Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2021
• 270 pagina's
• Uitgeverij: Podium

Flaptekst

Eerste zin

Deel Milan: Ik ben vernoemd naar een voetbalclub. Daar was geen ontkomen aan. Deel Ruben: Ik ben niet vernoemd naar een Griekse god. Oorspronkelijk was dat wel de bedoeling: Apollo: zo zou ik hebben geheten als mijn vader niet eerst drie dochters had verwekt.

Samenvatting

Personages

Milan de Groot

Milan is het kind van een fanatieke voetbalfan (Ajax) Maar Milan zelf is geen voetballer. Zijn moeder is overigens een jaar na zijn geboorte overleden aan kanker en hij moet met zijn vader door het leven zien te komen. Milan is ambitieus: hij is politiek geëngageerd en hij wil het liefst secretaris-generaal van de VN worden. Zijn vader ziet een studie aan de universiteit niet zitten voor Milan, maar hij gaat toch. Zijn geaardheid is dat hij op jongens valt. Maar hij is ook verlegen. Zijn huisgenoten sturen hem op een avond naar een knappe knul in de kroeg. Het wordt echter een nare avond, want Ruben 'verkracht' Milan. Die durft zich niet meer te vertonen, zijn studiehouding krijgt ook een klap. Hij stopt zelfs. Milan heeft overigens een emotionele kant: hij is gek van de poes Memphis en hij kan haar niet missen. Hij werkt in een bioscoop en ontmoet daar zijn nieuwe vriend, de veel oudere Björn. Die heeft aandacht voor Milan al weet hij nog niet precies waarom die geen volledige overgave in seks wil geven. Dat wordt wel duidelijk als Milan tijdens een vakantie in Italië een reclamefoto ziet van Ruben als topmodel van een modemerk. Dan vertelt hij Björn, wat hem dwars zit. Die is advocaat en hij meteen een aanklacht indienen. Milan staat daar niet heel erg achter. Hij wil eigenlijk alleen erkenning van wat er gebeurd is. Maar doorzetten met de aangifte wil hij eigenlijk niet. Daarmee lijkt hij ook Björn te verliezen, maar daar staat tegenover dat hij nader tot zijn vader is gekomen. Die ziet dat gelukkig ook in.

Ruben Staal

Ruben komt uit een goed milieu., veel rijker dan het milieu waaruit Milan komt. Kortweg geformuleerd: de Klassieke Oudheid versus het moderne voetbal. Hij is het kind van twee hoogleraren. Maar omdat zijn vader altijd met de Klassieke Oudheid koketteert, krijgt hij aan die houding een hekel. Hij doet in tegenstelling tot zijn drie zussen om te provoceren gewoon havo, hij houdt van techno-muziek en hij werkt gewoon in een pannenkoekenrestaurant. Hij is een knappe jongen en gay. Dat trekt een heleboel andere jongens aan. Hij heeft in die periode geen bezwaar tegen onenightstands. Een ervan is Milan., die een paar jaar jonger is. Wat voor hem een bijna alledaags tussendoortje lijkt, is voor Milan de inwijding in het seksuele leven. Die vindt het niet prettig en raakt enigszins beschadigd. Ruben is de onenightstand wellicht al vergeten, voordat Milan zijn huis verlaten heeft. Voor Ruben is een door vrienden gemaakte foto de stap naar de modellenwereld. Hij wordt hét gezicht van Dolce & Gabana. Hij vliegt op en neer naar Milaan, maar na verloop van tijd komt zijn leven in een rollercoaster terecht. Hij wordt door de oudere vriend van Milan aangeklaagd wegens seksueel misbruik, maar hij gaat daar tegenin. Hij verliest o.a. zijn baan als fotomodel, maar diep in zijn hart vindt hij het niet erg. De relatie met zijn vader wordt er ook niet beter op. Die wijst hem op de Klassieke Narcissus. Een laatste blik krijgen we als Ruben een eigen techno-mix maakt, zich daarbij gelukkig voelt en terugkomt bij een vriendje van vroeger. De titel van zijn techno-mix spreekt boekdelen: "Narcissus Son."

