De ruimte van Sokolov door Leon de Winter

Thema Het boek gaat over een vriendschap van Lev en Sokolov en dat Sokolov uiteindelijk door Lev verraden wordt. Vertelwijze Het boek is verdeeld in vier verschillende delen die allemaal weer verdeeld zijn in ongenummerde hoofdstukken. In dit boek komen veel flashbacks naar de jeugd van Sokolov voor. Het boek 411 pagina's, onderverdeeld in 3 delen en een deel "later" het boek wordt verteld vanuit chronologisch oogpunt maar bevat veel flashbacks, over gebeurtenissen en de afwikkelingen daarvan in het verleden. Titel De titel ‘De ruimte van Sokolov’ kan op verschillende manieren uitgelegd worden. Een hiervan is, ‘sinds hij hier in Israël was brachten de wodkareizen hem naar een wereld waarin de lineaire tijd in stukjes was gebroken die naast elkaar bestonden. Sokolov kende zijn klassieken. (…) , maar na een fles wodka bevond hij zich in het universum dat door zijn herinneringen en angsten en verlangens werd beheerst, en daarin golden andere wetten voor tijd en ruimte’. (pag. 17)Door de wodka creëert Sokolov een ‘eigen’ ruimte, een ruimte waarin hij zich terug kon trekken. Ook slaat de ruimte terug op Sokolov interesse in de ruimtevaart. Toen Lev iemand nodig had voor de bouw van de Oktjabar kwam hij direct naar Sokolov toe. Hij wist dat hij zijn vak verstond, en dat hij veel wist van de ruimtevaart. Hieraan denkt Sokolov nog vaak terug, hoe deze even in de ruimte was en toen ontplofte. Deze twee beschrijvingen komen ook samen in het boek op pag. 262. ‘Hij, vertegenwoordiger van de ruimte van de technologie, bevond zich nu in de ruimte van de God Zonder Handen En Zonder Gezicht, de ruimte van magie en wonderen en de beleving van tijdloosheid. Hij kende die ruimte van zijn wodkareizen,(…)’ Een laatste verklaring van de titel kwam ik pas achter tijdens de bespreking van het boek in de klas. Deze wordt uitgelegd op pag. 51 en slaat terug op de ruimte van het menselijk gedrag. De ruimte van Lev is in dit boek groter als de ruimte van Sokolov. Deze ruimte wordt veroorzaakt door het geweten en de waarden die je hanteert. De ruimte van Sokolov wordt in de loop van het boek wel groter.
Opbouw Het boek is verdeeld in vier genummerde delen. Elk van deze delen telt een aantal genummerde hoofdstukken zonder titel. Na deel vier volgt nog een hoofdstuk ‘Later’, dit is een epiloog. De functie is hiervan is te laten zien hoe het verder met Sokolov is gelopen. Achter in het boek staat nog een dankwoord, waarin we kunnen lezen dat de auteur bij het schrijven van het werk hulp heeft gekregen van verschillende mensen. Personages In dit boek spelen twee personen een hoofdrol, om wie het hele boek draait. Een van deze personen is voluit Aleksandr Iwanowitsj Sokolov, ook wel Sasja genoemd.Hij is geboren in 1947 en hij woont vanaf zijn jeugd in Moskou. In de middelbare school raakt hij bevriend met Lev. Later trouwt hij met Irina en samen krijgen ze een dochter, Natasja. Sokolov gaat werken in de ruimtevaart. Hij werkt mee aan de ontwikkeling van een nieuwe bemande ruimtecapsule, de Oktjabr. Deze ontploft en hij wordt gedeporteerd naar Tomsk, Siberië. Hij en Irina scheiden, Irina gaat in Leningrad wonen. Vijf jaar na zijn deportatie verhuist hij naar Israël, waar hij straatveger wordt. Hij is aan de drank. Hij komt Lev tegen, wie hem weer uit het slop haalt en een nieuw, rijk leven voor hem start. Sokolov houdt zich aan zijn principes, hierdoor wordt hij beperkt. Later heeft hij hier minder last van en wordt zijn ruimte steeds groter. Het ‘jood zijn’ is voor Sokolov een hele