Het boek Spijkerschrift werd alom geprezen. Dat is de voornaamste reden dat ik dit boek heb gekozen. Enthousiaste reacties van mijn zus en moeder, goede recensies en het kreeg ook een plaatsje in de top 10 bij Bruna en in de bibliotheek. Dus vol verwachtingen begon ik aan het boek. En, wat eigenlijk gebeurd bij elk boek dat zo geweldig aangeraden wordt, viel het me in het begin nogal tegen. Een mooi boek, daar niet van, maar ook weer niet zo bijzonder als iedereen maar voortdurend had geroepen. Maar toen ik het boek even naast me neer wilde leggen merkte ik dat ik daar toch wel moeite mee had….. Een goed boek dus, die veel van zijn verwachtingen waar maakt. Een korte samenvatting: Aga Akbar is een man die doofstom geboren wordt. Zijn oom leert hem echter schrijven, een soort spijkerschrift dat alleen Aga Akbar begrijpt. Ook leert hij een soort gebarentaal. Aga trouwt na vele problemen met Tine. Zij krijgt een aantal kinderen: Ismaiel is de oudste, een jongen. Ismaiel wordt eigenlijk de mond, verstand en oren van Aga. Zij begrijpen elkaar volkomen. Als Ismaiel echter gaat studeren in Teheran (het verhaal speelt zich af in Iran) raakt hij betrokken bij een uiterst linkse guerrillagroep. Hij belandt in gevaarlijke situaties en moet uiteindelijk het land ontvluchten. Goudklokje, het zusje van Ismaiel, wordt een aantal maanden later gearresteerd. Aga Akbar heeft zijn zoon geholpen met het smokkelen van papieren en dergelijke, maar zonder het besef van wat hij aan het doen was. Als Goudklokje uit de gevangenis ontsnapt, trek Aga Akbar haar achterna, de bergen in. Zijn lijk wordt dezelfde avond gevonden in een grot in de bergen. Ismaiel leeft nu in Nederland, waar de schaduw van zijn vader hem blijft achtervolgen. En Ismaiel schrijft het verhaal van zijn vader, de doofstomme Aga Akbar, en tegelijkertijd zijn eigen levensverhaal.
Analyse Het boek bevat verschillende abstracte motieven. Liefde, schuld en angst. Aga Akbar leeft in een verdurende angst voor zijn familie. Al vanaf de dag dat zijn kinderen geboren worden. Eerst is hij bang dat ze ook doof zullen zijn, dan dat ze gearresteerd zullen worden en later dat ze dood zullen gaan. Die angst blijft in het boek terugkomen. Schuld. Aga Akbar voelt zich schuldig omdat hij het gevoel heeft dat hij niet goed voor zijn familie kan zorgen. Ismaiel voelt zich later schuldig omdat hij voor zijn gevoel zijn vader in de steek heeft gelaten. De bijzondere relatie die zich tussen vader en zoon ontwikkeld blijft het hele boek doorspelen. Wat Aga Akbar doet is verbonden met wat Ismaiel doet. In dit boek zijn er twee hoofdpersonen: Ismaiel en Aga Akbar. Zij zijn beiden karakters. Ze maken beide een ontwikkeling door en in feite dezelfde: dat ze steeds meer naar elkaar groeien en elkaar uiteindelijk los moeten laten. Je komt vooral veel te weten over de gedachten van Ismaiel, omdat hij het verhaal verteld en dus niet altijd voor Aga kan denken. Bijpersonen zijn Goudklokje, Tine en Aga’s oom Kazem Gan. De personen zijn allemaal familie van elkaar. Tussen deze personen zijn de relaties vriendschappelijk, maar de band tussen Tine en Aga is vrij koel. Het is meer een ‘verstandshuwelijk’ dan een hartstochtelijke liefde. Aga Akbar kan zich natuurlijk alleen maar verstaanbaar maken door gebarentaal. Doordat