Sara Burgerhart
B. Wolff en A. Dekens
1782 Samenvatting Sara Burgerhart is enig kind en wees. Na de dood van haar ouders heeft Abraham Blankaart de voogdij gekregen, een vrijgezelle oude man. Deze reist echter graag en zit in momenteel in Frankrijk. Daarom woont Sara bij haar tante Suzanne Hofland. Dit is een sekreet van de bovenste plank, die alleen maar uit is op het geld van Sara dat zij als toeziend voogd zal krijgen. Ze laat Sara in pauper kleding lopen en slecht voedsel eten. Ook mag Saartje niet zoveel muziek maken als ze zou willen en moet ze streng volgens de bijbel leven. Sara pikt het niet langer en vlucht weg. Ze gaat bij weduwe Spilgoed wonen die ze tevens als vriendin beschouwt. Met alle mensen in het huis raakt Sara goed bevriend. Eindelijk heeft ze de vrijheid om te doen wat ze wil en de jongemannen dienen zich aan. Voor Sara is dit leven helemaal nieuw en elke uitnodiging neemt ze aan. Ondertussen houdt ze haar voogd en haar vriendinnen op de hoogt van haar ondernemingen. Ze wil nog niet trouwen ook al willen al die mannen haar. Ze kan ook eigenlijk niet kiezen, want ze zijn allemaal leuk voor uitstapjes. Hendrik Edeling is de meest serieuze vrijer, hij verklaard zijn op rechte liefde aan Saartje. Maar Sara is meer geïnteresseerd in de charmante R. hij neem haar overal mee naar toe. Wat zij niet weet is dat hij alleen uit is op de liefdesdaad, zo naïef is ze nog. Edeling schuift ze af, ze zegt hem alleen zijn vriendschap te willen. Ondertussen is Blankaart bezig in Frankrijk met de vader van Edeling over te halen om het huwelijk toe te staan. Deze is namelijk tegen, omdat Sara gereformeerd is en Hendrik is Luthers. Op een gegeven moment zegt de lieve weduwe tegen Sara, dat ze met zichzelf te koop loopt door al haar uitstapjes met verschillende mannen. Sara schrikt ontzettend en belooft de weduwe voortaan alles te doen wat deze zegt. Nog een laatste keer spreekt ze met R. af. Deze afspraak stond al en ze kon hem echt niet afzeggen want dat zou onbeleefd zijn. Helaas wordt dit een drama. R. ontvoert Sara min of meer naar zijn landhuis. Hier probeert hij haar aan te randen. Sara kan echter ontsnappen doordat de dochter van de tuinman haar uit het huis smokkelt. Helemaal overstuur komt ze thuis, waar haar ‘familie’ haar opvangt. Ze is nog dagen ziek en overstuur. De heer Edeling komt haar bezoeken en is zeer bezorgd. Door alle gebeurtenissen beseft Sara dat ze liefde voelt voor Hendrik. Ondertussen is Abraham Blankaart erin geslaagd de vader van Hendrik over te halen het huwelijk goed te keuren. En zo gebeurt het dat Sara en Hendrik trouwen en heel gelukkig zijn met elkaar. Om het geluk te bezegelen krijgen ze ook nog een zoontje, die ze Jan noemen. In de narede trouwen er nog meer vriendinnen van Sara. Anna Willis trouwt met ds. Smit, Aletta Brunier trouwt met Willem Willis en Adriana Nijverhart met Cornelis Edeling. De anderen vergaat het minder goed. Tante Hofland wordt beroofd door broeder Benjamin en Cornelia Slimpslamp, wat leidt tot een sentimenteel excuus van tante aan Sara, en Cornelia Hartog gaat samenwonen met freule Van Kwastama. Beoordeling: Ik vond het een ellendig boek. Het enige wat ik er een beetje leuk aan vond was dat het eens wat anders geschreven was (in briefvorm) maar dat begon op een gegeven moment ook te vervelen omdat je veel dubbel las. Ook dat oud Nederlands vond ik maar moeilijk. Het is wel even leuk maar niet een heel boek want je moet je erg concentreren om het goed te kunnen lezen en snappen. Wat toch ook nog wel een beetje leuk was, was dat je kon zien hoe men in die tijd tegen bepaalde dingen aan keek maar dat had ik me ook zonder dit boek te lezen wel kunnen bedenken. In ‘Dautzenberg’ staat dat dit boek een commercieel groot succes was. In die tijd zal het vast leuk en leerzaam zijn geweest maar volgens mij kwam dat door gebrek aan leukere dingen en omdat vrouwen niet veel te doen hadden of zo want ik zou niet weten waarom mensen dit anders zouden kopen en lezen.
