Het boek Verborgen gebreken is geschreven door Renate Dorrestein. Het boek dat ik gelezen heb is de tweede in de serie van de Lijsters van 2000. Deze versie is in 2000 door Wolters-Noordhoff uitgegeven. De eerste druk van Verborgen gebreken werd in 1996 uitgegeven door uitgeverij Contact. De titel Verborgen gebreken verwijst naar de gebreken die de personen in het boek hebben: het glazen oog van Agnes, de liefde van Agnes voor haar broer Robert en het kindermisbruik binnen het gezin Jansen. In het boek is geen opdracht aanwezig. Renate Dorrestein wordt op 25 januari 1954 geboren in Amsterdam. Met nog twee zussen en een broer groeit zij op in Amstelveen. Haar vader is advocaat, haar moeder werkt tot haar huwelijk als onderwijzeres. Ze wilde al schrijfster worden vanaf het moment dat ze een pen vast kon houden. De vroege romans van Renate Dorrestein, als Buitenstaanders (1983), Noorderzon (1986) en Een nacht om te vliegeren (1987), zijn sterk aan elkaar verwant. De hoofdpersonen komen telkens uit de wereld van de alledaagse realiteit terecht in een geheimzinnige afgesloten ruimte (landhuis, eiland) waar wonderlijke, vreemde en angstaanjagende dingen gebeuren. Haar volgende boek was heel anders geaard: Het perpetuum mobile van de liefde (1988). In de kern is dit een verslag van de zelfmoord van Dorresteins jongere zus, maar dit wordt in een veel breder feministisch kader geplaatst met behulp van beschouwingen, kwaadaardige uitvallen en twee verzonnen parallelverhalen. Het feminisme blijft – maar in veel mildere vorm – een belangrijke rol spelen in haar volgende romans die veel lijken op haar eerste romans, maar wat minder vreemd zijn. Het hemelse gerecht (1991), Ontaarde moeders (1992), Een sterke man (1994) en Verborgen gebreken (1996) zijn alle spannende romans, die duidelijk aan de thriller verwant zijn en dus soms een verrassende ontknoping hebben. In 1990 openbaart zich de ziekte MS bij Dorrestein. Ook hier heeft zij boeken over geschreven: Heden ik (1993) en Want dit is mijn lichaam (1997). Haar laatste roman tot nu toe is Een hart van steen (1998). De voornaamste personages in Verborgen gebreken zijn: Agnes Stam: een vrouw van ongeveer zeventig jaar oud. Zij is de feitelijke hoofdpersoon in het boek. Agnes woont in een eenzaam huis op het eiland Mull aan de Schotse kust, Port na Bà genaamd. Daar heeft ze met haar broers, Benjamin, Frank, Justus en Robert, hun vrouwen en hun kinderen mooie tijden beleefd. Haar broers zijn echter alle overleden, waardoor zij een eenzaam leven leidt, mede doordat de relatie tussen Agnes en haar schoonzussen ook niet erg goed is, waardoor er geen neefjes en nichtjes meer bij haar komen. Agnes is nooit getrouwd geweest, maar ze is in haar jeugd verliefd geweest op haar broer Robert. Agnes heeft een glazen oog, als gevolg van een ongelukje in haar jeugd. Ze merkt zelf dat haar gezondheid achteruit gaat. Als resultaat hiervan krijgt ze twee beroertes en raakt ze aan het eind van het boek half verlamd. Agnes is een rond karakter, vanwege de ontwikkeling die zij in het boek doormaakt. Christine Jansen: een meisje van tien jaar oud, dat in het begin van het boek door Agnes in gedachten Bazooka wordt genoemd, vanwege de kauwgum die zij kauwt als Agnes haar voor het eerst ziet. Later wordt zij Chris genoemd. Als je het eerste hoofdstuk gelezen hebt, denk je dat Chris de hoofdpersoon van het boek is, maar in de volgende hoofdstukken wordt Agnes de hoofdpersoon. Chris heeft blond haar en een spits, bleek gezichtje. Zij is door haar broer Waldo misbruikt, evenals haar kleine broertje Tommie, waarmee zij samen wegvlucht van haar moeder en de man met wie zij een relatie heeft, als ze op vakantie in Schotland zijn. Reden voor deze vlucht is de duw die zij haar broer Waldo heeft gegeven, toen ze bij een haventje stonden, waardoor Waldo in het water valt en verdrinkt. Chris denkt zelf dat ze slecht is en dat het misbruik van Waldo een straf is. Met niemand praat ze over het misbruik dat Waldo van haar maakt. In haar hart is ze een goed kind, maar ze doet soms rare dingen die je niet