Het recht op terugkeer door Leon de Winter

Zeker Weten Goed
Foto van Ciska
Boekcover Het recht op terugkeer
Shadow
  • Boekverslag door Ciska
  • Zeker Weten Goed
  • 31 januari 2022
Zeker Weten Goed

Boek
Auteur
Leon de Winter
Lezen voor de lijst
Niveau 3 (15-18 jaar)Lezen voor de lijst Niveau 3 (15-18 jaar)
Genre
Fantasy & SF
Eerste uitgave
2008
Pagina's
457
Niveaus
havo,
vwo
Geschikt voor
bovenbouw havo/vwo
Punten
2 uit 5
Oorspronkelijke taal
Nederlands
Literaire thema's
Dood,
Heden & Verleden,
Moord,
Psychische afwijking,
Queestemotief,
Vader-zoonrelatie,
Vriendschap,
Wraak,
Oorlog
Prijzen
NS Publieksprijs (2008 Genomineerd)

Boekcover Het recht op terugkeer
Shadow
Het recht op terugkeer door Leon de Winter
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

Feitelijke gegevens

  • 1e druk, 2008
  • 457 pagina's
  • Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Het jaar is 2024, de plaats is Tel Aviv. Israël is gekrompen tot een zwaarbeveiligde stadstaat. Daar, op dat desolate strookje land, runt Bram Mannheim een bureautje dat ouders helpt hun verdwenen kinderen op te sporen. Zijn eigen zoontje verdween zestien jaar eerder. In zijn vrije tijd werkt hij als vrijwilliger bij de ambulancedienst. Na een bloedige aanslag op een grenspost doet Bram een ontdekking die zijn leven opnieuw ingrijpend zal veranderen.

Een zinderende roman van een internationale bestsellerauteur over hoop en wanhoop, waanzin en zelfbedrog, op de puinhopen van een mensenleven.

Eerste zin

NADAT hij zijn ambulancedienst had gedraaid, was Bram Mannheim tot halfdrie 's nachts in de kantine blijven hangen.

Samenvatting

Proloog Tel Aviv 2024

Bram Mannheim (53 jaar) heeft samen met de veelbelovende jongere Ikke, die een mechanisch ledemaat heeft, een bureau opgericht om verdwenen kinderen in het Midden-Oosten op te sporen. Daarnaast is hij ook nog werkzaam als ambulancebroeder. Het leven in Tel Aviv is erg gevaarlijk, er heersen al lange tijd spanningen tussen de Palestijnen en de Joden. Ikke heeft een belangrijke tip gekregen in een zaak over de vermiste Sara. Wanneer ze naar Jaffa gaan voor deze tip, mogen ze pas naar binnen als ze doormiddel van een DNA test hebben aangetoond dat ze Joods zijn. Wanneer zij aantonen dat ze een Joods mannelijk Y-chromosoom hebben worden ze doorgelaten door Protzke.  De tip blijkt slecht nieuws te zijn, want het meisje is dood.

Twintig jaar eerder Tel Aviv 2004

Bram Mannheim is getrouwd met Rachel, een ex-actrice die hij tijdens dienst als verpleegkundige heeft ontmoet. Samen hebben ze een zoontje Bennie. Op een avond krijgt Bram het aanbod om les te gaan geven op de universiteit van Princeton. Hij is een deskundige op het gebied van het Midden-Oosten en de situatie tussen de Palestijnen en de Joden. Eerst slaat Bram de baan af, maar als hij later overvallen wordt door jonge Joden bedenkt hij zich en wil hij de baan toch. Zijn vrouw Rachel is erg enthousiast. Bram gaat bij zijn vader Hartog, met wie hij in eerste instantie niet echt een goede band heeft, langs. Zijn vader heeft een nobelprijs in Scheikunde weten te bemachtigen en hoopte ooit dat zijn zoon ook deze richting op zou gaan. Wanneer Bram daar aankomt blijkt dat zijn vader een nieuwe vriendin heeft. Zijn vader heeft ook iets gekocht voor hem, een hondje genaamd Hendrikus, vernoemd naar Hartog zijn hondje uit het verleden. Later op een dag wil Bram Rachel en zijn zoon Bennie ophalen bij de kinderopvang. Wanneer hij daaraan komt, blijkt er een bomaanslag te zijn geweest. Bram wordt hysterisch en denkt dat Bennie en Rachel dood zijn, maar dan komen ze gelukkig tevoorschijn. Dit is de doorslag, ze gaan naar Amerika.

