Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 255 pagina's
• Uitgeverij: Uitgeverij Pluim

Flaptekst

Eerste zin

De mannen hebben een paar maal gericht geschoten en komen steeds dichterbij. De wind die van zee komt, blaast de geur van kruit mijn kant op. Ik houd me stil en probeer na te gaan hoe ver ze zijn....

Samenvatting

Tonk van Lexmond (een ex-cokedealer)  is  vijf jaar geleden in een justitieel getuigebeschermingsprogramma opgenomen (zie daarvoor de eerste roman over Tonk  "De Kostwinner" uit 2010 ) en hij zet zijn leven voort in Ecuador. Hij schiet aan het begin van dit verhaal een vrouwtjesjaguar dood. De twe welpen zijn wezen geworden.  Hij runt namelijk in het Zuid-Amerikaanse land een goed florerende koeienranch.  Ook vertelt hij over zijn struise en ruige vriendin Consuela (archeologe) met wie hij soms het bed deelt. Ook in de nacht waarin de jaguar is gedood.
's Nachts wordt hij gebeld door een Nederlandse ambtenaar, Drijver,  die hem vertelt dat hij naar Nederland moet terugkomen, omdat zijn ex-vrouw Saskia is verongelukt. Hij moet nu voor zijn twee zoontjes van 11 jaar (Willem en Steven) zorgen. De symboliek met de gedode jaguar dringt zich meteen op. 

Tonk vertrekt meteen naar Nederland. Op Schiphol aangekomen koopt hij vier dure drones voor zijn beide zoons. Saskia is al gecremeerd. Ze woonde in het Zuid-Hollandse dorp Oegstgeest. Haar vriendin Berber heeft tijdelijk voor de jongetjes gezorgd. De 'warme overdracht' wordt geregeld. Tonk hoort dat Saskia een getrouwde minnaar had die tijdens het ongeluk dronken achter het stuur zat. Zij is bij het ongeluk verdronken.

In het dorp is Tonk een buitenbeetje, net als de Afghanistan-veteraan Staal die bij een ruzie met een taxichauffeur voor hem opkomt. Staal heeft aan een bermbom een kunstbeen overgehouden, maar hij is gefrustreerd  over de afhandeling van zijn ongeluk door de Nederlandse staat. Hij neemt Tonk een keer mee naar de duinen van Katwijk en wijst hem op de dikke glasvezelkabel die van overzee daar Nederland binnenkomt. Hij is daarmee wat van plan te doen.
Inderdaad heeft hij een tijdje later de internetkabel doorgehakt, waardoor een groot gebied in de Randstad geen internet meer heeft. Grote paniek in het land, maar ook tijd om eens wat gezellig met het gezin en je partner  te gaan doen, vindt Staal.  Hij  heeft een oude vrouw in huis genomen die Mientje heet, alzheimer heeft  en hij bij een bushalte bij een verzorgingstehuis heeft opgepikt.
Intussen heeft Tonk kennis gemaakt met de vrouwen in het dorp o.a. via zijn aanmelding op school als overblijfvader. Het levert hem ook seksuele contacten op. (Maaike en Kiki willen wel eens wat anders dan de 'saaie lul ' thuis). Ook is hij op een avondje bij een mannenclubje geweest, maar dat was toch eigenlijk een beetje eng volk.

Zaterdags moet hij met zijn zoons  naar de hockey, want voetbal is in Oegstgeest toch een minder hoog aangeschreven sport. Maar echt leuk zijn de teamgenootjes niet tegen elkaar.
Op een van die zaterdagen moet hij ook de as van Saskia uitstrooien in Katwijk, maar een gedeelte van de as komt op het lichaam van de jongetjes terecht. Ze moeten er hartelijk om lachen.

In januari vertelt Tonk aan Staal over zijn cokeverleden en dealerschap. Hij moest van bovenaf beveiliging krijgen,maar snoof zelf ook stevig door. Het kostte hem zijn huwelijk. Staal heeft hem echter door en denkt dat hij nog een forse portie coke heeft achtergehouden. Dat is ook zo (100 kilo) maar  de container van CityBox  is in november 2009 in de fik gevlogen.  Staal denkt dat Tonk door de ambtenaren en de politiek gepiepeld is en vertelt hem over de ideale dope Modafinil. Dat houdt in oorlogstijd soldaten scherp en Tonk merkt het zelf na gebruik ook. Staal krijgt   de pillen  geleverd via een oude relatie uit het leger.

