Deadline 

Ik ondervond het sterven aan den lijve,

in dagelijkse omgang met de dood;

ik leef nog; en ik er idioot

genoeg niets dieps of zinnigs over schrijven.

De meeste grote woorden zijn te groot

voor zoiets doodgewoons: in leven blijven.

Maar toch, ik kan de liefde nog bedrijven

en bijna alles doen ‘wat God verbood’.

Zo is het dus, jezelf overleven;

ik kijk naar buiten door dezelfde ruit,

ik schrijf zoals ik altijd heb geschreven,

ik denk, voel, wind mij op en maak geluid,

maar ik besef: door stervenden omgeven

schuif ik alleen mijn deadline voor mij uit.

Jean Pierre Rawie 1988

Titelbeschrijving:

Jean Pierre Rawie, ‘Deadline’ (1988). Uit: C.J. Aarts en M.C. van Etten, Domweg gelukkig in de Dapperstraat. Uitgeverij Prometheus. Amsterdam 2018.

Parafrase:

De ik-persoon verteld over zijn dagelijkse omgang met de dood en hoe zijn belevenis van het leven hierdoor zijn beïnvloed.

Analyse: 

Het gedicht genaamd ‘Deadline’ van Rawie is gepubliceerd 1988. Het gedicht met de Engelstalige titel gaat over zoals vele andere gedichten het thema ‘dood’. Rawies gedicht heeft een traditionele vorm die doet denken aan de moderne vorm. Het gedicht is ingedeeld in twee kwatrijnen en drie distichons waardoor het minder traditioneel lijkt. Dit is hoewel niet zo. Het gedicht heeft verticaal vorm en alle strofes hebben eindrijm.

Het eindrijm van de laatste drie strofes hoort bij elkaar. De kwatrijnen hebben een omarmend eindrijm en de distichons een gekruist eindrijm. De eerste eindrijmwoorden die de ‘A’s’ zijn, hebben allemaal enjambement. De omarmde versregels, de ‘B’s’, in de tweede strofe hebben ook enjambement. Het metrum dat onderbroken wordt in het gedicht is jambe. Volrijm komt behalve als eindrijm, een keertje voor in de tweede strofe in versregel zes. Aan het einde van de versregel staan de woorden ‘leven blijven’. 

In het gedicht komt weinig halfrijm voor. Een verdere tegenstelling tot de meeste traditionele gedichten, is dat er meer assonantie is dan alliteratie. De assonantie die voorkomt komt het meest voor in de kwatrijnen. In de laatste versregel van de eerste strofe wordt de klinker ‘i’ gebruikt om assonantie te vormen. De versregel klinkt als volgt: ‘genoeg niets dieps of zinnigs over schrijven.’

‘Deadline’ vertelt het verhaal van iemand die dagelijks is omgeven door stervenden. Hierdoor is de dood een dagelijks gebeuren en verliest voor hem daarom zijn poëtische kracht. Hij beschrijft de dood als iets wat normaal is, niets speciaals en alleen maar het einde is van in leven blijven. Verder raakt hij verward hierdoor. De ik-persoon schrijft zelf ook, maar vind dat het meer op een dagelijkse taak is geworden. Hij doet het zoals hij het altijd heeft gedaan. Zijn huidige situatie doet hem beseffen dat hij zijn eigen ‘deadline’ alleen nog maar voor zich uit schuift. 

Deze deadline is een metafoor. Ten eerste is er de letterlijke betekenis, het object. Een deadline is een inleveringsdatum oftewel de uiterste datum voor dat je iets moet af hebben. Na deze tijd kan je dan zogenaamd niets meer inleveren, dan is het te laat. Dit is bijvoorbeeld veel gebruikt bij papieren-kranten die op een gegeven moment alles moeten insturen voordat hij geprint moet worden.

Hij kan ook een metafoor zijn voor bijvoorbeeld de dood. Het woord zegt het zelf, het is een dode lijn. Deze interpretatie kan alleen niet gebruikt worden aangezien de ik-persoon in de laatste versregel zegt dat hij zijn eigen deadline steeds verschuift. Er is hier dus sprake van iets wat verplaatst kan worden. De dood is een abstract iets dat tenzij je het in je eigen handen neemt, niet verplaatst kan worden. Dit is hoewel niet waar het gedicht naar verwijst. Het lijkt eerder dat de ik-persoon een keuze voor zich uitschuift, een bepalend moment van zijn leven. Dit zou het drastisch veranderen van zijn leven betekenen, of gewoon een stap nemen zonder echt te weten waar het naartoe leidt. De reden waarom hij dit doet is volgens hemzelf dat hij zich omgeeft door stervenden. 

De ik-persoon noemt meerdere keren in verschillende strofes dat hij dagelijks omgaat met de dood en is omgeven door stervenden. Wie dit precies is moeilijk te interpreteren. De stervenden is traditioneel een synoniem voor oudere mensen die dichter bij het einde van hun leven zitten dan de meeste anderen. Maar het proces van sterven begint volgens de wetenschap rondom je 25’ste. Dit is wanneer je cellen ietsje sneller doodgaan dan kopiëren. Sterven kan ook gewoon bedoeld worden als het naderen van de dood op elke manier. De ik-persoon zal zich kunnen bevinden in een ouderentehuis, een ziekenhuis of in een club voor mensen die geneigd zijn om zelfmoord te plegen.

In de derde strofe van het gedicht komt er parallelisme voor. De laatste versregel is qua opbouw gelijk aan de eerste versregel van de volgende strofe. De versregel heeft ook een repetitieve mening in de verwoording. De versregels bestaan uit een stelling over iets wat herhalend is in het leven van de ik-persoon. In versregel 10 kijkt de ik-persoon nog steeds “door dezelfde ruit”. In de opeenvolgende versregel schrijft hij “zoals ik altijd heb geschreven”.

Het thema is daarmee duidelijk wordend. De ik-persoon is omringt door dood en stervenden komt tot het besef dat de dood niet even poëtisch is zoals hij lijkt en dat er belangrijke beslissingen zijn die hij moet nemen waarvan hij de deadline steeds verlengt. Het thema is het verschuiven van onze eigen deadlines en dat wij dit pas beseffen wanneer ons realiseren van wat voor situatie wij in zitten. 

Eigen mening:

Het gedicht van Rawie is een vrij modern gedicht. Dit is niet alleen qua vorm, maar ook qua tijd. Het gedicht van 1988 spreekt, zoals zo vele andere gedichten, over de dood. Het verschil komt er, in hoe de dood wordt gepresenteerd. De ik-persoon is hier ook weer een verward personage dat vast zit in zijn gewoontes en er maar niet uitkomt totdat hij beseft wat er gaande is. Het is een steeds terugkerende stijl binnen de literatuur. Naar mijn mening is de deadline voor alle gedichten over de dood al lang verlopen. De schrijfstijl van Rawie is goed. Er is geen overdreven gebruik van rijm en er is een passend gebruik van beeldspraak. De existentiële gedachten zijn er nog wel, en dat zorgt wel voor wat teleurstelling. Ik vind het dus een gedicht dat qua inhoud moderner en vrijer is, maar wiens thema ongeacht dezelfde is als alle andere gedichten.