Feitelijke gegevens

• 2022e druk,
• 156 pagina's
• Uitgeverij: Pluim

Flaptekst

Eerste zin

Het ongeluk was te wijten aan ofwel achterstallig onderhoud ofwel turbulentie. Onze advocaat plette voor het eerste, die van de vliegtuigmaatschappij voor het tweede. De advocaat van de vliegtuigmaatschappij was duurder en de rechter gaf hun het gelijk)

Samenvatting

Personages

Distel

Alles draait om Distel. Een jong meisje dat haar vader verliest en ziet dat een lege kist de grond in moet. Daar kun je een trauma aan overhouden. De rouw is weggedrukt tijdens haar puberteitsjaren en als ze een vrouw (33 jaar) is geworden, beseft ze dat ze haar puberteit heeft weggedrukt. Die wil ze terughalen via foto's op internet. Dan ziet ze het bakvisje van toen weer voor zich en wil die foto's op internetplaatsen, waar mannen tegen betaling zich kunnen verlustigen. Distel hunkert eigenlijk wel naar liefde van een man. In het busje naar de zorginstelling moet ze denken aan een song van The Smiths over een onbeantwoorde liefde. Ze beschrijft dat verongelukken door een auto-ongeluk, samen met je geliefde een soort romantische liefde is. Alles beter dan in je eentje doodgaan. Ze heeft geen man (op een korte date misschien na) maar ze heeft gewoon niemand in haar omgeving die om haar geeft. Ze wordt, omdat er een aangifte is gedaan ) van het forum met de foto's van de zeventienjarige Distel gehaald. Dat vindt ze dat ze voor de tweede keer niet van haar puberteit kan genieten. Ze wordt chaotisch in haar hoofd, gaat gesprekken aan met dieren (de teek, de mot) Maar ook praat ze met schoenen en de radiator in haar appartement. Het is inderdaad tijd dat ze wordt opgenomen in een zorginstelling.

Zuster. moeder, bovenbuurvrouw

Deze deze drie personages worden nauwelijks in de roman beschreven. Ze bemoeien zich niet met Distel. Eigenlijk zijn alle beschreven personages slechts passanten in het leven van Distel. Er is nog wel een hoofdstukje vanuit de bovenbuurvrouw of een alwetende verfteller beschreven.

Quotes

"Nu ben ik volwassen. Pas sinds kort weet ik dat. Het gebeurde op de dag dat mijn vader precies twintig jaar dood was. Ik liep door het park, ik genoot van mijn heden. Het was lente en de dagen waren lang. Niemand raakte beschadigd door de uitvoering van mijn ideeën. Een man zonder schoenen vroeg of ik kleingeld had." Bladzijde 23

"In de brugklas had ik ooit een lied moeten zingen voor een cijfer. Ik bakte er niets van en al mijn klasgenoten waren getuigen. Het lied dat ik gekozen had ging al mijn kunsten te boven en halverwege was er een lang, instrumentaal stuk, waarop ik had kunnen dansen als ik niet bang was geweest. Daar moest ik aan denken, toen ik daar op de grond zat en mijn schaamte een anker moest zien te geven." Bladzijde 25

"Ik was, in de woorden van Zuster, te asociaal en onvoorspelbaar. Ze wilde me niet in de buurt van haar kind hebben.”" Bladzijde 87

"’Wanneer de meisjes- veelal meisjes- eenmaal meerderjarig waren, hoefden de mannen zich niet meer schuldig te voelen wanneer ze zich aftrokken op hun foto’s, die van de meisjes, bedoel ik, die dan gewoon vrouwen waren volgens de wet.’’" Bladzijde 97

"Voor mij staan twee prachtige meisjes, maar ik heb slechts één foto in mijn hand. (Uitspraak van een supermodel uit America 's Next Top Model (Tyra Banks)" Bladzijde 97

Thematiek

Coming of age, rouwverwerking, psychische problemen

Het zijn alle thema's die in het boek worden uitgewerkt. Hieronder staan deze thema's bij het lijstje van gebruikte motieven uitgewerkt. Er is niet één groot thema, waarin het hele romanverhaal kan worden aangeduid.