Quotes

"Uit deel MIlan (over de dood van zijn moeder) Ik was vier maanden oud toen de kanker werd ontdekt, tien maanden later was mama dood. De hersenen onder haar mooie krullen waren kansloos tegen de oprukkende glioblastomen." Bladzijde 12

"Uit deel MIlan (de verkrachtingsscène) In gedachten sprong ik op en rende ik weg, krabde ik, beet ik. In werkelijkheid had hij mijn verkrampte lichaam in zijn greep. Ik rook mijn eigen angst en hoorde mezelf hoog en paniekerig schreeuwen. Iedere beweging die ik maakte verergerde de pijn." Bladzijde 42

"Uit deel Milan: (over zijn verkrachter) "En terwijl ik mijn vriend niet eens kon zoenen met het licht uit, maakten Dolce & Gabana en Armani en al die andere pretentieuze klotemerken bedragen over waarmee je half Somalië van waterputten zou kunnen voorzien."" Bladzijde 97

"Uit deel Ruben: (over zijn vader) Geboren worden is nog altijd de prestatie waarmee ik mijn vader het meest trots heb gemaakt. In de loop van mijn leven reageerden heel wat mannen enthousiast op mijn geslachtsdeel, maar niemand was er zo blij mee als hij die op woensdagochtend in augustus 1992. Eindelijk had professor Staal zijn naamdrager." Bladzijde 9

"Uit deel Ruben: (over zijn 'slachtoffer') Ik vond Milan inderdaad onaantrekkelijk. Nu, maar ook destijds al. De seks was tegen mijn zin. Als hij echt niet had gewild, dan was het niet gebeurd." Bladzijde 99

"Uit deel Ruben: (over zijn vader) Weet je wat voor mij de moraal is? Dat jij me liever de les leest dan dat je mij steunt. Zelfs nu moet en zal je je gelijk halen. Je voelt je heel wat met je open deuren uit die kutmythologie, maar je bent een waardeloze vader."" Bladzijde 122

Thematiek

De waarheid over verkrachting: de rol van dader en slachtoffer

Roelof Smit heeft een actueel thema aangegrepen om deze roman te schrijven. Het #metoo-motief speelt in de film-, theater- en modewereld. De schrijver Jelle Brandt Corstius beschuldigde in november 2017 theaterproducent Gijs van Dam van seksueel misbruik. Die klaagde hem op zijn beurt in 2018 aan wegens smaad en laster. Eigenlijk is dat precies het onderwerp in dit boek. Wie spreek de waarheid? Kun je alles zwart-wit zien in een dergelijke kwestie? Hoe gaan de hoofdpersonen om met de perceptie van de werkelijkheid? Milan heeft die eerste ruwe seksuele ervaring heel anders beleefd dan Ruben voor wie de seks met Milan één van de vele seksuele contacten in die tijd was. Terwijl Milan zich alles herinnert, moet Ruben vier jaar later nadenken wie Milan eigenlijk wel was. Rubens leven is zo anders dan dat van Milan: Op blz. 133 zegt Ruben: : "Inwisselbare mannen werden één gezicht, inwisselbare nachten één moment. Ik werd onthouden. Ik onthield niet." Roelof Smit heeft door zijn originele vorm van de roman ook geen partij gekozen. De lezer moet zelf maar oordelen. Misschien hangt de keuze van de lezer af met welke deel hij begint met lezen. Maar het blijft in feite altijd dubieus wat de waarheid is. De waarheid is in dit soort situaties vaak dubbel. Maar hij schrijft het zo op dat je als lezer zelfs sympathie kunt krijgen voor de mogelijke dader Ruben. De roman heeft een erg actueel thema: De Engelse prins Andrew werd beschuldigd van seksueel misbruik, net als zijn vriend, bankier en miljonair Jeffrey Epstein (pleegde zelfmoord in zijn cel) Sex and The City-star Chris North overkwam het net als daarvoor tv-ster, Bil Cosby. Recent in Nederland kwam Marco Borsato onder vuur te liggen na een aanklacht van een jonge vrouw. En ja, de reactie is dan meestal dat de aangeklaagde zelf een aanklacht indient wegens smaak.

