Motivatie voor mijn boekkeuze Toen er werd verteld dat we een middeleeuws boek moesten gaan lezen, werden er verschillende titels genoemd. Er werden boeken uit de zestiende/zeventiende eeuw en boeken uit de achttiende eeuw genoemd. Ik wilde het liefste een boek uit de achttiende eeuw gaan lezen, omdat het mij makkelijker leek dan een boek uit de zestiende of zeventiende eeuw. Ik heb voor het boek ‘Historie van Mejuffrouw SARA BURGERHART’ gekozen, omdat het mij het meeste aansprak. In het informatieboek van Laagland stond een stukje over de schrijfsters en het boek en het leek me best mooi. Ik verwachtte dat het taalgebruik in het boek heel moeilijk zou zijn, omdat het niet was hertaald, maar dat viel best mee. Verder leek het boek me best leuk en die verwachting kwam ook uit. Samenvatting Sara Burgerhart is een meisje van ongeveer twintig jaar. Haar ouders zijn overleden en nu staat ze onder de voogdij van haar tante Zuzanna Hofland en een goede vriend van haar vader, Abraham Blankaart. Sara woont bij haar tante, maar ze heeft het daar niet fijn. Abraham Blankaart zit voor zaken in Parijs en schrijft regelmatig brieven met haar. Sara’s tante geeft niets om haar en wil haar alleen maar pesten. Sara krijgt amper genoeg te eten bij haar tante en , ze mag niet op haar klavier spelen en ze moet in oude kleren rondlopen. Op een dag loopt Sara bij haar tante weg en gaat zij bij de weduwe Sophia Willis- van Zon en haar dochter Anna en zoon Willem wonen. Maar de weduwe is niet blij met de komst van Sara, want haar zoon is verliefd op Sara en zij vindt dat Sara en Willem niet bij elkaar passen. Uiteindelijk komt Sara in een pension terecht bij de weduwe Spilgoed- Buigzaam. Sara woont daar samen met haar jeugdvriendin Letje Brunier en Cornelia Hartog en Lotje Rien-du-Tout. Abraham Blankaart geeft Sara via zijn boekhouder duizend gulden om spullen te kopen die zij nodig heeft. Zuzanna Hofland schrijft een brief naar Abraham Blankaart waarin zij eist dat ze het jaargeld voor Sara (zevenhonderd gulden) blijft krijgen totdat Sara vijfentwintig is of trouwt. Maar Abraham schrijft Zuzanna Hofland een brief waarin hij haar de les leest en zegt dat zij het geld voor Sara niet zal krijgen. Willem Willis en Jacob Brunier (de broer van Letje) hebben Sara verteld dat zij van haar houden, maar Sara heeft ze beiden afgewezen. De weduwe Spilgoed- Buigzaam heeft Abraham Blankaart geschreven dat Hendrik Edeling verliefd op Sara is en ze vraagt aan Abraham of ze een verkering mag toestaan. Hendrik schrijft zelf ook nog een brief naar Abraham Blankaart met de vraag of hij naar Sara mag vrijen. Het maakt Abraham Blankaart niets uit met wie Sara trouwt, als het maar een jongen is die haar gelukkig kan maken. Hendrik vertelt aan zijn vader dat hij verliefd is op Sara. Jan Edeling (Hendriks vader) weigert om toestemming te geven voor het huwelijk, omdat Sara gereformeerd is en Hendrik luthers. Hendrik doet Sara een aanzoek, maar Sara zegt dat ze slechts vrienden met hem wil zijn. Ondertussen gaat Sara, tegen de zin van de weduwe Spilgoed, vaak uit met een zekere heer R.. Cornelia Hartog schrijft een anonieme brief naar Abraham Blankaart, waarin zij Sara beschuldigt van slecht gedrag. De heer R. had slechte bedoelingen met Sara, hij schaakt haar, maar gelukkig komt ze ongedeerd uit zijn handen. Hierna is Sara ziek geworden. Ook beseft Sara dat ze wel van Hendrik houdt. Als ze nauwelijks beter is, komt Abraham Blankaart terug uit Parijs en komt tot de ontdekking dat de beschuldigingen van Cornelia Hartog vals zijn. Abraham Blankaart gaat met de vader van Hendrik praten en weet hem te overtuigen dat een huwelijk tussen twee mensen die van elkaar houden, maar van twee verschillende geloven zijn, heel goed mogelijk is. Jan Edeling ziet in dat zijn houding fout was en hij gaat zijn leven beteren. Hij zal niet meer zo bazig zijn tegenover zijn kinderen en altijd zijn zin door willen drijven. Sara en Hendrik trouwen en krijgen een baby. Abraham Blankaart heeft ook nog Willem Willis en Letje Brunier aan elkaar gekoppeld en de weduwen Willis en Buigzaam wonen nu samen op het buiten ‘Buitenrust’. Abraham Blankaart zorgt ervoor dat iedereen het goed heeft, jong en oud, hij kan het niet laten om andere mensen met zijn geld te helpen.