Motieven

De band met familie

De band van Distel met haarmoeder en haar zus is slecht. Als voorbeeld daarvan lees je dat Distel op een ongepaste manier foto's maakt van haar zus die haar pasgeboren kind de borst geeft. De familie vind dat abnormaal. Als ze later een keer haar zus wil bezoeken op haar werk, wordt ze weggestuurd, omdat ze geen lunchafspraak heeft gemaakt. Ook de band met haar moeder is slecht. Feit is dat de dood van haar vader een belangrijke impact op Distels leven heeft gehad.

De dood

Distel heeft op 13-jarige leeftijd haar vader verloren. Hij was piloot en kwam bij een vliegtuigongeluk om. Er komt een procedure via de rechtbank wie de schuldvraag heeft. Distels familie wordt 'afgekocht' met een bedrag en met vijf beeldjes van pelikanen. Later kan Distel van de erfenis van haar vader een eigen appartement kopen.

Rouwverwerking

Als dertienjarige heeft Distel de dood van haar vader (vliegtuigongeluk) niet goed kunnen verwerken en de gevoelens onderdrukt. Als ze ouder wordt komt dat proces op gang. Dat wat je in je jeugd weg probeert te drukken, komt vaak later terug in je leven. Ze kan dus twintig jaar na de dood van haar vader de echte rouwgevoelens merken. Eigenlijk heeft de tijd wat haar ontwikkeling betreft stil gestaan. Om het ongeluk te vergeten zette haar Zuster een tattoo met een atalantavlinder, haar moeder nam een menstruerende hond, en Distel stortte zich in het stedelijk leven.

Eenzaamheid

Distel is een erg eenzame figuur. Zeker nadat haar vader verongelukt was, had ze bijna niemand waar ze zich toe zou kunnen wenden. Haar moeder heeft een 'menstruerend' hondje gekozen, de relatie met Zuster is slecht, je leest niets over school, ze mag geen kinderen fotograferen, een decaan stuurt haar weg van het schoolplein, met de bovenbuurvrouw heeft ze geen contact, ze wordt van het internetaccount afgegooid. Uiteindelijk komt ze na een dagje in een politiecel overgebracht naar een inrichting. Dat is niet helemaal vreemd, want als je met kleine dieren en schoenen gaat praten, dan is er wel een steekje los. Kortom, eenzaamheid troef.

Beeld van meisjes

Hoe kijkt de wereld tegen het beeld van pubermeisjes aan? Dat is wezenlijk anders dan de opvatting tegen jongens. Toen Distel zeventien jaar was, ging ze met de voor het examen gekregen digitale camera foto's van zichzelf in de spiegel maken. Moet je je als een fotomodel gedragen, hoe zie je jezelf in de spiegel of op een foto? Als dertienjarige ging ze vaak een videowinkel in om films te huren, maar er was een afdeling achter het rode gordijn, waarin mannen naar vieze filmpjes van pubermeisjes keken. Pubermeisjes worden met andere ogen bekeken.in deze maatschappij. Hoe moeten meisjes eruit zien: niet voor niets is er een motto van America's Next Top Model (Tyra Banks)

Coming of age / puberteit

Omdat haar vader verongelukte kwam Distel in een moeilijke situatie. Het is moeilijk om een lege kist te begraven, want het lichaam van haar vader was nooit gevonden. Dat vertraagde de rouwverwerking, hij werd weggestopt als een geheim. Op zeventienjarige leeftijd kreeg ze de camera waarmee ze foto's van zichzelf maakte , die ze bekeek en daarna op Internet wegborg in De Zwarte Doos. De jaren daarna waren moeilijk en eenzaam, totdat ze op haar 33e de foto "s weer tevoorschijn haalde en ze op het internet op een betaalforum zette. Het was of ze de weggeduwde puberteit wilde terughalen. Het leek even te lukken, maar daarna kreeg ze toch de chaos in heer hoofd. Ze ging praten tegen dieren en haar omgeving vond dat ze mentaal niet in orde was. De term bakvis past goed bij het beeld van de volwassenvrouw die maan niet kan meegroeien na haar puberteit.

