Gandhi (1982)

Vragenlijst
Vraag 1 a. Titel: Gandhi- een keerpunt in de wereldgeschiedenis
b. Jaar en plaats van productie: 1982, Carolina
c. Stellingname van de regisseur: De regisseur, Richard Attenborough, claimt dat hij een zo volledig en waarheidsgetrouw mogelijk beeld van Gandhi’s leven heeft geprobeerd te geven. Dit laat hij aan het begin van de film merken: hij ‘zegt’ dat het onmogelijk is alles uit iemands leven te vertellen. Of hij echt objectief is en de film waarheidsgetrouw ga ik straks onderzoeken. d. Muziek: De muziek is gecomponeerd door Ravi Shankar. Deze Indiase artiest was voor de film al redelijk bekend in Europa dankzij de Beatles. De muziek klinkt ‘typisch Indiaas’. e. Belangrijke rollen: Ben Kingsley -Mahatma Gandhi Candice Bergen -Margaret Bourke-White Edward Fox -generaal Dyer John Gielgud -Lord Irwin Trevor Howard -rechter Broomfield John Mills -de onderkoning Martin Sheen -Vince Walker, verslaggever New York Times Ian Charleston -dominee Charlie Andrews Alyque Padamsee -Mohammed Ali Jinnah Roshan Seth -Pandit Nehru
f. Lengte van de film: De film duurt ± 180 minuten. g. Bepaalde belangrijke gebeurtenissen: (zie ook de samenvatting hieronder) Ten eerste Gandhi’s geweldloze verzet in Zuid-Afrika: het verbranden van de persoonsbewijzen die de Indiërs van de Britten bij zich moeten hebben en zijn protest tegen de nieuwe wet die de Indiërs van veel rechten berooft. In beide gevallen heeft hij succes. Verder is het ‘bloedbad bij Armitsar’ een belangrijke gebeurtenis. Generaal Dyer laat zijn soldaten op een grote menigte Indiërs schieten, die nota bene naar een toespraak over geweldloos verzet luisteren. Er vallen meer dan duizend doden. Gandhi ziet dit Britse geweld als een teken dat de Britten de controle verliezen. Andere belangrijke gebeurtenissen zijn Gandhi’s campagnes tegen Britse stof en tegen de Britse monopolie op de zoutwinning. De eerste campagne mislukt omdat er toch geweld wordt gebruikt door de Indiërs: er worden Britse soldaten vermoord. Gandhi beëindigt de campagne en vast totdat het geweld stopt. De tweede campagne verloopt anders. Gandhi loopt, na zes jaar gevangenisstraf, een lange weg naar de zee met een grote massa mensen achter hem aan. Daar gaan ze zout winnen, wat verboden is, maar ze hebben het nodig en zijn arm. Bij het verkopen van het zout worden veel mensen gearresteerd, maar men gaat gewoon door. Gandhi wil een zoutfabriek overnemen, maar hij wordt gearresteerd. Zijn volgelingen, hindoes en moslims, lopen zij aan zij naar de ingang van de fabriek en worden allemaal, twee bij twee, in elkaar geslagen met stokken. Toch loopt iedereen erachter moedig door. Het duurt de hele nacht voor de stoet ophoudt. Het doel wordt niet bereikt, maar de Amerikaanse verslaggever Vince Walker zegt al: ‘Het westen heeft geen moreel overwicht meer.’ De belangrijkste gebeurtenis is het onafhankelijk worden van India. Het gebeurt niet zoals Gandhi dat wil, want het wordt in tweën gedeeld (zie stap 2). Ook Gandhi’s vasten in Calcutta is belangrijk: hij beëindigt de bloedige gevechten in de stad tussen moslims en hindoes die uitbreken na de onafhankelijkheid. Verder is natuurlijk de dood van Gandhi’s vrouw en de moord op Gandhi zelf belangrijk. Ook zijn crematie is belangrijk: een enorme massa loopt in de stoet en India wordt door alle landen gecondoleerd. h. De manier waarop deze gebeurtenissen worden verbeeld: Deze gebeurtenissen worden dramatisch verteld. Ze waren natuurlijk ook dramatisch, maar ik heb de indruk dat ze een beetje gedramatiseerd en geromantiseerd worden. Gandhi wordt als held afgebeeld, de Indiërs als onderdrukte, zielige, en arme mensen. De Britten worden zeer negatief afgebeeld. De historische feiten, zoals het bloedbad bij Armitsar, zijn natuurlijk ook niet vleiend voor de Britten, maar in de film worden de verschillende groepen een beetje gegeneraliseerd volgens mij. i. Soort film: speelfilm, drama
