Kartonnen dozen door Tom Lanoye

Lectuurfiche 1

Fee Verspecht 5lata

‘Kartonnen dozen’, door Tom Lanoye

Plot  Tom Lanoye vertelt zijn jeugd en de ontdekking van zijn homoseksualiteit in dit autobiografische boek aan de hand van kartonnen dozen. De kartonnen dozen die in zijn leven een rol hebben gespeeld; de kartonnen reiskoffer die hij meekreeg op vakantiekamp met de Christelijke Mutualiteiten, waar hij Z. leerde kennen, de schoendoos met souvenirs van het tweede vakantiekamp, naar de Zwitserse Alpen dit keer op 12-jarige leeftijd, waar zijn prille stiekeme liefde verder ontluikte, en als laatste de archiefdoos, waarin alle cursussen van zijn middelbare school zijn opgeslagen. De middelbare school die hij afsluit met een eindreis waarop duidelijk wordt dat de homo-erotische gevoelens van Z. slechts een fase waren. Het boek eindigt met een persoonlijke brief van de auteur aan Z. in het heden, als afscheid.

Vertelperspectief Het autobiografische verhaal wordt verteld door de auteur zelf, vanuit het ik-perspectief.

Ruimte Objectief. Het boek speelt zich af in P. -het stadje waar de jongens wonen -, A******* - het plaatsje waar het eerste kamp doorging -, Zwitserland - waar het tweede kamp doorging -, en Griekenland – op eindreis -.

Tijdsverloop er is een chronologisch tijdsverloop; de eerste reis op 10-jarige leeftijd, de tweede reis op twaalfjarige leeftijd, en daarna de middelbare school. Het boek bestaat uit drie hoofdstukken, die chronologisch mooi op elkaar volgen. Het boek handelt over 7 jaar, van de eerste jeugdreis op 10-jarige leeftijd, tot het einde van het middelbaar.

Zichtbaarheid Personages worden duidelijk uiterlijk geschetst. Seksualiteit staat centraal in dit boek, geregeld wordt er gefantaseerd over jongenslijven, in het bijzonder over dat van Z., en vergeleken met zijn eigen lichaam. Dit gaat gepaard met ruime beschrijvingen.

Round of static characters Round characters! Dat is wel zeker. De auteur schetst uitgebreid situaties, personen, maar nooit zwart/wit. Zo is er de Vlaams-nationalistische, en daarbovenop gigantisch racistische leraar Mussolini, die de parels van de literatuur overbrengt aan de klas. Tom, hoofdpersonage en auteur, voelt een afkeer en tegelijkertijd een bewondering. Zo is ook Z. niet zwart/wit. Wanneer is het een vriendschappelijke relatie, wanneer is een handeling amoureus?

Stijl Eerder traag en poëtisch.

Vijf voorbeelden van beeldspraak:

1. “Deze foto’s echter stralen van zichzelf. Ze lichten op in het donker. Want ze bevatten beelden die nooit geregistreerd zijn, behalve in de sluitertijd van mijn veertienjarig hart”
2. “De dag nadat ik had zitten janken op mijn witte troon had ik me ziek gemeld” à Witte troon i.p.v wc. Tom masturbeert regelmatig, en ziet de plaatsen waar hij dit gedaan heeft als overwonnen terrein, waar hij de koning te rijk is.
3. “Z. nam het blad over, las het, grinnikte, krabbelde zijn commentaar naast dat van mij en stuurde het blad retour. Ik antwoordde op mijn beurt, hij ook weer, enzoverder. Het blad gleed heen en weer als een schietspoel”.
4. “Als De Mof binnenkwam en de deur achter zich sloot viel er een stilte als voor een executie”
5. Over zijn moeder: “zij is de sterke hand, de roerganger van het schip Familie”.

Biografie van de auteur

Tom Emiel Gerardine Aloïs Lanoye (Sint-Niklaas, 27 augustus 1958) is een Vlaamse schrijver. Lanoye treedt ook op in one-mantheater. In België wordt zijn naam meestal op de Franse manier uitgesproken: /lanwa/.

Lanoye was de jongste zoon van een slager. Hij ging in Sint-Niklaas naar het Sint-Jozef-Klein-Seminarie College. Dit was toen nog een jongenscollege. Hij studeerde Germaanse Filologie aan de Universiteit Gent. In die jaren was hij ook actief lid van het vrijzinnige Taalminnend Studentengenootschap (TSG) 't Zal Wel Gaan. Tom Lanoye studeerde af met een scriptie, getiteld De poëzie van Hans Warren.