Psychische problemen

Naarmate de tijd vorderde kwam er steeds meer chaos in het hoofd van Distel: ze zag een mot en dacht dat het haarvader was en ze ging tegen hem praten. Er kwamen wezels in haar appartement :één ervan had ze bij de begrafenis van haar vader op het podium zien lopen,. Ze kreeg een tekenbeet en de teek komt later in haar verhaal terug met wie ze ook praat. Ze praat later tegen de schoenen die ze graag wil hebben in ruil voor de paarse laarsjes. Ze hoort de radiator praten. Het is duidelijk dat Distel psychische problemen heeft. Het blijft onduidelijk wie haar heeft aangemeld: de vrouw die haar lastig viel na de internetfoto's , de moderator van de site. Wie heeft de melding aan de GHGD gedaan: de bovenbuurvrouw? Het blijft allemaal ongezegd.

Het praten tegen dieren

Op een zeker moment gaat Distel praten tegen de dieren: de wezels, de mot, de teek en waarschijnlijk heeft ze ook interactie met de pelikanen die ze cadeau had gekregen van de luchtvaartmaatschappij.

Motto

‘I want to run away into the woods;
to kill weasels in wheat silos;
in live in the woods,
with my disfigured face exposed,
without my name;
to say in the woods
until I belong to the woods -
and if somebody finds me alive,
and they may,
they’ll shoot.-

Selima Hill, ‘I Want to Run Away’

Het gedicht past goed bij de inhoud van het boek. Zo spelen ook de wezels een rol in het verleden van Distel. De ik-figuur in het gedicht wil vluchten naar het bos, omdat ze vindt dat ze daar thuis hoort, en als iemand haar zou vinden zou die haar dood kunnen schieten.

Titelverklaring

Meisjes in de puberteit worden soms bakvis genoemd. Het zijn meisjes tussen servet en tafellaken. Letterlijk betekent bakvis een vis die te klein is om te worden verkocht. Dan ben je dus nog niet goed/groot genoeg. Distel is als dertienjarige een pubermeisje en kan zich nog geen vrouw voelen. Maar ook als ze een volwaddenvrouw is heeft ze nog steeds het idee een bakvis te zijn. 

Structuur & perspectief

Het boekje begint met een kleine proloog over Distels lichaam. Daarna volgen hoofdstukken die door de ik-figuur Distel worden verteld.Het zijn overhet algeem titels die origineel en uitvoerig zijn Een van de hoofdstukken met de titel "Een balkonscéne' heeft echter een andere verteller. Een bovenbuurvrouw vertelt  daarin over Distel. De stijl in dat ene hoofdstuk is daar wat afstandelijker en dat zou daarom een alwetende verteller kunnen zijn.
Er worden in het boekje drie llagen in het leven beschreven: als dertienjarige, als zeventienjarige en dat van een jonge vrouw van 33.

Er is ook geeen sprake van een chronologisch verteld verhaal. Diverse tijdlagen worden door elkaar gehutseld. Dat maakt het lezen van het verhaal niet heel gemakkelijk.

Decor

Het wordt niet duidelijk in welke stad Distel woont. Ze heeft een appartement gekocht van de erfenis van haar vader. Die is bij een vliegtuigongeluk om het leven gekomen. Hij was zelf  piloot.Ze woont wel in een stad, maar hij wordt niet bij name genoemd.

De tijd heeft drie lagen. In het verhaalheden is Distel 33 jaar. Er worden ook bij dit tekstelement weinig details gegeven. Als Distel de reclame voor parfums van Chloé Seviny ziet, die America's Top Model was, beseft ze dat de foto van het model twintig jaar oud is (blz. 130) Dan zou Distel op dat moment dus dertien jaar zijn. Dan zitten we al gauw in de buurt van 2022-2023, dat wil zeggen een erg actueel boek. Als ze in 2023 33 jaar is, zou ze in 1990 geboren zijn enm zou het vliegtuigongelijk waarbij haar vader omkwam in 2003 zijn gebeurd. Maar er kunnen een p[aar jaar verschil zitten.