Een nieuw businessplan komt in het hoofd van Tonk op. Doelgroep voor de Modafinil worden de studenten in Leiden (die actie via Bol.com mislukt) maar daarna zijn de Oegstgeestse huisvrouwen een dankbaar object. Pien is het eerste proefdier en dat levert een zeer humoristisch maar ook triest verslag  van een 'bekakt' huwelijk in Oegstgeest op. Daarna loopt de handel in de pillen zeer goed.  Staal levert het spul en wil er geen geld voor terug.

Wel stelt hij hulp van Tonk op prijs om zijn sabotagedaden verder te kunnen plegen. Met behulp van de drones van Steven en Willem veroorzaakt hij verkeersongelukken in de buurt van Oegstgeest, een brand in de Schipholtunnel, een aanslag op elektriciteitsverdelers. Tonk en Staal moeten lopend naar huis. Onderweg vertelt Staal over zijn oorlogsverleden (o.a de gruwelijke dood van een meisje en het ongeluk met de bermbom) Thuis  merken ze dat de beide zoontjes verdwenen zijn. Die worden later gevonden bij een situatie in een park  waarbij ze voor een tientje een pedofiel bevredigen. Ook dat is wel een hilarische passage.  Heel de Randstad ligt dagen plat.

Tonk wordt niet lang daarna  opgepakt voor zijn deelname aan die terroristische acties. Twee vrouwen ondervragen hem, maar hij heeft een prima troefkaart achter de hand. Hij wil namelijk Drijver spreken, want hij heeft veel informatie over hoge ambtenaren en politici die vijf jaar geleden coke bij hem afnamen. Die informatie is genoeg om een deal te sluiten om een vrijgeleide naar Ecuador te krijgen.

Het laatste hoofdstuk speelt  dan ook weer op de Zuid-Amerikaanse ranch van Tonk. Staal, Mientje en de twee zoons zijn  ook mee gegaan. Tonk ontmoet zijn archeologe Consuela weer: ze is inmiddels  zwanger. (van hem?- Hij is immers een tijdje weggeweest) Tonk heeft het idee opgevat om een mooi wellnessresort op zijn ranch te maken, waar 'verwende vrouwtjes uit Nederland' tot rust kunnen komen. Modafinil zal hen daar zeker bij helpen. Een mooi happy end aan dit humoristisch, kritische verhaal. 
 

Personages

Staal

Staal is de al wat oudere ex-soldaat die naar Afghanistan is uitgezonden. Hij heeft daar verschrikkelijke dingen gezien (vgl. het de keel doorsnijden van een schoolmeisje) . Ook is hij zelf gewond geraakt, (gevolg een kunstbeen) en hij vindt dat hij niet goed behandeld is door de staat. Het blijft een zonderlinge man in Oegstgeest die al snel voor pedo wordt uitgemaakt, omdat hij altijd op het schoolplein staat zonder dat hij kinderen heeft. Hij helpt Tonk bij een ruzie met een taxichauffeur die kinderen naar de BSO moet brengen!!) en er ontstaat een soort vriendschap. Staal neemt wraak op de Nederlandse samenleving door het plegen van sabotagedaden waardoor de Randstad en later nog een groter deel van Nederland wordt plat gelegd.Staal is een slimme man, die echter de hulp van Tonk nodig heeft. Die vindt hem wel "geil" hem te helpen. Staal blijft buiten schot na de acties. Tonk neemt hem en zijn inwonende oude vrouw Mientje mee naar Ecuador.

de vrouwen van ...

De vrouwen in Oegstgeest (Kiki, Pien, Maaike) zijn vooral typetjes van vrouwen in hun midlifecrisis. Hun onvrede over hun saaie bestaan en huwelijk, het glazen plafond dat hen in hun carrière beperkt, hun roddelpraat en hun verlangen naar seks komt wat clichématig in de roman naar voren, maar dat is natuurlijk ook wel de bedoeling in dit genre. Het mooist wordt dit alles beschreven in de passage waarin de net gescheiden Pien aan Tonk onder invloed van een pil uitvoerig verslag doet van haar ellendige huwelijk.

