De bakvis, Nadia de vries
Flaptekst:
Het is precies twintig jaar geleden dat de vader van Distel Nooitgedacht overleed. Als dertienjarig meisje had ze de dood ervaren als een buitenstaander, maar nu, als drieëndertigjarige vrouw, slaat de rouw alsnog toe. De stad keert zich tegen haar, haar bovenburen smeden een snood plan en de meubels in haar appartement beginnen te spreken. Volgens Distel is er maar één oplossing voor deze chaos: ze moet weer een tienermeisje worden. Met behulp van een reeks jeugdfoto’s en een schimmige website roept Distel haar jongere zelf opnieuw tot leven. Maar op het internet blijken plaatjes van meisjes nog een andere betekenis te hebben. De bakvis is een roman over onschuld en transgressie, over de nasleep van geheim verdriet en over de culturele betekenis van het meisje in de westerse beeldwereld.
Eerste zin: Het was ochtend.
Samevatting:
Het verhaal gaat over Distel Nooitgedacht ze is in het boek 33 jaar. Op haar 13e verloor ze haar vader. De kist werd begraven zonder lichaam erin, omdat het lichaam van haar vader niet gevonden was. Haar vader was namelijk omgekomen in een vliegtuigongeluk en het lichaam was nooit gevonden. Ze kreeg van de vliegmaatschappij pelikanen beeldjes en geld ter vergoeding van het ongeluk. Als Distel en haar zus ouder worden raakt het contact tussen hun twee verloren. Distel en haar zus hebben ook geen goede band meer met hun moeder. Dus Distel is helemaal alleen. Ze kon met de erfenis van haar vader een appartement kopen wat goed uitkomt want ze heeft geen baan. Distel houdt wel heel erg van fotografie ze heeft ook nog een fotocamera van toen ze 17 was. Daar gaat ze vaak mee op pad. Ze nam bijvoorbeeld eens foto’s van een kindje in het park. Toen de moeder van het kindje dit zag raakte Distel in paniek en rende ze uit de struik weg, ze liep hier een teek op die later in het verhaal nog terugkomt. De mooiste foto's die ze neemt zet ze op haar computer. Hier kwam ze oude foto’s tegen welk ze genomen had toen ze jonger was, waaronder een paar naaktfoto’s die ze op haar 17e nam. Ze was erg bewonderd door haar oude lichaam en ze misten het om er zo uit te zien. Ze besloot om te kijken op het internet waar ze de naaktfoto’s kon plaatsen. Het was te lastig om op het dark-web te komen. Dus ze plaatste ze op een sketchy site. Hier kreeg ze al heel snel berichtjes op, ook veel negatieve. Veel mensen twijfelde of het meisje op de foto’s wel volwassen was. Distel werd nerveus en een beetje bang van de vele negatieve berichten. Ze kon niet bewijzen dat het lichaam op de foto haar lichaam was. Hierdoor werd ze uiteindelijk verwijdert van de site. Distel heeft flashbacks naar oude herenigingen met haar zus en haar jeugd. Waaronder een flashback naar de geboorte van de baby van haar zus. Ze maakte tijdens het feetje een close up foto van haar zus die borstvoeding gaf aan haar net geboren kind. Ze vond dat er alleen emotie in de foto zat als het zo dichtbij genomen werd. Haar zus en haar schoonfamilie vonden dit heel onbeschoft, na deze gebeurtenis hebben Distel en haar zus nauwelijks meer contact. Distel heeft een rare connectie met dieren. Op de begrafenis van haar vader zag ze een wezel lopen die haar nog meerdere malen kwam bezoeken. Toen ze alle negatieve reacties op de naaktfoto's kreeg praatte ze tegen een mot in het trappenhuis van haar appartementencomplex. Op een gegeven moment komen de wezels ook haar appartement binnen en maken ze haar interieur kapot. Hierna, toen ze een keer ging douchen, vond ze oud haar in het putje en pakte het op. Ze hield het tegen zich aan en voelde een connectie met het haar omdat het haar eigen oude haar was. Zit was het enige wat er nog van haar jongere zelf over was. Uiteindelijk at ze haar haar op, hier had ze snel spijt van, maar ze had het toen al doorgeslikt. De teek die eerder in het verhaal op de schouder van Distel viel begint rond deze tijd tegen haar te praten. (De teek in haar nek is al lang al weg dus we denken dat ze stemmen in haar hoofd hoort en deze een naam geeft. De teek). Distel luisterde naar de stem en hij leidde haar de gang op en daarna naar haar bovenburen. De bovenbuurvrouw had schoenen buiten staan, die de teek haar overtuigde te stelen. Op dit moment opende de buurvrouw de deur en confronteerde haar. Distel probeerde alles nog uit te leggen, maar de buurvrouw had geen interesse. Na deze gebeurtenis werd ze opgepakt wegens de foto's die ze van zichzelf online gezet had. En na lang gewacht te hebben op het politiebureau werd ze in een psychische kliniek geplaatst.
