Het diner door Herman Koch

Michel Lohman is de zoon van Paul en Claire. Hij is 16 jaar oud. Hij is beste vriend met zijn neef Rick. Soms hangen zij ook met Beau, zijn andere neef. Michel is net zoals zijn vader soms agressief, maar heeft wel de intelligentie van zijn moeder geërfd. Michel is een soort leider in zijn vriendengroepje. Michel toont aan dat hij spijt heeft van zijn daden, maar ook dat hij er alles aan wil doen om voor te komen dat hij ervoor moet betalen. Wanneer hij bedreigd wordt zorgt hij ervoor dat hij een plan heeft. Dit plan is beïnvloed door zijn moeder die het hele gebeuren te weten heeft gekregen en haar hulp aanbiedt.

Sergé is een van de kandidaten voor het minister-presidentschap. Hij is volgens de media de meest waarschijnlijke volgende minister-president en is geliefd door velen. Dit karakter is hoewel maar een van de maskers die Sergé draagt. Hij laat de wereld en camera´s namelijk niet zijn onbeschofte en onfatsoenlijke manieren en gedrag zien. Het is alleen zijn directe familie die hem op deze manier kennen. Sergé heeft egoïstische karaktereigenschappen. Zo wou hij zich terugtrekken als politicus omdat hij zijn zoon en neef wou aangeven bij de politie, zonder te bedenken wat dit allemaal voor consequenties kon brengen. Sergé is getrouwd met Babette en samen hebben zij drie kinderen. Hun oudste is Rick en hun jongste is Valerie. Beau is de geadopteerde zoon uit Burkina Faso.

Babette Lohman is niet een bijzonder personage. Ze bevindt zich hoofdzakelijk in de achtergrond van het gebeuren. Babette is een vrouw in een slecht huwelijk die niets anders te doen staat dan het te accepteren. Babette gedraagt zich door haar positie als ‘vrouw van’ ook alsof zij beter is en beter weet dan anderen. Zo wou zij Michel zijn zieke moeder laten bezoeken terwijl Paul er zeer tegen was juist door de toestand waarin zijn vrouw was.

Beau ‘Faso’ Lohman is de adoptiefzoon van Babette en Sergé. Hij is van oorsprong uit Burkina Faso, Afrika. Beau is een van de personages waar weinig over verteld wordt. Hij gedraagt zich alsof hij schijnheilig is, maar kan zichzelf niet identificeren qua cultuur. Beau behoort volgens hem niet tot Nederland en ook niet tot Afrika. De andere personages beschrijven hem als iemand die toevlucht heeft gezocht in de Afro-Amerikaanse stijl. Beau chanteert Rick en Michel. Hier wordt later vermoedelijk wraak voor genomen.

Rick is de biologische zoon van Babette en Sergé. Hij is hoewel niet de lieveling van zijn ouders. Zo wil zijn vader hem het zogenaamde beste door hem aan te geven bij de politie. Gelukkig voor hem gebeurt dit niet. Rick lijdt op school namelijk aan genoeg aandacht door de zoon te zijn van zijn vader. Rick is zelf niet zo zelfstandig en hecht zich aan Michel die als leider optreedt voor hun groepje. 

Vertelwijze

Het boek is geschreven met een personaal perspectief. Dit perspectief blijft bij Paul Lohman. Dit geeft het verhaal subjectieve neigingen. Het verhaal wordt verder chronologisch verteld met meerdere flashbacks naar eerdere gebeurtenissen. Deze geven context voor de elders korte vertelde tijd. Het boek is opgebouwd in verschillende delen. Deze delen dragen de namen van de verschillende delen van een uitgebreid diner. Zo heet het eerste deel ‘aperitief’ en de rest ‘voorgerecht’, ‘hoofdgerecht’, ‘nagerecht’, ‘digestief’ en ‘fooi’. De verschillende maaltijden en gespreksthema’s kloppen hierbij. De gespreksthema´s wisselen af wanneer er een nieuw gerecht uitgebracht wordt na een detailrijke uitleg van de gerant. Er zijn verder geen hoofdstuktitels. De hoofdstukken zelf zijn afwisselend in lengte.

Motieven

De mobieltjes van de verschillende personages is een leidmotief. De mobieltjes komen steeds voor wanneer er iets gebeurt en er nieuwe informatie wordt gehaald die de handeling voortzet. Het zijn deze momenten die bepalend zijn voor de uitkomst van het verhaal. Zo ziet Paul de berichten op Michels mobieltje en laat Babette haar mobieltje bewust liggen in het restaurant zodat Claire en Paul een reden hebben om ook naar het café te gaan.

Een verhaalmotief uit het boek is de terugkerende drang voor geweld voor Paul Lohman. Zijn gewelddadige gedachtes komen steeds voor in de flashbacks. Geweld lijkt daarom ook vaak de enige optie voor Paul. Aan het einde zien we echter dat hij dit los kan laten. Zijn vrouw Claire heeft dit overgenomen.

Telkens wanneer Paul of Claire voor geweld kiezen dan is het om hunzelf of hun geliefde te verdedigen. Zo slaat Paul de directeur van de school van zijn zoon in elkaar omdat hij het onderwerp van Michels geschiedenisopdracht bekritiseerde. Claire kent haar man goed genoeg en stelt ook voor dat hij zijn broer Sergé pijn doet zodat Sergé de volgende ochtend geen persconferentie gaat houden. Uiteindelijk is het Claire die Sergé iets aandoet, allemaal om haar zoon te sparen. Liefde in de vorm van geweld is hier zowel een leidmotief als verhaalmotief.