Vraag 2 De film begint met de moord op Gandhi. Vervolgens ga je terug in de tijd. Mohandas Gandhi, die in Londen rechten heeft gestudeerd, gaat naar Zuid-Afrika voor zijn werk. Daar wordt hij gediscrimineerd omdat hij Indiër is. Door geweldloos verzet verbetert hij de situatie voor de Indiërs in Zuid-Afrika. Hij voorkomt namelijk een nieuwe wet die de Indiërs veel rechten zou ontnemen. Dan vertrekt hij naar India. Hij reist door het land en houdt toespraken over onafhankelijkheid. Hij wordt zeer populair bij het volk. Omdat zijn invloed te groot wordt, wordt hij opgepakt en opgesloten, maar niet voor lang. Omdat hij geen geweld gebruikt wordt hij voorlopig met rust gelaten. Er komt een wet die verbiedt grote menigten te vormen, om Gandhi te hinderen bij zijn toespraken en oproepen tot verzet. Als een grote menigte naar een toespraak luistert (niet door Gandhi) worden er meer dan 1500 mensen neergeschoten. Dit wordt het bloedbad bij Armitsar genoemd. Het overtuigt Gandhi ervan dat de Britten, die de controle beginnen te verliezen, uiteindelijk gewoon zullen vertrekken. Gandhi verenigt moslims en hindoes in zijn protest tegen het Britse bestuur. Hij probeert ook de positie van de ‘onaanraakbaren’ te verbeteren. Die zijn zeer arm. Hij spoort het volk aan om geen dure Britse kleding te kopen (verplicht), maar zelf kleding te maken op het spinnewiel, zoals vroeger altijd het geval was. Ook zegt hij dat het volk, dat zout nodig heeft, geen Brits zout moet kopen, waar belasting op zit. Het volk heeft het nodig, dus het volk mag het gaan halen, zo vindt Gandhi. Dus gaan ze zout winnen en verkopen. Over deze twee campagnes staat bij vraag 1 meer. Gandhi gaat naar Londen om te overleggen over de onafhankelijkheid. Pas later wordt India onafhankelijk en het wordt, tot Gandhi’s verdriet, in twee delen gesplitst: (Oost- en West-) Pakistan, waar vooral moslims leven, en India, waar het grote merendeel van de bevolking hindoeïstisch is. Dit was de eis van de Moslim Partij, en omdat de Britten alleen wilden vertrekken als de Moslim Partij en het Congres het eens zouden worden, had Gandhi geen keus dan ermee in te stemmen. Er breken rellen uit tussen moslims en hindoes langs de grens en ook in de steden neemt het geweld toe. Gandhi gaat naar Calcutta en vast heel lang. Hij vast zo lang dat hij bijna gaat sterven, als de bevolking stopt met vechten. Dan is zijn doel bereikt. Hij wil dan naar Pakistan gaan om ook daar te proberen het geweld te beëindigen, maar voor hij er is wordt hij neergeschoten door een fundamentalistische hindoe, als hij zijn ochtendgebed wil gaan houden. Heel het volk rouwt en bij zijn crematie zijn de mensen niet te tellen. Vraag 3 De tijd dat de gebeurtenissen in de film zich afspeelden, de eerste helft van de twintigste eeuw, wordt wel de tijd van de dekolonisatie genoemd. Niet alleen in India ontstonden bewegingen die streden voor onafhankelijkheid, maar ook in Nederlands-Indië kwam het nationalisme op. Ook in Palestina kwam het nationalisme op. In 1948 werd de staat Israël daar uitgeroepen. Vraag 4 Drie belangrijke gebeurtenissen uit de film die historisch juist zijn, zijn: -het bloedbad van Armitsar in april 1919; -de zoutmars in 1930; -de rondetafelconferentie in Londen in 1930, waar Gandhi als enige vertegenwoordiger van
het Congres aanwezig was. Vraag 5 Drie historisch onjuiste feiten/ ontbrekende belangrijke feiten: -In de film vast Gandhi in Calcutta om de rellen te beëindigen. Daarna wil hij naar Pakistan
gaan, maar voordat hij dat doet wordt hij neergeschoten. In werkelijkheid heeft Gandhi, nadat
hij wegging uit Calcutta, ook nog in New Delhi gevast, om rellen te beëindigen, in januari
1948, met succes. Pas daarna werd hij neergeschoten. -In de film sterft Gandhi’s vrouw bij hem in de gevangenis, maar in het echt niet. -Gandhi is 20 jaar in Zuid-Afrika gebleven en is daar vaak in de gevangenis beland. In de film
wordt hieraan bijna geen aandacht besteed.