Personages:
Distel
De hoofdpersoon in het boek is Distel. Er zijn verschillende versies van Distel. Als eerste is er de 13- jarige Distel welk net haar vader heeft verloren. Dan is er nog de 17- jarige Distel welk naaktfoto’s van zichzelf maakt en zich steeds meer een vrouw begint te voelen. En als laats nog de 33- jarige distel die de naaktfoto’s van toen ze jonger was plaatst. Op deze leeftijd hakt ook pas echt in dat haar vader is overleden in een vliegtuigongeluk. Vanaf het 33- jarige perspectief lees je het boek ook. Haar uiterlijk wordt niet beschreven in het boek.
De Vader van Distel
De vader van Distel is overleden in een vliegtuigongeluk en hij werd niet gevonden. Ze hadden wel een begrafenis gehouden maar er lag niemand in de kist. Distels familie kregen als vergoeding van de vliegmaatschappij 15 beeldjes in de vorm van pelikanen.
De Oudere Zus van Distel
De zus van Distel komt niet veel voor in het boek. In het begin van het boek lees je de relatie tussen de twee zussen. Een tijdje later in het boek wordt het contact verbroken tussen de twee. De zus werkt op het kantoor als notaris. Het contact werd verbroken doordat Distel een foto had gemaakt van dat de zus van Distel borstvoeding aan haar kind gaf. Dit vond de schoonfamilie heel onbeschoft en distel was niet meer welkom.
De Moeder van Distel
De moeder van Distel komt niet vaak voor in het boek en we weten niet haar naam. De moeder woont samen met haar hond, welk ze heeft genomen na dat haar man is overleden. Distel en haar moeder hebben geen contact meer. Distel zegt in het boek ook dat haar moeder alleen houdt van dieren en kinderen en daar valt Distel (en haar zus) niet onder.
Bij-personen
Er zijn nog een paar bij personen in het boek dit waren nog een waarzegster, welk niet veel goeds zei over de toekomst van Distel. Je had ook nog de teek die was op Distel gevallen uit een boom. Deze ging aan het einde van het boek tegen haar praten, dit verbeelden ze zich natuurlijk. Dan had je nog de bovenburen deze kwamen bijna niet voor in het boek.
Quotes:
- "voor mij staan tweeprachtige meisjes, maar ik heb slechts één foto vast.
- “Rouw is een eindig proces, zeggen ze. Er overlijdt iemand, er verdwijnt iets (een verbintenis, een toeverlaat) en degene die achterblijft moet plaatsmaken voor de leegte. Maar hoe maak je plaats voor de leegte? Hoeveel ruimte neemt 'leegte' in?”
- “Terwijl het heden zich vult met nieuwe urgenties houdt het jaar slechts twee dagen over waarop de verlorene als een aanwezigheid voelt.