Tonk van Lexmond

Tonk (zal ook een veertiger zijn) heeft een verleden als cokedealer en moest daarvoor de wijk nemen naar Ecuador. Daar heeft hij een makkelijk leven en een liefdesrelatie met de archeologe Consuela, die toch wel een vrijgevochten vrouw is. Hij hoort van het ongeluk van zijn ex en moet voor zijn zoontjes zorgen. Dat doet hij wel, al kun je wat vraagtekens zetten bij zijn gedrag. Hij heeft geen hekel aan vrouwen en zeker niet als ze zich aanbieden. Hij komt in aanraking met Staal en hij voelt wel iets voor die eigenaardige knakker. Hij helpt hem namelijk bij zijn sabotagedaden. Nadat hij opgepakt is, toont Tonk dat hij wel degelijk een slimme man is. Het brengt hem allemaal weer terug naar Ecuador waar hij met een nieuw businessplan zijn toekomst veilig kan stellen. De zwangerschap van Consuela bezorgt hem een happy end.

Quotes

"Het gaat maar door en zo op het eerste gehoor blijft alles eeuwig hetzelfde, repetitief, herhaling op herhaling. En heel af en toe verandert er iets, een minimale verschuiving, een noot erbij, een simpele noot die anders klinkt en die pas opvalt als je heel goed luistert. Meestal heb je pas achteraf door dat er iets anders is, iets is gebeurd, dat er, hoe minimaal ook, wel degelijk progressie is. Maar voor de rest blijft alles hetzelfde. Een lange loop, een uitgesponnen drone, een thema met minimale variaties. Sommige mensen zijn er dol op." Bladzijde 12

"Ik vermoed dat je hier vroeger gewoon een boterham met kaas kon bestellen, maar inmiddels zijn ze overgestapt op de ‘sjiabattaa met kapassio’, wat in de praktijk een afbakbroodje is met wat schaarse plakjes varkensfricandeau bedolven onder een kledder zure saus." (Tonk)" Bladzijde 40

"En dan realiseer ik me dat ik mentaal een grens ben overgestoken: de gedachte zo snel mogelijk met de jongens terug naar Ecuador te gaan heeft afgelopen dagen plaatsgemaakt voor de opvatting dat mijn verblijf hier aanmerkelijk langer gaat duren. (Tonk)" Bladzijde 51

""Een paar geleden had ik nog een nieuw model iPhone, een laptop en een goed salaris. Nu heb ik een uitgebluste vent, een uitgescheurde doos en een Netflix-verslaving. Tel uit je winst." (verhaal Kiki)" Bladzijde 107

""Die lui snijden hun eigen kinderen de strot af. En kijk, wat doen wi? Wij stoppen onze kids in taxi's. Onze prinsjes en prinsessen. Die harde boze buitenwereld? Die sluiten we buiten, ver weg. Kinderen zijn nu al gevormd om de wereld te bekijken door de zijruitjes van een Duitse SUV. Vanaf de achterbank met leren bekleding, op weg naar de volgende stap."(Staal) " Bladzijde 226

"Geschrokken zwijg ik. De afgelopen jaren was ik Anton 'Tonque' Seeberg, niemand hier kent mijn eigen naam. (Tonk)" Bladzijde 17

