De ruimte van Sokolov door Leon de Winter

Feitelijke gegevens

• 19e druk, 1992
• 351 pagina's
• Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

Op zondag 23 september 1990 werd in de wijk Shekunat Hatikva in het zuiden van Tel Aviv een moord gepleegd.

Samenvatting

Sasja Sokolov is een Russische straatveger in Tel Aviv en is getuige van een moord in de Jemenitische wijk van Tel Aviv. Sokolov was een metallurgisch ingenieur in de Sovjet-Unie en deed wetenschappelijk werk ten behoeve van de ruimtevaart. Na het ongeluk met de ruimteraket Oktjabr werd hij verbannen naar Tomsk, waar hij vijf jaar verbleef voordat hij naar Israël emigreerde. Hij kon geen werk vinden in Israël, dus is hij maar straatveger geworden.
Sokolov is aan de wodka verslaafd en bevindt zich in een identiteitscrisis. Hij weet niet wie hij is: is hij een jood? Is hij een nepjood? Of is hij toch een Rus? Ook mist hij zijn dochtertje Natasja wie is achtergebleven in de USSR.
Na de moord komt de dader met wapen naar Sokolov toe. Sokolov denkt hem te herkennen als zijn jeugdvriend Lev. Wanneer Sokolov in het Russisch zegt dat hij niets heeft gezien aarzelt de dader en loopt dan weg. Later ontdekt Sokolov dat het inderdaad Lev was.

Lev en Sokolov waren beide hoogbegaafd en Lev had veel invloed op Sokolov. Toen Sasja 10 jaar oud was ontdekte hij dat zijn ouders geheime Joden waren. Later vertelde Lev aan Sasja dat zijn moeder ook een Jood was, wat betekende dat Lev ook Joods was. Ze beloofden elkaar voor altijd vrienden te blijven.

Lev bedroog Sokolov op meerdere gebieden. Hij bedroog hem met zijn vrouw Irina, waarna zij gingen scheiden en Sokolov zijn dochtertje bijna nooit meer zag.
Lev was vlak voor de lancering van de Oktjabr verliefd geworden op de vrouw van de kosmonaut Maltsev. Lev en Maltsev hadden hierdoor met elkaar gevochten en na de ramp waren er geruchten over dat het ging om sabotage. Lev zou de raket hebben laten exploderen om zo Maltsev uit de weg te ruimen en met zijn vrouw te kunnen trouwen.

In Tel Aviv gaat Sokolov uit met Tanja en haar dochtertje, waarna hij een week lang zichzelf bezat in zijn kamer. Op een gegeven moment wordt hij wakker gemaakt door zijn jeugdvriend Lev en Lev neemt hem mee naar een hotel om af te kicken. Lev vertelt over hoe zijn familie tot de Georgische maffia behoort en biedt hem een baan aan. Lev was inmiddels samen met Olga (de vrouw van Maltsev), maar Olga was van hun flat in New York gesprongen toen Lev voor de maffia werkte. De baan de Lev aanbood ging om de wapenhandel, waarbij Sokolov de technische kant voor zijn rekening zou nemen. Sokolov krijgt bedenktijd, een appartement en chauffeur onder de voorwaarde dat hij van de drank afblijft.
Sokolov en Tanja groeien naar elkaar toe, maar Tanja wil de volgende stap niet zetten als ze merkt dat Sokolov niet besneden is. Sokolov laat zich besnijden en wanneer hij in het ziekenhuis ligt komt Lev op bezoek. Lev vertelt dat hij wordt gechanteerd en afgeluisterd. Lev had zijn zaken op orde gesteld toen hij hoorde dat hij onderzocht zou worden en zijn neef (Koeznadze) daar een bedrag voor betaald. Deze neef wil echter twee miljoen dollar betaald worden en dreigt naar de fraudebestrijding te stappen. Lev stelt dat hij vermoord moet worden en dat Sokolov dat moet doen. Sokolov wil dit niet, maar Lev weet hem over te halen. Zodra Sokolov de man heeft vermoord en hij de bom in zijn huis wil plaatsen, ontdekt hij een foutje in de bom: deze zou meteen afgaan. Of was het geen foutje?