Op de ene eet je een gebakje (een marsepeinkasteeltje, in mijn geval), op de ander brand je een kaars.''
Trivia – auteur: Nadia de Vries (geboren in 1991 in het plaatsje Heemskerk) is schrijver en cultuurwetenschapper. Andere boeken van haar zijn 'Kleinzeer’ en twee Engelse bundels 'Dark hour' en 'I failed to swoon'. De Bakvis is een roman uit 2022 en dit is ook haar meest succesvolle boek. Ze won de basisprijs van de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek. Ze schrijft over kunst in veel kranten, ook schrijft ze poëzie die zelfs al naar andere talen vertaald zijn.
Thematiek: Het thema is terug streven, van Distel, naar haar tienerjaren. Het centrale probleem in het boek is de foto's die Distel van zichzelf online zette. Er zijn veel mensen die boos op haar zijn door de foto's en ze wordt van de site verwijderd omdat ze niet goed kon bewijzen dat de foto's van haarzelf waren. Uiteindelijk waren de foto's ook de reden dat ze werd opgepakt. De reden dat ze de foto's überhaupt posten was omdat ze weer de aandacht wilde die ze kreeg toen ze een 17-jarig meisje was. Ze miste haar oude lichaam. Dit was volgens ons ook de onderliggende gedachte van het boek.
Motieven:
- Wezels (dieren), Komen steeds terug in het boek en Distel praat ook vaak met ze in bijvoorbeeld stressvolle momenten
- Zelfbeeld, Distel in constant bezig met hoe ze er uit ziet, en maakt connecties met hoe ze (of jonge mensen/ kinderen die ze op straat tegen komt) er vroeger uitzag. Later zet ze ook de naaktfoto's van haarzelf op het internet omdat ze er eigenlijk weer zo wil uitzien.
- Fotografie, Door het hele boek heen heeft Distel verhalen over haar camera of fotogratie.
- Porseleinen pelikaan, Deze kreeg Distel, haar moeder en haar zus ter vergoeding van het verschrikkelijke vliegtuigongeval van haar vader. Haar zus had ze alle vijf kapot gegooid, maar Distel had die van haar gehouden. Ze hoorde in 1 van de beeldjes altijd vat rammelen als ze hem heen en weer schudde maar later in het boek gaan de beeldjes stuk en kan ze niets vinden.
- Marsepeinen gebakjes, Deze komen vaak terug in het boek. Ze werden geserveerd op de begrafenis van haar vader en later in het verhaal maakt ze nog vaak connecties terug naar de taartjes.
Motto:
i want to run away into the woods;
to kill weasels in weat silos;
to live in the woods;
with my disfigured face expesed;
without a name;
to stay in the woods;
until I belong to the woods-
and if somebody finds me alive,
and they may,
they will shoot,
Titelverklaring: De definitie van Bakvis is een jong onervaren meisje of een opgroeiende puber
Structuur en perspectief:
Perspectief: het hele boek is geschreven in een ik-perspectief, maar er is 1 hoofdstuk dat een personaal perspectief had. Dat hoofdstuk lees je door de ogen van de bovenburen.
Structuur: Het boek is 160 bladzijden lang. Er zijn 14 hoofdstukken, die over het algemeen niet erg lang zijn. De hoofdstukken zijn niet echt opgedeeld in alinea's, voornamelijk omdat de hoofdstukken sowieso al niet zo lang zijn.
Decor:
Tijd: De jongste versie van Distel is 13 jaar oud en het grootste deel van het boek lezen we over de 33- jarige Distel. Ze vertelt ons ook nog verhalen over toen zij en haar zus kinderen waren. Dus eigenlijk lezen we over het hele leven van Distel tot dat ze een 33- jarige vrouw is. Het boek speelt zich in deze tijd af. Er wordt niet echt een jaartal genoemd, maar uit het verhaal wordt duidelijk dat ze volwassen is in de tijd waarin wij nu leven. Het verhaal is niet chronologisch omdat ze vaak verhalen verteld over haarjeugd/ tienertijd of soms flashbacks heeft.