helemaal kunt volgen (de moord op de makelaar en de meubelen van Port na Bà die zij kort en klein slaat). Chris is een rond karakter, vanwege de ontwikkeling die zij in het boek doormaakt. Tommie Jansen: het vierjarige broertje van Chris. Tommie wordt in het begin van het boek door Agnes in gedachten Ivatuq (Hviid) genoemd, omdat hij het compacte van een zeehond heeft en het onverwoestbare van een jonge Eskimo. Tommie heeft sluik, zwart haar, ronde wangen en ietwat schuin geplaatste ogen. Hij is erg afhankelijk van Chris, omdat zijn moeder weinig naar hem omkijkt, en daardoor altijd in haar buurt. Tommie is ook misbruikt door Waldo en hij is samen met Chris weggevlucht voor hun ouders. Tommie is een rond karakter, omdat hij zich ontwikkelt. Waldo Jansen: een jongen van zestien jaar en de broer van Chris en Tommie. Waldo zijn neus is te groot en te hoekig voor zijn gezicht en zijn armen zijn te lang in verhouding tot zijn smalle schouders. Hij misbruikt Chris en Tommie en overlijdt door een duw van Chris, waardoor hij in het water valt en verdrinkt. Waldo is een vlak karakter, omdat hij zich niet ontwikkelt. Sonja Jansen: een vrouw van veertig jaar en de moeder van Waldo, Chris en Tommie. Sonja heeft goede benen en een aardig jeugdig gezicht, de delen van haar lichaam tussen haar benen en haar gezicht had ze, na drie kinderen, afgeschreven. Haar drie kinderen zijn ieder van een andere man. In het verhaal heeft ze een relatie met Jaap, waarvan ze geen kinderen heeft. Aan het eind van het boek wordt deze relatie slechter. Sonja is een vlak karakter, omdat ze zich niet ontwikkelt. Samenvatting van Verborgen gebreken: Het gezin Jansen, bestaande uit Sonja (moeder), Jaap (met wie Sonja een relatie heeft), Waldo, Christine (in het boek Chris genoemd) en Tommie (de kinderen van Sonja, met elk een andere vader) wonen in een achterbuurt van een stad. Ze gaan op vakantie naar Schotland. Waldo, die Chris en Tommie misbruikt, wil in zijn eentje naar Skye om bergen te beklimmen, maar Sonja is het daar niet mee eens. Bij een haventje neemt hij afscheid van Chris en Tommie, en daar geeft Chris hem onopzettelijk een duw, waardoor Waldo verdrinkt. Chris vlucht samen met Tommie weg. Op een pont, waar ze afgesproken hadden met hun moeder en Jaap, kruipen ze in de auto van een vreemde. Sonja ziet haar kinderen nog wel, maar raakt hen op de pont uit het zicht kwijt. De vreemde, bij wie de kinderen in de auto stappen, blijkt Agnes Stam te zijn, een vrouw van zeventig. Zij rijdt met een urn naast haar op de voorbank, met daarin de as van haar overleden broer Robert, die zij op het strandje voor haar familiehuisje, Port na Bà genaamd, zal uitstrooien. Ze had nog drie broers: Benjamin, Frank en Justus, maar zij zijn alle overleden. Haar broers hielden veel van haar, en beschermden haar altijd. Agnes vindt Robert het aardigste van haar broers en Agnes is ook verliefd op hem geweest. Als Agnes is aangekomen bij Port na Bà, ziet ze de kinderen uit de auto stappen. Ze noemt het meisje Bazooka, vanwege de kauwgum die zij kauwt, en de jongen Ivatuq, omdat hij op een eskimo lijkt. Eerst wil Agnes de politie bellen, maar omdat Chris haar dreigt om dan te zeggen dat zij ontvoerd zijn, ziet ze hier vanaf en ze laat hen maar bij haar thuis. Agnes vraagt zich wel af wie hun ouders zijn, en wat er bij het gezin Jansen thuis allemaal gebeurt, als het zo erg is dat de kinderen van huis weglopen. De volgende dag ontdekt Agnes dat haar huis als woning te huur wordt aangeboden. Daarvoor heeft de vrouw van Robert, Elise, gezorgd. Het huis was ook oorspronkelijk van Robert. Ze moet het huis binnen een paar dagen verlaten en de familie Flynt is woedend op haar, omdat zij gehoopt hadden het huis in bezit te krijgen. Later die dag gaat haar wasmachine stuk en als ze in het dorp is, om een nieuwe slang voor de wasmachine te kopen, valt ze in een winkel flauw, waar ze zich erg voor schaamt. Als ze weer thuis is, komt inspecteur Miller van Scotland Yard aan de deur. Hij is op zoek naar twee vermiste kinderen, maar hij herkent Chris en Tommie niet, vanwege andere