Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 94 pagina's
• Uitgeverij: CPNB

Flaptekst

Eerste zin

Het inzicht was vers, het dampte nog. Olivia trok haar zwarte jurk recht en keek naar haar dochter. De ogen gezwollen, de neus rood rond de vleugels van al dat gewrijf met papieren zakdoekjes, een likje gemist snot glanzend bij haar bovenlip.

Samenvatting

Olivia (71 jaar) heeft na een lang maar saai huwelijk met Ludo haar man begraven. Haar dochter Roos is erg van slag, maar Olivia weet zich aardig goed te houden.Eigenlijk gaat er voor haar een nieuwe toekomst open, want Ludo belette haar in veel dingen. Haar dochter Roos (getrouwd met Sander, de ideale schoonzoon) is het niet eens met de activiteiten die haar moeder ontplooit. Olivia geeft oude spullen aan Tim die ze voor een goed doel (ontwikkelingswerk)  in Afrika gebruikt. Olivia zou kunnen lesgeven aan vluchtelingen en hij nodig haar uit. Ze gaat zes weken naar Afrika, wat haar dochter Roos niet kan waarderen.

Olivia schrikt van wat ze in het Afrikaanse land aantreft. Ze ontmoet er ook een mooie en lieve man Daniel. Hij is charmant zeker vergeleken met haar Ludo. Ze spreken beiden goed Engels. In het land komt veel geweld voor en de kinderen lijden erg. Maar ze zijn dol op Olivia die een goede lerares is. Als ze met Roos skypt, komt Daniel binnenlopen. Roos is jaloers en vraagt wie dat is. ("Een goede vriend", zegt Olivia).

Daarna komt er een keer ruzie in het klaslokaal bij een jongetje dat veel geweld heeft meegemaakt. Olivia valt flauw; Daniel brengt haar bij en masseert haar (heerlijk). Kort daarna gaat ze met hem op de brommer naar zijn eigen, zeer armoedige huis. Na zes weken is het tijd om terug te gaan naar  huis. Ze kan moeilijk afscheid van Daniel nemen. Hij omhelst haar. Op het vliegveld mist ze hem eigenlijk  al.
Terug in België mist ze hem nog meer. Roos en Sander doen negatief over hem en haar. Waarom zo kort na Ludo's dood een nieuwe vriend?
Olivia en Daniel skypen en aan het eind van het gesprek vraagt ze hem naar België te komen. Hij komt over, ze kussen elkaar voor het eerst. Er lijkt sprake van echte liefde. Na een avondje onbezorgde karaoke, gaan ze met elkaar naar bed. Seks was er al jaren niet meer bij in haar relatie met Ludo. OLivia geniet er met volle teugen van: dat dit nog kon?
De volgende morgen staan Roos en Sander te bellen. Als ze snappen dat Olivia en Daniel seks hebben gehad, vlucht Roos boos weg. Sander is wat gematigder in zijn reactie. De maanden vliegen voorbij en Daniel moet terug. Maar hij zegt dat hij weer zal terugkomen. Een immigratieverbod voor zijn land verhindert dat echter. Roos lijkt opgelucht maar ze heeft buiten de waard gerekend. Olivia wil nu naar Daniel gaan in plaats van andersom. Ze volgt haar hart. Op het vliegveld in Afrika mailt ze haar besluit naar Roos. Dan stapt ze in de auto van Daniel. Ineens slaat het noodlot toe. Waarschijnlijk zijn ze het slachtoffer van een aanslag of rijden ze op een bermbom. Daniel valt over haar heen en Olivia weet niet wat er gebeurt. De novelle eindigt met |"ze gin "
 

Personages

Olivia

Olivia is eigenzinnig. Ze heeft zich in haar huwelijk altijd beknot gevoeld. Haar man Ludo heeft haar die ruimte niet gegeven. De dood van Ludo is dan ook een bevrijding van Olivia. Ze gaat doen wat ze graag wilt en ze geeft zichzelf de kans om een nieuwe liefde te vinden. Jammer dat haar dochter er een andere mening op na houdt, maar ze gaat als ze 71 is voor haar eigen kans.

Sander

Type van de ideale schoonzoon. Hij steunt zijn vrouw wel maar hij kan zijn schoonmoeder wel volgen. Hij probeert een brug te slaan tussen Olivia en Roos.