Plaats/ruimte: Het boek speelt zich vooral af in Distel haar appartement/ het appartementencomplex. Maar er zijn nog veel meer plekken waar ze komt in flashbacks. Bijvoorbeeld: het kantoorpand van haar zus, het huis van haar zus, het park en een psychiatrische instelling.
Stijl: De schrijfstijl van Nadia de Vries is heel vlug maar ook heel beeldend. Ze schrijft zoals ze denkt, het is alsof ze echt tegen de lezer praat. Ze wisselt snel van onderwerp en het verhaal is dan ook niet snel saai. Soms verwoordt ze dingen die voor haar waarschijnlijk heel logisch klinken, maar voor de lezer lastig zijn om direct te begrijpen. Vaak komen dingen die ze noemt in haar boek wel vaker terug, dus dan zit er later in het verhaal toch nog logica in. Als je een boek van Nadia de Vries leest moet je niet te snel opgeven omdat je dan met veel vragen blijft zitten. Ook houdt Nadia ervan om metaforen en motieven in haar verhalen te stoppen.
Slotzin: mensen als jonge vogels in een stedelijk gebied, die uit je hand eten omdat ze nog niet weten waartoe je in staat ben.
Beoordeling:
L: Ik vond het een raar en een beetje verwarrend boek omdat er niet heel erg een verhaal in het boek was vond ik. Het boek bestond uit rare gedachtes wat ik niet echt snapte. Ook toen er allemaal stemmetjes tegen Distel gingen praten in haar hoofd, snapte ik ook niet echt wat er allemaal aan de hand was. Ik zou het boek niet aanraden om te lezen.
A: Ik vond het een erg vreemd boek en ik begreep de betekenis er niet direct van. Omdat het een redelijk kort boek was had ik niet veel moeite om het uit te lezen. Ik vond de korte hoofdstukken fijn omdat ik dan gemakkelijk en snel korte stukjes kon lezen. Vooral in het begin van het boek vond ik dat ze veel grappige of herkenbare uitspraken had en dit maakte het leuker om te lezen. De schrijfstijl van Nadia de Vries vond ik erg fijn omdat ze praat zoals ze denkt en je dus echt een kijkje krijgt in de gedachte van de hoofdpersoon.
Vragen:
Waarom kreeg Distel een pelikanen beeldje van de vliegmaatschappij?
Antwoord: ter vergoeding voor het vliegongeluk waar haar vader was overleden.
Waarom stal Distel de schoenen van haar boven buurvrouw?
Antwoord: een stemmetje in haar hoofd (de teek dacht Distel) zij dat ze de schoenen moest stelen.
Waarom zet Distel de naaktfoto’s van zichzelf online?
Antwoord: ze wou weer de aandacht die ze kreeg toen ze jong was.
Waarom werd Distel opgepakt?
Antwoord: ze werd in eerste ectasie opgepakt voor de naaktfoto’s te delen, daarna zette de politie haar in een psychische instelling omdat ze gek werd.
Waarom was Distel niet meer welkom bij haar zus?
Antwoord: omdat Distel foto’s had gemaakt van haar zus welk borstvoeding gaf dit vond de schoonfamilie heel ongepast en was niet meer welkom.
Recensies:
Geen slecht geschreven boek, integendeel.
[Recensie] De bakvis is het romandebuut van Nadia de Vries dat dit jaar is verschenen. Zij schreef eerder twee Engelstalige poëziebundels en promoveerde in 2020 op een onderzoek naar online afbeeldingen van dode lichamen. Van haar hand verscheen in 2019 Kleinzeer, een zeer persoonlijk boek. Als kind kreeg zij een zeldzame, meestal dodelijke ziekte. Zij werd plotseling genezen verklaard, maar jaren later werd zij ernstig depressief. “Ze zou dus toch leven. Maar hoe dat precies moest, had ze nooit geleerd. Hoe vind je een plek in een wereld waaraan je nooit hebt deelgenomen, en hoe pik je de draad weer op na een traumatische gebeurtenis?”
