Chris en Tommie herenigen weer met hun moeder, die dolgelukkig is. Ze gaan met zijn allen nog een keer langs Port na Bá, maar Agnes is er niet meer.

Het boek eindigt met het besluit om Waldo op te zoeken op Skye, onwetend dat hij dood is.

Personages

Christine Jansen is tien jaar oud. Ze woont bij haar moeder Sonja en Sonja’s nieuwe vriend Jaap, samen met haar broer Waldo en haar broertje Tommie. Christine wordt ’s nachts misbruikt door Waldo. Ze mag hierover niets vertellen en denkt dat het haar schuld is, Waldo praat dit haar aan. Ze is een stoer, tegendraads, vindingrijk meisje. Ze vlucht van haar moeder, samen met haar broertje Tommie. Ze komen bij Agnes terecht. Agnes noemt Christine Bazooka. Zelf wil Christine Chris genoemd worden, want dat klinkt stoerder.

Agnes Stam is zeventig jaar oud. Ze heeft vier oudere broers met wie ze jaren geleden een vakantiehuis op Mull heeft gekocht en verbouwd, Port na Bá. Elk jaar gingen ze er naartoe en toen haar broers kinderen en kleinkinderen kregen, gingen die ook mee. Nu zijn alle kinderen te oud en zijn haar broers dood, dus gaat Agnes alleen om het as van haar broer Robert uit te strooien. Vroeger was ze verliefd op Robert. Ze is nooit getrouwd of bemind geweest en voelt zich nu alleen.

Sonja Jansen is de moeder van Christine, Waldo en Tommie. Alle drie de kinderen zijn bij drie verschillende mannen verwekt en ze heeft nu een nieuwe, jongere vriend, genaamd Jaap. Sonja houdt het meest van Waldo en ze vindt Christine en Tommie maar vervelend. Sonja wil door haar kinderen Sonja genoemd worden en niet mama.

Tommie Jansen is vier jaar. Hij is het jongere broertje van Christine en kijkt enorm tegen haar op. Hij is nog niet zindelijk en hij kan ook nog niet zo goed praten. In de tijd dat hij bij Agnes is, leert hij goed praten. Om te verhullen dat Agnes de vermiste kinderen onder haar hoede neemt, wordt Tommie verkleed als meisje.

Waldo Jansen is zestien jaar. Hij zit midden in zijn pubertijd en hij misbruikt Christine ’s nachts. Hij wil graag alleen naar Skye tijdens de vakantie, maar dat vindt Sonja niet goed. Waldo overlijdt nadat hij door een duw van Christine met zijn hoofd op een rots valt.

Titelverklaring

De titel Verborgen gebreken slaat op een passage uit het boek waarin deze term expliciet wordt genoemd. In deze passage is Frank, een broer van Agnes, verdrietig en hij twijfelt aan zijn relatie. Hij blijft een aantal dagen bij Agnes slapen en wanneer zijn vrouw Mathilde hem weer op komt halen, is zij boos op Agnes. Deze escapade moest verzwegen worden en zou een plaats nemen bij andere familiegeheimen. Elke familie heeft tenslotte haar geheimen en haar verborgen gebreken.
De term verborgen gebreken kan ook slaan op de familie van Christine, al wordt dit niet expliciet genoemd. Binnen deze familie zijn er ook dingen die niet helemaal kloppen. Zoals Waldo die Chris misbruikt en niemand die hiervan mag weten. Ook houdt Sonja alleen van Waldo en vindt ze Christine en Tommie maar vervelend.

