Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2010
- 216 pagina's
- Uitgeverij: De Arbeiderspers
Flaptekst
Je wordt geen betere schrijver door veel te lezen. Je wordt wel een betere hardloper door veel te lopen. Waar kun je naartoe als je de allerbeste hardloper van de wereld wilt worden? Naar Kenia. Of naar Marokko, want ook daar is het potentieel aan wereldtoppers schier oneindig!
De hoofdpersoon in Zandloper, Abdelkader Benali, besluit zich op een dag bij een select gezelschap Marokkaanse hardlopers te voegen. Een hardloopmanager belooft hem een trainingskamp in Ifrane, het mekka van de hoogtestage in Marokko. Maar bij aankomst blijkt dat wie in Marokko wil hardlopen naast ambitie vooral over veel geduld moet beschikken. Van een trainingskamp blijkt feitelijk geen sprake te zijn. De manager vraagt de auteur om een gunst: of hij een oogje wil houden op het jonge talent Nouredinne. Een tijdlang deelt Benali een kamertje met deze hardloper en ziet hoe Nouredinne zich van een timide jongeman ontpopt tot een branieschopper met een voorliefde voor gevaarlijke vrouwen met hoofddoekjes.
De hoogtestage wordt een verblijf van anderhalf jaar. Maar dan keert Benali op een dag terug naar Nederland. Hij verruilt het zand van Ifrane voor dat van de Hollandse kust. Benali gaat van start in de Halve van Egmond met als doel een toptienprestatie neer te zetten. Hij neemt zijn intrek in een groot hotel en knoopt een gesprek aan met een mysterieuze gast.
Samenvatting
Abdelkader Benali is de verteller van deze roman. Hij is Marokkaan; zijn passie is hardlopen en van beroep is hij schrijver. Hij komt in Egmond aan Zee om de beroemde halve marathon die over het strand en door de duinen gaat te lopen. Hij verveelt zich en gaat naar een restaurant waar hij een man ontmoet die beweert dat hij een trainer van hardlopers is. Tegen de man gaat Abdelkader zijn verhaal over Marokko vertellen.
Hij was in 2006 naar Casablanca vertrokken. Hij was enigszins in een mentale dip geraakt, omdat de verkoopcijfers van zijn boeken flink tegenvielen en euforisch omdat hij de Rotterdamse marathon in 2 uur 55 had gelopen. Hij heeft recht op een tijdje bezinning en gaat nu in Marokko trainen om nog sneller te worden op de marathon. Hij wordt uitgenodigd door een hardloopmanager om met Marokkanen mee te trainen. Ooit is Benali geïnspireerd geraakt door de hardloper Saïd Aouita, de eerste echt belangrijke Marokkaanse atleet. Hij was toen elf jaar.
Wanneer hij in Casablanca aankomt, wacht daar een taxichauffeur op hem die hem na een lange rit door het binnenland in een hotelletje aflevert. In het donker ontwaart hij nog een bed op zijn kamer en de volgende dag ontmoet hij de jonge Algerijnse hardloper Noureddine (21 jaar). Ook ontmoet hij in die streek andere hardlopers o.a. fanatieke Afrikanen die het hardlopen in hun bloed hebben zitten. Benali is zelf geen fraaie en heel goede topatleet. De anderen zijn beter getraind en Noureddine heeft veel talent volgens diens manager. Ze zijn aan het trainen voor een wedstrijd in het zand en met een bus worden ze naar dat dorp gebracht. Er staan veel toeschouwers te kijken, want hardlopen is erg populair in Marokko.
Die eerste wedstrijd in de hitte valt niet mee voor de verteller. Hij bevindt zich in de achterhoede tussen de kinderen. Het is een wedstrijd over tien kilometer.