Thematiek

Aanklacht tegen de maatschappij

Het meest in aanmerking komende motief is toch wel de maatschappijkritiek die zowel door Tonk als Staal wordt aangedragen. Bij de laatste richt zich dat op de gevolgen van zijn bomongeluk in Afghanistan. Staal is erg ontevreden over de manier waarop dat door de staat is afgehandeld en op welke wijze er propaganda wordt gevoerd voor de uitzending van militairen naar het buitenland. Ook moet er steeds door Defensie worden bezuinigd en dat wordt mooi voorgespiegeld met het woord "effectiviteit." Hij maakt Tonk duidelijk dat die ook gepiepeld is door de Staat. Die wist teveel van coke snuivende hoge ambtenaren en politici . Het was beter dat hij maar een tijdje uit het zicht was.Hij zint op wraak. Tonk zelf uit kritiek op de inwoners van het dorp Oegstgeest (maar er kan natuurlijk elk ander kakdorp in Nederland voor in de plaats gezet worden als Wassenaar, Aerdenhout, 't Gooi). Men leeft er voor de 'schone schijn'. Mannen en vrouwen doen zich beter voor dan ze in werkelijk zijn, draaien elkaar graag een loer, roddelen over elkaar. Alleenstaande mannen worden als pedo afgeschilderd. Vrouwen voelen zich door het glazen plafond en hun huwelijk met een saaie zakenman beknot in hun vrijheden. (Vgl. de dialogen van de overblijfmoeders.) Ze gaan dan ook het liefst vreemd. Je moet om mee te doen je kinderen naar hockey sturen en niet naar voetbal, dat een te platvloerse sport is. Maar bij het mannenclubje merkt Tonk ook dat die mannen helemaal gericht zijn op de uiterlijke schijn van de buitenwereld, uitgezonderd dan de 'normaal acterende" tandarts. Om hun kritiek op de maatschappij kracht bij te zetten gaat Staal een aantal sabotagedaden plegen. Heel Nederland ligt daarna op zijn gat. Staal wordt niet opgepakt, maar Tonk heeft na zijn arrestatie nog een vette troefkaart in handen. De Nederlandse staat ziet hem dan ook liever vertrekken. In Ecuador kan Tonk een nieuw businessplan bedenken. De door de Nederlandse staat geleverde Moda-pil kan hij goed gebruiken om de verwende vrouwtjes van Europa een schijnbaar betere toekomst te bezorgen.

Motieven

Wraak

Wraak lijkt het motief achter de maatschappelijke sabotagedaden van Staal te zitten.Na zijn bermbomongeluk in Afghanistan voelt hij zich door de Nederlandse staat in de steek gelaten. Ook uit wraakmotieven (de staat die hem heeft 'verneukt') doet Tonk van Lexmond met Staal mee.

Seksualiteit

In Oegstgeest kan Tonk zijn seksuele lusten ook bevredigen, want de vrouwen uit zijn omgeving (de schoolmoeders) bieden zich zelf aan, omdat ze behoefte aan seks hebben. Omdat ze gescheiden zijn of omdat ze een slechte minnaar thuis hebben 'zitten". De seksscènes worden expliciet maar ook hilarisch beschreven. Er zijn ook nog sekspassages met Consuela (hoofdstuk 1) Zij en Tonk zijn bezig met seks terwijl er wordt gebeld uit Nederland. Later blijkt Consuela zwanger te zijn, maar of dat van Tonk kan zijn? En er is een sekspassage waarbij de twee zoons van Tonk voor een tientje een pedofiel in een park bevredigen door een touwtje aan zijn broek strak te houden en de man zelf capriolen maakt.

Vader-zoonrelatie

Omdat Tonk terugkeert naar Nederland, moet hij voor zijn zoontjes Steven en Willem zorgen. dat levert ook grappige situaties op. Hij koopt op Schiphol eerst drones voor hem, die ze maar eventjes leuk vinden. Hij moet ze naar hockey brengen, gaat met hen de as van hun moeder uitstrooien etc. Ze praten op een bepaalde avond ook over porno, seks en de vreemde pedo. Tonk neemt de twee zoontjes ook mee naar Ecuador waar ze op zijn ranch zullen opgroeien.

Schoolleven

Tonk moet na de dood van zijn vrouw op het schoolplein zijn zoontjes afhalen en hij maakt dan kennis met de andere moeders. Die roddelen wat af zoals in de televisieserie van 2018 "De Luizenmoeder." Hij wordt zelf overblijfvader, een functie die veelal door vrouwen wordt uitgeoefend. Ook geeft de schrijver zijn mening over de leerkrachten die al snel een etiket op de kinderen plakken, als autist, aspergerpatiënt, ADHD-leerling. Ook de Citotoets komt ter sprake. Impliciet ook hoeveel druk ouders zetten op de juf om het schooladvies te wijzigen.

Dood

Saskia, de ex-vrouw van Tonk, is bij een auto-ongeluk om het leven gekomen. Ze hebben hem niet op tijd kunnen vinden in Ecuador. Als hij terug moet komen naar Nederland, is zijn vrouw al gecremeerd. Hilarisch is dan later wel het hoofdstuk waarin hij de as van zijn vrouw gaat uitstrooien in Katwijk. Zijn twee zoons komen onder de as van Saskia te zitten.