Titelbeschrijving B. Wolf en A. Deken, Historie van Mejuffrouw SARA BURGERHART, 1782 Een eerste persoonlijke reactie Ik vond het een interessant, ontroerend en origineel boek. Ik vond het boek interessant, omdat ik nog nooit een boek uit die tijd had gelezen en omdat ik het best leuk vind om te ontdekken hoe de mensen in die tijd dachten. Verder vond ik het ontroerend, omdat Abraham Blankaart er voor wilde zorgen dat iedereen het goed had en dat aan het einde ook bijna iedereen gelukkig was. Ook vond ik het origineel, omdat ik nog nooit een briefroman heb gelezen. Tijdens het lezen van de brieven ontdek je als lezer de eigenschappen van de hoofdpersonen en kom je te weten wat er is gebeurd voordat de brief geschreven werd. Er zitten voortdurend een soort terugwijzingen in de brieven naar de voorgaande brieven. De uitgewerkte persoonlijke reactie Onderwerp Het onderwerp is de opvoeding van de wees Sara Burgerhart. Ik vind het wel een boeiend onderwerp, want zo kom ik te weten hoe de mensen daar in de achttiende eeuw over dachten. Het onderwerp ligt niet in mijn belevingswereld, want ik denk nooit na over hoe jongedames in de achttiende eeuw verder opgevoed, ik vind geschiedenis niet zo heel erg interessant. Door het boek ben ik wel een beetje na gaan denken hoe het was om in de achttiende eeuw te leven. Voor een vrouw lijkt het mij heel erg moeilijk om in die tijd te leven, omdat mannen toch nog altijd belangrijker waren. In het boek wordt een duidelijke visie op het onderwerp gegeven. De visie is dat jongedames in die tijd zich goed moeten gedragen, er wordt duidelijk gemaakt wat goed en slecht is. Ik ben het wel met deze visie eens, want in die tijd was het heel belangrijk dat een meisje zich goed gedroeg, als ze dat niet deed kon ze een goed huwelijk wel vergeten. De gebeurtenissen Het weglopen van Sara van haar tante vind ik een belangrijke gebeurtenis, net zoals het toestemming krijgen van Jan Edeling voor het huwelijk. Dat Sara wegloopt van haar tante vind ik een hele dappere stap van haar, omdat ze toch eigenlijk een beetje alleen in de wereld is, en toch durft ze het aan om weg te gaan. De toestemming van Jan Edeling voor het huwelijk tussen Hendrik en Sara vind ik ook belangrijk, ik had nooit gedacht dat het nog zou gebeuren, maar Abraham Blankaart praat hem gelukkig om en laat Jan Edeling inzien dat hij verkeerd bezig is geweest. Ik vind dat die gebeurtenissen goed beschreven worden, er wordt uitgebreid verteld wat er is gebeurd. Bij de meeste andere gebeurtenissen krijg ik het idee dat ze even tussen neus en lippen door worden verteld. De gedachten en gevoelens van de personages spelen een belangrijkere rol dan de gebeurtenissen. Zoals hierboven al staat vind ik dat de gebeurtenissen niet echt duidelijk worden verteld. De gedachten over wat goed en slecht is, zijn veel belangrijker. Doordat de gedachten en gevoelens zo belangrijk zijn, lijkt het alsof er niet zo veel gebeurd en daardoor wordt het boek wel een beetje saai. Ik vind dat de gebeurtenissen logisch uit elkaar voortvloeien, er gebeuren niet veel onverwachte dingen, en daardoor is het boek meestal goed te begrijpen. De gebeurtenis die het meeste indruk op mij maakte, was dat Abraham Blankaart Jan Edeling ompraatte. Abraham gaf zo’n goede argumenten voor het huwelijk van Sara en Hendrik, dat Jan Edeling in ging zien dat zijn gedachten niet goed waren en dat twee mensen van een verschillend geloof best met elkaar konden trouwen. Ook zag Jan Edeling in dat hij zich niet goed gedroeg, (hij wilde altijd de baas zijn) en hij beloofde om zijn gedrag te gaan verbeteren. Personages Ik vind dat de karaktereigenschappen van Sara wel goed worden beschreven, maar toch leerde ik haar niet goed kennen. Ik had steeds het gevoel dat ik een beetje op een afstand van Sara stond, hoewel ik de wereld soms vanuit haar ogen bekeek. Ik vind het belangrijk bij een boek dat ik de hoofdpersoon goed leer kennen, want dan kan ik me beter in het verhaal inleven. Doordat ik Sara niet zo goed leerde kennen, kon ik me iets minder goed in het verhaal inleven en dat vond ik