Thema

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Het thema in dit boek is geweld met kinderen in het belang. Paul en Claire zijn volkomen bereid om geweld te gebruiken om hun zoon te beschermen. Een van de boodschappen die gegeven wordt is dat ouders niet alleen aan hunzelf moeten denken maar in het belang van hun kinderen. Zo denkt Sergé meer aan zichzelf in zijn keuze om niet lijsttrekker te zijn sinds hij zijn zoon aan wil geven bij de politie. De consequenties zijn meer echt dan ze lijken, en dit is een realiteit die alleen Sergé niet ziet.

Titelverklaring

De titel is ‘Het Diner’, dit verwijst naar de hoofdzakelijke verhaallijn die over een uitgebreid diner reikt. Het motto is een citaat uit de film ‘Reservoir Dogs’ van Quentin Tarantino en gaat als volgt:

Nice Guy Eddie: ‘C´mon, throw in a buck.’

Mr. Pink: ‘Uh-uh. I don´t tip.’

Nice Guy Eddie: ‘Whaddaya mean, you don´t tip?’

Mr. Pink: ‘I don´t believe in it.’

Dit citaat verwijst naar Mr. Pink die niet gelooft in de tip-cultuur van de V.S. Hij gelooft dat indien de serveersters niet genoeg verdienen, dat ze ontslag moeten nemen. Het is echter zo dat de tip-cultuur is ontstaan omdat de serveersters de minimale loon krijgen, en dus vaak afhankelijk zijn van de tip. Mr. Pink legt hier de schuld bij anderen ook al is dat niet zo. Hij doet niet de moeite om te begrijpen waarom men tipt. Dit kan men doen denken aan de personage Sergé Lohman. Deze personages delen hun egoïstische karaktereigenschappen.

Dit citaat verwijst naar Mr. Pink die niet gelooft in de tip-cultuur van de V.S. Hij gelooft dat indien de serveersters niet genoeg verdienen, dat ze ontslag moeten nemen. Het is echter zo dat de tip-cultuur is ontstaan omdat de serveersters de minimale loon krijgen, en dus vaak afhankelijk zijn van de tip. Mr. Pink legt hier de schuld bij anderen ook al is dat niet zo. Hij doet niet de moeite om te begrijpen waarom men tipt. Dit kan men doen denken aan de personage Sergé Lohman. Deze personages delen hun egoïstische karaktereigenschappen.

Een soortgelijke scene komt ook voor in het verhaal. De personages bespreken het belachelijke concept met fooi geven en hoeveel fooi ze moeten geven. Zie blz. 293: 'Hoeveel fooi moet je achterlaten in een restaurant waar de rekening je in de lach doet schieten?' 'Zestig euro fooi - ik kan er niets aan doen, maar ik moet daarvan giechelen.'

Schrijfstijl

Herman Koch gebruikt een duidelijk leesbare stijl. De zinnen zijn vaak kort en bondig. Wanneer er langere en meer gecompliceerde zinnen zijn dan is er iets gebeurd waar de hoofdpersoon belangstelling voor heeft. De hoofdpersoon deelt zijn gedachtes in een soms sarcastische toon. De gevoelens van de hoofdpersoon komen duidelijk over door en de verschillende stijlen die Koch in gebruik neemt. De zinnen zijn kort wanneer de hoofdpersoon desinteresse toont of zeer geïrriteerd is, en lang als er iets aan zijn hoofd zit. Zo herkennen wij zijn irritatie in het stukje van bladzijde 188: ‘Hij rook iets. Hij rook het gevaar. Hij zocht naar een houding om de eerste klap zo goed mogelijk op te vangen.’ De ongerustheid vinden wij terug in een citaat zoals deze van bladzijde 226: ‘Misschien voelde hij zich gegeneerd door het gedrag van Babette, waarschijnlijker was echter dat hij geen verder oponthoud kon verdragen. Hij moest nu aan zijn toetje beginnen.’ Deze stijlverschillen versnellen en vertragen het verhaal.

Beoordeling

Het boek was anders dan andere boeken die ik gelezen heb. De lezer wordt hier geconfronteerd met de hoofdpersoon en zijn soms gruwelijke daden. Gewoonlijk is de hoofdpersoon de held, maar in deze psychologische roman is dat niet zo. Dit is ook te verwachten omdat de meeste psychologische romans de lezer dwingen om na te denken over hoe gelijk hij eigenlijk is aan de hoofdpersoon. Dat vind ik ook zo mooi aan dit boek. Er zijn vele gebeurtenissen waar je jezelf in kan herkennen. Het verschil wordt dan dat jij alleen dezelfde gedachtes had, en de personages niets hebben dat hun tegenhoudt. Hierdoor wordt de lezer dus met de hoofdpersoon en zichzelf geconfronteerd. Er is verder geen moeilijk taalgebruik gebruikt en de stijl is strak en gebonden. Je krijgt alleen te weten wat nodig is, en de rest is of niet van belang, of dan kan je het zelf bedenken wat er gaande is. Enkele passages over eerdere gebeurtenissen lijken daarom ook oninteressant omdat het moeilijk is om de context ervan te zien. Aan het einde wordt ook niet alles duidelijk gemaakt, er zijn nog meerdere vragen die onbeantwoord blijven.  In het kort, een leuk boek om te lezen hoewel het soms langdradig kan zijn.