kleren die zij aangetrokken hebben in het kader van een verkleedspel. Agnes besluit niets te zeggen, maar beseft, na het lezen van een krantenbericht, dat ze in een moeilijke situatie verkeert. De volgende dag vertelt Chris hun namen en gedraagt ze zich erg behulpzaam, omdat ze bang is om weggestuurd te worden. Chris verlangt na een paar dagen weer naar Waldo, omdat hij wél aandacht aan haar besteedde. Ze gaat naar de slaapkamer van Agnes, om het haar te vertellen. Maar Agnes slaapt en Chris ontdekt een luchtbuks onder haar bed. Vroeg in de ochtend komt er iemand langs van het verhuurbedrijf, om het huis te inspecteren voor de verhuur. Agnes wil hem wegsturen, omdat ze niet van plan is het huis te verhuren, maar ze bedenkt zich. Als hij na een tijdje weer weg gaat, met de conclusie dat het huis niet te verhuren is, omdat het een puinhoop is vanwege de kapotte wasmachine, ziet Chris hem. Ze denkt dat hij iemand is die hen eruit moet zetten en ze denkt dat hij Agnes mishandeld heeft, omdat ze haar glazen oog niet in heeft en gevallen is over het opstapje van haar deur. Daarom wil Chris haar beschermen. Ze richt de buks op de man om hem weg te jagen, maar als Tommie tegen haar aan loopt gaat de trekker over. Op hetzelfde moment krijgt Agnes een beroerte. Agnes en de man van het verhuurbedrijf blijven beide liggen en Chris slaat de meubelen in het huis kapot, omdat ze denkt dat het haar schuld is en zo reageert ze haar woede af. Als Chris weer bedaard is helpt ze Agnes om naar binnen te komen. Agnes besluit vervolgens de kinderen naar huis te sturen voordat het lijk ontdekt wordt. Ze weet uit de krant in welk hotel hun moeder logeert en schrijft dat op een briefje. Ze moeten met de auto liften naar dat hotel, maar Agnes doet het doel van de reis voorkomen als een verrassing. Wanneer Chris het lichaam van de makelaar onder de heg wil slepen, is hij weg. Later blijkt dat hij niet dood was, maar zelf een stuk gelopen heeft, en in een ambulance, op weg naar het ziekenhuis, is gestorven. Nadat Chris en Tommie weg zijn, bereikt Agnes, na een laatste krachtinspanning het geweer en ze poetst de vingerafdrukken van Chris van het wapen en zet die van haarzelf erop. Ze realiseert zich dat ze naar een verpleeghuis zal moeten. Op het grindpad voor haar deur vindt Muriel Flynt haar, die haar met de auto wegbrengt. De kinderen komen in het hotel aan en worden met hun moeder herenigd, die niet wil weten wat er gebeurd is. Dan gaan ze naar het eiland Skye, om Waldo te zoeken. In de auto haalt Tommie het glazen oog van Agnes, dat hij in het huisje aan haar terug wilde geven uit zijn zak en geeft het, zonder dat iemand het ziet, door aan Chris. De moord op Waldo en de moord op de makelaar blijven dus onopgelost. Structuur/Compositie van Verborgen gebreken: Het boek bestaat uit zeven genummerde delen, die ingedeeld zijn in verschillende, genummerde hoofdstukken. Ieder hoofdstuk wordt ingeleid door een paar regels uit Genesis I, het scheppingsverhaal. Ik las in een tijdschrift dat Dorrestein dit boek als omgekeerde schepping bedoeld had. De uitleg hierbij heb ik jammer genoeg niet onthouden. Het bijbelse scheppingsverhaal bestaat uit het verslag van de creatie van de wereld door God in zeven dagen. Verborgen gebreken bevat het verslag van zeven dagen in zeven hoofdstukken. Daarmee suggereert Renate Dorrestein dat ze haar eigen scheppingsverhaal schreef. In zekere zin is dat ook zo, want ze heeft haar eigen romanfiguren en een eigen romanwereld geschapen. Het laatste hoofdstuk heeft de meeste bladzijden en wordt ingeleid door het einde van het