Structuur en perspectief

Het boek bestaat uit zeven hoofdstukken die elk weer kleinere hoofdstukken bevatten. De kleine hoofdstukken kun je zien als scènes binnen de grote hoofdstukken. De grote hoofdstukken beginnen met een citaat uit de Bijbel. Het eerste hoofdstuk gaat over de voorbereidingen van de vakantie van Chris’ familie en over de vakantie zelf. In hoofdstuk twee stappen de kinderen bij Agnes in de auto en ontmoeten ze elkaar. In hoofdstuk drie spelen de drie spelletjes en probeert Agnes erachter te komen wie de kinderen zijn en waarom ze van hun ouders zijn gevlucht. In hoofdstuk vier gaan Agnes, Christine en Tommie naar de stad, waar Agnes flauwvalt en erachter komt dat Christine en Tommie als vermist zijn opgegeven. In hoofdstuk vijf wil Agnes de kinderen beschermen. Tommie moet zich verkleden als meisje zodat ze niet herkend worden. Ook vertelt Agnes de kinderen dat Waldo op Skye is. In hoofdstuk zes komt een deurwaarder langs die komt kijken of Port na Bá gereed is voor verhuur. Elise, de schoonzus van Agnes, heeft het huis in de verhuur gezet. Agnes valt flauw en Chris denkt dat de deurwaarder Agnes aanvalt. Ze schiet op hem met het geweer dat Agnes onder haar bed had liggen. In hoofdstuk zeven ligt de deurwaarder op de grond en ligt Agnes binnen op de bank. Ze stuurt de kinderen naar hun moeder die heel gelukkig is om hen weer te zien.

Als lezer kijk je mee met Chris en met Agnes. Van beide personages weet je veel, meer dan wat andere personages van ze weten. Van Chris ken je haar grootste geheim: het misbruik door Waldo. Van Agnes ken je haar familiegeschiedenis, hoe verliefd ze was op Robert en hoe eenzaam ze nu is. Als lezer wissel je tussen Agnes en Chris. Het hele boek is in de hij/zij-vorm geschreven.

Voorbeeld Chris:
Soms had ze het gevoel dat er twee Waldo’s waren, een gevaarlijke en een aardige, een voor de nacht en een voor de dag. ‘Het is de leeftijd,’ zei haar moeder altijd op een toon die impliceerde dat ze geen kwaad woord over hem wilde horen, ‘hij heeft het moeilijk met zijn hormonen.’
Hier zie je dat Chris weet hoe Waldo is en wat hij doet. Sonja weet dat niet, zij denkt dat hij gewoon in de pubertijd is.

Voorbeeld Agnes:
Temidden van hen staat Agnes Stam aan de reling van de Caledonian MacBrayne-veerboot. Zij herinnert zich nog de tijd dat deze overtocht hoofdzakelijk werd gemaakt door natuurliefhebbers en andere toegewijde zonderlingen die je later op het eiland met samenzweerderige blik groetten als je elkaar tegenkwam: een handjevol vogelaars in knickerbockets op de kliffen, een enkel ouder echtpaar met rugzakken in canvas, in ganzepas vastberaden op weg naar de top van Ben More. Die dagen zijn voorbij.
Hier kijk je mee met Agnes en je leest haar herinnering, die ze niet vertelt aan iemand. Je gaat dus mee met haar gedachten.

Decor en tijd

Het verhaal begint in Nederland, bij de familie Jansen thuis. Hier wordt de benauwde situatie waarin Chris zich bevindt beschreven. Er wordt een beeld geschetst van hoe zij is.

Daarna gaat de familie op vakantie naar Schotland. Ze zijn op een camping en het is niet bepaald gezellig. In de tent probeert Waldo Chris te misbruiken. Ook op vakantie kan Chris dus niet ontsnappen aan haar situatie.

Ze gaan op weg naar Mull. Op de veerpont ontsnappen Chris en Tommie, ze stappen bij Agnes in de auto en gaan met haar naar Port na Bá. Port na Bá is Agnes’ huis op Mull. Het ligt aan het strand. Het regent veel en de lucht is grijs, dit gaat goed in lijn met de eenzaamheid van Agnes en het geheim van Chris.

De moeder van Chris en Tommie en haar vriend verblijven in een chique hotel op Mull. Hier mogen ze verblijven van de recherche omdat hun kinderen vermist zijn.

Het boek is voor het eerst uitgegeven in 1996. Het verhaal speelt zich ook rond die tijd af. Dat kun je zien aan de telefoons, er zijn vaste telefoons maar mobiele telefoons worden nog niet echt veel gebruikt. Dit heeft toegevoegde waarde voor het verhaal want wanneer er wel mobiele telefoons waren en Chris en Tommie hadden er een, dan waren ze veel gemakkelijker te vinden.