Overspel

De vrouwen van Oegstgeest deinzen er niet voor terug om seks binnen hun (saaie) huwelijk te hebben met bijvoorbeeld Tonk van Lexmond. Het huwelijk is een uitgebluste zaak geworden en ze gaan graag vreemd met de in het dorp gekomen vader van de twee zoontjes van Saskia. Saskia zelf overleed tijdens een auto-ongelijk terwijl ze met haar dronken en getrouwde minnaar een dagje was gaan stappen.

Drugs(gebruik)

Tonk heeft in het verleden een cokeverleden gehad. Hij verdween daarna naar Ecuador. Maar weer terug in Nederland gaat hij een bijzonder soort drug aan de man/vrouw brengen. Die heet moda en maakt de gebruiker heel alert. De doelgroep is eerst de studenten, en later worden het de zich vervelende vrouwen die Tonk weet te verleiden die drug te kopen. In Ecuador gaat hij een soort wellnessresort beginnen waar ze ook met de Modadrug aan de gang zullen gaan.

Misdaad

Tonk heeft enkele jaren geleden als cokedealer gefunctioneerd. Wat er precies is gebeurd wordt in de roman niet helemaal duidelijk, maar hem wordt door justitie een beschermingsidentiteit aangeboden. Hij gaat daarom vijf jaar na Ecuador met veel geld op de bank. Maar hij moet terugkeren naar Nederland, omdat zijn ex-vrouw bij een auto-ongeluk om het leven is gekomen. Hij moet voor zijn twee zoontjes gaan zorgen.

Chantage // afpersing

Tonk krijgt uiteindelijk voor elkaar dat hij weer vrij naar Ecuador mag vertrekken. Hij heeft van zijn cokeafleveringen in Amsterdam een dossier bijgehouden dat hij meteen naar de landelijke dagbladen kan sturen en dat schadelijk is voor hoge ambtenaren en politici. Die zijn hem dan liever kwijt. Tonk dwingt zijn vertrek in een gesprek met ambtenaar Drijver af.

Sabotage

Samen met zijn mysterieuze kennis/vriend Staal pleegt Tonk enkele sabotagedaden in Nederland. Hij weet ervan dat Staal de internetkabel die in Katwijk aan land komt, doorknipt en heel de Randstad enige tijd van internet verstoken blijft.. Hij gaat samen met Staal en met behulp van drones verkeersongelukken veroorzaken, brand in de Schipholtunnel aansteken, en elektriciteitshuisjes vernielen. Het sociale leven in Nederland komt daarmee helemaal plat te liggen. Hij haalt zelfs in Ecuador nog een 'geintje' uit wanneer hij met een sofware-update de bruggen in Amsterdam open zet.

Motto

Er is een Engelstalig motto.
"Another Pleasant Valley Sunday.
Here in Status symbol land
Mothers complain about how hard life is
And the kids just don't  understand."
Carole King - Pleasant Valley Sundy

Carole King maar ook de bekende beatgroep The Monkees schreven deze song over 'een happy maar eenvoudig leven in een  woongebied"  in New Yersey. De versie van The Monkees is al in 1967 geschreven. Je kunt die beluisteren op You Tube  

Het bewuste couplet luidt:
See Mrs. Gray, she's proud today
Because her roses are in bloom
And Mr. Green, he's so serene
He's got a TV in every room
Another pleasant valley Sunday
Here in Status Symbol Land
Mothers complain about how hard life is
And the kids just don't understand
 

Het is een liedje waarin de mensen in een stadje zich veel beter voordoen dan dat ze in werkelijkheid zijn.  Een vergelijking met het leven in  Oegstgeest is dan gauw gemaakt.

Opdracht

Voor alle moeders

Trivia

"De overblijfvader" is een vervolg op de in 2010 verschenen avonturenroman "De kostwinner."

Titelverklaring

De overblijfmoeder is een titel die je onwillekeurig doet denken aan de dit jaar (2018) uitgezonden televisieserie 'De Luizenmoeder'.  In deze roman biedt de hoofdpersoon Tonk van Lexmond zich op de school van zijn twee zoontjes aan als "De overblijfvader", een functie die meestal door vrouwen wordt uitgeoefend. Het geeft de verteller de mogelijkheid om de eigenschappen van de vrouwen met wie hij de taak uitvoert in Oegstgeest, aan een kritisch oordeel te onderwerpen. Hun gebabbel, hun geroddel en vooral hun onvrede over de tekortkomingen in hun leven.

