Eczeem

Aan de jeuk is niet veel te doen.
Maar er zijn wel enkele praktische tips om er voor te zorgen dat de jeuk vermindert of in ieder geval niet erger wordt.
Deze tips hebben te maken met jeuk uitlokkende factoren, namelijk:
1. Droge huid
2. Warmte (zon, centrale verwarming (zorgt ook voor uitdroging van de huid), transpiratie)
3. Emotie (stress, nervositeit, angst, opwinding, verveling, denken aan jeuk)
4. Beschadiging van de huid (genezende wondjes, littekens, zonnebrand, krabsporen)
5. Allergie (huisstofmijt, boompollen en graspollen, dierlijke eiwitten (koemelk), plantaardige eiwitten (pinda, soja), haren en huidschilfers van dieren)
6. Overgevoeligheid (andere, niet allergenen prikkels, b.v.: chemicaliën, parfum, zeep, cosmetica, inkt, wol, rubber (latex), nylon)

Droge huid
Soepel houden van de huid door deze regelmatig in te smeren met een neutrale zalf (basiszalf).
Ook na baden of douchen de huid goed insmeren.
Huid beschermen (nagels kort, glad en schoon houden, huid bedekken met dun glad katoen (kleding) en door de kleding heen krabben, katoenen handschoenen dragen).

Warmte
Warmte vermijden en verkoeling zoeken (korte lauwe douche nemen, blazen op de jeukende plek (evt. met ventilator of föhn in koude stand), schaduw opzoeken, verwarming niet te hoog zetten in de winter, niet te warm kleden).

Emotie
Rust, ontspanning en afleiding zoeken (spelletje doen, met iemand een praatje maken, wandelen, doen waar je zin in hebt).

Allergie
Allergenen vermijden indien bekend is waarvoor men allergisch is.
Soms kunnen bepaalde geneesmiddelen ('antihistaminica') voor verlichting van de allergische klachten zorgen.

Overgevoeligheid
Prikkels vermijden (geen zeep gebruiken, maar bijvoorbeeld ongeparfumeerde badolie, (katoenen) handschoenen dragen tijdens bepaalde klussen, katoenen kleding dragen).
Jeukprikkels worden aan de hersenen doorgegeven via dezelfde zenuwen als pijnprikkels.
Het gebruiken van pijnstillers tegen de jeuk ligt dan ook voor de hand.
Bij hevige jeuk, zoals bij eczeem vaak het geval is, is het effect van pijnstillers echter niet erg groot.
Tegen de jeuk bij eczeem worden vaak antihistaminica voorgeschreven. Antihistaminica gaan op plaatsen zitten waar anders de histamine gaat zitten. Daardoor kan de histamine haar werk (jeukprikkel afgeven aan de jeuksensoren) niet doen.

Contacteczeem

De term eczeem wordt gebruikt voor huidafwijkingen, die meestal gepaard kunnen gaan met jeuk, roodheid, kleine bobbeltjes (papels), blaasjes, natten en schilfering.
Deze verschijnselen zijn het gevolg van een niet-infectieuze ontstekingsreactie in de huid.
Deze vorm van eczeem wordt veroorzaakt door overgevoeligheid voor een bepaalde stof (bijv. nikkel, chroom, rubber, zepen, cosmetica, (af)wasmiddelen).

Er wordt onderscheid gemaakt in twee soorten contacteczeem:
Ortho-ergisch contacteczeem en allergische contacteczeem.

Ortho-ergisch contacteczeem wordt veroorzaakt door irriterende stoffen, zwak toxische stoffen zoals oplosmiddelen en zepen.
Dit gebeurt bij iedereen in meer of mindere mate.
Bij dit type eczeem is een chronische inwerking door dergelijke zwak toxische prikkels de oorzaak vaan de ontstekingsreactie in de huid.

Men spreekt van allergisch contacteczeem als de stoffen in de huid niet een toxische- maar een allergische reactie teweeg brengen.
Dit is een "overgevoeligheid -reactie van het lichaam waarbij de afweer is ingeschakeld.
Dit gebeurt alleen bij personen die in een eerdere fase voor die bepaalde stof allergisch zijn geworden.
Een combinatie van het allergisch contacteczeem en eczeem door irritatie komt ook voor.

Bij allergisch contacteczeem kan men door middel van huidtests onderzoek doen naar de oorzaak van het eczeem.
Dergelijke tests zijn er niet voor Ortho-ergisch contacteczeem.
Een allergisch contacteczeem is niet besmettelijk voor anderen.
Wel moet u, als het eczeem "open en nattend" is, algemene regels van de hygiëne in acht nemen om te voorkomen dat het infecteert.
Het allergisch contacteczeem is niet erfelijk.

Een veelvoorkomend misverstand is dat eczeem besmettelijk is.
Dit is niet het geval, je kunt eczeem dus niet van iemand anders krijgen of overdragen.