Roos

Roos kan het niet hebben dat haar moeder zo snel na de begrafenis van haar vader een nieuwe vriend heeft die bovendien nog zwart is. Ze is het niet eens met de keus van haar moeder.

Daniel

Daniel is een vrolijke, opgewekte vriendelijke man. Hij heeft een goed hart en hij volgt dat in zijn liefde voor Olivia. Hij weet hoe je het leven tegemoet moet treden. Jammer dat geweld geen rekening houdt met het individu.

Quotes

"Olivia nam het voetje van de kleine Kakuru beet en waste het zo voorzichtig mogelijk in het plastic teiltje. het jongetje glimlachte naar haar, terwijl de zandvlooien zo lelijk hadden huisgehouden dat er pus uit het abces kwam. Ze dacht niet dat ze ooit zoveel lachende gezichten had gezien op een plek waar er zo weinig reden was om dat te doen." Bladzijde 31

"Als Ludo last had van eksterogen en ze moest er zalf op smeren, kreeg ze spontaan braakneigingen, maar deze kleine, zo gehavende voeten kunnen verzorgen, luchtte haar op. Iets kunnen doen is zoveel beter dan niks kunnen doen." Bladzijde 32

"Misschien had ze het niet mogen doen. ze wilde een goede moeder zijn, zoals ze altijd een goede vrouw had willen zijn." Bladzijde 29

""Ge weet toch wat mensen als ze gaan sterven het meest betreuren? De dingen die ze onuitgesproken hebben, de keuzes die ze niet hebben gemaakt, de mooie kansen die ze zichzelf hebben ontzegd, de foute constructies die ze in stand hebben gehouden, meestal omdat ze bang waren en dat niet eens durfden te onderkennen." Bladzijde 52

"Of ze zich dat nummer herinnerde dat Tim een aantal keren had gespeeld, op zijn gitaar? Olivia wist niet welk liedje hij bedoelde. Er zat een regeltje in, zei Daniel: "I' am so glad I didn't die before I met you? Dat het hem aan haar deed denken, aan hen." Bladzijde 63

"Hij wist van geen ophouden en zij sloeg haar hoofd van links naar rechts en weer terug, klauwde die spijlen nog steviger vast en zij ademde snel en nog sneller en opeens was het daar. Ze gilde, en nog eens, en toen kreeg ze de slappe lach, of zoiets, van puur genot, van verbazing dat wat haar nu overkwam." Bladzijde 70

Thematiek

Zin van het bestaan / zin van het leven

Het gaat in het leven om risico's nemen, je hart volgen, de liefde beetpakken. Dat betekent leven. In haar huwelijk met Ludo was Olivia gestorven. Na zijn dood ziet ze nieuwe mogelijkheden. Je hoeft je niet zo te gedragen als "men" van bejaarden verwacht. Seks zou eigenlijk niet mogen, maar Olivia hunkert ernaar en geniet ervan. Jammer dat het leven alleen niet altijd doet wat je als mens wilt...

Motieven

Seksualiteit

Het huwelijk van Olivia en Ludo is seksloos geëindigd. Zij wilde wel maar hij niet meer. Als ze Daniel ontmoet, komt de seksuele lust bij Olivia terug. Ze is 71 en Daniel 65 en ze beleven een heerlijke portie seks.

Dood

Ludo is aan kanker gestorven, heel kort nadat hij wist dat hij ziek is geworden. Aan het einde van de novelle is het vrijwel zeker dat Daniel en/of Olivia door geweld om het leven komen.

Noodlot

Aan het einde van de novelle slaat het noodlot toe. Het geweld de oorlog komt naar de individuele mens. Het Noodlot /of God is altijd hoger dan een gewone mens.

Ouderdom

Olivia vindt dat je als bejaarde (71 is ze) niet zo hoeft te gedragen als de samenleving van je eist. Lekker eigenwijs mens is het dus. Je mag volop genieten van het leven en een nieuwe liefde.