wel jammer. Sara, Abraham Blankaart en Hendrik Edeling vind ik sympathieke personages. Ze hebben het beste met de andere mensen voor en willen niemand kwetsen en dat maakt ze sympathiek. Jan Edeling, Zuzanna Hofland en Cornelia Hartog vind ik onsympathiek. Vooral Cornelia Hartog vind ik niet aardig, omdat ze zo’n kwade dingen over Sara heeft geschreven die helemaal niet waar zijn. Jan Edeling vond ik in het begin helemaal niet aardig, omdat hij zo onaardig deed tegen Hendrik en het huwelijk niet toestond. Gelukkig gaf hij later toch toestemming voor het huwelijk en beloofde hij niet meer zo bazig te zijn en daardoor vond ik hem aan het einde van het verhaal wel sympathiek. Zuzanna Hofland vind ik onsympathiek, omdat ze helemaal niets om Sara geeft en haar niet goed heeft behandeld. Ik weet niet of ik in dezelfde situatie net zo zou reageren als Sara, omdat ik niet weet hoe het is om in die tijd te leven. Maar ik denk dat ik niet zo veel moed zou hebben gehad om weg te lopen, want ik ben niet zo dapper. Ik vind het boek soms wel een beetje voorspelbaar, sommige gebeurtenissen voelde ik al aankomen. Dat vond ik wel jammer, want daardoor was het boek minder spannend en ik houd wel van een beetje spanning.
Bouw Het verhaal is niet echt ingewikkeld van opbouw, want de brieven maken het heel overzichtelijk en duidelijk. Ik vind het verhaal niet echt spannend, want het boek is een beetje voorspelbaar en er was niet echt iets om over in spanning te zitten. Het hele verhaal is eigenlijk een grote terugblik, want in elke brief wordt gereageerd op een voorgaande brief of wordt er verteld wat er van tevoren is gebeurd. Ik vond dat niet echt prettig, want daardoor kreeg ik het idee dat alles steeds een beetje herhaald werd en dat is een beetje saai. Ik vind niet dat de opbouw van de tekst echt bij het onderwerp past, want door de brieven wordt het een beetje saai. Omdat het boek voor jonge meisjes was bedoeld, had het boek betere een andere opbouw kunnen hebben, waarin de gebeurtenissen beter worden beschreven. Dat had het waarschijnlijk een stuk leuker gemaakt. De gebeurtenissen worden door de ogen van verschillende personages gezien, door de ogen van elke briefschrijver. Er is dus sprake van een wisselend ik-perspectief. Ik vind het leuk dat je de gebeurtenissen steeds door de ogen van een ander persoon ziet, maar ik vind de brieven wel een beetje saai. Aan het slot bleef ik niet met veel vragen zitten. Bijna iedereen is dan gelukkig getrouwd en heeft een goed leven, dankzij Abraham Blankaart. Taalgebruik In het begin vond ik het taalgebruik erg moeilijk, maar dat kwam omdat ik nog een beetje moest wennen aan het achttiende-eeuws taalgebruik. Toen ik eenmaal een beetje in het verhaal zat, vond ik het taalgebruik niet zo heel erg moeilijk meer. De verhouding tussen beschrijvingen en dialoog vind ik niet goed. Ik vind dat er veel te veel beschrijvingen in het boek zijn en er komt eigenlijk maar één dialoog in voor. Brieven zijn natuurlijk ook een vorm van communicatie, maar het is een indirecte vorm. Ik denk dat meer directe communicatie het boek wat levendiger had gemaakt. Soms leverde de tekst wel wat problemen op door het taalgebruik. Er wordt best vaak naar de bijbel verwezen en aangezien ik de bijbel niet ken, wist ik niet wat daarmee bedoeld werd. Sommige woorden snapte ik niet en die waren niet vertaald, maar meestal waren dat niet zo’n belangrijke woorden, dus dat leverde verder geen problemen op. Het taalgebruik past bij de personages en het onderwerp. De personages waren van goede komaf en dus werd er soms een beetje deftige taal gebruikt. Ik denk dat het taalgebruik ook wel in die tijd paste. De relatie met de politieke achtergronden In het boek wordt helemaal niets verteld over de politiek. Omdat het boek in 1782 is geschreven, had ik verwacht dat er wel iets over de Franse Revolutie en over de democratische patriotten zou worden verteld, maar dat was niet het geval. Dat Abraham Blankaart voor zijn werk in Parijs zit, kan wel met de politiek te maken hebben. Het was in die tijd natuurlijk heel iets als je voor je