Feitelijke gegevens over het boek
Verschijningsdatum 1e druk: 9 januari 2010
Het boek werd gepresenteerd aan de vooravond van de Halve Marathon van Egmond aan Zee.
Wilfried de Jong overhandigde het eerste exemplaar.
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 216
Uitgeverij: De Arbeiderspers

Beschrijving van de cover
Op de cover staat de foto van een wedstrijd hardlopen in Marokko.
Het boek zelf is aanmerkelijk smaller dan een normale paperback. Het lijkt alsof de uitgever het slanke postuur van de hardlopende verteller in de boekvorm heeft willen uitdrukken.

Genreaanduiding van het boek
“Zandloper”is een psychologische roman over de zoektocht naar de zin van het bestaan in je leven. Er zitten natuurlijk veel autobiografische trekjes in het verhaal: de hoofdfiguur heet ook Abdelkader Benali, maar er is toch sprake van fictie en niet van non-fictie. Het is dus zeker geen autobiografie.

De redacteur van Benali merkt hierover op : "'Boeken zoals Zandloper heten in het Frans een 'autofiction': een verzonnen verhaal vanuit autobiografische gegevens,' legt Nijssen uit. Voorbeeld: de persoon Noureddine bestaat echt, maar de schrijver heeft hem een verzonnen geschiedenis meegegeven. Nog een voorbeeld: het personage Benali heeft eens een marathon in 2u52 gelopen, zoals de hardloper Benali, maar in een fictieve context. Voor het verhaal zelf maakt het overigens niet uit wat fictie of non-fictie is. 'Het is zonder enige twijfel een literaire roman,' vertelt Nijssen, 'die daarnaast veel onthult over de wereld van het hardlopen. Kenners herkennen veel, en voor anderen gaat er een nieuwe wereld open.' (www.boekenkrant.com : 7 januari 2010)


De flaptekst
Je wordt geen betere schrijver door veel te lezen. Je wordt wel een betere hardloper door veel te lopen. Waar kun je naartoe als je de allerbeste hardloper van de wereld wilt worden? Naar Kenia. Of naar Marokko, want ook daar is het potentieel aan wereldtoppers schier oneindig!
De hoofdpersoon in Zandloper, Abdelkader Benali, besluit zich op een dag bij een select gezelschap Marokkaanse hardlopers te voegen. Een hardloopmanager belooft hem een trainingskamp in Ifrane, het mekka van de hoogtestage in Marokko. Maar bij aankomst blijkt dat wie in Marokko wil hardlopen naast ambitie vooral over veel geduld moet beschikken. Van een trainingskamp blijkt feitelijk geen sprake te zijn. De manager vraagt de auteur om een gunst: of hij een oogje wil houden op het jonge talent Nouredinne. Een tijdlang deelt Benali een kamertje met deze hardloper en ziet hoe Nouredinne zich van een timide jongeman ontpopt tot een branieschopper met een voorliefde voor gevaarlijke vrouwen met hoofddoekjes.
De hoogtestage wordt een verblijf van anderhalf jaar. Maar dan keert Benali op een dag terug naar Nederland. Hij verruilt het zand van Ifrane voor dat van de Hollandse kust. Benali gaat van start in de Halve van Egmond met als doel een toptienprestatie neer te zetten. Hij neemt zijn intrek in een groot hotel en knoopt een gesprek aan met een mysterieuze gast.

Samenvatting van de inhoud
Abdelkader Benali is de verteller van deze roman. Hij is Marokkaan; zijn passie is hardlopen en van beroep is hij schrijver. Hij komt in Egmond aan Zee om de beroemde halve marathon die over het strand en door de duinen gaat te lopen. Hij verveelt zich en gaat naar een restaurant waar hij een man ontmoet die beweert dat hij een trainer van hardlopers is. Tegen de man gaat Abdelkader zijn verhaal over Marokko vertellen.

Hij was in 2006 naar Casablanca vertrokken. Hij was enigszins in een mentale dip geraakt, omdat de verkoopcijfers van zijn boeken flink tegenvielen en euforisch omdat hij de Rotterdamse marathon in 2 uur 55 had gelopen. Hij heeft recht op een tijdje bezinning en gaat nu in Marokko trainen om nog sneller te worden op de marathon. Hij wordt uitgenodigd door een hardloopmanager om met Marokkanen mee te trainen. Ooit is Benali geïnspireerd geraakt door de hardloper Saïd Aouita, de eerste echt belangrijke Marokkaanse atleet. Hij was toen elf jaar.