Moeder-dochterrelatie

Roos kan het niet verkroppen dat haar moeder zo snel na de dood van haar vader een nieuwe (en zelfs zwarte) vriend. Dat komt voort uit een loyaliteitsgevoel ten opzichte van haar vader. Olivia wil graag een nieuwe toekomst beginnen en wil zich niet gaan gedragen zoals ervan bejaarden wordt verwacht. Dat betekent ruzie tussen de twee. Olivia gaat min of meer stiekem naar Afrika en mailt vanaf het vliegveld dat ze ervandoor is gegaan.

Oorlog: algemeen

In het Afrikaanse land is een burgeroorlog aan de gang. Kinderen worden er de dupe van. Olivia gaat bij die kinderen als lerares Engels werken.

Motto

Er zijn twee Engelstalige motto's:
"This above all: to thine own self be true.
And it must follow, as the night the day,
Thou canst not then be false to any man."
(Shakespeare in "Hamlet".)

"The oly calibration that counts is how much heart people invest, how much they ignore their feirs of being hurt or caught out or humiliated. And the only thing people regret is that they didn't live boldly enough, that they didn't heart invest enough heart, didn't love enough, Nothing else really counts al all.
(Ted Hughes, Letters of Ted Hughes)

Eigenlijk komen beide motto's er min of meer op neer dat het er in het leven om gaat dat mensen liefde tonen voor andere mensen, dat ze hun eigen angsten op zij zetten om anderen te kunnen helpen en hun hart moeten volgen.
Dat geldt dus in het bijzonder voor Olivia die dwars tegen haar huis-tuin-en-keukendochter Roos ingaat.

Trivia

Dit boekje is het Boekenweekgeschenk van 2018.Bij besteding van 12,50 aan literaire boeken krijgt de koper het cadeau. Met het boekje kan op 18 maart 2018 gratis worden gereisd met de trein.

Titelverklaring

"Gezien de feiten" wordt in het boekje op blz. 86 vermeld. Roos en Olivia zijn in discussie over wat Olivia nog graag in haar leven wil. Olivia wil graag bij haar vriend Daniël zijn. 
"Bij hem zijn."Ze zei het stil , een kind in de klas dat bang is om het foute antwoord te geven.
"Ja, dat snap ik", knikte Roos, "maar ik bedoel: gezien de feiten." 

Dat is in de geschetste situatie een vrij loze opmerking, maar Roos wil niet dat haar moeder teruggaat naar Afrika. Ze bedoelt gezien de feite is dat wat je graag wilt, moeder, onmogelijk. 

Structuur & perspectief

De novelle telt zoals elk Boekenweekgeschenk 94 pagina's.  Het verhaal wordt opgedeeld in 26 korte hoofdstukjes die geen titel hebben.  Het verhaal wordt chronologisch verteld.
De vertelster is Olivia van 71 jaar oud. Ze is net  weduwe geworden na een lang maar saai huwelijk. 
Ze vertelt in de  zij-vorm (personaal) en doet dat in de o.v.t.  

Decor

Er zijn twee decors. Het verhaal speelt zich in België (welke plaats is niet bekend) maar enkele hoofdstukken spelen ook in een niet nader genoemd Afrikaans land waar het door een burgeroorlog politiek vrij onrustig is. Het begin speelt in België, het laatste hoofdstuk weer in het Afrikaanse land.

Ook wat de tijd betreft is er weinig  concreets te melden. Het verhaal omvat enkele maanden na de dood van Ludo. Er wordt in die tijd heen en weer gereisd tussen België en Afrika. Maar in welk jaar wordt niet vermeld. het is wel een actueel verhaal, want er is sprake van een Skypeverbinding waarmee Olivia en Daniel communiceren met elkaar. 

Stijl

Griet op de Beeck  schrijft helder Nederlands met hier en daar een Vlaams accent. Zo spreken de geliefden Sander en Roos elkaar aan met "ge"en "u." Ook zie je af en toe wat Vlaamse woorden in de tekst doorsijpelen. 

