Kartonnen dozen door Tom Lanoye

Blad 1 – Leesbeleving (zie Compendium p. 271-272) Titel: Kartonnen Dozen
Auteur: Tom Lanoye Mijn ervaringen tijdens het lezen van dit boek waren: Sommige mensen hadden mij al op voorhand gewaarschuwd voor sommige scènes, bijvoorbeeld ‘de gymzaalscène’ dus ik wist ongeveer wat me te wachten stond. Niettemin was ik in het begin een beetje geshockeerd en begonnen gedachten in mijn hoofd rond te dwalen in de zin van “Wat voor boeken kies ik nu, eerst Brusselmans en nu een boek over masturbatie?” Maar na verloop van tijd, in tegenstelling met ‘De Droogte’, begon de schrijfwijze van Lanoye me te boeien, tenzij hij weer over masturbatie bezig was, dan las ik even vlug door. Hij gebruikt naar mijn mening heel rijk taalgebruik zonder al te veel versiersels.Zodoende schiep ik steeds meer plezier in het leven van dit oeuvre van Lanoye. Enkele gevoelens van de gevoelens die mij doorboorden terwijl ik het verhaal las, waren ietwat tegenstrijdig, afschuw, begrip, medelijden, halve shocktoestand… Maar het totaal van mijn emotionele warboel over schouwend, waren het best positieve gevoelens die het boek aan mij onttrok. Dus het viel best mee, en ik ben, in tegenstelling dan bij Brusselmans, best wel instaat om nog een boek van hem te lezen in mijn nabije toekomst. De verre toekomst, daar ga ik mij nog niet over uiten, wie weet word ik dan zo gek dat ik denk dat ik een aardman ben… Ik denk niet dat Lanoye direct een favoriete auteur is voor aardmannen, dus ik ga me nog niet uit spreken over de verre toekomst… Ik weet niet wat me te wachten staat. En weer wat normale praat uitslaand wil ik even melden dat het boek een heel mooi einde heeft. Blad 2 – Analyse van het boek (zie Compendium p. 275-280) Door feiten over het gelezen boek op een rijtje te zetten, verzamel je achtergrondinformatie en argumenten waarop je je eindoordeel kunt baseren.
1) Verhaalopbouw • Welk soort begin heeft het verhaal? • Welk soort einde heeft het verhaal? • Heeft het een speciale verhaalopbouw? Een korte samenvatting des verhaals leidde ons in de dieptes des gedachten van een jonge man. Van zijn jaren als kind, tot zijn volwassen worden. Zijn moeilijke jaren, daar leid het verhaal ons heen. Naar zijn liefde voor eenen Z. Ook weer hier zie je, net zoals bij De Droogte, een beetje wat voor verhaal het zal worden. In dit geval een liefdesverhaal, maar dan niet zoals we vaak te lezen krijgen. Aan het einde van dit epos, vertelt Heere Lanoye over de vierde kartonnen doos, een vierde waarvan ik een vermoeden had, een vierde die ik lief heb, namelijk het fenomeen: BOEK. Dat raakte me vooral bij het einde, zijn vraag om uw eigen verleden vast te leggen in een eigen kartonnen doos, ter nagedachtenis van uw eigen problemen, vreugdes en wanhoop in uw jonge jaren. Dit verhaal is volledig chronologisch opgebouwd, naar ik mij meen te herinneren. Wel schrijft hij af en toe in puntjes, net alsof hij overloopt wat hij nog te zeggen heeft, om niets te vergeten. Een charmerende schrijfstijl die, omdat hij niet heel vaak word benuttigd, stimulerend werkt voor de lezer. 2) Thema Zoals wel te merken viel aan bovenstaand stukje, is het een autobiografie, waar hij zijn hopeloze liefde voor Z. uitlegt aan de lezer, zonder opdringerig te overkomen. Alleen een vraag naar begrip voor dit verdriet des verleden. Ik denk wel dat die vraag beantwoord word door de meeste lezers, aangezien het verhaal, de zinnen, zich echt vasthaken in je zielroerselen, om daar lange tijd rond te spoken en u te laten peinzen over wat je net gelezen hebt. 3) Vertelperspectief Het verhaal is in zijn totaliteit neergeschreven, zodat we het beleven alsof we maden zijn die zich in zijn hoofd bevinden, en het verhaal letterlijk door zijn ogen meebeleven. Dat is dus een Ik-perspectief. 