Wanneer hij in Casablanca aankomt, wacht daar een taxichauffeur op hem die hem na een lange rit door het binnenland in een hotelletje aflevert. In het donker ontwaart hij nog een bed op zijn kamer en de volgende dag ontmoet hij de jonge Algerijnse hardloper Noureddine. (21 jaar) Ook ontmoet hij in die streek andere hardlopers o.a. fanatieke Afrikanen die het hardlopen in hun bloed hebben zitten. Benali is zelf geen fraaie en heel goede topatleet. De anderen zijn beter getraind en Noureddine heeft veel talent volgens diens manager. Ze zijn aan het trainen voor een wedstrijd in het zand en met een bus worden ze naar dat dorp gebracht. Er staan veel toeschouwers te kijken, want hardlopen is erg populair in Marokko.

Die eerste wedstrijd in de hitte valt niet mee voor de verteller. Hij bevindt zich in de achterhoede tussen de kinderen. Het is een wedstrijd over tien kilometer.

Noureddine wordt zijn trainingspartner. Andere hardlopers met wie hij zou trainen zijn er voorlopig niet en die zullen er ook niet komen. Noureddine zegt dat Abdelkader vooral veel moet slapen. De manager van de Algerijn vraagt Abdelkader om de begeleiding van Noureddine op zich te nemen. Hij is nl. nogal eigenzinnig en recalcitrant. Noureddine zegt dat hij puur voor het geld wil lopen. Ze gaan naar het dorp Ifrane dat in het Atlasgebergte ligt. Abdelkader beschouwt zich als de grote broer van Noureddine. Die is nogal gecharmeerd van meisjes, maar hij is nog maagd. Een meisje uit het dorp is Nadia, die kralen verkoopt, maar ze is een studente en weet veel van architectuur. Ze is aantrekkelijk vindt Abdelkader, maar voorlopig is hij een soort chaperonne voor het stel, want Noureddine is op haar gevallen.

Maar Noureddine gaat een wedstrijd lopen om geld te verdienen en dan heeft Abdelkader even vrij spel. Hij spreekt met Nadia vooral over architecten o.a. over de Nederlander Rem Koolhaas.
Ze vraagt of hij de man later een brief wil geven als hij terug in Nederland is. Er worden nieuwe schoenen gebracht voor Noureddine, maar omdat Benali dezelfde maat heeft, gaat hij ermee trainen. Hij treedt dus nu letterlijk in de voetsporen van zijn kleine broer. Hij beseft dat hij in Marokko terug is met een soort smoes voor zichzelf. Nooit zal hij het talent krijgen van Noureddine. Hij praat weer met Nadia die hem vertelt dat ze op Noureddine wil wachten. Hij heeft zelf even hoop op een relatie met haar. Hij leest haar voor uit een Engelstalig boek over architectuur
.
Dan ziet hij haar twee weken niet (beweert hij tegen zijn toehoorder in Egmond). Noureddine komt terug met beker en geld en is meteen een beetje over het paard getild. Hij trakteert op een etentje, omdat hij heeft gewonnen. Abdelkader heeft intussen goed getraind. Hij voelt zich sterk. Maar dan belt zijn manager en die van Noureddine om te vertellen dat de ouders van Noureddine een vrouw voor hem hebben uitgezocht en dat moet Benali aan hem vertellen. Hij zou terug moeten gaan naar Algerije.

Noureddine is helemaal los en zegt dat hij nu seks wil hebben met Marokkaanse meisjes. In een naburig dorp willen ze hem dat wel aanbieden, denkt hij. Ineens is Nadia uit het dorp Ifrane weg. Noureddine gaat haar zoeken maar hij vindt haar niet. Hij verdwijnt uit het hotel, want hij wil met haar trouwen. Abdelkader wil nu ook weg uit Ifrane en eigenlijk zal hij wel terug willen gaan naar Nederland, maar dan besluit hij ineens dat hij toch wil blijven en zich helemaal zal storten op het hardlopen.