Vier jaar later Princeton 2008

Bram heeft last van nachtmerries, hij droomt over het hondje en een groot gat. Rachel is naar Tel Aviv voor een bezoek aan haar vader, terwijl Bram met de nieuwe aannemer O’Conner aan het praten is over de verbouwing van hun huis. Ze hebben een erg oud en groot pand gekocht die gerenoveerd moet worden. Tijdens dit gesprek is Bennie ineens verdwenen. Bram zoekt helemaal in paniek naar het kind en vindt hem uiteindelijk bij een heel groot gat in de vloer. Bram is erg geschrokken. Bennie vertelt dat hij allemaal grote wormen (slangen) zag door het grote gat, maar Bram ziet helemaal niks. Later verdwijnt Bennie echter echt, terwijl Bram met Balin (hoofd Binnenlandse Veiligheidsdienst) belt. Bram komt buiten en ziet Hendrikus het hondje verminkt zijn en onder het bloed. Snel gaat hij het hele huis doorzoeken en de bossen erachter, maar kan niks vinden. Hij belt de politie, zij kunnen ook niks vinden. In paniek houdt hij het eerst nog verborgen voor Rachel.

Twee jaar later Santa Monica, Californië 2010 

Bram is dakloos en opzoek naar Bennie. Hij is een beetje gek geworden en hanteert een bepaalde strategie waarbij getallen, vooral de getallen 2 en 8, erg belangrijk zijn. Hij vergeet zijn pinpas in de pinautomaat als hij een vrouw en een kind helpt na een aanrijding. De opa van het geredde kindje is erg dankbaar en vindt later de pinpas waardoor hij op het spoor van Bram komt. Deze Opa Presser is erg invloedrijk en wil bram helpen met alles. Bram wil in eerste instantie de hulp niet aannemen, maar later gaat hij toch mee in de auto van Presser. Dan wil hij toch weer uit de auto, maar hij vergeet zijn belangrijke schrift. Hij gaat naar Presser zijn pand waar zijn vader Hartog is om Bram mee te nemen.

 

Twee jaar later 2012

Bram heeft nog steeds contact met Presser. Rachel is opnieuw getrouwd met een rijk man en weer de televisiewereld ingegaan. Bram zijn onderzoek naar de verdwijning van Bennie lijkt niet echt op te schieten, maar hij heeft een verdachte. Hij verdenkt O’Conner, de aannemer van de verbouwing destijds, van misbruik en de vermissing van jonge jongetjes. Hij gaat naar O’Conner zijn huis en breekt in. Bram eist dat O’Conner zijn kluis openmaakt waarin kinderporno blijk te zitten. Bram vermoordt O’Conner.

 

Twaalf jaar later Tel Aviv 2024 (terugkoppeling proloog)