Noureddine wordt zijn trainingspartner. Andere hardlopers met wie hij zou trainen zijn er voorlopig niet en die zullen er ook niet komen. Noureddine zegt dat Abdelkader vooral veel moet slapen. De manager van de Algerijn vraagt Abdelkader om de begeleiding van Noureddine op zich te nemen. Hij is namelijk nogal eigenzinnig en recalcitrant. Noureddine zegt dat hij puur voor het geld wil lopen. Ze gaan naar het dorp Ifrane dat in het Atlasgebergte ligt. Abdelkader beschouwt zich als de grote broer van Noureddine. Die is nogal gecharmeerd van meisjes, maar hij is nog maagd. Een meisje uit het dorp is Nadia, die kralen verkoopt, maar ze is een studente en weet veel van architectuur. Ze is aantrekkelijk vindt Abdelkader, maar voorlopig is hij een soort chaperonne voor het stel, want Noureddine is op haar gevallen.
Maar Noureddine gaat een wedstrijd lopen om geld te verdienen en dan heeft Abdelkader even vrij spel. Hij spreekt met Nadia vooral over architecten o.a. over de Nederlander Rem Koolhaas.
Ze vraagt of hij de man later een brief wil geven als hij terug in Nederland is. Er worden nieuwe schoenen gebracht voor Noureddine, maar omdat Benali dezelfde maat heeft, gaat hij ermee trainen. Hij treedt dus nu letterlijk in de voetsporen van zijn kleine broer. Hij beseft dat hij in Marokko terug is met een soort smoes voor zichzelf. Nooit zal hij het talent krijgen van Noureddine. Hij praat weer met Nadia die hem vertelt dat ze op Noureddine wil wachten. Hij heeft zelf even hoop op een relatie met haar. Hij leest haar voor uit een Engelstalig boek over architectuur.
Dan ziet hij haar twee weken niet (beweert hij tegen zijn toehoorder in Egmond). Noureddine komt terug met beker en geld en is meteen een beetje over het paard getild. Hij trakteert op een etentje, omdat hij heeft gewonnen. Abdelkader heeft intussen goed getraind. Hij voelt zich sterk. Maar dan belt zijn manager en die van Noureddine om te vertellen dat de ouders van Noureddine een vrouw voor hem hebben uitgezocht en dat moet Benali aan hem vertellen. Hij zou terug moeten gaan naar Algerije.
Noureddine is helemaal los en zegt dat hij nu seks wil hebben met Marokkaanse meisjes. In een naburig dorp willen ze hem dat wel aanbieden, denkt hij. Ineens is Nadia uit het dorp Ifrane weg. Noureddine gaat haar zoeken maar hij vindt haar niet. Hij verdwijnt uit het hotel, want hij wil met haar trouwen. Abdelkader wil nu ook weg uit Ifrane en eigenlijk zal hij wel terug willen gaan naar Nederland, maar dan besluit hij ineens dat hij toch wil blijven en zich helemaal zal storten op het hardlopen.
Vanuit alle grote steden van Marokko stuurt Nadia hem kaarten met afbeeldingen van bouwwerken. Hij volgt haar weg door Marokko en hij denkt dat ze naar Marrakech gaat. Dat komt goed uit, want hij wil daar de marathon van de stad gaan lopen. Hij ziet haar inderdaad in die legendarische stad en ze praten weer met elkaar over de zin van het leven. Nadia is geïnspireerd door Benali om Marokko te onderzoeken en hij geeft toe dat hij verliefd op haar geworden is. Ze geeft aan dat ze naar Berlijn wil. Om rond te kunnen komen heeft ze het afgelopen jaar wat rondgescharreld en ze is soms blijven slapen met andere mannen. Abdelkader geeft toe dat hij ook wel zijn zinnen op haar heeft gezet en hij vraagt haar of ze bij hem wil blijven slapen. Een groot lustverlangen maakt zich van hem meester, maar ze weigert. De volgende dag is de marathon. Benali loopt heel lekker: hij ziet haar langs de weg staan. Hij zou willen stoppen om met haar te kunnen trouwen. Maar hij moet verder lopen en hij bereikt de finish in 1 uur 19. Een persoonlijk record.