Structuur & perspectief

De structuur en het perspectief zijn eenvoudig.
Er zijn achttien hoofdstukken, zonder titel. Deze hoofdstukken worden chronologisch verteld. In  een aantal dialogen in twee hoofdstukken wordt aan de lezer verteld wat er in het verleden van Staal en Tonk is gebeurd. "De overblijfvader"is een vervolg op "De Kostwinner"waar de roman wordt zó verteld dat het niet nodig is om de voorganger uit 2010 gelezen te hebben.

Er is een ik-verteller, Tonk van Lexmond. Hij vertelt vrijwel alles in de o.t.t. 
Begin en einde zijn in Ecuador. De zestien hoofdstukken daartussen spelen zich af in Oegstgeest.

Decor

Het decor in Hoofdstuk 1 en 18 is een koeienranch in Ecuador, drie uur rijden van de hoofdstad Quito. Tonk zit daar in een getuigebeschermingsprogramma. In hoofdstuk 2 tot en met 17 verblijft hij in Nederland in het Zuid-Hollandse dorp Oegstgeest vlak bij Leiden. 
Het is daar eigenlijk een opgepompte nep-samenleving. Dat geldt zowel voor de vrouwen (de gesprekken met de overblijfmoeders, als met het mannengezelschap waarbij Tonk een keer wordt uitgenodigd. 

Wat de tijd betreft krijg je als lezer het idee dat het een zeer actueel verhaal is, dat zich zomaar in 2018 zou kunnen afspelen. Er worden tekstgegevens gebruikt als 'bitcoins, Netflix-verslaving, Cloudcomputing, tv-talkshows van Eva, Mathijs en Pauw, een vrouwelijke minister van Defensie (Hennis?, Brexit)
Maar er zijn andere, iets hardere tekstgegevens. Tonk vertelt  dat hij na zijn cokedealerschap van de Nederlandse staat weg moest uit Nederland. Hij is vijf jaar weg geweest, waarvan vier jaar in Ecuador. Maar toen hij wegging uit Nederland, had hij 100 kilo onversneden coke opgeborgen in een CityBox in Amsterdam.  Daar komt zijn kameraad in de misdaad Staal achter. Maar als ze die partij willen ophalen, horen ze dat hij op 26 november 2009 in vlammen is opgegaan. Combinatie van die gegeven leidt er toe dat de verhaalheden-passages zich in het najaar van 2014 en het voorjaar van 2015 moeten afspelen.

 

Stijl

Henk Rijks heeft een bijzonder vlotte pen. Mede door de gegeven eenvoudige  structuur en de prettige bladspiegel zorgt dat ervoor dat je als lezer de luchtige roman in één ruk uitleest. Gevatte dialogen en eenvoudige zinsconstructies doen de rest.

Rijks gebruikt o.a. :
- expliciet taalgebruik wat seks betreft in de passages met Consuela, Maaike Blom en Kiki.
(blz. 106) "Ze wil dat ik klaarkom tussen haar borsten. Ik kijk naar de rimpelige scheiding tussen de platliggende tieten, de eerste tekenen dat de aftakeling is ingezet. Het ziet eruit als een rivierdelta, de Biesbosch van boven bezien, met allemaal kleine vertakkingen, kreekjes en groeven die zich vullen met mijn zaad dat langzaam naar beneden druipt zodra ze overeind komt.") (over seks met Kiki)

- Dit citaat is bovendien een mooi voorbeeld van een metafoor zoals  Henk Rijks die gebruikt. Hij maakt daar veel gebruik van en ze zijn vaak plastisch en origineel.
(blz. 33) Als een archeoloog kom ik steeds meer artefacten uit ons gezamenlijk verleden tegen." (over Saskia's  huis in Oegstgeest)
(blz. 34) ... "elk verwijt dat we elkaar naar het hoofd slingerden, werd een klodder specie tussen de bakstenen van de muren die rond onszelf optrokken." (over zijn huwelijk met Saskia)
(blz. 80) "Bij elke stoot slaakt ze een schril piepje, als een aangelopen wieltje van een winkelwagentje." (over seks met Maaike)
(blz. 180) "Ik vlieg door het huis met de stofzuiger, vouw de schone was op die al een week  als een Himalaya-maquette op de grond naast de droger ligt...."  ( over het gebruik van Modafinil)