Stijl

De schrijfster heeft een eigen, aparte stijl.
a.Ze legt lang niet alles uit en er komen niet-realistische passages in het verhaal voor. Distel ziet op momenten wezels lopen (o.a. bij de begrafenis van haar vader) die er niet zijn.De wezels komen daarna weer terug in het verhaal en ze kunnen praten, net als andere optredende dieren: als een mot of een teek.

b. Taalgebruik is af en toe cynisch, wat veroorzaakt wordt door de 'zwarte humor'.
(blz. 11 In feite was de begrafenis niet meer dan een therapiesessie van achtduizend euro. Een bedrag, overigens dat onze gemoedsrust volkomen waard was ")
- (blz. 12: "We hadden een liedje van Davis Bowie gekozen. De medewerker van het uitvaartcentrum had per ongeluk een liveversie gedownload, en toen het liedje ophield hoorden we een daverend applaus van een onzichtbaae publiek.")
- (blz. 74:"Notaris. Dat was er van mijn Zuster geworden was: een bureaucvratisch soort grafdelver. Iemand die centen vangt wanneer voor een ander het licht dooft."
- (blz. 75:"De volgende keer dat ik haar zie, zo beloofde ik mezelf, zou ik mijn Zuster op een neutralere locatie ontmoeten, een botanische tuin, een schoolplei, of een uitvaartcentrum,")

c. Midden in een passage staan er ineens enkele cursief gedrukte reekesen van woorden. Dat gebeurt vrij vaak, Het zal lang niet voor elke lezer duidelijk zijn waarom dat gebeurt.
Een paar voorbeelden uit een stevig aantal reeksen van drie woorden.
- (blz. 29: Nestdrang. IJdeltuit. Kamikaze.)
- (blz. 30 Kapucijner, miltvuur, bastion)
- (blz. 38: Knevel, Borgsom. Vilein)
- (blz, 74: Aasgier, Zilvermeeuw.) 
- (blz. 86: Schutkleur,Dwangbuis. Horizon)
- (blz. 150:Taxi's viaducten, gezichtsverlies)

d. Metaforen
Nadia de Vries is een originele schrijfster. Ze heeft mooie literaire metaforen:
- (blz. 50: Bij de eerste paar honderd kijkers voelde ik nog spanning, alsof ik op het punt stond een examenlokaal te betreden.'0
- (blz.111 "Mijn vader die mij staartdelingen leerde. Iedere keer dat iemand naar zijn dood vroeg, voelde ik mezelf voor schut gezet. Alsof ik over straat moest met een familieverpakking toiletpapier")
- (blz. 145: "In de slipstream van het ochtendlijk fietsverkeer zie ik meisjes, op weg naar school, met het type eyeliner dat ze op een slachtoffer doet lijken")

De schrijfster gebruikt ook een aantal moeilijke woorden die een lezer ook niet altijd zal kennen:
- (blz. 27: carcinogeens= kankerverwekkend)
- (blz. 42 : gecorrumpeerd= iemenad die iets nadelig wordt behandeld.)
- (blz. 68|: cul-du-sa= doodlopende weg)
- (blz. 83: mezzanine= tussenvloer in een gebouw)
- (blz.119: gentrifricatie= methode waarin een wijk wordt opgewaardeerd)

Ook onderscheidt de schrijfster zicj met heel aparte hoofdstuktitels : vgl. de laatste: "In de verte luidt een bel, maar niet voor mij." Bij de meeste schrijvers vind je tegenwoordig geen titels of heel korte titels

Slotzin

Mensen als jonge vogels in een stedelijk gebied, die uit je hand eten omdat ze nog niet weten waartoe je in staat bent.

Beoordeling

Dit is een debuutroman van een jong literaitr talent. Een meisje dat haar puberteit heeft overgeslagen en daardoor een moeizaam leven tegemoet gaat. Dat het een literair talent is, wordt duidelijk uit de elementen:structuur, stijl, de open gelaten plekken voor de lezer.Je vindt het allemaal terug in de roman.

