilijke woorden of complex opgebouwde zinnen. Ze schrijft realistische dialogen. Is zorgvuldig en zuinig met metaforen. Vooral in de verhalen van Jopi komen woorden uit het Maleis voor. Die worden niet altijd  meteen in de tekst vertaald, omdat er een woordenlijst achterin de uitgave is opgenomen. Bij de vertellingen over wat er gebeurd is in het verleden, worden ook details van de decors weergegeven. 
Keuls schrijft met een relativerende humor het verhaal van haar soms mopperende moeder op.

Maar als voorbeeld deze passage: " Ze (=Jopi) wist namelijk dat de vrouw van mijn vaders chef - een beeldschone blondine, die bij offciële gebeurtenissen nou niet direct onopvallend naar mijn vader lonkte- Yvonne heette en zij wist ook  dat mijn vader op het morele vlak net zo betrouwbaar was als alle andere mannen. Hij deed voorkomen alsof hij zich gewetensvol aan het negende gebod hield: "Gij zult niet begeren Uws naasten huis, Uws naasten vrouw, noch zijn dienstknecht, noch zijn dienstmaagd, noch zijn os, noch zijn ezel, noch iets dat Uws naasten is, maar alleen wat betreft die knecht, die os en die ezel was mijn moeder er zeker van van dat hij dat gebod ook werkelijk nakwam (blz. 26/27)


- (blz. 170:" Als een slang die zich verheft op de tonen van een fluit, was ook zij verrezen. In niets leek ze op de vrouw die de dag tevoren nog met een zakdoekje tegen haar ogen gedrukt, in elkaar gedoken, half in een droom, half in ene hazenslaapje, vastgegespt aan haar stoel, op verlossing wachtte."

Slotzin

Ze lijkt een tropisch vogeltje op weg naar de einder

Bijzonderheden

Mevrouw mijn moeder werd cadeau gegeven aan honderdduizenden mensen in het kader van de boekenactie van CPNB "Nederland leest." Het boek werd gratis verstrekt aan leerlingen van scholen en aan leden van een bibliothkeek. 

Tekst van CPNB:
Nederland Leest gaat in 2022 over het ouder worden in deze tijd: we worden met z’n allen gemiddeld steeds ouder, maar we blijven ook steeds fitter. Oud worden willen we allemaal, maar tegen het proces van ouder worden kunnen we best opzien; het ouder worden van onszelf en het ouder worden van de mensen in onze omgeving. Hoe word je op een fijne manier ouder? Hoe blijf je fit en vitaal? En hoe zorg je ervoor dat je in elke levensfase contact houdt met je medemens?

Beoordeling

Een goede keus van het CPNB om in de week van "Nederland leest" de nadruk te leggen op de ouder wordende mens. In beide uitgaven gaat het eigenlijk om de keuzevrijheid die oudere mensen moeten krijgen om jong te blijven.
In "De regels van drie" is dat door Marjolijn Hof in een mooi verhaal van een overgrootvader en zijn twee achterkleinkinderen vorm gegeven.Hij wil niet opgeslotern worden in een verzorgingstehuis en zelf bepalen hioe hij wil sterven.
Bij Yvonne Keuls wordt ook aandacht besteed aan het respectvolle omgaan met elkaar van de oudere en de jongere generatie. Zo ontstaat in 'Mevrouw mijn moeder' een mooi requiem voor de ouder wordende moeder. Ook Jopi hecht aan haar zelfbeschikkingsrecht. 

Mevrouw mijn moeder is m.i. een boek dat meer aandacht verdient in de Nederlandstalige literatuur.

Recensies

"In liefdevolle bewoordingen schetst Yvonne Keuls het portret van de strijd met en om een vaak lastige moeder. Soms is ze nog heel dichtbij, soms ver weg. Net zolang tot ze op een nacht weg zweeft." https://www.hebban.nl/rec...ijn-moeder

"Als je het gedeelte leest over de laatste jaren van haar moeder dan besef je dat je oude mensen niet zomaar in tehuizen onder kunt brengen. Ze raken daardoor zo ontheemd en in de war dat ze alle hoop en zin om te leven verliezen. Als ze gewoon in hun vertrouwde omgeving oud mogen worden en sterven dan kunnen ze hun waardigheid en levenslust behouden. Heel mooi beschreven door Yvonne Keuls." https://www.hebban.nl/rec...ijn-moeder

"Yvonne Keuls tekent in liefdevolle woorden de strijd met en om een vaak lastige moeder. Soms is ze heel dichtbij, soms ver weg, daarom heet het boek ook ”Mevrouw mijn moeder”. Tegelijkertijd is het thema uiterst herkenbaar: hoe ver moet je gaan, ook als je de verantwoordelijkheid voor een eigen gezin hebt, voor het zorg geven aan hulpbehoevende ouder(s)? Het is opvallend dat de drie dochters van Yvonne en haar man Rob in dit gedeelte nauwelijks een rol spelen. Ze wil ermee aangeven dat dit haar last is, die ze zelf moet dragen. Onbewust vraagt ze zich in dit boek af: „Zal ik zelf ook zo worden?” Nu zeg ik nee, want ik ben niet hulpbehoevend, maar hoe zit het straks?" https://www.rd.nl/oud/boe...kli03.html

"Keuls schrijft zoals altijd: vlot, ongekunsteld. Over haar moeder, uiteraard, maar ook over zichzelf, de Tweede Wereldoorlog, en hoe het is om je wortels in Indonesië te hebben. De lotgevallen worden dikwijls op anekdotische wijze verteld, waarbij je als lezer als vanzelf de emotie ervaart. Emoties die variëren van vrolijk tot melancholisch, van vertedering tot verdriet. Alle typeringen in het boek zijn zó raak dat je het idee hebt dat je erbij bent, dat je het meebeleefd. Je krijgt een inkijkje in de intimiteit van een gezin. Alsof je er heel even deel van mag uitmaken." https://www.playwatchread...uw-moeder/