Bovendien was seksueel misbruik rond 1999 nog niet zo bespreekbaar. Tegenwoordig hebben we de MeToo-discussie, die was er toen nog niet. Wanneer er van seksueel misbruik sprake was, hield je dit vaak geheim. Dit zie je ook bij Chris, zij moet het geheim houden van haar broer, maar ze krijgt ook geen vragen ernaar. Agnes heeft wel gevraagd naar mishandeling door Chris’ ouders, maar niet naar seksueel misbruik.

Stijl

Renate Dorrestein schrijft een psychologisch drama in zo’n energieke, lichte stijl waardoor je door het verhaal heen vliegt, zegt Rob Schouten in zijn recensie voor Trouw. De gezinssituatie van Chris wordt beschreven alsof het bij ieder gezin zou kunnen gebeuren. Dit komt omdat Renate Dorrestein Sonja’s, Jaaps en Waldo’s karakter zo vlak mogelijk houdt.
Elk van de zeven hoofdstukken begint met een stuk uit het scheppingsverhaal uit de Bijbel. Het laatste hoofdstuk begint met ‘En God zag dat het goed was’. Dat betekent dat de mens en de wereld volmaakt waren. In Verborgen gebreken komen we er juist achter dat de mens niet volmaakt is, iedereen heeft zo zijn problemen. Hier zit dus enige ironie in, aldus Rob Schouten in Trouw.

Renate Dorrestein beschrijft situaties vrij specifiek. Na het lezen van het boek kun je je bijvoorbeeld een goed beeld vormen van de slaapkamer van Agnes. Je weet dat er een bed staat met een geweer eronder. Ook weet je dat er allerlei foto’s van Robert hangen. Deze situatiebeschrijvingen zijn echter niet te lang, ze maken het verhaal niet langdradig. Dat is het namelijk absoluut niet. Het is vrij luchtig geschreven waardoor het makkelijk doorleest.

https://www.trouw.nl/cultuur/volmaaktheid-behoort-niet-tot-de-schepping~aac4bf39/

Beoordeling Scholieren.com

De menselijke onvolmaaktheid maakte het boek voor mij erg mooi. Elk personage in het boek heeft herkenbare problemen. Agnes worstelt met haar eenzaamheid, Chris heeft een groot geheim waarvoor ze zich schaamt en Sonja heeft het moeilijk met rust vinden in haar gezin. De rol van Tommie vond ik een enorme toegevoegde waarde hebben. Een kind dat nog zo’n onbeschreven blad is, wordt enorm gevormd door zijn omgeving en in dit boek vooral door zijn zus. Hij volgt zijn zus bij alles en kijkt enorm tegen haar op. Hij vormt een contrast binnen het boek. De volwassenen hebben allerlei problemen waar ze constant mee bezig zijn, maar Tommie niet. Hoewel, binnen het gezin, waar Tommie vooral werd gezien als irritante kleuter, kon hij zich niet goed ontwikkelen. Maar na de paar dagen bij Agnes, waar hij met Chris zijn gang kon gaan, is zijn spreekvaardigheid enorm vooruit gegaan. Tommie heeft als personage dus een ontwikkeling doorgemaakt.

Quotes

P. 110: Franks escapade zou worden bijgezet bij de andere familiegeheimen, en daarmee uit. Elke familie heeft haar geheimen en verborgen gebreken.

P. 15: Ik ben een engel met een tweesnijdend zwaard, ik ben de Engel van de Gerechtigheid.

P. 29: Soms had ze het gevoel dat er twee Waldo’s waren, een gevaarlijke en een aardige, een voor de nacht en een voor de dag. ‘Het is de leeftijd,’ zei haar moeder altijd op een toon die impliceerde dat ze geen kwaad woord over hem wilde horen, ‘hij heeft het moeilijk met zijn hormonen.’

‘Pas op!’ schreeuwde Robert toen Justus eveneens omviel. En Agnes kraaide van plezier toen ze voelde hoe Robert haar uit de lucht greep, en toen ze samen omver rolden lachte ze nog steeds. Robert stortte, haar tegen zich aanklemmend, met zijn volle gewicht boven op haar, en met een gekraak alsof haar hele schedel werd versplinterd, boorde het handvat van Franks fietsstuur in haar oogkas.

