H5 - Voeding en Energie

Biologie 

Hoofdstuk 5

5.1

In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen 

voedingsstoffen zijn bruikbare bestanddelen →zoals koolhydraten, vetten, eiwitten, mineralen, vitamine en water. 

eiwitten

• lange ketens van aminozuren. 
• tijdens de ververtering worden eiwitten afgebroken in losse aminzuren. 
• Acht aminozuren kunnen niet in ons eigen lichaam geproduceerd worden, dit zijn essentiële aminozuren. 

Koolhydraten

• belangrijke bron van energie voor het lichaam. 
• koolhydraten zijn opgebouwd uit C, H en O atomen en zijn hydrofiel (polair) CH20 
• C6H1206 →glucose
• Disachariden en Polysacharide worden afgebroken tot monosachariden. 
• voedingsvezels worden niet verteer. Deze koolhydraten stimuleren de peristaltische beweging van de darmen
• Overschot aan koolhydraten in het bloed →glucose in lever en spieren. 

vetten

• zijn opgebouwd uit glycerol  en drie vetzuurmoleculen. 
• bestaan uit C,H en O atomen en zijn hydrofoob (apolair)  
• functies: brandstof en reservestof  verzuren

• verzadigd: alle bindingen van C-atomen zijn bezet door H-atomen c-c-c-c-c
• onverzadigd: niet alle bindingsplaatsen zijn bezet in plaats hiervan zijn er dubbele bindingen c-c=c-c-c

5.2 →De energie in voedsel 

brandbare stoffen

• koolhydraten
• vetten
• eiwitten 

ATP

• De bron van direct bruikbare energie in een cel is het oplaadbare molecuul → ATP 
• ATP bestaat uit Adenosine en Trifosfaat
• ATP is een energiedrager en kan opgeslagen energie afstaan door een fosfaatgroep af te splitsen →je krijgt dan ATP+P

Aerobe Dissimilatie 

• bij normale ademhaling
• Dissimilatie met zuurstof waarbij glucose volledig wordt omgezet via pyrodruivenzuur
• daarbij komt vrij -->

• 6CO2
• 6H2O
• Totaal: 38 ATP max 

Mitochondrium

• hier vindt grotendeels van de aerobe dissimilatie van glucose plaats
• de vrijgekomen energie wordt opgeslagen in ATP
• normale dissimilatie is de meest efficiënte dissimilatie

Anaerobe Dissimilatie 

• vindt volledig plaats in de grondplasma van een cel
• Dissimilatie zonder zuurstof
• glucose als brandstof
• onvolledige verbranding 

fosfaat accu

• extra energie, direct bruikbaar voor je spieren
• ATP en creatinefosfaat samen
• CP kan een energierijke fosfaat doneren aan ATP

5.3

essentiële voedingsstoffen

• voedingsstoffen die je niet door stofwisselingsprocessen zelf kunt maken

aminozuren →versnellen afbraak proces

vetzuren

micronutriënten →mineralen en vitamines

aminozuren

• 11 van de 20 aminozuren zijn niet essentieel 
• essentiele aminozuren moetten dagelijks met voeding opgenmen worden

vetzuren

• verzadigd →alle bindingsplaatsen van C-atomen zijn bezet met H-atomen
• onverzadigd →niet alle bindingsplaatsen zijn bezet in plaats hiervan zijn er dubbele bindingen. 
• niet-essentiële vetzuren kunnen door het lever worden gemaakt -->

Omega 3

Omega 6 

plantaardig voedsel 

• belangrijkste bron van koolhydraten, eiwitten en voedingsvezels 
• onverteerbare delen van planten 

• cellulose
• lignine
• vaatbundels

assimilatie in een plant

• planten zijn autotroof
• fotosynthese 
• chloroplasten (bladgroenkorrels) vangen licht op

• groene delen van de plant, met name blad
• de energie komt in de bindingen van glucose te liggen. 

zonne-energie

• 0,5 biljoenste deel van zonlicht bereikt de aarde
• daarvan vind 0,023% voor fotosynthese plaats 

fotosynthese is een assimilatieproces

• in de chloroplasten
• koolstofdioxide + water + zonlicht →glucose zuurstof 

    6CO2         +   6H2O                  → C6H12O6 + CO2

Abiotische invloeden

• genoeg zonlicht
• genoeg koolstofdioxide
• genoeg water
• de juiste temperatuur
• genoeg grondstoffen voor chlorofyl

(chlorofyl →eiwit in planten doe voor fotosynthese zorgen) 

de bouw van een blad 

• beschermd door een vettige waslaag →cuticula
• huidmondjes voor gaswisseling, CO2, O2 en H2O
• palissade en sponsparenchym = cellen met veel chloroplasten. 

dissimileren van glucose

• een plant gebruik een deel van de glucose zelf 
• de plant wil genoeg voedingsstoffen/reservestoffen hebben voor zichzelf 
• andere organismen willen die voedingsstoffen ook

bruto en netto productie

• assimilatie en dissimilatie werken tegenovergesteld

• dissimilatie →24 uur per dag 
• assimilatie → vooral tijdens daglicht 

• wil een plant groeien/reservestoffen maken dan moet de fotosynthese overdag meer dan de dissimilatie in 24 uur is 

berekening: NP = BP - D

netto productie = bruto productie - dissimilatie 

• indien zuurstof productie gelijk is aan zuurstof verbruik → compensatie punt