Een derde voorbeeld van zijn stijl is de sarcastische wijze waarop hij de gedrag  van de mannen en vrouwen in Oegstgeest beschrijft. Hij bekritiseert dat allemaal met een vlijmscherpe beschrijving. (bijv. vrouwen die zo nodig naar "zee", "New York"  moeten of naar "Villa Kakelbont om zich als Pipi Langkous  te gaan gedragen".)  Of het "gelul" van de overblijfmoeders en de seksuele tekortkomingen die daaruit kunnen worden afgeleid.
Prachtig is ook de scène waarin de gescheiden vrouw Pien zich op de divan bij Tonk uitlaat over haar vreselijke huwelijk, terwijl ze net ervoor een Modapil van hem gekregen heeft.  (blz. 192-203)
Dit stijlkenmerk geeft de roman een lichte toon, waardoor die uitstekend geschikt is om aan de rand van het zomerzwembad of op het ligbed aan één der Spaanse costa's te worden gelezen.
De stijl maakt het verhaal ook aantrekkelijk voor (niet al te) jonge lezers. 

Slotzin

Zie ze genieten van het uitzicht. Kijk ze liggen op de bedjes onder de parasols, nippend aan een Azteken-shake. Zo geef ik richting in hun leven. Een bestaansgrond. of een uitvlucht, wie zal het zeggen. Er is geen plot. Er is geen plan B. Alleen een cast.

Beoordeling

"De overblijfvader" is een grappige roman waarin door de verteller nogal wat maatschappijkriek wordt beschreven. Rijks laat Tonk  dat op een sarcastische wijze doen en daarbij krijgen vooral de huisvrouwen in Oegstgeest het te verduren. In enkele interviews heeft Rijks aangegeven dat het natuurlijk niet echt om het dorp Oegstgeest gaat. Elk willekeurig ander Nederlands 'kakdorp' zou daarvoor in de plaats kunnen staan. (denk aan Wassenaar, Aerdenhout, Bloemendaal)

Het verhaal is leuk, spannend en de stijl van Rijks is voor ieder goed te volgen. Enkele seksscènes worden verteld 'zonder een vijgenblad voor de mond te nemen.' 
Niettemin is het boek best geschikt voor eindexamenkandidaten van havo en vwo. Ze kunnen er veel leesplezier aan beleven. (En daar gaat het tenslotte om bij lezen)
Omdat het o.a. gaat over je beter voordoen dan je bent, kun je het boek combineren met het in 2013  verschenen boek over Wassenaar van Martje van der Burg "Havo is geen optie",  waarin rijke ouders het  niet pikken dat hun kind een havo-advies krijgt i.p.v. een gymnasium-advies.

Een andere leescombinatie wat thematiek betreft is het businessplan van Tonk. Je kunt het boek dan  ook combineren op je leeslijst met de roman "Haantjes" van Kluun. (2011)

En voor de wat 'klassiek' geschoolde docent, je kunt je leerlingen ook verwijzen naar "Lijmen/ Het been" van Willem Elsschot. (1924) 

Recensies

"Wat hier telt is de mix van lichtvoetige en graag wat incorrecte maatschappij- en levensstijlkritiek en een spannend verhaal met thriller-elementen, passend in de lucratieve school-Kluun. Zowel Kluun als Rijks zijn afkomstig uit de reclame- en marketingwereld, zodat je gedachten bij de zoveelste vrouwonvriendelijke sneer onwillekeurig even afdwalen naar de getapte jongens van reclamebureau Multilul uit Jiskefet. Vermakelijk is Rijks’ nieuwste beslist en er is een groot publiek voor, zoals ook de makers van de tv-reeks De luizenmoeder inmiddels weten. Neuzend op internet lijkt het er zelfs op dat dit boek, toen Rijks nog bij Atlas Contact zat, in de steigers heeft gestaan als De luizenvader, maar dat de uitgever met die titel achter het net viste toen De luizenmoeder een onverwacht tv-succes werd." https://www.tzum.info/201...lijfvader/