Thema: Sara Burgerhart leert met vallen en opstaan wat ‘goed’ en wat ‘slecht’ is in het leven. Vertelwijze: Het boek is geschreven in brief vorm. Je leest dus de brieven die Sara schrijft en de brieven die aan haar geschreven worden. Titel, ondertitel en motto: De volledige titel van dit boek is: de historie van mejuffrouw Sara Burgerhart. Ik denk dat deze wel voor zichzelf spreekt het boek gaat namelijk over het leven van Sara Burgerhart. Opbouw: Het verhaal is geschreven in briefvorm. Er staan 175 brieven in het boek waarvan er 44 aan Sara gericht zijn en er 35 door haar zijn geschreven bovendien zijn er 96 brieven die over Sara gaan. Personages: Sara Bugerhart: Ze is afkomstig uit een goede familie maar word op haar 17 wees. Ze is slim, grappig, charmant en ‘onkerkelijk vroom’ maar ze is ook naief en moet nog veel dingen leren. Ze blijkt een uitstekende moeder te zijn. Ze is een rond type want je komt heel veel over haar te weten. De andere personages kunnen worden onder verdeelt in verschillende groepen: de verdraagzamen, de fijnen, de losbollen, de verstandigen, de vromen, de onbeduidenden, de degelijken en de vriend(inn)en. Historische tijd: Het verhaal speelt zich af in het eind van de 18de eeuw. Dus de tijd waarin de schrijfsters leefden. Deze tijd is belangrijk voor het boek want het weerspiegelt goed de gedachten van die tijd over wat goed en slecht is. Ik vind dat het boek zich niet in deze tijd zou kunnen afspelen want tegenwoordig zijn de opvattingen heel anders.
Plaats en ruimte Het boek speelt zich af in Amsterdam. Het zou best ook een andere stad geweest kunnen zijn. Ik vind dan deze specifieke plek niet zo van belang in het boek. Tijdsduur: Het boek beschrijft een periode over 6 jaar. En in het slot kom je nog de volgende 6 jaar heel vlug te weten, wat er dan allemaal gebeurt. Tijdsvolgorde: Het verhaal wordt in chronologische volgorde verteld want je krijgt steeds de volgende brief te lezen. Wel is er veel herhaling Perspectief: Je ziet de gebeurtenissen steeds door de ogen van een andere briefschrijver. Het is dus een ik-perspectief dat wisselt van ik-persoon. Idee: Het idee achter het boek in die tijd was dat het boek moest aantonen wat goed en slecht gedrag was. De schrijfsters wilden de lezeressen in laten zien hoe zij zich moesten gedragen. Het boek was bedoeld voor ongehuwde meisjes van goede komaf, net zoals Sara. Deze meisjes konden zich met Sara identificeren en leren hoe zij zich moesten gedragen De schrijvers: Elizabeth (Betje) Wolff-Bekker wordt geboren op 24 juli 1738 in Vlissingen en overlijdt op 5 november 1804 te ’s Gravenhage. Betje wordt geboren in een welvarend koopmansgezin. Na een kort liefdesavontuur met Mattheus Gargon in 1755, trouwt ze in 1759 met de dan 52-jarige predikant Adriaan Wolff uit Beemster. In 1763 debuteert ze met haar eerste verzenbundel Bespiegelingen over het genoegen, waarin ook Brieven over den weg tot het waar genoegen is opgenomen. Naast haar verzen schrijft ze ook bijdragen voor het spectatoriale tijdschrift De Gryzaard (1767 – 1769). Ze raakt bevriend met ds. Cornelis Loosjes, oprichter van het tijdschrift Vaderlandsche letteroefeningen. Agatha (Aagje) Deken wordt geboren op 10 december 1741 in Amstelveen en overlijdt op 14 november 1804 in ’s Gravenhage. Al op jonge leeftijd raakt Aagje haar ouders kwijt. Ze wordt opgevoed in het weeshuis van de Collegianten in Amsterdam en gaat werken voor de familie Bosch. Ze raakt bevriend met het ziekelijke dochtertje, Maria Bosch. Met haar schrijft ze in 1775 de dichtbundel Stichtelijke gedichten. Het begin van de briefwisseling tussen Betje en Aagje dateert van 1776. Aagje en Betje worden hartsvriendinnen. Als ds. Wolff in 1777 overlijdt, verbreekt Betje haar lidmaatschap van de Nederlands Hervormde Kerk en trekt Aagje bij haar in. In 1778 verhuizen ze naar De Rijp. Samen publiceren ze Brieven over verscheidene onderwerpen (2 delen, 1780-1781) en Economische liedjes (3 delen, 1780-1790). In 1782, als Betje en Aagje zich vestigen op ‘Lommerlust’ in Beverwijk, verschijnt het werk dat beiden blijvende roem bezorgt: Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (niet vertaald) Ander werk: Brieven van Abraham Blankaart (1787-1789, 3 delen), Wandelingen door Bourgogne (1789), Mejuffrouw Cornelia Wildschut, of De gevolgen van de opvoeding (1793-1789, 6 delen), Geschrift eener bejaarde vrouw (1802, onvoltooid).