Vanuit alle grote steden van Marokko stuurt Nadia hem kaarten met afbeeldingen van bouwwerken. Hij volgt haar weg door Marokko en hij denkt dat ze naar Marrakech gaat. Dat komt goed uit, want hij wil daar de marathon van de stad gaan lopen. Hij ziet haar inderdaad in die legendarische stad en ze praten weer met elkaar over de zin van het leven. Nadia is geïnspireerd door Benali om Marokko te onderzoeken en hij geeft toe dat hij verliefd op haar geworden is. Ze geeft aan dat ze naar Berlijn wil. Om rond te kunnen komen heeft ze het afgelopen jaar wat rondgescharreld en ze is soms blijven slapen met andere mannen. Abdelkader geeft toe dat hij ook wel zijn zinnen op haar heeft gezet en hij vraagt haar of ze bij hem wil blijven slapen. Een groot lustverlangen maakt zich van hem meester, maar ze weigert. De volgende dag is de marathon. Benali loopt heel lekker: hij ziet haar langs de weg staan. Hij zou willen stoppen om met haar te kunnen trouwen. Maar hij moet verder lopen en hij bereikt de finish in 1 uur 19. Een persoonlijk record.

Dan is hij als verteller weer terug in Egmond. De mysterieuze man bedankt hem voor de leuke avond.


De volgende dag is de wedstrijd hard: Abdelkader doet goed mee en hij zit steeds bij de eerste tien op het strand en in de duinen. Een Marokkaan loopt voor hem. Die kan hij niet meer inhalen. Bij de finish ziet hij dat het Noureddine is. Diens antwoorden op de vragen van de journalisten worden vertaald door de man aan wie Abdelkader zijn verhaal over Marokko heeft verteld. Het voelt aan alsof hij zijn broeder is.

Titelverklaring
Zandloper is een heel toepasselijke naam voor de roman. De hoofdfiguur bereidt zich in Marokko voor op het lopen van een marathon. Hij oefent heel veel in de woestijn nabij Ifrane. Maar hij gaat ook meedoen in Egmond aan Zee, de beroemde halve marathon over het strand en door de duinen. Die wedstrijd gaat dus ook over het zand: Adelkader Benali is dus een echte zandloper.

Structuur
Het verhaal wordt verteld in 51 korte hoofdstukken die wel genummerd zijn, maar geen titel hebben.
De hoofdfiguur arriveert in het begin van het verhaal in Egmond aan Zee, omdat hij de halve marathon wil lopen. Hij ontmoet er iemand aan wie hij het verhaal van de laatste anderhalf jaar vertelt. Hij is namelijk net naar Marokko geweest om zich daar verder te bekwamen als marathonloper. Maar hij maakt daar ook kennis met het Marokkaanse meisje Nadia op wie hij verliefd raakt. Bovendien krijgt hij een soort stiefbroertje toegewezen: de getalenteerde hardloper Noureddine. Dat levert allemaal avonturen op in zijn geboorteland.
Hij vertelt dat verhaal aan een man die hij in een restaurant in Egmond ontmoet. Enkele keren keert hij terug naar het heden,waarin de man hem soms vragen stelt over het Marokkaanse verleden.

In hoofdstuk 50 en 51 keert Abdelkader weer terug in het heden Eigenlijk is er dus in de structuur sprake van een kadervertelling. Het kader is dan het heden van de halve marathon van Egmond dat het verleden van Marokko omhult.

Perspectief
De verteller, Abdelkader Benali is een ik-verteller die als achterafverteller zijn verhaal doet. Hij vertelt daarom in de o.v.t.. Hij heeft natuurlijk veel weg van de schrijver zelf, maar toch is er geen volledig samenvallen van schrijver en verteller. Er is namelijk sprake van fictie.

De tijdlagen van het verhaal
Het verhaal van Marokko speelt zich af wanneer Abdelkader 31 jaar is (blz. 90 ) Hij is geboren in 1975, dus zullen zijn Marokkaanse jaren in 2006 in 2007 liggen, want hij verblijft in totaal anderhalf jaar in Marokko. Wanneer hij dan terugkeert, loopt hij de halve marathon van Egmond. Die wordt altijd in januari gehouden. Dat betekent dat het kader zich afspeelt in januari 2008.