De bakvis gaat over Distel Nooitgedacht, een vrouw van 33 die twintig jaar terug haar vader verloor; zijn lichaam werd nooit gevonden. Van de erfenis kocht zij een huis. Distel heeft geen relatie, geen werk en de band met haar moeder is verstoord, net als die met haar zus. Distel draagt een fotocamera bij zich om mensen op onverwachte momenten te kunnen vastleggen. In de korte roman lees je hoe zij langzaam de greep op haar omgeving verliest en in een inrichting terecht komt.
Wrang-humoristisch
De roman is vrij kort en de ondergang van de hoofdpersoon begint al op de eerste pagina’s, waarbij de ‘begrafenis’ van de vader wordt beschreven. Hier begint ook meteen het spel dat de auteur speelt door de lezer voortdurend op het verkeerde been te zetten. Op de begrafenis worden er marsepeinen koekjes geserveerd, waar zij ziek van wordt. Dit gebeurt later steeds weer als zij de koekjes eet. Zij wijdt het aan het verdriet om haar vader, maar ze komt erachter dat de diarree wordt veroorzaakt door lactose-intolerantie. Een ogenschijnlijk clichématige emotionele passage, wordt zo bruut afgebroken. De Vries doet dit vaker. Dit geeft het verhaal een wrang-humoristische lading.
Spannende opbouw
Iets vergelijkbaars doet zij door een spannende opbouw geen vervolg te geven. De hoofdpersoon staat, zonder duidelijk doel, maar misschien wel om een mooie foto te maken, te staren naar pubers op een schoolplein. Iemand komt vragen wat zij hier doet, maar zij blijft zwijgen. Dan wordt zij dringend verzocht door te lopen. Kennelijk straalt zij iets dreigends uit. Je verwacht actie van haar, of een verklaring, maar deze blijft uit. Zo brengt zij zichzelf vaker in moeilijkheden. Zij plaatst vrij onschuldige foto’s van zichzelf als jong meisjes online. Door op vragen en dreigementen te volharden in stilzwijgen komt zij in de problemen. Zij kan eenvoudigweg niet communiceren volgens de normen van de mensen op haar heen. Dan kan zij plotseling iets doen wat je totaal niet zag aankomen. In een douchescène doet zij plots iets met een dot haar uit het douchputje waar je even van moet slikken.
Ook wat merkwaardig
Ik las het zeer goed geschreven verhaal met veel plezier, maar vond De bakvis ook een merkwaardig boek. Ik kon er niet precies de vinger op leggen hoe dit kwam. Ik las wat andere recensies. Coen Peppelenbos schreef op Tzum het volgende: “Misschien is het belangrijkste kritiekpunt wel dat je je op geen enkel moment verbonden voelt met de hoofdpersoon. Je kijkt met een zekere afstandelijkheid naar haar en aan het eind van de roman is die afstand gebleven.” Ik denk dat dit klopt en iets verklaart van mijn onrustige gevoel bij het lezen van het verhaal. Maar niet verbonden voelen met de hoofdpersoon hoeft geen kritiek te zijn. De Vries heeft dit bewust willen laten zien. Je zit volledig in het hoofd van Distel en van binnenuit maak je haar steeds vreemdere gedrag mee zonder haar te begrijpen. Haar gedachten lijken logisch, maar de oprispingen komen voor de lezer, maar misschien ook voor haarzelf, uit de lucht vallen. De Vries geeft geen kleine vooruitwijzing als haar hoofdpersoon plotsklaps een koffiebeker hard tegen een bushokje aansmijt. Ook haar niet reageren op iemand of een echte emotie wegrationaliseren is slecht navoelbaar voor de lezer. Dat maakt dit geen slecht geschreven boek, integendeel.