hij mensen vaak niet begrijpt heeft hij er geen besef van wat goed en slecht is. Aga luistert eigenlijk voornamelijk naar Ismaiel, en die omringt zich dus met mensen van de linkse beweging, waardoor er veel problemen ontstaan. Omdat het een levensbeschrijving is, worden de personages steeds ouder. Aga Akbar sterft aan het eind, maar Ismaiel blijft leven. Hij is dan al getrouwd en al een tijd in Nederland. Aga was toen hij jong was sterk en knap om te zien, Ismaiel daarentegen juist vrij tenger. Aga Akbar wordt in het boek op een gegeven moment ziek en takelt duidelijk af. Ismaiel is een nogal gevoelig persoon. Hij trekt zich veel aan en geeft zichzelf vaak de schuld van gebeurde zaken. Aga Akbar is natuurlijk een uitzonderlijk figuur; hij is doofstom maar speelt het wel klaar een gezin te hebben en zijn kinderen te helpen bij een revolutie. Maar ook het feit dat hij totaal geen besef heeft van de wereld om hem heen en de simpele wijze waarop hij de wereld ziet maakt hem tot een zeer sterk en emotioneel figuur. Ismaiel maakt zich vooral veel zorgen over het welzijn van zijn familie. Ook zit hij met een enorm schudgevoel omdat hij zijn vader in zijn politieke acties heeft betrokken zonder dat die wist wat er precies aan de hand was. Toen hij werkte voor de partij zette hij zijn gevoelens aan de kant voor een vrij land. Nu hij is gevlucht en al zijn dromen in feite ineen zijn gestort beseft hij pas wat hij heeft aangericht. Aga Akbar wil graag dat zijn familie gelukkig is. Hij begrijpt lang niet altijd alles van wat er om hem heen gebeurd, maar hij heeft wel dezelfde behoefte als Ismaiel: vrij zijn. Perspectief Het boek wordt geschreven vanuit het ik-perspectief. Ismaiel vertelt het verhaal. Als Ismaiel echter ver naar het verleden teruggaat, verandert dit in een hij/zij perspectief. Ruimte Het verhaal speelt zich voor het ene deel af in Iran en voor het andere deel in Nederland. In Iran wordt het landschap vooral beschreven als ruim. De bergen zijn belangrijk en het is er meestal warm. Dit maakt de inspanningen van de personen vaak zwaarder. Als Aga Akbar in militaire dienst moet sneeuwt het buiten. In Nederland is het voornamelijk slecht weer, vooral als Ismaiel bezig is met schrijven, of achtervolgd wordt door zijn verleden. Het geeft iets extra’s mee aan de stemming van Ismaiel: alles ziet er nogal triest uit. Door deze twee zeer verschillende omgevingen ontstaat er een groot contrast tussen Ismaiels oude leven en zijn nieuwe leven. Stijl De schrijver gebruikt opvallend korte zinnen. Hij houdt het hele taalgebruik eenvoudig. Dat is ook de bedoeling van de schrijver: hij wil niet mooi schrijven vanwege de leugens die dan vaak het verhaal binnenkomen. De hele opzet is simpel en eenvoudig, waardoor dit verhaal heel ‘waar’ wordt. Thema Het thema van het boek is: ontwikkeling van vader en zoon. Het boek is een roman, maar het grondmotief is vrij duidelijk in dit boek. Tijd Het verhaal is bijna een grote flash-back. Je maakt telkens tijdsprongen van het heden naar het verleden. Er is ook sprake van tijdverdichting, want de kinderjaren van Aga Akbar worden bijna niet behandeld. De vertelde tijd in het boek is vele jaren, want je maakt het hele leven van Aga mee en daarna nog een gedeelte van Ismaiel. De verteltijd is 377 pagina’s.