Motieven

Homoseksualiteit en seksuele inwijding

Beide jongens zijn homoseksueel. Ruben houdt er in die tijd al een los seksueel leven op na en Milan is nog seksueel onwetend als hij door hem wordt ingewijd in de homoseks. Het wordt een pijnlijke ervaring voor hem, waaraan hij een jarenlang trauma heeft overgehouden.

Vader-zoon

Beide jongens hebben een bijzondere relatie met hun vader. De vader van Ruben weet alles beter: hij kijkt min of meer op zijn zoon neer, omdat hij de enige in de familie is die geen universitaire opleiding heeft, dj wil worden, en in een pannenkoekrestaurant werkt. Als zijn zoon beroemd is geworden maar misschien aangeklaagd zal worden, leest hij na de maaltijd in het gezin het verhaal van Narcissus en Echo voor, als waarschuwing voor zijn zoon dat hij niet te ijdel wordt. Ruben wordt woedend op hem en roept hem toe, dat hij een waardeloze vader is geweest. Er is verschil in ambitie: Zijn vader wil dat Ruben hogerop gaat en dat hij ook naar de Universiteit gaat, maar Ruben gaat naar de havo en wil dj worden. De vader van Milan is een voetbalfanaat. Hij geeft daarom zijn zoon de naam van AC Milan. Maar zijn vader ziet later wel in dat hij geen profvoetballer zal worden. Aan de andere kant hoeft hij van hem ook niet naar de Universiteit. Ook bij hen geldt dat er een groot verschil is tussen vader en zoon is wat ambities betreft. Zijn vader werkt bij de Gamma en Milan wil secretaris-generaal van de VN worden. Toch is hij aan het eind verder in zijn ontwikkeling als vader, want hij loopt met Milan eindelijk naar het graf van zijn vrouw ( Milans moeder.) Hij neemt zich voor meer te gaan genieten van zijn zoon.

Dierenliefde

De gevoelige Milan is dol op de poes Memphis van studiegenoot Maartje. Wanneer zij verhuist gaat de poes mee. Milan mist het diertje erg en hij mag haar van Maartje komen bezoeken, totdat hij het met de bezoeken te bont maakt. De roman heeft voor hem een eind goed-al goed motief, want hij wordt gebeld door Maartje die hem aanbiedt een van de drie kittens van Memphis over te nemen. Milan doet dat maar wat graag: hij gaat het diertje Lucca noemen.

Social media

De schrijver werpt ook een licht op de invloed van de social media anno 2020. Zowel Milan als Ruben wordt op het internet met Instagram, Facebook bedreigd met verwensingen en zelfs af en toe de dood. Dat is wel de prijs die je als maatschappij moet betalen voor de overdaad aan berichten, wanneer je bekend wordt als Ruben. Ook de rol van de advocaten is tekenend,. Eigenlijk willen Milan en Ruben geen van van beiden de publiciteit zoeken, maar zowel Björn als de advocaat willen doorgaan met procederen en geldelijk gewin najagen. Ruben blijkt later tevreden met zijn eerste housemix en contact met een vroeger vriendje Zoran. Milan is tevreden over de keuze van een kitten die zijn studiegenootje Maartje hem aanbiedt.

Geslachtsziekte

Ruben heeft aan zijn veelvuldige seksuele contacten een geslachtsziekte overgehouden: syfilis. Milan wordt door de GGD gebeld met de mededeling dat hij mogelijk besmet geraakt is. Hij moet getest worden. Hij is gelukkig niet positief. Dat zou na een pijnlijke inwijding in de liefde heel wrang zijn.

Motto

Als twee mensen samen zijn, dan zijn ze niet met zijn tweeën,
maar met zijn zessen: wat  elk van hen is, wat elk van hen denkt
en wat elk van hen denkt wat de ander is.