Slotzin

Wat brulden ze nu daarbuiten? Daniel viel op haar. Ze hield hem vast. Alles ging belachelijk snel en eindeloos traag. Ze probeerde overeind te komen, maar dat lukte niet. Ze gleed tegen de deur aan, ze voelde zich vreemd, wat was er nu toch? Nog een keer, komaan, afzetten. Daniel mee rechtop helpen, zij ging

Beoordeling

De korte geschiedenis van een al wat oudere vrouw die na de dood van haar man (die haar levensruimte klein hield ) tot ontplooiing komt. Ze moet daarvoor de strijd aangaan met haar dochter die vindt dat Olivia zo kort na de dood van haar vader nog niet  aan een nieuwe relatie mag beginnen.
Het verhaal is strak opgebouwd (voornamelijk chronologisch) en maakt ook wel duidelijk waarom Olivia haar nieuwe leven wil beginnen. Ze stoort zich niet aan de maatstaven van  "wat de anderen ervan vinden."  Als lezer zul je het misschien wel jammer vinden dat er geen happy end voor haar in zit.

Voor scholieren is het verhaal goed te volgen, de structuur is niet lastig. Voordeel voor hen is natuurlijk ook de lengte. Ze kunnen kennis maken met een nieuwe Vlaamse auteur die al drie succesromans op haar naam heeft staan. De meest recente  behandelt het precaire en actuele thema van seksueel misbruik binnen het gezin.   (Het beste wat we hebben-2017) 

Maar de eerlijkheid gebiedt ook te zeggen dat de Boekenweekversie van 2018 geen al te verpletterende indruk zal achterlaten bij de lezers. Daarvoor is het verhaal te vlak en te eendimensionaal en raakt de stijl van het verhaal nauwelijks het niveau van literatuur aan. Conclusie: Griet op de Beeck heeft te snel in haar nog korte loopbaan deze vererende opdracht van het CPNB gekregen. Dat blijft jammer, voor alle partijen. In de week na het verschijnen volgde bovendien de ene na de andere negatieve recensie in o.a. De Volkskrant, het NRC en de Groene Amsterdammer.

[Noot van de recensent]
De waardering 1 op 5 is niet vanwege de kwaliteit, maar vanwege de lengte (94 pagina's). 
Alle boekenweekgeschenken  krijgen op onze website vanwege de lengte deze waardering. 

Recensies

"Het drama doet in z’n geheel erg gezocht aan. Je wilt met betrekking tot de intermenselijke strubbelingen dan toch liever terstond een deel van de trilogie van Jane Gradam lezen. Griet Op de Beeck is naar verluidt een aardige mevrouw. Het is sneu hoe men over haar heen viel na haar onthulling over incest bij het tv-programma DWDD vlak voor de verschijning van Het beste wat we hebben. Publiciteitsstunt of niet, dat doet eigenlijk niet zo ter zake voor het werk van een schrijver. Vorm, stijl, zeggingskracht, bezieling, daar gaat het om. Nog eenmaal terug naar De beek van dichter Jan Prins. ‘Altijd, altijd vloeit zij verder…Tot ze, aan de begrenzing schier van het daglicht, voor de ruimte van een open dal komt. Hier, meent zij zeker, moet het wezen… En zij valt in de rivier.’ Die in het geval van Gezien de feiten zelf wederom eindigt in een zee vol met voortkabbelende, weinig zeggende vertellingen." https://www.tzum.info/201...en-feiten/

"In kwezeligheid doet Op de Beeck niet voor haar personage onder. Te midden van de arme kinderen voelde Olivia 'al dat onaanvaardbare waarvan ze besefte dat ze het alleen maar kon aanvaarden'. Of deze, over het verliefde stel: 'Ze stapten zomaar op een trein en merkten wel waar ze uitkwamen, op hun leeftijd was dat betaalbaar.' Het zal godverdomme eens wat kosten! Nadat ze voor de tweede keer met deodorant onder haar oksels heeft gerold, is Olivia klaar voor een liefdesnacht. 'Iets kunnen doen is zoveel beter dan niks kunnen doen.' O ja? Op de Beeck had beter niks kunnen doen." https://www.volkskrant.nl...~a4579148/

"Dat gejakker maakt Gezien de feiten steeds onbeholpener: Op de Beeck zegt dát de dingen lukken, maar neemt steeds maar geen tijd om te tonen hoe. ‘Voor het eerst benoemde ze hardop hoe ze zich voelde’, staat er, als Olivia met Daniel spreekt – maar hoe ze zich dan voelde wordt verzwegen. Zo blijft ook de verliefdheid een mededeling, hoogstens verwoord in een reeks clichés: ‘Ze keken naar elkaar, en al wat doodsbleek was kreeg weer kleur’, en zo nog een paar. Zo sijpelt het leven weg uit het personage, en de geloofwaardigheid uit het verhaal." https://www.nrc.nl/nieuws...p-a1594975