"Leuk en luchtig dus, met vlotte pen geschreven ook, waarbij gevatte dialogen moeten concurreren met wat Tonk er in stilte van maakt. Tonk vertaalt wat men tegen hem zegt naar wat men volgens hem werkelijk bedoelt, en doet dan net het omgekeerde. Hij etaleert precies dat tegendraadse gedrag dat velen wel zouden willen, maar niet durven tentoonspreiden, en dat levert een vorm van escapisme op die aanspreekt. Je begint aan dit boek en knippert best niet te vaak met de ogen, want deze easy read is zo uitgelezen." https://www.hebban.nl/rec...blijfvader

"De overblijfvader’ biedt een cabaretesk cynisme, maar je vraagt je wel af hoe het komt dat de hoofdpersoon er zo illusieloos over denkt. Psychologie is niet Rijks’ sterkste kant en zijn Tonk blijft voornamelijk een ruwe bonk zonder achtergrond of motief. Hetzelfde geldt voor de Afghanistanveteraan Staal, die samen met Tonk probeert burgerlijk en welvarend Nederland plat te leggen. Gefrustreerd zijn ze allebei, maar waarom precies? Je komt er niet achter en ik denk dat dat niet zonder reden is. Rijks gebruikt zijn vrijbuiters voornamelijk om Nederland neer te zetten als een rariteitenkabinet van ergerlijke nouveau-riches, perverselingen, zweefteven, corrupte ambtenaren. Wat dat betreft vindt er een soort omkering plaats van het gebruikelijke beeld: landelijk Ecuador is het zuivere en eenvoudige paradijs, opgeprikt Nederland de hel." https://www.trouw.nl/cult...~abfe5445/

"Het mooie aan de boeken van Henk Rijks is dat hij heel goed een bepaald milieu kan omschrijven. Dit keer het kakkineuze Oestgeest waar ieder leven perfect en geslaagd lijkt, maar waar achter die façade volop ellende schuilgaat. Tonk worstelt zich op hilarische wijze door de etiquette van het dorp heen, waardoor De Overblijfvader een mooie maatschappijkritische toon heeft. Voeg hieraan de bonte personages, de rake observaties en het over-de-top-verhaal toe en je hebt een boek dat heerlijk wegleest. Goed dat Henk Rijks weer terug is." https://www.mixedgrill.nl...lijfvader/

"Mocht dat drama nog niet van de pot gerukt genoeg zijn, dan kan je altijd nog je hart ophalen bij Staal. Een vreemd typetje waar Freud in zijn tijd zeker zijn hartje aan had kunnen ophalen. Maar ook in dit geval krijgen we niet echt vat op wat er nu precies omgaat in de man. Hij vond het vroeger beter, zoveel is duidelijk. Zijn haat voor technologie is hartgrondig, zijn middelen zijn kafkaësk. Het verhaal komt en gaat. Er gebeuren spannende dingen, minder spannende dingen, verwachte dingen en onverwachte dingen. Soms is het geloofwaardig, dan weer helemaal niet. Maar echt belangrijk is het niet. Henk Rijks had een duidelijk doel voor ogen: de lezer een aangename tijd bezorgen. Wat ons betreft, is dat vast en zeker gelukt." http://www.cuttingedge.nl...blijfvader

"Het verhaal is onderhoudend en boeit door verschillende vraagstukken. Hoe reageren zoons die hun vader vijf jaar niet hebben gezien? Hoe ervaar je Nederland als je na vijf jaar terugkomt? (‘De HEMA is veranderd, ik kan er niet precies de vinger op leggen, maar het lijkt of de formule niet meer klopt’). Hoe is het om – via huis, computer, school, sportclubs – in het het leven van je ex te stappen die er zelf niet meer is? Hoe is het om je een vreemde eend te voelen in een land waar je je niet meer thuis voelt? Tonk ontmoet een andere buitenstaander met wie hij een bijzondere klik heeft. Het liefst nam hij zijn jongens zo snel mogelijk mee naar Ecuador, maar dat gaat zo maar niet…" https://oost-online.nl/de...enk-rijks/

"Radio-interview op NPO1 met de schrijver over zijn boek." https://www.nporadio1.nl/...-schrijver