In 1982 was Lanoye uitgever en redacteur van het blad 't Zwarte Gat. Van dit blad verschenen slechts vier afleveringen. Bij de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen van 2000 was Lanoye lijstduwer bij Agalev, om de strijd tegen het Vlaams Blok kracht bij te zetten.

In 2003 werd Lanoye de eerste stadsdichter van Antwerpen, waar hij gedurende 2 jaar 13 gedichten schreef.

Naast schrijver is Lanoye ook ondernemer, zijn onderneming heet L.A.N.O.Y.E. nv.

Tom Lanoye komt vaak op zowel de radio als op televisie, niet alleen in België, maar ook in Nederland. Verder treedt hij op in theaters. Door zijn harde en rake uitspraken staat Lanoye vaak in de publieke belangstelling.

Lanoye leeft en werkt in Antwerpen en Kaapstad (Zuid-Afrika).

Bibliografie

• 1980 - Maar nog zo goed als nieuw (poëzie)
• 1981 - Neon! Een elegisch rockgedicht (poëzie)
• 1982 - Gent-Wevelgem (poëzie)
• 1983 - De nagelaten gedichten (poëzie)
• 1983 - De glazen klomp (poëzie)
• 1983 - Rozegeur en Maneschijn (essays)
• 1984 - In de piste (poëzie)
• 1984 - Bagger (poëzie)
• 1985 - Een slagerszoon met een brilletje (verhalen)
• 1986 - Het cirkus van de slechte smaak (kritieken)
• 1988 - Alles moet weg (roman)
• 1989 - Vroeger was ik beter (essays)
• 1989 - De Canadese Muur (toneel, samen met Herman Brusselmans)
• 1989 - Gespleten en bescheten (kritieken)
• 1990 - Hanestaart (poëzie)
• 1991 - Kartonnen dozen (roman)
• 1991 - Blankenberge (toneel)
• 1991 - Bij Jules en Alice (toneel)
• 1992 - Doen! (columns/essays)
• 1993 - De schoonheid van een total loss (toneel)
• 1993 - Celibaat (toneel, naar Gerard Walschap)
• 1994 - Spek en bonen (verhalen)
• 1994 - Maten en gewichten (kritieken)
• 1997 - Het goddelijke monster (roman)
• 1997 - Ten oorlog (toneelstuk met een lengte van 11 uur. Lanoye schreef dit samen met Luk Perceval; naar The Wars of the Roses van Shakespeare. In Duitsland opgevoerd onder de naamSchlachten!) (Lucas Van den Eynde ontving de Arlecchino voor beste mannelijke bijrol)
• 1999 - Zwarte Tranen (roman, publieksprijs Gouden Uil 2000)
• 2001 - Tekst & uitleg/Woorden met vleugels (kritieken)
• 2001 - Mamma Medea (toneel, naar Euripides en Apollonios van Rhodos)
• 2002 - Niemands Land Gedichten uit de Groote Oorlog, Prometheus, Amsterdam (met o.a. een vrije vertaling van 'Dulce et Decorum est' uit 1917 van Wilfred Owen)
• 2002 - Boze Tongen (roman, Gouden Uil, publieksprijs Gouden Uil 2003 en Inktaap 2005)
• 2003 - Veldslag voor een man alleen (toneel)
• 2004 - Diplodocus Deks (toneel)
• 2004 - De Jossen (toneel)
• 2004 - Overkant (poëzie)
• 2004 - Het vroegste vitriool (kritieken)
• 2004 - Vitriool voor gevorderden (kritieken)
• 2005 - Stadsgedichten (poëzie)
• 2005 - De meeste gedichten (poëzie)
• 2005 - Fort Europa (toneel)
• 2006 - Het derde huwelijk (roman)
• 2006 - Mefisto for ever (toneel, vrij naar de roman Mephisto van Klaus Mann) (hoofdrolspeler Dirk Roofthooft ontving hiervoor de Louis d'Or)
• 2007 - Schermutseling (kritieken)
• 2008 - Atropa. De wraak van de vrede (toneel, vrij naar Euripides, George Bush, Donald Rumsfeld en Curzio Malaparte)
• 2008 - Woest (solovoorstelling)
• 2008 - Alles eender (ganzenpas) (toneel)
• 2009 - Sprakeloos (roman)
• 2011 - Bloed en Rozen (toneel)
• 2011 - De Russen! Ivanov meets Platonov (toneel, vrij naar Anton Tsjechov)
• 2012 - Heldere hemel (gebaseerd op het vliegtuigongeluk bij Kortrijk