Maar omdat er geen verhaaldraden worden afgehecht, er een stevig open einde is, er veel open plekken in het verhaal zijn, is het overigens dunne boekje niet zo gemakkelijk om te lezen. Er staan ook nog onbegrijpelijke passages  in: reeksen van drie woorden zonder context. Af en toe gebruikt De Vries ook moeilijke woorden (zie onder stijl).
Waardevol boek, maar niet gemakkelijk te interpreteren.

Recensies

"Eerder schreef De Vries Kleinzeer, een autobiografisch boek over de ongeneeslijk lijkende ziekte uit haar jeugd, waarvan ze toch genas en latere psychische stoornissen waaraan ze het hoofd moest bieden. De bakvis lijkt in fictievere vorm een variant te zijn op het eerdere boek. Helaas blijft de Vries door het gekozen perspectief wat hangen in het steeds afwijkender gedrag van Distel, zodat je niet een bredere kijk krijgt op de gebeurtenissen. De band met de moeder, haar zuster en in haar jeugd met haar vader blijft nogal onderbelicht." https://www.tzum.info/202...de-bakvis/

"De bakvis is het verhaal van een jonge vrouw die grip probeert te krijgen op het leven, op het vervliegen van de tijd, maar daar nooit lijkt in te slagen. Daarvoor is haar verdriet veel te groot en te onuitgesproken, te onverwerkt. Altijd voelt ze zich het doelwit van iets of iemand, nooit heeft ze echt rust, nooit vindt ze ergens troost. Niet bij bekenden, niet bij onbekenden, en ook niet bij de dieren en meubels die met haar praten. Liefde is voor haar: samen sterven in de flank van een dubbeldekker, zoals in het liedje van The Smiths, maar er is zelfs niemand om samen romantisch mee te verongelukken." https://www.de-lage-lande...tbaarheid/

"De roman is vrij kort en de ondergang van de hoofdpersoon begint al op de eerste pagina’s, waarbij de ‘begrafenis’ van de vader wordt beschreven. Hier begint ook meteen het spel dat de auteur speelt door de lezer voortdurend op het verkeerde been te zetten. Op de begrafenis worden er marsepeinen koekjes geserveerd, waar zij ziek van wordt. Dit gebeurt later steeds weer als zij de koekjes eet. Zij wijdt het aan het verdriet om haar vader, maar ze komt erachter dat de diarree wordt veroorzaakt door lactose-intolerantie. Een ogenschijnlijk clichématige emotionele passage, wordt zo bruut afgebroken. De Vries doet dit vaker. Dit geeft het verhaal een wrang-humoristische lading." https://boekenkrant.com/r...de-bakvis/

"De Bakvis is een fascinerend verhaal over onschuld, het seksualiseren van jonge meisjes maar ook over uitgestelde rouwverwerking en psychische problemen. Hoe hou je jezelf staande in het leven? Nadia de Vries laat met dit boek zien dat ze uitstekend literatuur kan schrijven. Dit is namelijk literatuur, dit is wat ik vind wat literatuur is. Scherp geschreven zinnen, een eigen stijl en een personage dat door straten en parken loopt en ondertussen orde probeert te vinden in de chaos in haar hoofd. Als je dit boek nog niet op je radar had, dan heb je dat nu." https://www.bookbreak.nl/...-de-vries/

"Het is het onderliggende thema dat dit debuut zeker de moeite waard maakt. De maakbaarheid van jonge meisjes, de culturele betekenis van het meisje in de westerse beeldwereld en hoe die twee, het meisje en de beeldcultuur, elkaar wederzijds blijven beïnvloeden. [.....] De verwijzingen naar America’s Next Top Model, de porno-industrie en muziekvideo’s zijn subtiel aanwezig in de tekst van De Vries maar maken het verhaal van de foto’s van Distel geloofwaardig en des te confronterender. Een culturele analyse van de fenomenen en de beeldcultuur is het boek zeker niet, maar het biedt wel de openingen om het gesprek daarover aan te gaan, zeker ook in onze huidige sociale media-structuren." https://www.hebban.nl/rec...-de-bakvis