scheppingsverhaal: ‘En God zag dat het goed was’. Het verhaal wordt grotendeels chronologisch verteld, maar er komen toch wel flashbacks in het verhaal voor, zowel van Agnes als van Chris. Agnes denkt vooral terug aan de mooie tijd met haar broers en met haar neefjes en nichtjes. Chris denkt soms terug aan wat Waldo met haar en Tommie deed. Tijdverloop van Verborgen gebreken: De verteltijd van het boek Verborgen gebreken is 224 bladzijden. De vertelde tijd is zeven dagen (vanaf het moment dat het gezin Jansen op vakantie gaat tot aan het moment dat Chris en Tommie weer met hun moeder herenigd worden). In het boek komen echter veel flashbacks voor, want zowel Agnes als Chris denken terug aan het verleden: Agnes denkt terug aan de mooie tijd die ze met haar broers, haar neefjes en haar nichtjes had en Chris denkt terug aan wat Waldo met haar en Tommie deed. Ik weet niet of je dit ook tot de verteltijd moet rekenen, maar als dat wel zo is, is de vertelde tijd ongeveer zestig jaar in plaats van zeven dagen. Plaats/Ruimte: Het verhaal speelt zich in het eerste hoofdstuk af bij het gezin Jansen: in een achterbuurt van een stad of dorp. Later in dit hoofdstuk speelt het zich af in het haventje waar Chris Waldo een duw geeft, waardoor hij verdrinkt en op de pont, waar Chris en Tommie in de auto van Agnes stappen. In het tweede hoofdstuk speelt het verhaal zich af in de auto van Agnes, bij en in Port na Bà en in het huis van de familie Flynt. Hoofdstuk drie tot en met zes spelen zich in en om Port na Bà af. Het zevende hoofdstuk speelt zich voor een deel af in Port na Bà, deels in een auto en deels in het hotel waar Sonja en Jaap verblijven. Verborgen gebreken speelt zich dus grotendeels af in en om het huis van Agnes: Port na Bà genaamd. Perspectief van Verborgen gebreken: Verborgen gebreken is geschreven met een wisselend perspectief: het is duidelijk auctoriaal, maar er zijn drie personen bij wie de point of view ligt: het meest bij Agnes, minder bij Chris en het minst bij Sonja. Aan het einde van het verhaal krijg je ook even een point of view vanuit Jaap. Thematiek van Verborgen gebreken: Familierelaties is een belangrijk thema in het boek. Vooral de relaties tussen Agnes en haar broer Robert (op wie Agnes waarschijnlijk verliefd is geweest) en de relatie tussen Chris en Tommie aan de ene kant en Waldo aan de andere kant. Hierbij gaat het dus om wat op het eerste gezicht een ‘gezonde broer-zus relatie’ lijkt, maar wat later een toch niet zo gezonde relatie blijkt te zijn. Het verkeerd interpreteren van situaties en de daaruit voortkomende misverstanden is ook een thema. Verder spelen schuldgevoel en ouderdom een rol. Mannen spelen een ondergeschikte rol (hier komt het feminisme van Dorrestein in terug). Het feminisme is ook een thema in het boek. Tommie is namelijk de enige mannelijke figuur die goed beschreven wordt en dat is een kind van vier jaar oud. Haar feminisme blijkt ook uit het eerste motto voor in het boek, een citaat van Virginia Woolf: ‘Dit is een onbelangrijk boek, want het gaat over de gevoelens van vrouwen in een huiskamer’. Aan het begin van ieder deel van het boek, bij elkaar zeven delen (dit zijn er expres zeven, want zeven is een heilig getal, God schiep namelijk in zeven dagen de aarde) staat een motto, dat ontleend is aan Genesis I, het scheppingsverhaal. Verborgen gebreken kent weinig afstand tussen de hoofdpersonen en de lezer. Omdat het geschreven is vanuit het oogpunt van de hoofdpersonen kan je je helemaal inleven in de personen Agnes en Chris. Het boek is ook wel realistisch, hoewel de moord op de man van het verhuurbedrijf wel overdreven is. Ook zit er veel spanning in het boek, doordat je niet weet wat er met Chris en Tommie gaat gebeuren. Als laatste zit er een beetje humor in, bijvoorbeeld het glazen oog van Agnes dat zij niet in heeft tegenover iemand van een verhuurbedrijf. De stroming waarin Verborgen gebreken is te plaatsen, is het modernisme. Ik vind Verborgen gebreken een erg goed boek, omdat het verhaal heel mooi verteld wordt. Je krijgt precies de gevoelens van de hoofdpersonen te weten en deze worden op een mooie manier beschreven. Ook vind ik het mooi dat eenzaamheid en kindermisbruik een centrale rol in het boek hebben, omdat dat problemen uit de werkelijkheid zijn. Het wisselende perspectief zorgt ervoor dat je net iets meer weet dan de hoofdpersonen en dat maakt het leuk om het boek te lezen. Het verrassende einde is ook een pluspunt van het boek. Doordat ik dit boek van Renate Dorrestein heb gelezen zal ik zeker nog meer boeken van haar gaan lezen.