Sokolov komt erachter dat Lev hem wilde vermoorden omdat hij getuige was van de moord in de Regov Etsel. Sokolov plaatst de bom onder de auto van Lev en hiermee vermoord hij zijn beste jeugdvriend.
Irina en Natasja zijn naar Israël gekomen en Sokolov leeft daar gelukkig met Tanja, Emma, Irina en Natasja. Sokolov had drie miljoen dollar overgehouden aan de dood van Lev, dankzij de levensverzekeringen die Lev en Sokolov op elkaar hadden afgesloten.

 

Personages

Sasja Sokolov

Hij is een straatveger in Tel Aviv en verslaafd aan wodka. Dat was vroeger wel anders. Hij is hoogbegaafd en was metallurgisch ingenieur in Rusland. Sokolov is eerzuchtig en ambitieus, hij werkt hard en houdt zich aan principes en regels, tenzij het om Lev gaat.

Lev Lezjawa

Lev is de jeugdvriend van Sokolov. Hij is zeker van zichzelf, niet bang om risico's te nemen en wil alles uitproberen. Later blijkt dat hij er echt alles voor over heeft om zichzelf te redden, zelfs het vermoorden van zijn jeugdvriend.

Irina

Irina is de ex-vrouw van Sokolov. Ze hebben samen een dochter, Natasja. Irina was vreemdgegaan met Lev, wat leidde tot de scheiding. Daarnaast was zij degene die de inspecteur had verteld over de vermoedens van Sokolov dat Lev gevochten had met kosmonaut Maltsev, waardoor Sokolov zijn vertrouwen in haar verloor.

Tanja

Tanja is een weduwe en heeft een dochter, Emma. Ze woont in hetzelfde appartementencomplex als Sokolov en ze gaan met elkaar uit. Ze worden vrienden en ze is lerares.

Quotes

"Na Irina's onthulling liet het zuigende vermoeden hem niet los dat Lev op de vuist was geweest met Kosmonaut Maltsev." Bladzijde 97

"Je wilt dus een spannender leven? vroeg hij terwijl hij inschonk. Dat heb ik niet gezegd. Jij bent bezeten van je werk. Bezeten van een bepaalde manier van denken." Bladzijde 165

"Wat heb jij toch met eerlijkheid? vroeg Sokolov. Wat heb jij toch met bedrog? schoot Lev terug. Ik stond voor schut. Niemand wist het. Jij kwam er als overwinnaar uit. Ze zagen mij niet meer staan. Noem je dat een spelletje?" Bladzijde 225

Thematiek

Vriendschap

De vriendschap tussen Sokolov en Lev staat centraal. Alle gebeurtenissen omtrent deze vriendschap worden in dit boek beschreven. Uiteindelijk maakt Lev van deze vriendschap gebruik om zichzelf te redden en Sokolov te doden. Sokolov heeft dit echter door en doodt Lev.

Motieven

Geloof

Sokolov is gevlucht naar Tel Aviv. De enige reden waarom hij daar naartoe kon is omdat zijn ouders Joods waren. Dit wist hij in eerste instantie niet en hierdoor twijfelt hij over wie hij is.

Alcoholproblemen

Sokolov is een alcoholist en drank komt veel voor in het verhaal. Op de momenten dat hij drinkt komt zijn persoonlijke crisis omhoog: wie is hij?

Respect

Sokolov heeft veel ontzag voor Lev, voor zijn levenslust en het feit dat hij zoveel bereikt heeft. Lev kan in Sokolovs ogen eigenlijk bijna niks fout doen. Ook wanneer Lev wordt beschuldigd van sabotage met de Oktjabr doet Sokolov er alles aan om zijn vriend te redden.

