Eerste publicatie in 1995
Het boek telt 109 bladzijde
Roman
September 2005
Samenvatting
Fahrenkrog is professor in de mineralogie aan de universiteit Groningen. Hij heeft een dochtertje Lievestro en hij had een vrouw Clementine maar die is overleden tijdens een van zijn expedities in Japan. Hij loopt al jaren met een bizar idee rond, om vacuümpakken met daarin koffie of suiker te maken in de vorm van beroemde gebouwen om net zo als je in een koffiepak kan doen een lek erin te maken. Zijn ideeën worden op ludieke wijze waarheid. Hij heeft een huis gekocht –zonder dat hij het weet boven een breuklijn waar vulkanisch as naar boven komt. Wanneer hij een gaatje boort stroomt heel zijn huis vol met as en vlucht hij naar het balkon. Zijn pogingen om hulp te krijgen worden niet begrepen.
De catastrofe lijkt zich uit te breiden naar het omliggende land; de trein met Oost-Europese kinderen wordt verpletter. Onverklaarbare vulkanische verschijnselen worden professor Birra een collega van Fahrenkrog fataal, en de Groningse Faculteit word overwoekerd door agressief groeiende vegetatie. Fahrenkrog lijkt op het nippertje gered door zijn dochtertje. Ze heeft een wonderlijk gewas aan haar hand een handplant die alleen loslaat op het moment dat het zich aan een andere handpalm vestigt. Door de kracht van de handplant wordt hij uit het gruis gered, later overlijdt hij in het ziekenhuis. Daar blijft zijn dochter als enige over en blijft dat terwijl ze wordt overwoekerd door de gemuteerde handplant.
Thema
Het thema is de strijd tussen orde en chaos. De mens probeert orde te scheppen in de chaos om zich heen. Fahrenkrog probeert dit ook door telkens zijn barometer op te hangen als hij weer eens verhuisd. Door dit te doen probeert hij orde te scheppen in zijn chaos.
Titelverklaring
Wanner Fahrenkrog een gaatje in zijn muur boort komt er gruis naar buiten. Overal in het huis hoor je dat ruisen. Het gruis blijkt vulkanisch materiaal te zijn. Zijn huis – dat ook wel het sandwichhuis wordt genoemd - stort in elkaar.
Opbouw
Het verhaal is chronologisch opgebouwd, de verschillende verhaallijnen hebben allemaal iets met elkaar te maken maar gaan van de hak op de tak in elkaar over zonder enige logische volgorde. Dit maakt het boek vrij chaotisch, hier wordt geprobeerd orde in te scheppen door het verhaal chronologisch te houden. Hier zie je weer het thema in terug.
Hoofdpersonen
Fahrenkrog: professor in de mineralogie wordt belasterd door zijn collega’s onder andere Birra. Hij heeft een dochtertje
Lievestro: dochtertje van Fahrenkrog ze is erg zelfstandig en toont weinig emotie ook als haar moeder overlijdt, toont ze amper emotie. Ze heeft een handplant.
Birra: hij domineert Rombouts en houdt zijn oude jasje in stand met gevonden spelden en knopen. Deze gewoonte is algemeen bekend.
Rombouts: alhoewel hij volwassen is woont hij nog bij zijn moeder. Na Birra’s doodt probeert hij met zijn vrouw aan te pappen maar die moet niks van hem hebben.
Tijd
Het verhaal speelt zich enkele jaren terug af, dat is af te leiden omdat minister Kok wordt genoemd en Minister Pronk.
Plaats
Het verhaal speelt zich enkele kilometers buiten Groningen en aan de Groningse universiteit en academisch ziekenhuis af.
Genre
Het boek is een fantastische roman
Perspectief
Het verhaal wordt door een personale verteller vertelt. Hij is niet alwetend want hij stelt zichzelf de vraag in welke volgorde Birra en Fahrenkrog overlijden.
Vertelde tijd
Het verhaal speelt zich in enkele weken af van het moment dat Fahrenkrog een gat boort tot het moment dat de handplant of Lievestro’s lichaam gaat bloeien in de vorm van letters eerst help en als ze niet wordt geholpen sterft de P af en wordt er hel gespeld.
Plaats te midden van ander werk van de auteur
Ruisend gruis is het laatste boek van W. F. Hermans. Hij heeft het op zijn sterfbed geschreven en het is na zijn dood gepubliceerd. Hermans heeft vaker verhalen geschreven waarbij je wist dat de hoofdpersoon dood zou gaan en waarbij het verhaal alleen maar dramatischer werd. Zo ook bij dit boek. Hermans heeft fysische geografie gestudeerd vandaar waarschijnlijk de vulkanische verschijnselen. Andere boeken van Hermans zijn De donkere kamer van damokles, nooit meer slapen en au pair.
Plaats te midden van de literaire stroming
Hermans had een aversie tegenover officiële vertegenwoordigers van de Nederlandse letterkunde. Hij heeft daarom de prijzen die hij heeft gekregen niet in ontvangst genomen hieruit kan je opmaken dat zijn boeken wel goed werden ontvangen. Hermans is een schrijver van de jaren '50. Dit blijkt uit het feit dat het existentialisme in zijn werk zeer duidelijk naar voren komt. Het existentialisme is een stroming uit de jaren '50 dat zegt dat de mens in een wereld geworpen is waarom hij niet heeft gevraagd. Dit groeide vooral toen de oorlog net was afgelopen en de wederopbouw begon. Het verschil tussen het existentialisme van de jaren '50 en dat van nu is dat je in het oude je lot niet kon bepalen en dat je dat in dat van nu wel kan. Uit Ruisend Gruis komt duidelijk naar voren dat het hier gaat om het existentialisme van de jaren '50. Immers niemand heeft zijn eigen lot in dit boek in de hand. Een van de andere kenmerken uit de jaren ’50 is het ‘ roman noir’ het uitzichtloze en het hulpeloze van de mens.
Toch is dit boek niet lang geleden geschreven gezien de tijdsaanduidingen.
Evaluatie
Wat me vrijwel meteen opviel wat de manier waarop het geschreven is , zeer chaotisch. Het was dan ook noodzakelijk om het in een keer uit te lezen. De spanning wordt opgebouwd door het stijgende gruis, alhoewel je wel weet dat hij het niet zal overleven. Wat je van dit boek kunt leren is dat orde scheppen een zinloze bezigheid is. Hij concludeert dat de kerken leeg zijn en is het in ieder geval niet eens met de kerk maar het is niet zo dat hij er echt tegenaan schopt. Het goede aan dit boek is dat hij zijn thema doortrekt in zijn schrijfstijl. Dit maakt het overigens niet erg ontspannend om het te lezen. Het boek zit goed in elkaar door de fantastisch verschijnselen, vulkanisch gruis in Groningen, de handpalm, het oerwoud dat uit de faculteit groeit geeft het iets geheimzinnigs en wat wel verrassend is.
REACTIES
1 seconde geleden