Bram zijn vader Hartog heeft Alzheimer en kraamt onzin uit, Rita een verzorgster zorgt voor hem. Bram heeft samen met Ikke, een van het pad afgeraakte veelbelovende student, geholpen en samen hebben ze nu een bureau. Hij is ook ambulancebroeder. De situatie in Tel Aviv is nog steeds erg gevaarlijk en er is een groot kindertekort. Bram en Ikke willen de moeder van het vermiste meisje Sara inlichten. Ondertussen bezoekt Bram regelmatig prostitué Eva in een hotel. Later blijkt dat deze Eva eigenlijk Batja heet en de moeder is van het vermiste kind Sara. Bram is hierachter gekomen door naar de apotheek te gaan waar de moeder zou werken. Er wordt een aanslag gepleegd waarvan de overheid zegt dat het door een raket van Arabische terroristen is gebeurd. Echter beweert Protzke dat een het een Joodse zelfmoordterrorist was en dat dit bewezen was door de DNA test. Waarom zou een Jood andere Joden opofferen? Via Balin krijgen ze de opdracht om namen na te trekken. Toeval blijkt dat de zelfmoordterrorist een verdwenen kleinzoon (Jaap de Vries) van een belangrijke collega (Saul Frenkel) van Hartog blijkt te zijn. Zowel de kleinzoon van Hartog als die van Frenkel zijn verdwenen vlak achter elkaar, erg toevallig. Waarschijnlijk heeft een jaloers Arabisch teamlid van het onderzoeksteam waar Hartog en Frenkel inzaten de jongetjes gekidnapt. Balin wist dit al, de kinderen zijn gekidnapt en opgeleid tot moslim terrorist. De kleinzonen hebben beide het Joodse Y chromosoom. Deze conclusie is een schok voor Bram, hij heeft immers O’Conner vermoord. Eva blijkt ondertussen na een intieme nacht zwanger van een dochter te zijn geraakt. Ze wil samen met Bram naar Rusland verhuizen..

 

Vijf dagen later Tel Aviv 2024

Bram spreekt met Balin af en die bevestigd de vermoedens. Balin stelt voor dat Bram voor de geheime dienst naar Kazachstan afreist om zijn zoon op te sporen en informatie op te doen. Bennie zou goede informatie hebben over de Arabieren. Balin weet dat bram O’Conner destijds heeft vermoord, maar heeft er nooit iets mee gedaan.

 

Zes maanden later Kazachstan 2024

Bram heeft een visum gekregen voor Kazachstan en doet zich voor als iemand die zich tot de islam wil bekeren. Hij is binnen bij een museum, waar hij informatie over de gekidnapte kinderen probeert te verkrijgen. Hij hoort dat Istrailov, het jaloerse teamlid, een weeshuis heeft opgericht. Deze “weeskinderen” (gekidnapte kinderen) worden opgeleid tot terroristen. Op een foto van het weeshuis ziet Bram Jaap de Vries. Hij vraagt of er ook een Amerikaan woonde, die woonde er onder de naam Thaqib. Taqib heeft ooit aan de beheerder van het museum verteld dat hij in het verleden tussen de slangen woonde. Taqib is Bennie. Bram verlaat Kazachstan samen met een blind bedelaarsjongetje voor wie hij de zorg op zich heeft genomen.

 

Epiloog Amsterdam 2025

Bennie woont ondertussen in Amsterdam en werkt daar in een winkel. Zeer waarschijnlijk bereidt hij een aanslag voor op de dag wanneer het Chinese jaar van de slang begint. Bram ontmoet Max, die zowel Ambulancebroeder als lid van de geheime dienst is, en krijgt informatie waar Bennie werkt. Wanneer hij daar aankomt, herkent Bennie hem. Wanneer Bennie achter hem aanloopt en hem vraagt wie hij is, noemt hij de schuilnaam van Bennie uit Tel Aviv: Einneb. Dat is ook het signaal voor de leden van de Geheime Dienst om Bennie op te pakken. Bram denkt dat Bennie uiteindelijk wel vrij zal komen en dat hij met de familie een rustig leven in Rusland kan leiden ooit.

Personages

Bram Mannheim

Bram is de hoofdpersoon van het boek. In 2024 is hij 53 jaar. Hij begint als een getalenteerde professor met een gelukkig gezin, maar na de kidnapping van zijn zoon Bennie wordt hij een wanhopige dakloze die verbanden ziet in getallen. Uiteindelijk weet hij zijn leven toch weer redelijk op de rit te krijgen. Bram is slim, wantrouwig en liefdevol.

Rachel

Rachel is de (ex) vrouw van Bram, Bennie is haar zoon. Nadat Bram vrijwel gek wordt, scheidt ze van hem en trouwt ze later opnieuw met een rijke man met wie ze ook kinderen krijgt. Ze is sensueel, slim, zowel verpleegkundige als actrice en zeer knap.