4) Personages • Beschrijf het karakter en het uiterlijk van het hoofdpersonage • Wie is de belangrijkste tegenspeler? • Wordt het hoofdpersonage expliciet of impliciet beschreven? • Met welk probleem worstelt het hoofdpersonage en welke oplossing vindt hij/zij hiervoor? • Is het hoofdpersonage statisch of dynamisch? • Is het hoofdpersonage genuanceerd of ongenuanceerd? Het uiterlijk van Tom Lanoye, zoals hij zichzelf beschrijft evolueert gedurende het verhaal, wat logisch is omdat ik er nu ook niet meer uitzie als 7 jaar geleden, gelukkig… Maar zoals u zelf ook bij u eigen gemerkt heeft dat u heel verandert is, daarom zal ik maar de hoofdkenmerken neertypen, anders zal dit werkje reusachtig worden… Tom: Een klein tenger ventje met licht krullend haar, een bril dragend op zijn neus, slim, soms wat irritant, maar dan positief irritant. Z., wiens naam we niet weten, de grote liefde van Tom: een groot, knap, gebruind jongmens, populair, onder jongens en meisjes, ook heel sportief en accepteert vlug mensen, maakt vlug vrienden. Veel beschrijvingen vinden we van beider personages doorspekken het boek, zodat men niet in een keer overrompeld wordt door details. Tom zit met een liefde die hij niet kan of wilt openbaren aan zijn grote liefde Z. aangezien hij bang is om afgewezen te worden, bang om dan ook hun vriendschap te verbreken. Als hij tenslotte, met Z.’s medewerking, zijn liefde openbaart lijkt alles goed te verlopen. Tot hij plots afgewezen wordt. Tom is heel dynamisch, hij volgt zijn idool overal, zelf gaat hij op latere leeftijd naar diens sportclub om in zijn aanwezigheid te kunnen blijven vertoeven. Hij is ook een weinig verschillend van de anderen. 5) Tijd van het verhaal • In welke periode speelt het verhaal zich af? • Is het verhaal chronologisch of niet? Leg uit waarom. Het verhaal begint bij de geboorte van Tom, in 1958, en evolueert, stilstaand bij enkele gebeurtenissen: 10 jaar, 14 jaar, 18 jaar… om tenslotte bij het heden te belanden, met een laatste vraag naar het publiek. Het loopt volledig chronologisch, alles wordt verteld in de volgorde dat het zich afspeelde.
6) Ruimte • Op welke geografische plaats(en) speelt het verhaal zich af? • In welk sociaal milieu speelt het verhaal zich af? • Hebben sommige ruimtebeschrijvingen in het boek een symbolische betekenis? • Bevat het verhaal een topos of enkele topoi? • Geef een voorbeeld van versterkende sfeerscheppende ruimte • Geef een voorbeeld van contrasterende sfeerscheppende ruimte
Het verhaal speelt zich af op verschillende plaatsen, allemaal in Europa: Het Ardense dorpje A********, het provincienest P, in Griekenland, in Zwitserland. Het sociaal milieu is dat van de gemiddelde Belg, hoewel Z. waarschijnlijk tot de rijkere klasse behoort, bijvoorbeeld zijn pyjama. Er zijn niet echt veel symbolische ruimtes in het verhaal hoewel ik af en toe een enkeling uit de woordenzee uitpikte en opsloeg in mijn memorie om hem nu weer boven te toveren, als een Hoge Magiër uit een fantasierijke wereld ver van hier. De stormnacht in Griekenland, waar zijn hoop op een wederzijdse liefde en relatie met Z. strandde als een schip dat krakend rotsen ramt die het van een veilige en liefdevolle kust afschermt. Dit is eveneens een voorbeeld van sfeerscheppende ruimte. Een voorbeeld van contrasterende ruimte vond ik tot mijn grote spijt niet. Zoveel ruimte beschrijvingen zijn er niet, het gaat meer over de gebeurtenissen. 7) Spanningsopbouw • Wat zijn de voornaamste vragen over de afloop die je gesteld hebt tijdens het lezen van het verhaal? • Geef een voorbeeld van retardering
In het begin: “Waaaaaarom!!!!!????? Jelch… Moest dat nu echt?” Later evolueerde het tot: “Auw, hoe kan dit goed aflopen?” Voorbeelden van retarding besloten zo-even niet in mijn bewustzijn door te dringen, waardoor ik er geen vond. 8) Wat valt op aan de stijl van de schrijver? Een rijke stijl, rijk aan details, maar zonder u te verstikken in nodeloze details. 9) Tot welk genre behoort het verhaal? Autobiografie