Hoe ontstaat het?

Of en op welk tijdstip een stof een contactallergie veroorzaakt, hangt af van de eigenschappen van de betrokken stof.
Voor sommige stoffen wordt men snel en gemakkelijk allergisch.
Maar ook persoonlijke eigenschappen, die nog onvoldoende bekend zijn, spelen een rol.
Als een stof met allergische eigenschappen goed door de huid heendringt, bv. omdat deze beschadigd is door irritatie, treedt sneller overgevoeligheid op dan wanneer de huid intact is.
Het is goed mogelijk om zonder problemen jaren achtereen met een bepaalde stof gewerkt te hebben voordat men, zomaar opeens, allergisch wordt. Anderzijds kan een contact van enkele weken reeds voldoende zijn.
Is men eenmaal allergisch, dan zijn slechts kleine hoeveelheden van het allergeen nodig om huidklachten te veroorzaken. Een contactallergie blijft vaak levenslang bestaan.

Stoffen die contactallergieën kunnen veroorzaken
Het aantal stoffen dat een contactallergie kan veroorzaken (contactallergenen) is heel groot. De meest voorkomende allergenen zijn:
- onedele metalen, zoals nikkel en chroom, die respectievelijk o.a. te vinden zijn in "goedkope" sieraden, cement (metselaarseczeem) en leer;
- geurstoffen, zoals die gebruikt worden in parfums en cosmetica, maar ook in industriële producten om onaangename geuren te maskeren;
- conserveermiddelen, gebruikt in producten die aan bederf onderhevig zijn, zoals cosmetica, handcrèmes en talrijke industriële producten;
- stoffen die in rubber zitten;
- lijmen;
- geneesmiddelen in zalven;
- planten;
- beroepsgebonden stoffen, zoals bestanddelen van haarverf en permanentvloeistoffen bij kappers (kapperseczeem).

Wat zijn de verschijnselen?

Soms treden overgevoeligheidsverschijnselen alleen op wanneer het contactallergeen in combinatie met licht in contact met de huid komt (fotoallergisch contacteczeem).
Dit komt o.a. voor bij antizonnebrandcrèmes en parfums.
Een enkele keer ontstaat een allergisch contacteczeem door een stof die bij contact met de huid bijna direct jeuk, roodheid en zwelling geeft.
Deze directe reactie (contacturticaria) verdwijnt ook weer snel.
Dit is een urticariële reactie, net zoals netelroos of galbulten.
Indien contact met een dergelijke stof regelmatig optreedt, ontstaat - mede door voortdurend krabben en wrijven ten gevolge van jeuk - een contacteczeem dat er precies zo uitziet als de andere contacteczemen.
Dergelijke reacties worden o.a. gezien bij huidcontact met rubberen handschoenen, fruit en groente (b.v. kiwi, aardbei, tomaten), kaas, vlees en vis.

Huidverzorging

Allereerst de huidverzorging.
Hiermee staat of valt de behandeling van eczeem, want een goede conditie van de huid is essentieel.
Om de huid in een goede conditie te brengen en te houden, moet je haar dagelijks verzorgen.
Het kan soms lastig zijn dat dag-in-dag-uit vol te houden.
Vooral als het wat beter gaat met het eczeem, slaan we al snel een keertje over. Maar goed onderhoud van de huid kan nieuwe verergeringen van het eczeem voorkomen, waardoor er veel minder medicinale zalf en andere geneesmiddelen nodig zijn.

Hormoonzalven
Corticosteroïdzalven - zoals de hormoonzalven eigenlijk heten - zijn zalven waarin een middel zit dat afgeleid is van het natuurlijke hormoon cortisol. Cortisol.
I een hormoon dat in de bijnieren wordt aangemaakt en dat veel belangrijke processen in het lichaam regelt.
Het is onmisbaar.
Corticosteroïden werken op de huid als een afweeronderdrukker.
Inmiddels zijn er verschillende varianten van ontwikkeld.
Ze hebben elk een andere sterkte en op basis daarvan worden ze ingedeeld in klassen.

Veel mensen zijn in eerste instantie huiverig om Corticosteroïdzalven te gebruiken.
Dat is op zich begrijpelijk, maar met goede begeleiding en juist gebruik zijn ze veilig en kunnen er heel goede resultaten worden bereikt.
Van een huilerig en niet-slapend kind, naar een blij en slapend kind kan een verademing zijn, zowel voor het kind als voor de omgeving.
Essentieel is het juiste gebruik.
Vraag bij de voorschrijvend arts altijd alle details over het gebruik.
Hoe vaak? Op het hele lichaam of alleen de eczeemplekken?
Hoe dik/dun?
De aanwijzing 'tweemaal daags dun aanbrengen', zoals vaak op het etiket te lezen is, is echt niet voldoende.