Bennie (Taqib)

Bennie is de zoon van Bram en Rachel. Hij wordt op zeer jonge leeftijd gekidnapt door extremisten. Door hen wordt hij gehersenspoeld en opgeleid als terrorist. Hij herkent Bram aan het einde van het boek nog wel.

Ikke

Ikke is de collega van Bram. Samen hebben ze een bureau om vermiste kinderen op te sporen. Ikke blijkt een heel goed onderbuikgevoel te hebben en weet vaak slimme verbanden te leggen tussen gebeurtenissen.

Hartog

Hartog is de vader van Bram en daarmee de opa van Bennie. Hij heeft ooit een nobelprijs in scheikunde gewonnen. Hij is zeer koppig, bedreven en slim. Bennie lijkt met zijn rossige haar erg op Hartog.

Eva (Batja)

Eva is de prostitué van Bram, maar ook weer niet. Ze voelt namelijk wel echt genegenheid voor hem. Ze is de moeder van het verdwenen meisje Sara. Vooral haar uiterlijk wordt beschreven, ze is erg knap en blond.

Balin

Balin is net zoals Bram een deskundige op het gebied van het Midden-Oosten. Hij is eerst een soort collega van Bram, maar later wordt hij het hoofd van de Binnenlandse Veiligheidsdienst.

Rita

Verzorgster van Hartog.

Protzke

Bewaker bij het testen van DNA.

O'Conner

Aannemer voor het verbouwen van het huis. Vermoord door Bram.

Atal

Blind bedelaarskind.

Max

Ambulancebroeder en lid van de geheime dienst.

Presser

Rijke man. Opa van kind dat Bram heeft gered.

Quotes

"Het enige dat hij wist was dat de tijd van veiligheid en geborgenheid, de tijd van het rotsvaste vertrouwen dat morgen de rimpelloze voortzetting van vandaag zou zijn - een vandaag vol welvaart, ambities, verantwoordelijkheidsbesef, liefde -, dat aan die tijd een einde was gekomen, lang geleden al." Bladzijde 41

Thematiek

Vader-zoonrelatie

Bram zijn zoon Bennie wordt op zeer jonge leeftijd gekidnapt. Jarenlang is Bram opzoek naar zijn verloren zoon. Na twintig jaar zien ze elkaar weder en herkennen ze elkaar.

Het joods-palestijnse conflict

Tussen de Joden en de Palestijnen heersen spanningen. Beide partijen moeten elkaar niet en organiseren bijvoorbeeld aanslagen op de ander. Doormiddel van een DNA test moeten Joden aantonen dat ze Joods zijn.

Motieven

Toekomstbeeld

Het boek speelt zich deels af in de toekomst. Het boek is geschreven in 2008, maar speelt zich ook in jaren daarna af. Dit is te merken aan bijvoorbeeld de futuristische DNA testen.

Kidnapping

Het zoontje van Bram, Bennie, wordt op zeer jonge leeftijd gekidnapt. Later blijkt dat hij ontvoerd is door een jaloerse ex-collega van Bram zijn vader Hartog. Deze ex-collega is extremist en kidnapt Joodse kinderen om te trainen als moslimterrorist.

Psychische afwijking

Tijdens zijn periode van dakloosheid wordt Bram langzaam maar zeker een beetje gek. Hij ontwikkelt een getallenneurose en denkt dat dit de oplossing biedt.

Opdracht

Voor Moon, Moos & Jes

Trivia

Genomineerd in 2008 voor de NS Publieksprijs.

Titelverklaring

De eerste verklaring is het recht op terugkeer van de Joden in 1948 naar de staat waar ze oorspronkelijk vandaan kwamen (Palestina). De Palestijnen moesten ruimte maken voor de terugkerende Joden, dit leverde spanningen en conflicten op. Deze spanning tussen de Joden en de Palestijnen is een belangrijk terugkerend onderwerp van het boek. 