Motto

Niets zult ge zien in de eeuwig lege verte,
De stap niet horen die ge doet,
Geen steunpunt vinden voor uw voet
- Goethe, Faust

‘Geloof je niet dat God alles ziet?’
‘God is een luxe die ik me niet kan veroorloven.’
- Woody Allen, Crimes and Misdemeanors

Het eerste motto kan slaan op de drankverslaving van Sokolov. Hij zoekt een uitweg, maar drank is daar niet het juiste middel voor. De drank versterkt juist zijn idee dat hij niks waard is. Sokolov is helemaal alleen: hij heeft geen steunpunten meer op wie hij kan rusten.

Het tweede motto geeft het verschil tussen Sokolov en Lev aan. Sokolov houdt van vastigheid en dingen zoals Godsdienst. Lev is iemand die aan dat soort dingen totaal geen waarde hecht en zou dus eerder de tweede zin zeggen.
 

Opdracht

Voor Jessica

Titelverklaring

De titel is op meerdere manieren te interpreteren, omdat ruimte op meerdere dingen kan slaan. Het kan uitgelegd worden aan de hand van de ruimte die Sokolov zichzelf toebedeelt, zowel moralistisch, persoonlijk en de fysieke ruimte waarin hij zich beweegt. Hij geeft zichzelf weinig ruimte op moralistisch gebied, aangezien hij veel geeft om principes en regels. Op persoonlijk gebied gaat het om de ruimte waarin hij zich bevindt als hij bijvoorbeeld drinkt en zichzelf evalueert. Daarnaast komt de fysieke ruimte neer op het feit dat hij in Rusland thuishoort, maar nu in Tel Aviv is beland.
Daarnaast zou de titel ook op zijn beroep, ruimtevaartdeskundige, kunnen slaan. Hij is constant bezig met de ruimte, het universum. Hij gelooft in de Big Bang en dat alles in het niets zal eindigen. Daardoor gelooft hij ook dat zijn ruimte weg is zodra hij doodgaat.

Structuur & perspectief

Het perspectief lijkt bij Sokolov zelf te liggen, aangezien je veel over hem te weten komt door de flashbacks en de gebeurtenissen in zijn leven. Toch leer je niet direct zijn beweegredenen en gedachtes kennen. Deze informatie krijg je alleen door een vertelinstantie die boven het verhaal staat.
Het verhaal is ingedeeld in 4 delen en een later. De vier delen zijn opgedeeld in hoofdstukken.

Decor

Het verhaal speelt zich voornamelijk af in Tel Aviv, een stad die met veel details wordt besproken. Delen van het verhaal grijpen terug op Sokolovs tijd in Rusland, maar daar krijg je niet al te veel details over.
Het verhaal in Israël speelt zich af in enkele maanden en het verhaal wordt vaak onderbroken door flashbacks naar de jeugd van Sokolov in Rusland. Ook kom je veel te weten over de vriendschap en de werkrelatie van Lev en Sokolov, voordat Sokolov naar Tel Aviv vertrok. Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van de Golfoorlog in 1991. Irak hield toen Koeweit bezet en dreigde bij Westers ingrijpen de staat Israël met lange-afstands raketten te vernietigen.

Stijl

Op de flaptekst is het al aangegeven: het is een thriller die je makkelijk leest. Soms is het lastig te begrijpen, omdat je veel details krijgt over Tel Aviv en de politieke gebeurtenissen op de achtergrond.

Slotzin

Het viel te verwachten dat de Amerikanen ergens in het begin van de volgende eeuw een ruimtebus konden exploiteren, en hij werkte nu in zijn kantoor aan een ontwerp at hij aan de NASA wilde voorleggen, een Shuttle die tachtig toeristen in een zware vacuümbuis door de atmosfeer naar de ruimte vervoerde, en weer terugbracht naar de aarde als na een bezoek aan de kathedralen van het Kremlin.

Beoordeling

Een mooi verhaal dat de moeite waard is om te lezen. Vooral wanneer je van thrillers houdt is dit een goede keuze.