Behandeling met antihistaminica
Bij een allergische reactie komt histamine vrij.
Histamine is een stof die onder andere jeuk veroorzaakt en de kleine bloedvaten in de huid doet uitzetten, waardoor de huid rood wordt en er bultjes (oedeem) kunnen ontstaan.
Om de werking van histamine tegen te gaan kunnen antihistaminica gebruikt worden.
Grofweg kunnen antihistaminica in twee soorten worden ingedeeld, versuffend en niet-versuffend.
De versuffende werking kan een positieve invloed hebben, met name bij nachtelijke jeuk en problemen met slapen.
In het algemeen worden antihistaminica voorgeschreven bij kinderen vanaf 1 jaar.
Van deze kunnen dermatologen, allergologen en kinderartsen na overleg afwijken.

Psychologische aspecten

Een kind met ernstig eczeem en met ernstige allergieën kan een enorme belasting zijn voor het gezin.
Dit wordt vaak door artsen onderschat.
Een aantal problemen op een rij:
Door jeuk, krabben en huilen ontstaat slaapgebrek bij zowel ouder als kind.
Dit leidt tot irritatie, een slecht humeur en moeilijker kunnen omgaan met de situatie.
Het vinden van een effectieve behandeling zodat kind en ouders kunnen doorslapen is essentieel.
Ouders die zelf genetisch belast zijn, kunnen zich schuldig voelen over de ziekte van hun kind. Immers, de allergische genen zijn van hen afkomstig.
Mogelijke keuzes om gevolgen van de allergieën in te perken zoals het wegdoen van huisdieren of het saneren van een huis, zijn erg ingrijpend en brengen veel verdriet, respectievelijk kosten met zich mee.
Iedereen die een kind heeft met een ziekte zal het herkennen: de ongevraagde adviezen van de omgeving.
Opmerkingen over het lang geven van borstvoeding of het wachten met introductie van voedsel leidt tot veel onbegrip.
De omgeving gaat ‘s nachts niet drie keer uit bed om een krabbend en bloedend kind aan te treffen, de ouder wel.
Het communiceren hierover blijkt niet eenvoudig te zijn.
De ouders voelen zich bekritiseerd en aangevallen op hun keuzes, de omgeving begrijpt de ernst van de situatie niet.
Zo kan het gezin geïsoleerd raken, wat de gezinssituatie en het omgaan met het eczeem er niet makkelijker op maakt.

Komt het eczeem terug?

Voor de dermatoloog is atopisch eczeem een ziekte die bepaald wordt door de combinatie van omgevingsfactoren en daarnaast door erfelijke aanleg.
Het is een afwijking van het immuunsysteem, met als gevolg een huidziekte. Vanuit de afweerreactie gezien is er sprake van een verkeerde balans van witte bloedcellen, de lymfocyten van het type helper cellen.
Daarvan zijn er meerdere typen.
Deze T-helper cellen worden afgekort als CD4+ cellen.
Deze cellen maken signaalstoffen zoals IL2 (interleukine 2).
Men denkt dat situaties van acute eczeem een overmaat aan helper cellen van type 2 vertonen, de Th2.
Op langere termijn is er overmaat aan het type 1.
Het effectief onderdrukken van die activiteit van lymfocyten is van belang.
Als het in balans brengen van de helper 1 en 2 cellen niet voldoende is komt het eczeem wellicht weer terug.
Er is sprake van een chronische ziekte vanwege zowel de vermoedelijke erfelijke aanleg en de steeds terugkerende invloed vanuit de omgeving, waar ook de voeding bij hoort.
Het is geen wonder dat er al lang naar oplossingen wordt gezocht.
Het aantal mogelijke conventionele behandelingen kan wel 40 bedragen. Hormoonzalf is een van de vele therapievormen, bestaande uit corticosteroïden zoals Locoid, Betnelan of triamcinolon, en vele andere, opgebracht als zalf of crème, of lotion.
Hoewel effectief, zijn er velen die de veiligheid ervan in twijfel trekken.
Er wordt geschreven over huidverdunning, kans op groeistoornissen, veroudering, verandering van bloedvaatjes in de huid.
In het gezicht bijvoorbeeld leidt dat tot plekken waarin veel kleine bloedvaatjes door de huid zichtbaar zijn.