De tweede verklaring is het recht op terugkeer van de vermiste kinderen. Zowel Bennie als Eva hopen dat zij hun kinderen ooit terug zullen zien. 

Structuur & perspectief

Het boek is geschreven vanuit een hij/zij-perspectief. Je krijgt het verhaal te lezen van Bram Mannheim. Het verhaal beschrijft verschillende periodes van zijn leven; het moment dat hij een succesvolle proffessor met gezin was, het moment dat hij dakloos en gek was, en uiteindelijk het moment dat hij samen met Ikke een bureau beheert waarmee ze vermiste kinderen opzoeken. Af en toe (niet vaak) is er sprake van een impliciete alwetende verteller.

Het sujet en de fabel lopen niet gelijk. Het boek is niet chronologisch opgebouwd. Zo begint de proloog in het jaar 2024, maar gaat het boek daarna twintig jaar terug in de tijd naar het jaar 2004. Dan maakt het boek tijdsprongen. Van 2004 komt het boek via 2008, 2010, 2012 weer terug in het jaar 2024. Het boek eindigt met de epiloog die zich afspeelt in het jaar 2025. Ook zijn er in de hoofdstukken sprake van flashbacks waarin Bram terugdenkt aan een bepaalde periode in zijn leven.

Decor

Het boek speelt zich af in de jaren 2004, 2008, 2010, 2012, 2024 en 2025. Het speelt zich dus af in de 21ste eeuw. Deze jaartallen zijn gekoppeld aan verschillende levensperiodes van Bram. Het boek is geschreven in 2008, daarom gaat het boek deels over de toekomst. 

Het boek speelt zich af in: Tel Aviv, Princeton, Santa Monica, Kazachstan en Amsterdam. De verschillende locaties zijn vaak ook weer gekoppeld aan de verschillende periodes vam Bram zijn leven. Zo woonde Bram in Princeton samen met vrouw Rachel en zijn kind Bennie en was hij een ongelukkige dakloze in Santa Monica.

Stijl

Het boek van Leon de Winter is niet gemakkelijk om te lezen. Hij schrijft zeer gedetailleerd en er wordt door het boek heen veel verschillende informatie gegegeven. Door de tijdsprongen is het verhaal soms ook moeilijk te volgen. Echter passen op het laatst alle puzzelstukjes wel goed samen, verschillende verbanden zijn goed gelegd.

Slotzin

Die gedachte maakte hem gelukkig.

Beoordeling

Persoonlijk vind ik dat het lijkt alsof Leon de Winter teveel heeft proberen te combineren. De situatie in het Midden-Oosten gecombineerd met gekidnapte kinderen en een toekomstbeeld is een beetje veel. Daarnaast is de schrijfstijl van Leon de Winter ook erg gedetailleerd. Je moet dan ook echt even door het begin van het boek heen. Wanneer je er eenmaal echt inzit, moet je wel bekennen dat de onderliggende verbanden wel erg knap gevonden zijn. Het einde van het boek, het hoofdstuk dat zich afspeelt in Kazachstan, is erg kort en lijkt een beetje afgeraffeld.

Recensies

"Stilistisch is ’Het recht op terugkeer’ geen hoogstandje. Stijl is altijd het zwakke punt bij De Winter geweest. Maar het boek leest als een trein." https://www.trouw.nl/cult...ra%C3%ABl.
"Tja, wat wil je. De Winter werd een ordinaire thrillerschrijver. En dat is hij ook weer in Het recht op terugkeer. Meteen is er dus wel weer die schok van het verleden." https://www.parool.nl/kun...~ba5daa1d/
Je hebt nog 2 Zeker weten goed verslagen over.

Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.

25.735 scholieren gingen je al voor!

Boekenquiz 6 vragen

Nieuw! Open vragen worden nagekeken door AI
Waarom is Bennie gekidnapt?
Wat is (over het algemeen) het vertelperspectief?
Noem tenminste één voorkomend thema.
Noem tenminste één voorkomend motief.
Fabel en sujet lopen gelijk.
Waar heeft Bram last van tijdens zijn periode van dakloosheid?

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.