Vraag 6 Drie stereotiepen die in de film voorkomen: -De Britten komen steeds in beeld met hun kopje thee; -Hindoes met een stip op hun voorhoofd; -De Britten zijn, op een paar uitzonderingen na, de ‘slechterikken’ en de Indiase bevolking is zielig, onderdrukt en wordt positief afgebeeld. De Moslim Partij wordt ook negatief afgeschilderd (zij willen het land delen en geweld gebruiken), terwijl het congres goed naar voren komt, met Gandhi en Nehru als helden en vrienden van het volk. Vraag 7 De film verstrekt over India, Groot-Brittannië en de relatie tussen deze twee landen de volgende informatie: India wordt onderdrukt en uitgebuit door de Britten, die hun gezag ondersteunen met geweld. De bevolking is erg arm en dit wordt nog versterkt door de economische maatregelen van de Britten (zie ook stap 2 en de samenvatting). Het grootste deel van de bevolking is hindoeïstisch, maar ongeveer ¼ is islamitisch. Deze twee groepen kunnen niet altijd even goed met elkaar overweg. Onder de hindoes is de kaste van de ‘onaanraakbaren’ zeer arm en deze wordt benadeeld door de gelaagde sociale situatie (die overigens niet op de moslims van toepassing is). In India zijn de (hindoeïstische) Congres Partij en de Moslim Partij opgericht, die beiden onafhankelijkheid voor India willen. Groot-Brittannië wordt niet echt belicht. Het is natuurlijk een westers, Europees land, dus de meeste kijkers van de film kennen het land en de cultuur. Het Britse bestuur in India wordt wel belicht. Het wordt negatief afgeschilderd: de Britten buiten het land en de bevolking uit en gebruiken veel geweld tegen de lokale bevolking. Als Gandhi in Londen is heeft hij het koud en regent het, dus over het weer kom je wel wat te weten, maar dat is onbelangrijk voor het verhaal. De relatie tussen de twee landen heb ik hierboven dus net al beschreven. Over het leven van Gandhi verstrekt de film de volgende informatie: Uit het leven van Gandhi worden de belangrijkste en boeiendste gebeurtenissen verteld. Over de 20 jaar die hij in Zuid-Afrika doorbracht wordt weinig verteld. Van zijn acties in India worden toespraken en vast-periodes weggelaten (omdat dat er ontzettend veel zijn en die maken de film niet spannender). Verder verwijs ik naar bovenstaande samenvatting van de film, waarin ik dit al beschreven heb. Over de doelen van Gandhi en de bij de onafhankelijkheidsstrijd betrokken groepen verstrekt de film de volgende informatie: Gandhi (en het Congres, waarvan hij een tijd de leider is geweest, totdat Nehru het van hem overnam) wil dat India onafhankelijk wordt, omdat de Britse overheersing het land niet goed doet. Hij wil de economische situatie van voor de kolonisering herstellen (zelfvoorzienende dorpjes). Bovendien ziet hij geen reden waarom India wel bij het Britse Rijk zou moeten horen. Hij wil dus de onafhankelijkheid van India, en wel van één India, waar moslims en hindoes samen in vrede onder elkaar leven. Hij wil dit bereiken door geweldloos verzet tegen en niet-samenwerking met de Britten. De Moslim Partij, met als leider Mohammed Ali Jinnah, wil ook dat India onafhankelijk wordt. Jinnah is best bereid om geweld te gebruiken om dit doel te bereiken. De Moslim Partij wil in het toekomstige, zelfstandige India een aparte staat oprichten voor de moslims, in de gebieden waar de meeste moslims wonen (noordoost en noordwest). Ze zijn bang dat, als India zelfstandig wordt, onder leiding van het Congres, de moslims onderdrukt en benadeeld zullen worden. De moslims vormen immers een minderheid van de Indiase bevolking. Vraag 8 Bovenstaande informatie komt wel overeen met de informatie die ik heb gevonden in mijn encyclopedie (op cd-rom), Sfinx, en de stencils van school. Het enige wat mij opviel, was dat de film bijna geen aandacht besteed aan de tijd dat Gandhi in Zuid-Afrika was. Dit is wel 20 