-António Guterres- 
Het motto staat in de beide delen van de roman.

Titelverklaring

Aan een #metoo-verkrachtingszaak lijken er na een paar jaar twee kanten aan de kwestie te zitten: die van de mogelijke dader en die van het slachtoffer. Roelof Smit heeft een poging gedaan die twee kanten van de zaak toe te lichten. Dader en slachtoffer hebben ieder een eigen waarheid: een dubbele waarheid dus. 

Structuur & perspectief

De structuur van deze roman is origineel. Het is een zg. 'omkeerroman.' Er zijn twee delen, twee covers en twee vertellers. De lezer kan ervoor kiezen  welk deel hij het eerste leest. Als het eerste deel uitgelezen is, moet hij het boek draaien en dan kan hij het tweede deel lezen. Je leest dus eerst het deel van het slachtoffer en daarna dat van de dader of omgekeerd.
Beide delen zijn ongeveer even lang en sommige passages worden trwee keer verteld bijv. de ontmoeting van Ruben en Milan na vier haar in een Leids restaurant. De dialogen zijn bijna hetzelfde. De opbouw in hoofdstukken is ook identiek. De meeste titelloze hoofdstukken zijn twee of drie pagina's lang. Dat betekent een hoog verteltempo en door de spanning in het verhaal lees je het verhaal in één ruk uit.
Er zijn twee ik-vertellers en ze vertellen beiden in de o.v.t. Ze beginnen ook allebei met heel kort de voorgeschiedenis van geboorte tot hun adolescentie te vertellen. Daarna volgen we hen in hun studietijd of fotomodellentijd. Na vier jaar komen beide verhaallijnen en de personages weer bij elkaar.

Decor

Tijd:
Ruben vertelt in zijn eerste hoofdstuk dat hij in augustus 1992 is geboren. Wanneer hij en Milan seks hebben is het 2015: het is nl. het jaar waarin de terroristische aanslagen in Parijs worden gepleegd.(Bataclan- wordt genoemd)  Milan is dan nog maar 19 jaar en Ruben is 23 jaar. De situatie waarin de vriend van Milan een aanklacht tegen Ruben wil indienen speelt vier jaar later. Dan moet de afloop van de twee romans in het jaar 2019 spelen.

Decors
Milan is in Alkmaar geboren, maar hij gaat voor z'n studie  naar Leiden. Daar woont hij in een studentenwoning met twee meisjes. Als ze een avond op stap gaan, onmoeten ze Ruben, die ook in Leiden woont. Zijn ouders zijn beiden hoogleraar aan de universiteit, maar Ruben doet gewoon havo en werkt in een pannenkoekenrestaurant. Wanneer hij aan het modellenwerk begint en door Dolce & Gabana als het gezicht van het modemerk wordt gekozen, vliegt hij op en neer naar Milaan. Zijn vader heeft de huisregel ingesteld dat ze zondags bij elkaar zijn: vader, moeder en de vier kinderen. 

Stijl

Roelof Smit heeft een vlotte vertelstijl, wat waarschijnlijk wel voortkomt uit een professionele baan als tekstschrijver. Hij gebruikt nauwelijks moeilijke woorden en ook geen compleze zinnen. In beide delen van de roman staan veel dialogen, wat zijn uitwerking heeft op de bladspiegel. Dat maakt het lezen erg prettig en het verhoogt de leessnelheid De dialogen zijn heel 'natuurlijk 'geschreven. Het is de taal van jonge mensen. Expliciet bovendien bij het noemen van de seksueel getinte passages.
Hoewel het onderwerp van de roman een beladen onderwerp is, houdt Roelof Smit zijn stijl licht en luchtig. Dat is een sterk punt van zijn roman.
Een voorbeeld van de humoristische stijl.
Op bzl. 49 vertelt de 'groot geschapen' Ruben het volgende: "De last die ik tussen mijn benen meesleepte kwam de merken die onderbroeken aan de man wilden brengen niet slecht uit. Een foto van mij gaf de potentiële koper het idee dat hij zichzelf door middel van zo'n boxershort niet alleen een geweldig afgetraind lichaam zou verschaffen, maar ook een substantiële penisvergrotong. Dan is drie tientjes voor een stukje textiel ineens geen geld."