Preventie

De beste manier om een eczeem te behandelen is ervoor te zorgen dat het niet opleeft.
Mensen met aanleg voor allergische reacties weten immers dat ze hier last van hebben.
Behandeling bestaat daarom niet alleen maar uit het smeren van allerlei zalfjes. Men kan proberen om de huisstofmijt onder controle te krijgen.
Daarvoor moet men elke dag stofzuigen, speciale matrassen aanschaffen, geen vloerbedekking hebben en synthetische meubelbekleding nemen en er bovendien voor zorgen dat er geen huisdieren zijn.
Een tweede mogelijkheid is de beïnvloeding via dieet.
Geen koemelk of kippeneieren eten kan een effect hebben, maar men moet beseffen dat het dan aankomt op grote motivatie.
Melk en eieren zitten immers in heel wat voedingsproducten.
Ook borstvoeding geven gedurende tenminste 4 maanden of meer leidt tot vermindering van eczeem en dat ligt niet zo zeer aan de borstvoeding zelf, maar aan het pas laat beginnen met koemelk of sojamelk

Verzorgingsaandachtspunten

De beste manier om een eczeem te behandelen is ervoor te zorgen dat het niet opleeft.
Mensen met aanleg voor allergische reacties weten immers dat ze hier last van hebben.
Behandeling bestaat daarom niet alleen maar uit het smeren van allerlei zalfjes. Men kan proberen om de huisstofmijt onder controle te krijgen.
Daarvoor moet men elke dag stofzuigen, speciale matrassen aanschaffen, geen vloerbedekking hebben en synthetische meubelbekleding nemen en er bovendien voor zorgen dat er geen huisdieren zijn.
Een tweede mogelijkheid is de beïnvloeding via dieet.
Geen koemelk of kippeneieren eten kan een effect hebben, maar men moet beseffen dat het dan aankomt op grote motivatie.
Melk en eieren zitten immers in heel wat voedingsproducten.
Ook borstvoeding geven gedurende tenminste 4 maanden of meer leidt tot vermindering van eczeem en dat ligt niet zo zeer aan de borstvoeding zelf, maar aan het pas laat beginnen met koemelk of sojamelk

Verzorgingsaandachtspunten

De oorzaak van atopisch of constitutioneel eczeem kan niet worden weggenomen. Het is in feite onlosmakelijk verbonden met je gestel.
Je kunt wel de klachten verminderen door behoedzaam met je huid om te springen en het contact met prikkelende stoffen te vermijden.
Zorg goed voor je huid en voorkom uitdroging door bijvoorbeeld geen zeep te gebruiken en de huid regelmatig in te smeren met een vette zalf of een vettende crème.
Vaak is smeren met een hormoonzalf (voorgeschreven door een arts) de enige manier om de huid een beetje rustig te houden.
Wanneer je zich aan het afgesproken smeerschema houdt, is de kans op bijwerkingen erg klein.
Wanneer je plotseling last krijgt van huiduitslag, kan er sprake zijn van contacteczeem.
In dat geval moet je proberen om voor uzelf te achterhalen welke stof de overgevoeligheidsreactie heeft veroorzaakt.
Je kunt zich de volgende vragen stellen:

Gebruik ik andere cosmetica?
Ben ik een andere handzeep, toiletzeep of (af)wasmiddel gaan gebruiken?
Bestaat er samenhang tussen de klachten en het dragen van bepaalde sieraden?
Kom ik tijdens mijn werk met prikkelende stoffen in aanraking?

Als je een van deze vragen bevestigend kunt beantwoorden, dan is het mogelijk dat je de oorzaak van je klachten heeft gevonden.
Probeer in het vervolg elk contact met deze stof te vermijden.

Wat kunt u er zelf aan doen

Bij een droge huid is het belangrijk om de huid regelmatig in te smeren met een vettende crème of vette zalf.
Als je overgevoelig bent voor zeep dan kun je overschakelen op zogenaamde zeepvervangende producten.
Je Kring apotheek kan je hierover adviseren.

Wanneer je huid erg droog is, kan een vettende badolie uitkomst bieden.
Deze olie vormt een vet laagje op de huid en gaat daarmee schilfering en uitdroging tegen.
Vette badolie is verkrijgbaar in verschillende vormen en kan worden toegepast bij jeuk, droog eczeem of als bescherming tegen eczeem.
Je kunt voorkomen dat je huid uitdroogt door geen alcohol op de huid te doen, geen zeep te gebruiken en niet te heet of te lang te douchen.
Om jeuk tegen te gaan, kun je een jeukstillend middel zoals mentholpoeder gebruiken.
Mentholpoeder mag alleen gebruikt worden door kinderen die ouder zijn dan twee jaar.
Menthol kan namelijk benauwdheid veroorzaken.
Als deze maatregelen onvoldoende helpen, raadpleeg dan je huisarts.
Ga in geen geval zelf dokteren.
Als jeuk op de voorgrond staat, kan, naast een jeukstillend middel op de huid, bij aanhoudende klachten loratadine of cetirizine worden gebruikt.
Als na éénweek de klachten niet verminderd zijn en de oorzaak van de jeuk onbekend is, kun je het beste een arts raadplegen.
Wanneer je last heeft van eczeem is het verstandig ongeparfumeerde en hypo-allergene producten te gebruiken.
Je Kring-apotheek kan je hierover adviseren.