In één hoofdstuk wisselt het perspectief en maak je haar mee vanuit de ogen van haar bovenburen. Het is een ontnuchterende blik en het versterkt het solipsisme van de hoofdpersoon. Dat het verhaal niet goed afloopt hoef ik eigenlijk niet te vermelden.
—
Eerder verschenen op Uitgelezen Boeken
Recensie: De bakvis – Nadia de Vries
7 juni 2022
Nadia de Vries schreef eerder gedichten in het Engels, later volgde een persoonlijk boek genaamd Kleinzeer over haar psychische en lichamelijke aandoeningen. Nu is er een prozadebuut. En wat voor een! Dit is wat ik vond van De Bakvis van Nadia de Vries.
De Bakvis: kraakhelder en bevreemdend tegelijkertijd
In De Bakvis volgen we Distel, die in het eerste hoofdstuk 13 jaar oud is. Haar leven is net compleet veranderd, want haar vader is omgekomen bij een vliegtuigongeluk. Met haar moeder en zusje staat ze bij een lege kist. Ze ervaart de dood als een buitenstaander, lijkt van bovenaf naar zichzelf en haar leven, of in dit geval de dood van haar vader, te kijken. De toon is direct gezet. In kraakheldere zinnen – echt, elke zin is raak – zit je er zo direct helemaal in.
‘In kraakheldere zinnen – echt, elke zin is raak – zit je er zo direct helemaal in’
Het bijzondere aan dit boek vond ik dat het kraakhelder is en bevreemdend tegelijkertijd. En dat bevreemdende komt vooral als we Distel volgen als ze 33 jaar oud is. Ze worstelt met het leven, de chaos in haar hoofd is merkbaar in de zinnen. In het begin oogt ze normaal, als een vrouw die niet opvalt. Wie let er op een vrouw die alleen woont en onzichtbaar blijft achter een camera en kinderen fotografeert? Ze gaat paarse laarzen dragen en denkt terug aan vroeger. In de chaos in haar hoofd is de enige oplossing die ze kan bedenken: weer een tienermeisje worden.
Verschillende versies van Distel
Nadia de Vries combineert de twee versies, of eigenlijk drie, van Distel erg goed in dit boek. Er is de Distel van 13 die op de begrafenis van haar vader staat en uitzoomt om te overleven. Er is de Distel van 17 die zich meisje en vrouw voelt tegelijk, naaktfoto’s van zichzelf maakt in de spiegel. Die de drang van lichamelijke perfectie voelt door plaatjes uit modetijdschriften. Dan is er de Distel van 33 die zichzelf staande probeert te houden, terwijl de rouw om haar vader nu pas binnenkomt. Tegelijkertijd verlangt ze terug naar vroeger, deelt ze de naaktfoto’s van toen op een schimmig forum – alleen hoe kan ze bewijzen dat zij dat meisje op de foto is nu het jaren later is?
‘Nadia de Vries laat met dit boek zien dat ze uitstekend literatuur kan schrijven’
De Bakvis is een fascinerend verhaal over onschuld, het seksualiseren van jonge meisjes maar ook over uitgestelde rouwverwerking en psychische problemen. Hoe hou je jezelf staande in het leven? Nadia de Vries laat met dit boek zien dat ze uitstekend literatuur kan schrijven. Dit is namelijk literatuur, dit is wat ik vind wat literatuur is. Scherp geschreven zinnen, een eigen stijl en een personage dat door straten en parken loopt en ondertussen orde probeert te vinden in de chaos in haar hoofd. Als je dit boek nog niet op je radar had, dan heb je dat nu.
Bronnenlijst:
REACTIES
1 seconde geleden
Jet
Jet
cool cool super cool
1 jaar geleden
Antwoorden