Feitelijke gegevens

• 1782
• 418 pagina's
• Uitgeverij: Noordhoff, Groningen

Flaptekst

Eerste zin

Lieve Sara! Ja, ik heb je twee brieven ontvangen. Maar potverdrie, denk je dat ik tijd heb om je zo snel, per kerende post nog wel te antwoorden?

Samenvatting

Sara Burgerhart is een wees die woont bij haar tante Suzanna Hofland. Zij is een verschrikkelijk mens die niet goed zorgt voor Sara. Ze krijgt amper te eten en mag niet zelf bepalen wat ze leest. Suzanna Hofland heeft zich aangesloten bij de zogenaamde ‘fijnen’, een achttiende-eeuwse, streng protestantse stroming met een zware kijk op het leven. Dit past natuurlijk helemaal niet bij Sara, want zij is vrolijk en jong. Gelukkig heeft ze nog een andere voogd, namelijk meneer Blankaart. Aan hem kan ze al haar irritaties kwijt. Op dat moment is hij in Parijs voor zaken en kan hij haar niet echt helpen.

Aletta Brunier (vriendin) raadt Sara aan om een kosthuis te gaan wonen bij de huisbazin mevrouw Buigzaam. Hier wonen nette vrouwen en past Sara helemaal tussen. Dus probeert Sara op een slimme wijze het huis van Suzanna Hofland te ontvluchten en naar dat kosthuis/pension te gaan. Ze doet dit door de oude meid Brecht naar de kelder te loodsen met een fles wijn en daarna de deur op slot te doen. Suzanna Hofland is natuurlijk woedend en eist veel geld van meneer Blankaart.
Sara heeft het heerlijk naar haar zin in het huis van mevrouw Buigzaam. Ze kan alles doen wat ze wil en ze ervaart veel vrijheid. Over alle gebeurtenissen schrijft ze veel met haar beste vriendin Anna Willis, die dan in Rotterdam verblijft bij haar zieke tante. Anna Willis is wat “saaier” en verstandiger dan Sara en schrijft haar mening over de gebeurtenissen van Sara. Hierdoor ontstaat er een ruzie tussen de twee. Een tijdje spreken ze elkaar niet en op een gegeven moment proberen ze elkaar te vergeven en bloeit de vriendschap weer op. 

Sara valt goed in de smaak bij de mannen. Zo is de broer van Anna (Willem Willes) verliefd op Sara. Alleen Sara ziet hem meer als een broer voor haar. Ook de moeder (Sofia Willis) ziet dat Sara geen partij is voor haar zoon en probeert dat duidelijk te maken aan Willem. Dan heb je Jacob Brunier (broer van Aletta) als eventuele geschikte kandidaat voor een huwelijk met Sara. Alleen deze jongen is echt gek op de mode en past niet helemaal bij Sara. Een derde kandidaat is Hendrik Edeling. Hij komt uit een goed gezin en ziet er knap uit. Mevrouw Buigzaam is erg weg van hem en wil maar dol te graag dat Sara met hem gaat trouwen. Alleen Sara denkt liever nog niet aan trouwen. Ze houdt meer van uitgaan en haar vrijheid. Daarnaast wil de vader van Hendrik (Jan Edeling) dat Hendrik trouwt met een meisje van de Lutherse kerk. Sara is lid van de gereformeerde kerk. Hendrik sprak over zijn liefde voor Sara vooral tegen zijn broer (Cornelis). Uiteindelijk heeft hij het ook verteld aan zijn vader, maar zijn vader stond bij zijn standpunt. 

Sara maakt kennis met heer R. Volgens Sara is het een zeer fatsoenlijke, rijke heer. Mevrouw Buigzaam vertrouwt de heer R. niet helemaal en vindt hem geen geschikte man voor Sara. Toch spreekt Sara en de andere dames meerdere keren af met hem. Tot op een dag Sara alleen meegaat met heer R. naar Hortus Medicus. Sara was erg naïef en had niks van kwaad door totdat het te laat was. De tuinmansdochter Klaartje bevrijdt Sara en weet haar te verbergen. Pas de volgende morgen keert zij terug naar huis. Iedereen is helemaal ongerust. Door alles wat ze heeft beleefd, raakt ze ziek. Ze kan de eerste dagen ook niks erover zeggen. Daarna schrijft ze heel uitvoerig het hele verhaal op. Sara wil per se dat Hendrik het leest en ziet wat voor meisje/vrouw Sara is. Hendrik zijn liefde voor Sara verandert niet door haar verslag van die dag. 

In de tussentijd heeft Jan Edeling (vader van Hendrik) contact gezocht met zijn zwager de dominee vanwege de brief die hij had gekregen van meneer Blankaart. Meneer Blankaart was namelijk heel erg positief over Hendrik als kandidaat voor een huwelijk met Sara. Jan Edeling hoopte dat de dominee de brief van Blankaart ook zou afkraken, maar integendeel de dominee gaf Blankaart gelijk. 