Het decor van de handeling
Er zijn twee plaatsen van belang. Het kader is het heden en dat speelt in een hotel/restaurant in Egmond aan Zee. Maar het verleden vormt het belangrijkste decor. Abdelkader reist naar Marokko om zich daar te bekwamen als marathonloper. Hij komt aan in Casablanca en gaat uiteindelijk naar Ifrane in het Atlasgebergte. Daar blijft hij lang trainen voordat hij de marathon van Marrakech gaat lopen, waar hij ook Nadia weer ontmoet. Daar wijst ze hem echter af en Abdelkader reist terug naar Nederland om de halve van Egmond te lopen.

Uitgewerkte thematiek
In de roman is sprake van enkele thema’s. het belangrijkste lijkt wel de zoektocht van de verteller te zijn naar de zin van zijn bestaan. In die zin is Zandloper een queesteroman. Hij begint en eindigt door de structuur van het verhaal op dezelfde plek. De avonturen worden beleefd op vreemd terrein (Marokko) en hij brengt zijn opdracht tot een goed einde: hij loopt namelijk een snelle marathontijd en ook in de halve marathon van Egmond is hij één van de beste Nederlandse lopers. Hij heeft tijdens zijn reis naar Marokko bovendien beseft dat hij meer Nederlander dan Marokkaan is. Ook was hij naar Marokko gegaan om zich te bekwamen in hardlopen, daar de inkomsten van de verkoop van zijn boeken fors waren tegengevallen. Hij moest zich dus ook bezinnen op zijn schrijverschap.

Een tweede thema is dat van de liefde. Hij raakt verliefd op het Marokkaanse meisje met wie hij kan praten over architectuur. Hij inspireert haar om haar geboortedorp te verlaten, zichzelf te ontwikkelen en op zoek te gaan naar de architectuur in Marokko. Ze ontmoeten elkaar weer in Marrakech waar hij haar openlijk bekent naar haar lichaam te verlangen, maar hoewel ze seks met andere mannen heeft, wijst ze hem af. Hij is bereid zijn hardloopcarrière eraan te geven en verder met Nadia te gaan, maar zover komt het echter niet. Wat de liefde betreft is er dus wel sprake van een desillusie. Abdelkader had graag met Nadia een relatie begonnen.

Een derde belangrijk motief is dat van de vriendschap tussen twee mannen. Door omstandigheden gedwongen moet Abdelkader het zien te redden met Noureddine die een begenadigd hardloper is met veel talent maar met veel minder goede sociale vaardigheden. Hij mag naar Marokko komen om dat element bij te schaven. Maar Noureddine kan de weelde van de overwinning niet aan en verlangt meer naar seks dan naar liefde van Nadia.
Daarom vertrekt het meisje en gaat Noureddine naar haar op zoek, maar hij zal haar niet vinden, want ze zitten niet op dezelfde golflengte. Abdelkader ziet Noureddine terug in Egmond waar hij de halve marathon door zijn talenten heeft gewonnen. De vriendschap is als het ware een broederschap geworden. Zo heeft Noureddine het ook steeds gevoeld.

De motieven voor je leesdossier nog een keer apart vermeld:
- Sport (meer specifiek hardlopen)
- Liefde voor een meisje van een andere komaf
- Desillusie (het loopt op niets uit)
- Terug naar je moederland
- Queeste naar de zin van het bestaan
- Bezinning op schrijverschap
- Vriendschap
- Relatie tussen “broers”

Beoordeling scholieren.com
Zandloper is een interessante roman in het oeuvre van Abdelkader Benali. Hij schrijft graag over hardlopen en dit is zijn tweede roman over zijn sport/hobby, maar het verhaal gaat ook over interessante motieven als terugkeer naar je moederland, verliefd worden op een Marokkaans meisje, de vriendschap met een jonge hardloper. Die megathema’s tillen het boek boven de thematiek van het hardlopen uit en daardoor krijgt het verhaal zijn meerwaarde.

Benali schrijft helder Nederlands met af en toe heel rake beeldspraken. De structuur van de roman is duidelijk: binnen het kader van het heden (de vertelling van zijn reis aan de duivel zoals hij de mysterieuze man in Egmond noemt) krijg je een terugblik op het verleden. Dat lijkt allemaal heel natuurlijk opgebouwd.


De amusementswaarde van de roman is ook voor scholieren van havo en vwo ruim voldoende. Het boek is bovendien in zijn uitgave aanmerkelijk smaller waardoor het vlot leest. Dat is natuurlijk altijd meegenomen.
De literaire waarde op onze boekenlijst: twee punten.