Dan is hij als verteller weer terug in Egmond. De mysterieuze man bedankt hem voor de leuke avond.
De volgende dag is de wedstrijd hard: Abdelkader doet goed mee en hij zit steeds bij de eerste tien op het strand en in de duinen. Een Marokkaan loopt voor hem. Die kan hij niet meer inhalen. Bij de finish ziet hij dat het Noureddine is. Diens antwoorden op de vragen van de journalisten worden vertaald door de man aan wie Abdelkader zijn verhaal over Marokko heeft verteld. Het voelt aan alsof hij zijn broeder is.
Thematiek
Zin van het bestaan / zin van het levenDe verteller is op een zoektocht naar de zin van zijn bestaan. In die zin is Zandloper een queesteroman. Hij begint en eindigt door de structuur van het verhaal op dezelfde plek. De avonturen worden beleefd op vreemd terrein (Marokko) en hij brengt zijn opdracht tot een goed einde: hij loopt namelijk een snelle marathontijd en ook in de halve marathon van Egmond is hij één van de beste Nederlandse lopers. Hij heeft tijdens zijn reis naar Marokko bovendien beseft dat hij meer Nederlander dan Marokkaan is.
Motieven
Moeizame liefdesrelaties
Een motief is dat van de liefde. Hij raakt verliefd op het Marokkaanse meisje met wie hij kan praten over architectuur. Hij inspireert haar om haar geboortedorp te verlaten, zichzelf te ontwikkelen en op zoek te gaan naar de architectuur in Marokko. Ze ontmoeten elkaar weer in Marrakech waar hij haar openlijk bekent naar haar lichaam te verlangen, maar hoewel ze seks met andere mannen heeft, wijst ze hem af. Hij is bereid zijn hardloopcarrière eraan te geven en verder met Nadia te gaan, maar zover komt het echter niet. Wat de liefde betreft is er dus wel sprake van een desillusie. Abdelkader had graag met Nadia een relatie begonnen.
Titelverklaring
Zandloper is een heel toepasselijke naam voor de roman. De hoofdfiguur bereidt zich in Marokko voor op het lopen van een marathon. Hij oefent heel veel in de woestijn nabij Ifrane. Maar hij gaat ook meedoen in Egmond aan Zee, de beroemde halve marathon over het strand en door de duinen. Die wedstrijd gaat dus ook over het zand: Adelkader Benali is dus een echte zandloper.
Structuur & perspectief
Het verhaal wordt verteld in 51 korte hoofdstukken die wel genummerd zijn, maar geen titel hebben.
De hoofdfiguur arriveert in het begin van het verhaal in Egmond aan Zee, omdat hij de halve marathon wil lopen. Hij ontmoet er iemand aan wie hij het verhaal van de laatste anderhalf jaar vertelt. Hij is namelijk net naar Marokko geweest om zich daar verder te bekwamen als marathonloper. Maar hij maakt daar ook kennis met het Marokkaanse meisje Nadia op wie hij verliefd wordt. Bovendien krijgt hij een soort stiefbroertje toegewezen: de getalenteerde hardloper Noureddine. Dat levert allemaal avonturen op in zijn geboorteland.
Hij vertelt dat verhaal aan een man die hij in een restaurant in Egmond ontmoet. Enkele keren keert hij terug naar het heden, waarin de man hem soms vragen stelt over het Marokkaanse verleden.
In hoofdstuk 50 en 51 keert Abdelkader weer terug in het heden Eigenlijk is er dus in de structuur sprake van een kadervertelling. Het kader is dan het heden van de halve marathon van Egmond dat het verleden van Marokko omhult.
De verteller, Abdelkader Benali is een ik-verteller die als achterafverteller zijn verhaal doet. Hij vertelt daarom in de o.v.t.. Hij heeft natuurlijk veel weg van de schrijver zelf, maar toch is er geen volledig samenvallen van schrijver en verteller. Er is namelijk sprake van fictie.