Op het moment dat Blankaart terugkomt in Holland gebeuren er veel goede dingen. Mevrouw Buigzaam ontvangt ‘toevallig’ een erfenis die haar goed te pas komt, want mevrouw Buigzaam en Sofia Willis gaan samenwonen als twee beste vriendinnen. Het huwelijk met meneer Spilgoed was namelijk niet goed en hij heeft al ‘hun’ geld er doorheen gejaagd. Ook zorgt meneer Blankaart dat Willem Willis een goede vrouw krijgt en probeert hem te koppelen aan Aletta Brunier. Daarnaast krijgt Willem financieel hulp van Blankaart om een handel te beginnen. Uiteindelijk geeft Jan Edeling ook toe dat Sara en Hendrik elkaar gelukkig kunnen maken. Niets staat nu meer het huwelijk van Hendrik en Saartje in de weg en de geliefden vormen een gelukkig paar en krijgen later ook vijf kinderen samen. Ook trouwt Anna Willis met predikant Smit en Willem Willis en Aletta Brunier vormen een prachtig koppel. 

Personages

Sara Burgerhart

Sara is een meisje van twintig jaar oud. Alle mannen/jongens vinden haar heel knap, mooi en intelligent. Ze woont in eerste instantie bij haar tante, omdat ze wees is. Ze wil niet zomaar trouwen met iemand.

Anna Willis

Anna Willis is de beste vriendin van Sara. Ze is een tijdje op bezoek bij haar tante in Rotterdam, want zij is ziek. Anna is altijd de verstandige van de twee meisjes. Ze trouwt met meneer Smit.

Aletta Brunier

Aletta is een vriendin van Sara die woont in een gezellig huis waar Sara later naartoe vlucht.

Mevrouw Buigzaam

Mevrouw Buigzaam is de huisbazin en wordt een soort moederfiguur voor Sara. Ze hebben een hele speciale band.

Meneer Blankaart

Meneer Blankaart is de voogd van Sara. Hij was de beste vriend van Sara's vader. Hij is voor zaken in Parijs. Hij helpt haar financieel, maar ook adviseert hij haar over een toekomstige man. Sara is heel gesteld op meneer Blankaart en beschouwt hem als haar vader.

Hendrik Edeling

Hendrik is een goede jongen die smoorverliefd is op Sara. Hij komt vaak langs en op een gegeven moment raken hij en Sara bevriend. Over een hele tijd krijgen Sara en Hendrik een relatie, trouwen ze en krijgen ze kinderen.

Suzanna Hofland

Suzanna Hofland is de zus van Sara's moeder. Sara woont bij haar als haar moeder overlijdt. De tante is verschrikkelijk, want ze heeft zich aangesloten bij de zogenaamde ‘fijnen’, een achttiende-eeuwse, streng protestantse stroming met een zware kijk op het leven. Uiteindelijk wordt ze bestolen door twee "goede vrienden" van haar en komt ze smeken bij Sara om haar te vergeven.

Quotes

"Ik schrijf je deze brief vol vrees voor dat hart. Je woont er nog maar pas, ik heb nog maar weinig idee van het morele niveau van de dames. " Bladzijde 62

"De kogel is door de kerk: ik ben mijn vorige huis ontvlucht. Ik voel me verplicht u alles te melden. Gistermiddag ben ik in mijn nieuwe logement gearriveerd. Hier volgt het hele verslag. " Bladzijde 35

"Voor jou ben ik meer dan een vriend! Want de toestemming die mijn Vader bij jouw voogd heeft gevraagd en gekregen is ook door jou goedgekeurd. Al onze vrienden juichen me toe vanwege mijn keuze, ze zijn allemaal zeer over je te spreken. " Bladzijde 342

"Waarom heb ik niet beter opgepast? Waarom lette ik niet beter op met wie ik omging? Waarom heb ik niet naar Anna geluisterd en naar u, lieve mevrouw, beste van allemaal! " Bladzijde 307

"Ik ging met de schurk, zoals u weet, naar de Hortus Medicus. Ik had me al voorgenomen dat dit de laatste keer was dat ik met hem uitging. Maar hij was dezelfde beschaafde, aangename, fatsoenlijke man als altijd. " Bladzijde 307

"Dit verslag heb ik met de grootste nauwkeurigheid gemaakt. Hoe zullen jullie over me oordelen als jullie het gelezen hebben? Ik moet het afwachten. En als Hendrik Edeling volhoudt in zijn liefde voor me, zal hij dit ook moeten lezen, voor ik hem zijn jawoord geef. " Bladzijde 316

Thematiek

Opvoeding

In het boek gaan meerdere brieven over de opvoeding of de deugdzaamheid van meisjes, vrouwen, jongens en mannen. Zo probeert de vriendin van Sara, Anna Willis, haar constant te beschermen voor Sara's mogelijkerwijs naïviteit en onbeholpenheid. Sara ziet namelijk vaak het goede in mensen. Ook mevrouw Buigzaam probeert Sara te helpen met verstandige beslissingen maken.