jaar, dus er wordt heel wat tijd overgeslagen. Ook heeft Gandhi veel vaker gevast en meer toespraken gehouden dan in de film. Ook is hij vaker in de gevangenis beland. Deze dingen zouden er echter voor zorgen dat de film nog langer duurt en ze zijn niet echt boeiend voor het publiek. Ik denk niet dat er iets is weggelaten wat nodig is voor een goed begrip van het onderwerp. Vraag 9 De regisseur, Richard Attenborough, is een Brit. Hij is geboren in 1923. Hij heeft in veel films geacteerd en later is hij zelf gaan regisseren. Veel van zijn films zijn pacifistisch (volgens mijn encyclopedie). Dat geldt denk ik nog het meest voor de film Gandhi. Dat de regisseur voor geweldloosheid is kan verklaren waarom hij Gandhi zo verheerlijkt, want dat doet hij wel een beetje. Hij laat Gandhi naar voren komen als een held; schildert hem helemaal positief af. Ook een verklaring hiervoor kan het feit zijn, dat hij een Brit is, want in het westen wordt geweld beschouwd als iets naars. Zou hij een fanatieke moslim uit Pakistan zijn, dan zou hij Gandhi waarschijnlijk niet zo verheerlijken. Twee voorbeelden van zijn standplaatsgebondenheid zijn dus: -Hij verheerlijkt Gandhi en zijn geweldloze protest, ik denk, omdat hij zelf ook in meer of mindere mate een pacifist is, en omdat hij in de westerse maatschappij leeft, waar de meeste

mensen geweld haten. Als hij christen is, is dat ook een verklaring voor zijn pacifisme. -Ik vind dat het lijkt alsof hij juist zijn best heeft gedaan om niet standplaatsgebonden over te komen, want de Britten worden erg negatief afgebeeld. Hij laat zien dat hij het niet met de Britse handelswijze eens is. Hij wil er echter ook geen stereotiep van maken, daarom zijn er wel een Britse dominee en een Britse vrouw, beiden goed bevriend met Gandhi. Misschien is
de regisseur christelijk en wil hij duidelijk maken dat dominees het vaak ook niet eens waren met de slechte behandeling van de Indiërs. Vraag 10 Er komt niet zo heel veel muziek voor in de film. De muziek klinkt vaak typisch Indiaas, een beetje hippie-achtig. De muziek versterkt de Indiase sfeer en maakt de film spannender/ ontroerender of vrolijker. Vraag 11 De regisseur heeft een aantal dingen gedaan om de film leuker/ boeiender/ aantrekkelijker te maken. Zo heeft hij veel dingen, die heel vaak voorkwamen (vasten en gevangenisstraffen), weggelaten omdat ze het maar saai zouden maken. Ook de 20 jaar in Afrika heeft hij bijna weggelaten. Ik denk dat hij dat heeft gedaan omdat de mensen Gandhi kennen door zijn acties in India en ze niet echt geïnteresseerd zijn in wat er daarvoor allemaal gebeurde. Hij laat alleen even zien ‘hoe het allemaal begon’, en dat was in Zuid-Afrika. Zo spreekt de film het publiek meer aan. In de film is ook veel geweld, wat misschien wel realistisch is, maar wat de regisseur ook heeft gebruikt om het verhaal dramatischer en spannender te maken. Ik vind niet dat de regisseur het geschiedverhaal echt geweld heeft aangedaan. Ik vind wel dat het leven van Gandhi in de film veel drukker, dramatischer en spannender lijkt dan het echt was. Dat komt omdat lange periodes van vasten en gevangenisstraf worden weggelaten en omdat er bijna geen jaartallen worden vermeld. Zo krijgt de kijker de indruk dat Gandhi altijd wel bezig was met campagnes e.d., zonder te weten dat er inmiddels steeds jaren overheen zijn gegaan. Vraag 12 Ik zag geen duidelijke ‘bewijzen’ dat de film waarheidsgetrouw zou zijn. Wel wordt er aan het begin van de film, als Gandhi naar Zuid-Afrika vertrekt, een jaartal gegeven, zodat het meteen een beetje op een documentaire lijkt. Maar verder worden er in de film heel weinig jaartallen genoemd. Vraag 13 Ik vond dit een mooie film. Het mag dan geen betrouwbaar geschiedkundig materiaal zijn, ik vind dat de film wel een goed beeld geeft van wat voor man Gandhi was.