Relevante recensies
Op dit moment zijn er nog geen recensies verschenen in de landelijke dagbladen. Deze zullen later in de samenvatting worden opgenomen.

Over de schrijver en eerder gepubliceerde werk
Bron: website uitgever
Abdelkader Benali werd in 1975 geboren in Ighazzazen (Marokko). Hij woonde vanaf zijn vierde jaar in Rotterdam, verhuisde in zijn studietijd naar Leiden en woont tegenwoordig in Amsterdam. Voordat hij debuteerde met de roman Bruiloft aan zee (1996) ontving hij twee maal de El Hizjra Literatuur Prijs.

Bruiloft aan zee werd in 1997 bekroond met de Geertjan Lubberhuizen Prijs 1997 voor het beste debuut en in 1999 met de Prix de Meilleur Premier Roman Etranger (Frankrijk). Het boek werd bovendien genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 1997. In Bruiloft aan zee keert de twintigjarige Lamarat Minar terug naar zijn geboortedorp in Marokko, om de bruiloft van zijn zus Rebekka en zijn oom Mosa bij te wonen. Maar vlak voor de bruiloft deserteert oom Mosa. Samen met taxichauffeur Chalid gaat Lamarat naar hem op zoek. In een interview in Trouw zei Benali over zijn debuut: "Dit boek heeft mij aan de ene kant dichter bij mijn wortels gebracht, maar me er ook ver van verwijderd. Maar het verhaal moest worden verteld. Nu kan ik meer registers opentrekken. Meer werelden laten zien."
Het boek werd positief besproken en is inmiddels in vertaling verschenen in o.m. Engeland, de Verenigde Staten, Spanje, Duitsland, Frankrijk en Denemarken.


Op 1 januari 1999 ging Benali's toneelstuk De Ongelukkige in première in de Toneelschuur te Haarlem. Het werd meer dan vijftig keer opgevoerd. Het verscheen in boekvorm bij uitgeverij Vassallucci.
Berichten uit Maanzaad Stad uit 2001 is een verzameling verhalen, reportages, artikelen en columns. In het najaar van 2001 ging Benali's toneelmonoloog Yasser in première (in 2002 in boekvorm uitgekomen).

In 2002 verscheen de dikke roman De langverwachte, die overwegend zeer positief ontvangen werd. In deze roman is het woord aan een foetus: "De langverwachte bevat de prenatale memoires van een Rotterdams kind van twee tiener-ouders." (Arjan Peters, Volkskrant). De roman won in 2003 tamelijk verrassend de Libris Literatuur Prijs.

Zijn volgende roman, het begin 2005 verschenen Laat het morgen mooi weer zijn, bezegelde zijn overstap van uitgeverij Vassallucci naar De Arbeiderspers. Dit zeer lovend ontvangen boek was het eerste in een reeks van titels, wat alles zegt over de vruchtbare bodem die het nieuwe huis hem heeft geboden en over de productiviteit van Benali als schrijver. Binnen anderhalf jaar verschenen behalve Laat het morgen mooi weer zijn het samen met Herman Obdeijn gepubliceerde boek Marokko door Nederlandse ogen 1605-2005, de dichtbundel Panacee, het toneelstuk Jasser en de reportage Berichten uit een belegerde stad, de oogst van een verblijf van enkele maanden in Beiroet, waar Benali in de zomer van 2006 ongewild in een oorlog (die tussen Israël en Hezbollah) verzeild raakte en waarover hij op een weblog van Vrij Nederland dagelijks verslag deed. Bovendien verscheen met Wie kan het paradijs weerstaan in diezelfde periode bij De Bezige Bij een briefwisseling met zijn vriend Michaël Zeeman. De brieven beslaan het grootste deel van 2004, toen Benali, net als Zeeman, woonachtig was (althans voor een groot deel van zijn tijd) in Rome.

In november 2006 verscheen Feldman en ik, zijn zesde boek bij De Arbeiderspers. Daarna volgde de roman De Marathonloper, Benali’s (literaire) verbeelding van zijn eigen ervaringen met en fascinatie voor het hardlopen. In 2009 verscheen de roman De stem van mijn moeder, waarin Abdelkader Benali terugkeerde naar het thema uit o.a. Bruiloft aan zee: dat van het migrantenkind tussen twee culturen