"Op de Beeck snijdt in de novelle meerdere thema’s aan. Afscheid nemen is daar op meerdere manieren een van, maar ook opboksen tegen vooroordelen komt naar voren. De dochter van Olivia is immers helemaal niet opgezet met Olivia’s relatie. Het is te snel na haar vaders dood en Daniel is, o ramp, zwart! Op de Beeck gaat echter niet al te diep op deze beide thema’s in. Het beperkt aantal bladzijden dat ze tot haar beschikking heeft, maakt dat ook vrijwel onmogelijk. Misschien speelt ook mee dat het boekenweekgeschenk bedoeld is voor een breed publiek waarvan een aanzienlijk percentage niet noodzakelijk zin heeft in maatschappelijke onderwerpen. Een derde thema is wel opvallend aanwezig, en dat gaat over de noodzaak aan liefde in een mensenleven. Nu Olivia weduwe is, maakt ze die overweging voortdurend en hakt knopen door op basis daarvan." https://www.hebban.nl/rec...-de-feiten

"Waarom toch zo dodelijk over-expliciet? De personages staren bedrukt, tranen stromen plots over wangen, onderlippen bibberen, als er niet op gebeten wordt. Er wordt veel geslikt, bedenkelijk het hoofd geschud, harten slaan een tel over, de adem stokt. Daaraan zou je de stijl van Griet Op de Beeck kunnen herkennen, in zo’n anonieme prijsvraag, ware het niet dat dit een dertien-in-een-dozijn-stijl is. Nee, het publiek zou het nog lastig krijgen, bij deze vlakke, kleurloze vertelstem, waarin alleen het ‘gij’ in de dialogen naar Vlaanderen wijst. Een jury zou het verveeld terzijde schuiven, maar omdat het CPNB kiest voor commercieel succesvolle namen kan iemand als Op de Beeck te vroeg worden gevraagd voor een meesterproef die zij niet aankan. En het publiek dat weinig boeken koopt krijgt een teleurstellend beeld van de Nederlandse literatuur. Hoe anders zou dit uitpakken als het CPNB iets spannends zou aandurven? Volgend jaar een novellewedstrijd!" https://www.groene.nl/art...r-vergeten

"Plichtsgetrouw heb ik Gezien de feiten uitgelezen, maar ik was mentaal al wel afgehaakt. Eigenlijk interesseerde het mij niet meer wat er nu met Olivia zou gebeuren. Ze had de ingeving kunnen krijgen om een ruimtereis naar Mars te maken of een bordeel te starten; ik zou er niet meer van opgekeken hebben. Het tweede deel van het boek komt bedacht over; de schrijfster krijgt het niet voor elkaar de gebeurtenissen logisch op elkaar te laten volgen.[...] Griet Op de Beeck komt sympathiek op mij over bij optredens op radio en televisie en ik gun haar als schrijfster alle goeds, maar Gezien de feiten is geen goed boek. Ik weet dat het schrijven van een Boekenweekgeschenk altijd een haastklus is en dat verklaart de mankementen misschien voor een deel, maar het verontschuldigt die niet. Er zijn immers genoeg betere en zelfs goede Boekenweekgeschenken geschreven. Niets meer aan te doen. Gezien de feiten is een misser." http://teunisbunt.blogspo...beeck.html

"De grote morele en literaire vraag is nu, of ik aan zoveel kritische noten ook nog mijn gezang ga toevoegen. Met alle risico's, wellicht ook voor de schrijfster, die daarbij horen. Wat kan en wil ik bijdragen aan de conclusies die toch behoorlijk op een consensus beginnen te lijken? Niet dat de novelle in mijn ogen wel interessant, goed geschreven of origineel zou zijn, want dat is helaas niet het geval. Stilistisch vlak, gehaast plot, ondiepe personages. Deze novelle is, dat lijkt me trouwens de onbarmhartigheid van haar critici te verklaren, vooral een vorm van gesubsidieerd tijdsverlies." https://www.leesliter.nl/...-de-feiten