Slotzin

Boek Milan: "Het volledig zwarte katje in het midden trok meteen mijn aandacht. Ik zoomde in op de pientere lichtjes in de ogen. "Dag Lucca", glimlachte ik. Boek Ruben: "Ik voelde een glimlach doorbreken, een echte. "Voor jou maak ik tijd, antwoordde ik Zoran.

Beoordeling

Heel originele roman over een actueel thema:: een #meto-zaak. Vooral de structuur, de omkeerroman, is opmerkelijk. Daraban ziojn er volgens mij weinig geschreven.  Roelof Smit slaagt er in om beide jonge mannen hun verhaal te laten doe, terwijl je aan het einde van de gehele roman toch waarschijnlijk als lezer niet eens weet welke partij je moet kiezen. Dat is knap.
Daarnaast is de vertelstijl van Smit vlot. Zijn dialogen zijn sterk en zorgen bovendien voor een luchtige toon bij een relatief moeilijk (maar wel heel actueel) thema. Ondanks enkele expliciete verwijzingen naar seks (maar ja, we leven anno 2022) is dit boek heel geschikt voor leerlingen uit de examenklassen Havo en Vwo. Maar ja, welke docent Nederlands durft het aan om een dergelijk boek in de klas te promoten. Toch maar doen, zou ik zeggen, want het doel van ons literatuuronderwijs moet toch zijn dat leerlingen het leuk vinden om boeken te lezen? 

Recensies

"De vraag wie de dader is en wie het slachtoffer, is het hoofdthema van het verhaal. Gemis, zoeken naar liefde en geborgenheid, vriendschap, de worsteling met homoseksualiteit, genegeerd worden, grensoverschrijdend gedrag, de rol van de media zijn andere thema’s die door heel het verhaal spelen. De dubbele waarheid is strak gecomponeerd, mooi van taal. Smit schrijft vol empathie en weet te ontroeren, in een mooie beeldende taal. Wie is de dader en wie het slachtoffer? Of….?" https://deleesclubvanalle...-waarheid/

"Toch weet Roelof Smit die boodschap te verdiepen met zijn boek. En dat zit hem in het authentieke, warme portret dat hij weet te schetsen van beide jonge mannen. In korte hoofdstukjes vanuit een ik-perspectief bouwt hij rustig hun karakter op, chronologisch, gewoon door te beginnen bij de vroege jeugd. Beiden beleven zonder al te veel bombarie hun coming out en hun homoseksualiteit is prettig onnadrukkelijk maar wel geloofwaardig aanwezig. Wat dat betreft is de relatie die zowel Milan als Ruben met hun vader hebben belangrijk in het verhaal en die is ook gekoppeld aan de dromen die ze hebben. De verkrachtingszaak heeft daar grote invloed op maar niet per se alleen negatief. Smit slaagt erin Milans en Rubens persoonlijke worstelingen met gerechtigheid en hun zoektocht naar een authentiek leven met glans, ernst én gevoel voor humor te beschrijven. Jammer van die titel." https://www.tzum.info/202...-waarheid/

"Smit schrijft slim en simpel tegelijk, De dubbelganger is van stijl vooral adequaat te noemen. Maar hij peurt wel het maximale uit de mogelijkheden die een omkeerboek biedt. De ‘scharnierpunten’, die in beide verhalen voorkomen, zijn goed gevonden en spannend uitgewerkt. Als je uitgelezen bent, vraag je je nog steeds af hoe het zit." https://nrcwebwinkel.nl/d...e-waarheid