Titelverklaring Spijkerschrift slaat op het schrift dat Aga Akbar ontwikkelt. Hij leert dit van zijn oom, omdat die merkt dat Aga Akbar ideeën in zijn hoofd heeft zitten die hem kwellen en die hij anders niet kwijt kan. Al zijn gevoelens en zijn levensverhaal staan op dit schrift. Dit schrift vertaalt Ismaiel ook gedeeltelijk, voor zover hij iets kan opmaken uit de geheimzinnige tekens. De Auteur Pseudoniem van: Hossein Sadgadi Ghaemuraghami Frahani
Geboren: 1954
Debuut: De adelaars (1993, verhalen) Genres: Roman, kort verhaal, column
Kader is geboren in Iran in 1954. Hij studeerde natuurkunde aan de universiteit in Teheran. Later werkte hij als directeur van een emballagefabriek en was hij tegelijk op het literaire front actief. Hij moest in 1958 zijn land ontvluchtten, nadat de overheid had ontdekt dat hij betrokken was bij de oppositie. Hij kwam als politiek vluchteling naar Nederland. Kader Abdolah heeft altijd schrijver willen worden. Zijn betovergrootvader was omstreeks 1870 niet alleen premier van Perzië, maar ook nog een begenadigd dichter. Nadat hij door aanhangers van de sjah was gedood, was de status van de familie in de loop van de jaren steeds verder achteruitgegaan. Iedereen in Kaders familie wilde schrijver worden, inclusief hemzelf. Kader heeft het pseudoniem gekozen omdat, volgens zijn zeggen: ‘…maar de schaduw van mijn overgrootvader was te zwaar voor mijn schouders. Daarom heb ik later als schrijver een pseudoniem gekozen, Kader Abdolah, de naam van een kameraad die in het verzet is gesneuveld. Dat was ook nodig voor mijn eigen veiligheid.' Vanaf zijn tiende heeft Kader een dagboek bijgehouden. Zijn boek: de adelaar won een gouden ezelsoor als het best verkochte debuut van 1993en de in 1995 verschenen verhalenbundel De meisjes en de partizanen drong zowel bij de AKO Literatuur Prijs als bij de Libris Literatuur Prijs door tot de longlist. En bij de laatstgenoemde prijs ging het daarbij om niet meer dan 19 boeken die waren geselecteerd uit een totaal van 170 inzendingen. Het boek Spijkerschrift bevalt veel autobiografische elementen. Abdolahs vader was ook een doofstomme tapijtknoper (hij is inmiddels overleden) die onleesbare krabbels maakte in een opschrijfboekje. Abdolah is net als Ismaiel naar Nederland gevlucht omdat hij aan de oppositie meewerkte in zijn land. Eindoordeel en evaluatie Ik vond het boek Spijkerschrift zeer aangrijpend. Ten eerste natuurlijk door het verhaal; de mensen die onderdrukt worden en dan een man die onbewust meehelpt aan de oppositie. Maar vooral de schrijfstijl van Kader Abdolah spreekt me erg aan. Hij houdt het eenvoudig, niet bombastisch of pompeus, en dit maakt het boek heel echt. Eenvoudige waarheid, zo zou ik het boek omschrijven. Al moet ik zeggen dat juist dit in het begin nogal wennen is. Ik persoonlijk heb het idee dat het boek bijna volkomen autobiografisch is, dus het verhaal is praktisch ‘echt gebeurd’. Het verhaal was makkelijk om te lezen, zelfs al zaten er veel tijdsprongen in. Deze werden namelijk duidelijk aangegeven door een witregel en begon bijvoorbeeld met: ‘nu zit ik hier in Amsterdam…’ Het eind is gesloten, en hoewel het aan de ene kant triest eindigt is het ook poëtisch. Je houdt er geen naar gevoel van over. De laatste paar zinnen vond ik erg mooi: ‘… Op een dag zal Goudklokje wakker worden. Met een zilveren munt in haar handpalm zal ze de grot verlaten. En als ze in de stad aankomt, zal ze merken dat alles verandert is.’ Dit houdt verband met een verhaal dat Ismaiel aan het begin van het boek heeft verteld. De schrijver reciteert overigens vrij veel verhalen en gedichten in zijn boek. Dialogen en beschrijvingen wisselden elkaar af en dat was erg prettig om te lezen. Ik heb nog geen andere boeken van Kader Abdolah gelezen, maar zijn eenvoudige stijl bevalt me goed. Ik ben zeker van plan om nog meer boeken van hem te gaan lezen.