opgave, een echte band met Israël voelt hij dan ook niet. De ander persoon is voluit Sergejewjtsi Lezjawa, ook wel Lev genoemd. Hij net zo oud als Sokolov. Hij blinkt uit in wiskunde, en hij houdt van wiskundige spelletjes. Na de ontploffing wast hij geld wit voor zijn maffia familie. Hij wordt in het boek vermoord door Sokolov, nadat hij hem heeft gebruikt. Lev was een mysterieuze man. Hij leek gewetenloos, maalde niet om regels en wetten. Lev was erg nieuwsgierig, altijd op zoek naar antwoorden op vragen. Historische tijd Het vertelheden speelt zich af tegen de achtergrond van de Golfoorlog in 1991 toen Irak de oliestaat Koeweit bezet hield en dreigde bij westers ingrijpen de staat Israël met langeafstandsraketten ‘te vernietigen’. Dit kan je afleiden aan het gegeven dat aan het eind van het verhaal een boot bewaakte tegen Palestijnse terroristen. Het historische kader vergroot de geloofwaardigheid van deze roman. Hij is dus wel van belang voor het verhaal. Plaats en ruimte Het verhaalheden speelt zich af in Tel Aviv. Hier werkt Sokolov als straatveger, na de ontploffing van de Oktjabar, en ontmoet hij later Lev weer. De beschrijving van Tel Aviv is erg nauwkeurig. Het verleden van de hoofdpersonen speelt zich vooral af in Rusland, waar Sokolov en Lev samen opgroeien, studeren en wonen in het begin van hun leven. Ze hebben daar ook hun bestaan als ruimtevaartdeskundige. De plaatsen zijn niet echt willekeurig gekozen. Zeker de eerste plaats is bewust gekozen, omdat zonder het feit dat ze Joods zijn en terug gaan naar hun land van oorsprong, ze nooit in Israël zouden belanden. De beschrijving van Tel Aviv is erg nauwkeurig. Tijdsduur Het verhaal in Israël speelt zich af in enkele maanden. De verhaallijn wordt erg vaak onderbroken. In de flashbacks, die in dit verhaal zitten, wordt de lezer meegenomen naar de jeugd van Sokolov en de periode dat Sokolov en Lev werkten aan de nieuwe raket. Een opvallende vertraging in dit boek is de weddenschap waarbij Sokolov de handschoenen verliest. Dit wordt vrij lang uitgesmeerd over een paar bladzijde, waarbij veel over de gevoelens wordt verteld. De vertragingen die in dit boek voorkomen hebben als functie een belangrijke periode in het boek extra te belichtten, naast het herhaald terugkomen hiervan. De versnellingen hebben, net als in ander boeken, als functie het verkortten van het boek en daarbij de langdradigheid.
Tijdvolgorde Het verhaalheden in dit boek loopt wel chronologisch. Het lijkt daarentegen dat het boek niet chronologisch verloopt, omdat in het boek constant flashbacks voorkomen. De chronologie wordt daardoor vrij vaak onderbroken, waardoor de verhaallijn een beetje verdwijnt. In tegenstelling met veel boeken komen in dit boek niet veel vooruitwijzingen voor, dit komt waarschijnlijk door de manier waarop het boek geschreven is. Perspectief Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de personale verteller. De verteller zit verborgen in de hoofdpersoon: in dit geval Sokolov. We komen precies te weten wat hij voelt (bijv. bij de moord, de moord die hij pleegt), wat hij droomt (als hij aan de drankreizen door het universum bezig is), en wat hij denkt (over zijn bestaan als straatveger, hoe Lev eruit ziet). Het is echter niet duidelijk dat de verteller in Sokolov zit. Er zit een behoorlijke afstand tussen de lezer en romanspersonage. 'Sokolov was vanochtend te laat omdat hij zo zwaar beschonken was geweest dat hij, nadat hij zijn wekker door de kamer had gesmeten, nog drie uur in de ban van een magische slaap was gebleven' (pag. 8)