"De schrijfstijl van Roelof Smit is heel aangenaam. De dubbele waarheid bestaat uit allemaal korte hoofdstukken waar je doorheen vliegt. De auteur schreef een verhaal waarbij je moeilijk kan stoppen met lezen omdat je echt wilt weten wat er nu juist gebeurde. Wanneer je dit gelezen hebt draai je het boek om en lees je hetzelfde verhaal nog eens vanuit een volledig ander perspectief. De Me too-gebeurtenis in het verhaal is waar het eigenlijk om draait, maar deze wordt pas later in de verhalen van Milan en Ruben uitgewerkt. Eerst leer je beide mannen beter kennen. Je krijgt een beeld van het gezin waarin ze opgroeiden, hoe ze moeizaam hun weg in het leven vonden en het vinden en realiseren van hun passie niet evident is. Hierdoor wordt aan beide personages wel wat diepgang gegeven en die heb je nodig om hun beleving van het verhaal te begrijpen." https://www.chicklit.nl/b...oelof-smit

"Ik vond Ruben een erg veelzijdig personage, maar miste bijvoorbeeld scènes waarin hij in het pannenkoekenrestaurant werkte. Dat had me juist een leuke toevoeging geleken. Bij Milan miste ik ook wat diepgang, ik begreep hem steeds beter maar soms raakte hij me ook kwijt. Kortom: ik voelde het niet helemaal. Al met al geef ik De dubbele waarheid van Roelof Smit drie sterren. De vorm is erg slim bedacht en de schrijfstijl van Smit is vlot en luchtig, het wordt nooit een te zwaar verhaal. Dat heeft een boek met een heftig thema zeker nodig en daarin is Smit zeker geslaagd." https://www.bookbreak.nl/...elof-smit/

"Ondanks alle onheil slaagt Smit er met zijn geestige schrijfstijl in het boek vaart mee te geven; hij schrijft het zware licht. Als de jonge Ruben gedesillusioneerd het ouderlijk huis verlaat, bijvoorbeeld, gaat hij ‘fulltime aan de slag bij Oudt Leyden. Daar werd ik geacht de juiste pannenkoeken naar de juiste gasten te brengen, een verwachting die ik doorgaans waarmaakte.’ [....]De dubbele waarheid fascineert en zet aan tot nadenken. Wat als herinneringen vervagen, hoe betrouwbaar is je geheugen, kun je bouwen op het geheugen van een ander, en hoe feilbaar is je getuigenis? Zoals de vader van Milan het verwoordt: ‘Het is gevaarlijk om op je hersenen te vertrouwen.’" https://www.volkskrant.nl...gle.com%2F

Bronnen

Interview met de schrijver over seksueel overschrijdend gedrag. "“Er wordt vaak geroepen dat er te veel aandacht is voor slachtoffers en te weinig voor daders. Dat is in veel gevallen ook zo, op die manier is het Nederlands strafrecht ingedeeld. Ik vind het echter eng om te merken dat compassie, al is het maar voor de omgeving van een dader, er niet lijkt te mogen zijn. Daarbij, als we het perspectief, de beweegredenen en de omgeving van een dader niet onderzoeken, wordt het lastiger om volgende incidenten te voorkomen."

https://winq.nl/articles/...-waarheid/

Interview in de gaykrant met de schrijver over wat hij met zijn roman wil bereiken. Enerzijds dat mensen gaan nadenken over de snelheid waarmee ze oordelen. Maar ook dat ze zich veel bewuster zijn van de signalen van anderen. In het hele leven, maar zeker tijdens seks. Wil de ander het echt? Nog steeds? Ook wat je nu gaat doen? Voor veel mensen is het heel moeilijk om hun grenzen aan te geven. Je kunt er niet op vertrouwen dat alles oké is zolang je geen ‘nee’ hoort. En tegelijkertijd: besef dat je niet alles hoeft te doen wat bijna vanzelfsprekend gebeurt of misschien lijkt te ‘moeten’. Je grenzen kunnen onbedoeld en haast geruisloos overschreden worden.

https://www.gaykrant.nl/2...en-worden/

Rapportage en interview op Omroep West : dit geeft een goed beeld van de beweegredenen van Roelof Smit.

https://www.omroepwest.nl...e-waarheid