Motieven

Vriendschap

Sara heeft een intieme vriendschap met haar vriendin Anna Willis, maar als ze in huis komt bij haar vriendin Aletta Brunier groeit hun vriendschap ook. Daarnaast bouwt ze ook een goede band met mevrouw Buigzaam en zorgt ze voor haar als zij heel ziek is. Daarnaast heeft Sara een sterke band met haar voogd meneer Blankaart die ze heel hoogacht.

Liefde

De liefde is iets wat meerdere keren in het boek naar voren komt. Iedereen bekent zijn liefde voor Sara aan haar. Alleen zij voelt niet altijd de liefde terug en wil zich vooral nog niet binden aan een jongeman. Ook ontvangt Sara veel liefde van haar nieuwe huisbaas die eigenlijk als een tweede moeder voelt voor Sara, namelijk mevrouw Buigzaam.

Geloof

Het geloof speelt ook een grote rol in het boek. De tante van Sara heeft een ander geloof en wil niet dat Sara boeken leest over de wereld. Sara Burgerhart en Hendrik Edeling mogen niet trouwen van Hendrik's vader, omdat ze niet naar dezelfde kerk gaan.

Trouwen

Trouwen is ook zeker een motief in dit boek, want in de brieven gaat het veel om het vinden van de juiste man of vrouw.

Motto

Gestrengheid, u vormt nooit het zachte hart der jeugd;
uw nors gezicht doet haar voor haar plichten schrikken. 
En u, Lichtvaardigheid, die afleidt van de deugd,
terug! Uw adem kan het zaad der Deugd verstikken.
Voor u, O Wijsheid, die geduld aan liefde paart
en scherts met ernst verbindt, is de post bewaard. 

Titelverklaring

De titel van het boek is De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart. Dit is typerend voor het boek, want Sara is de hoofdpersoon van de 24 personages in het boek. Het boek draait om het verhaal van Sara en hoe zij haar leven leidt en volwassen wordt.

Historie betekent in deze titel verhaal of geschiedenis. 

Structuur & perspectief

Het boek bestaat uit 175 brieven die worden geschreven tussen 24 personages. Bovenaan de brief staat wie de brief aan wie schrijft. Door middel van de brieven leer je het verhaal vanuit verschillende perspectieven kennen, maar in de brieven wordt veel of eigen altijd gesproken over Sara Burgerhart. Ook als de brief niet bedoeld is voor Sara. 

Decor

Het verhaal speelt zich af in 1782. Het decor is vooral Amsterdam waar Sara woont. Ook komen er brieven vanuit Parijs, waar de voogd van Sara woont. Daarnaast ontvangt Sara brieven uit Rotterdam waar haar vriendin Anna Willis op bezoek is bij haar doodzieke tante.

Voornamelijk speelt het zich af in Amsterdam waar Sara eerst bij haar vreselijke tante woont en daarna vlucht naar het huis van een vriendin van haar. 

Stijl

Het boek komt uit 1782 waardoor de taal misschien wat ouderwets is. Alhoewel de druk van klassieke lijsters redelijk goed hertaald is waardoor het meer lijkt op de moderne Nederlandse taal. Ook komen er soms wat Franse woorden in het boek voor. Dit laat zien dat het personage beschikte over de Franse taal en liet een bepaalde status zien. 

Het is niet een makkelijk boek om te lezen, omdat je door de brieven goed moet opletten wie naar wie schrijft. Wel is het een herkenbaar verhaal over een meisje van twintig en de moeilijkheden waar zij tegenaan loopt. Hierdoor is het verhaal toch goed te volgen. 

Slotzin

Lotje heeft veel meer nut voor de wereld, terwijl ze kinderonderkousjes breit, dan juffrouw Hartog met al haar verhandelingen over zonnestofjes.

Beoordeling

Het is niet een gemakkelijk boek om te lezen en je leest het niet meteen in een keer uit. Dit komt omdat je door de verschillende brieven en de hoeveelheid personages goed moet opletten wie naar wie schrijft. Soms kan dit verwarrend zijn. 

Wel is het een herkenbaar verhaal over een meisje van twintig en de moeilijkheden waar zij tegenaan loopt. Hierdoor is het verhaal toch goed te volgen. 

Recensies

"De dames wilden duidelijk de meiskes van hun tijd een voorbeeld stellen, maar zijn niet eens zo heel moralistisch. Het is kortom best een goed leesbaar en levendig boek, en heeft de tand des tijds best goed doorstaan: het was voor die tijd ook heel modern, en is in alle talen vertaald. " https://www.hebban.nl/rec...frouw-sara

"Maar in dit boek is die discussie niet verborgen maar openbaar, de schrijfsters gaan expliciet in debat. Ze vinden dat ze een bruikbaar alternatief aanbieden, een nieuw literatuurprogramma. «Alles blyft in het natuurlyke; de uitvoering zal alles goed moeten maken.» Het is moeilijk bescheiden te blijven, dachten ze vast en zeker toen het boek af was en ze het voorwoord nog moesten schrijven. Gelijk hadden ze." https://www.groene.nl/art...nsen-thuis