werk in Parijs zat, dat betekende dat je toch wel een hoge functie had. Dat zou dus een verwijzing kunnen zijn naar de politiek. De relatie met de sociaal-economische achtergronden In het boek is wel sprake van een standenmaatschappij. Sara behoort tot een best hoge stand, ze is een rijk meisje van goede komaf. Abraham Blankaart ziet haar dan ook het liefste met een jongen trouwen die ook van goede komaf is en genoeg geld heeft. Ook is er in het boek sprake van de stedelijke gedragscode. Sara moet zich goed gedragen, zoals een meisje van goede komaf dat hoort te doen. Verder is er ook duidelijk sprake van jongeren als publieks-groep. Betje Wolf en Aagje Deken schreven het boek voor meisjes van Sara’s leeftijd, zodat zij konden zien hoe zij zich moesten gedragen. De relatie met de culturele achtergronden In het boek is er sprake van een relatie met het humanisme, de maatschappelijke taak van de schrijfsters, lering en vermaak, het rationalisme en de Verlichting. Humanisten pleitten ervoor rekening te houden met de menselijke waardigheid en verdraagzaamheid, ook op godsdienstig terrein. Abraham Blankaart liet in het boek duidelijk merken dat hij vond dat er verdraag-zaamheid moest zijn op godsdienstig terrein. Hij respecteerde het dat Jan Edeling niet gereformeerd was, maar luthers en vond dat iedereen zelf moesten weten wat hij geloofde. Hij probeerde Jan Edeling wel over te halen het huwelijk tussen Sara en Hendrik toe te staan, ook al waren ze van verschillend geloof. Abraham dacht dat het huwelijk wel zou slagen, als ze elkaars geloof maar zouden respecteren. De maatschappelijke taak van de schrijfsters komt heel duidelijk in het boek voor. De schrijfsters willen beleren en wijze lessen geven, ze willen de jongedames van Nederland laten zien hoe zij zich moeten gedragen. Hieruit volgt dan ook meteen het verband met lering en vermaak. De schrijfsters wilden hun publiek een wijze les leren en tegelijkertijd wilden ze hen vermaken met een aardig verhaaltje over een meisje van hun eigen leeftijd. Verder is er nog het rationalisme. Uit het boek blijkt dat Abraham Blankaart een voorstander is van het rationalisme. Hij vindt dat iedereen goed na moet denken over wat hij doet. Met zijn rationalisme laat hij Jan Edeling ook inzien dat Sara en Hendrik best met elkaar kunnen trouwen. Als laatste is er nog de relatie met de Verlichting. De Verlichting hield verband met het rationalisme en zoals hierboven is vermeld, komt dat in het boek voor. Een kenmerk van de Verlichting is dat men pleitte voor tolerantie, redelijkheid en vrijheid. Abraham Blankaart is een voorstander van tolerantie op het gebied van godsdienst, hij vindt dat een lutherse jongen best met een gereformeerd meisje kan trouwen. Dat laat ook meteen de redelijkheid en de vrijheid zien. Hij vindt dat de mensen vrij zijn om te kiezen met wie ze trouwen, ongeacht hun geloof, en dat men in moet zien dat twee mensen van een verschillend geloof met elkaar kunnen trouwen. Men moest redelijk zijn en niet vast blijven houden aan hun eigen wil dat mensen alleen met iemand van hun eigen geloof mogen trouwen. Verder had Abraham Blankaart er ook vertrouwen in dat Sara niet zou trouwen met een lichtmis, (een losbol) maar met een verstandige jongen. Hij vertrouwde er op dat Sara haar verstand goed zou gebruiken en dat is ook een kenmerk van de Verlichting.
De relatie met literaire stromingen en genres Het boek behoort tot de opvoedkundige zedenromans en is in briefvorm geschreven. Het gaat in het boek niet zozeer om de gebeurtenissen, maar om de karakters van de personages. De zedenroman had een maatschappelijke taak, het maakte duidelijk wat goed en slecht gedrag was en hoe de jongedames van die tijd zich moesten gedragen. Functie van de tekst voor het oorspronkelijke publiek Het boek moest aantonen wat goed en slecht gedrag was. De schrijfsters wilden de lezeressen in laten zien hoe zij zich moesten gedragen. Het boek was bedoeld voor ongehuwde meisjes van goede komaf, net zoals Sara. Deze meisjes konden zich met Sara identificeren en leren hoe zij zich moesten gedragen.