Decor
Het verhaal van Marokko speelt zich af wanneer Abdelkader 31 jaar is (blz. 90). Hij is geboren in 1975, dus zullen zijn Marokkaanse jaren in 2006 in 2007 liggen, want hij verblijft in totaal anderhalf jaar in Marokko. Wanneer hij dan terugkeert, loopt hij de halve marathon van Egmond. Die wordt altijd in januari gehouden. Dat betekent dat het kader zich afspeelt in januari 2008.
Er zijn twee plaatsen van belang. Het kader is het heden en dat speelt in een hotel/restaurant in Egmond aan Zee. Maar het verleden vormt het belangrijkste decor. Abdelkader reist naar Marokko om zich daar te bekwamen als marathonloper. Hij komt aan in Casablanca en gaat uiteindelijk naar Ifrane in het Atlasgebergte. Daar blijft hij lang trainen voordat hij de marathon van Marrakech gaat lopen, waar hij ook Nadia weer ontmoet. Daar wijst ze hem echter af en Abdelkader reist terug naar Nederland om de halve van Egmond te lopen.
Beoordeling
Zandloper is een interessante roman in het oeuvre van Abdelkader Benali. Hij schrijft graag over hardlopen en dit is zijn tweede roman over zijn sport/hobby, maar het verhaal gaat ook over interessante motieven als terugkeer naar je moederland, verliefd worden op een Marokkaans meisje, de vriendschap met een jonge hardloper. Die megathema’s tillen het boek boven de thematiek van het hardlopen uit en daardoor krijgt het verhaal zijn meerwaarde.
Benali schrijft helder Nederlands met af en toe heel rake beeldspraken. De structuur van de roman is duidelijk: binnen het kader van het heden (de vertelling van zijn reis aan de duivel zoals hij de mysterieuze man in Egmond noemt) krijg je een terugblik op het verleden. Dat lijkt allemaal heel natuurlijk opgebouwd.
De amusementswaarde van de roman is ook voor scholieren van havo en vwo ruim voldoende. Het boek is bovendien in zijn uitgave aanmerkelijk smaller waardoor het vlot leest. Dat is natuurlijk altijd meegenomen.
De literaire waarde op onze boekenlijst: twee punten.
Recensies
"Zandloper is een bijzondere uitkomst van de combinatie van de twee grote passies van Benali: hardlopen en schrijven. Benali weet in zijn boeken de lezer keer op keer te verrassen door hem een kijkje te gunnen in een wereld, in dit geval de hardloperswereld, die voor velen onbereikbaar blijft. Benali mag dan misschien niet de beste zandloper zijn, een geflopte schrijver is hij zeker niet." http://www.cultuurbewust....-opwaaien/
"Hoewel de schrijver zich hier en daar wat vergaloppeert, is Zandloper toch een geslaagde roman. Benali is in staat de lezer als het ware te bedwelmen door soms enorm te vertragen om er dan opeens weer een tempoversnelling tussendoor te gooien. Als de hardloper die hij is, inderdaad." http://www.8weekly.nl/art...ersom.html
"Gelukt? Absoluut. Zandloper schiet heen en weer tussen Marokko en Egmond, waar de ‘ik-persoon’ aan de vooravond van de klassieker De Halve van Egmond een kamer boekt in een hotel." http://www.volkskrant.nl/...ngen.dhtml
Bronnen
Website van de uitgever
http://www.arbeiderspers....nali-1.htmGeschreven door Cees

Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector. In 2004 begon ik aan mijn eerste boekverslag voor scholieren.com. Dat is dus ruim twintig jaar geleden.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de vaak verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk gewoon leuk zijn. Het is de taak van een docent om het lezen te stimuleren.
Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze (erg) leuk gevonden hebben. Dat is vaak de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is. Hoewel smaken altijd blijven verschillen..
Ik heb tot nu ( 1 maart 2025) 1513 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan de laatste jaren aan het einde van het verslag vragen over de inhoud en de structuur, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht van de lezer willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of zelfs beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens uit tijdgebrek alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
REACTIES
1 seconde geleden