Trivia

In de jaren tachtig zei Hella S. Haasse dat Dorresteins romans veel kenmerken vertonen van het genre ‘gothic novel’ ofwel ‘female gothic’. Dit genre is ontstaan in Engeland, toen veel vrouwen ontevreden waren over hun rol en plek in de maatschappij. Typisch gothische thema’s komen in haar romans voor, zoals verdrongen herinneringen en familiegeheimen. Ook spelen ze zich vaak af op geïsoleerde plaatsen, die voor een verstikkende atmosfeer kunnen zorgen.

In de jaren tachtig zei Hella S. Haasse dat Dorresteins romans veel kenmerken vertonen van het genre ‘gothic novel’ ofwel ‘female gothic’. Dit genre is ontstaan in Engeland, toen veel vrouwen ontevreden waren over hun rol en plek in de maatschappij. Typisch gothische thema’s komen in haar romans voor, zoals verdrongen herinneringen en familiegeheimen. Ook spelen ze zich vaak af op geïsoleerde plaatsen, die voor een verstikkende atmosfeer kunnen zorgen.

Recensies

Dat alles in de soep draait, dat er huisraad sneuvelt, een luchtbuks afgaat en er in elk geval mannelijke slachtoffers vallen, nemen we voor kennisgeving aan. Het verhaal is al veel eerder ingestort onder de ongerijmdheden, er is geen kalefateren aan. - https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/stom-oud-wijf-dat-de-gysbreght-niet-kent-fier-motto-sneuvelt-onder-ongerijmdheden-in-nieuwe-roman-van-dorrestein~bf3e34b6/

Geen zwaarmoedigheid, geen brede gebaren, geen loos pathos. Toch herbergt 'Verborgen gebreken' wel degelijk psychologisch drama. - https://www.trouw.nl/cultuur/volmaaktheid-behoort-niet-tot-de-schepping~aac4bf39/

Thema’s

Het eerste thema is familiegeheim. Hier slaat de titel op. Elke familie heeft zo zijn geheimen. De familie van Chris heeft als geheim dat Waldo Chris misbruikt en dat Sonja niet zo van Chris en Tommie houdt. De familie van Agnes heeft als geheim dat zij verliefd is geweest op Robert. In het boek werd als voorbeeld het verdriet van Agnes’ broer Frank genoemd. Frank is niet gelukkig in zijn relatie en bezwijkt hieronder, deze escapade moet geheim gehouden worden.

Het tweede thema is eenzaamheid en isolement. Agnes is heel eenzaam na de dood van haar broers. Ze gaat voor het eerst alleen naar Port na Bá, om het as van haar laatst overgebleven broer uit te strooien. Hier beseft ze dat ze nooit bemind en getrouwd is geweest. Vroeger nam ze de kleinkinderen van haar broers nog wel eens mee, maar die zijn nu veel te groot en willen dat niet meer. Bovendien heeft ze het idee dat ze door haar schoonzusters gezien wordt als gekke tante Agnes.

Het derde thema is incest en verkrachting. Dit gaat over het misbruik van Chris door Waldo. Chris moet dit geheim houden. Door dit misbruik en door haar moeder die haar niet gelooft en altijd maar Waldo’s kant kiest, loopt Chris samen met Tommie weg.

Motieven

Het eerste motief is escapisme. Dit betekent dat iemand wil ontsnappen uit de werkelijkheid of uit een andere situatie. Dit is het geval voor Chris. Ze wordt misbruikt voor haar broer en voelt zich niet op haar plek bij haar moeder. Wanneer de familie op vakantie gaat in Schotland, neemt Chris haar kleine broertje mee en lopen ze weg. Ze stappen bij Agnes in de auto. Bij Agnes voelt Chris zich wel veilig.

Het tweede motief zijn Agnes’ broers. Agnes heeft veel herinneringen aan haar broers die telkens terug komen. Met deze flashbacks wordt Agnes’ eenzaamheid geschetst.

Het derde motief is Agnes’ glazen oog. Tijdens een stoeipartij met haar broers is Agnes haar oog verloren. Dit oog is een van Agnes’ herinneringen aan haar broers. Het oog heeft ook een negatieve zijde. Wanneer de fuchsiaman langs komt om naar Port na Bá te kijken, heeft Agnes haar oog niet in, ze is hem kwijt, dus denkt de fuchsiaman vast dat ze gek is geworden. Ook versterkt het glazen oog het beeld dat haar schoonzusters van Agnes hebben, namelijk dat ze gekke tante Agnes is.