De zesde mei door Tomas Ross

Algemene Gegevens
1. Titel: de zesde mei
2. Schrijver: Tomas Ross
3. aantal bladzijden: 296
4. uitgeverij: De bezige bij, 2003
5. druk: 2de druk, mei 2003

Verwachtingen en eerste reactie
Ik heb dit boek gekozen omdat ik het van de vakantie al een keer had gelezen. Ik moest het alleen nog een keertje herlezen voor de details, maar dat ging heel snel. Ook staat het bij ons thuis in de boekenkast en was het dus makkelijk mijn tijd te nemen voor het lezen en een verslag maken.

Ik verwachte dat het boek het (fictieve) verhaal van Volkert van der G. zou vertellen en vooral een reden waarom hij Pim Fortuyn vermoord zou hebben. Het verrassende van dit boek is dat het suggereert dat de Binnenlandse veiligheidsdienst geweten heeft dat hij Pim wou vermoorden samen met een vriend van hem en dat ze dit toe hebben gelaten. Omdat ze Pim Fotuyn een bedreiging vonden voor de Nederlandse samenleving.


Ook dacht ik dat er veel in het boek echt verzonnen zou zijn, maar door echte gebeurtenissen in het verhaal te verwerken zoals bijv. het taarten gooien op Pim Fortuyn en de bedreigende telefoontjes aan hem. Hierdoor werd het verhaal erg geloofwaardig en ga je bijna in het verhaal geloven, al zou het natuurlijk nooit zo gebeurt zijn.

Al met al vond ik het dus een interessant en mooi boek. Vooral omdat ik de gebeurtenissen rond Pim Fortuyn wel redelijk veel heb gevolgd en het wel eens leuk vond een andere visie van iemand te lezen.

Samenvatting en analyse

Samenvatting
Het verhaal begint bij de vrijlating van Anke uit de Bijlmergevangenis. Zij heeft daar bijna twee jaar vastgezeten wegens poging tot moord. Samen met wat andere leden van de Vmo, een actiegroep die opkomt voor dierenleed, laten in een laboratorium enkele apen vrij, die later de bewaker vermoorden. Een enkele journalist heeft haar die avond ook gefotografeerd, maar de foto’s zijn nooit gepubliceerd. Van de vijf deelnemers word alleen Anke opgepakt, ze verraad haar vrienden nooit.

Anke heeft via haar maatschappelijk werkster Thera een appartement in Den Haag kunnen regelen. Ze probeert hier haar eigen leven weer op te pakken. Ze leert hier ook haar bovenbuurman Erdogan kennen. Met hem gaat ze naar bed nadat hij haar heeft geholpen met het repareren van een gesprongen stop.

In die zelfde tijd is Jim de Booy een befaamd fotograaf die op zijn motor het hele land doorkruist, voor zijn baan als pers fotograaf. Vooral Pim Fotuyn is een geliefd persoon, hoewel hij het niet eens is met zijn standpunt, als hij op een dag persoonlijke bestellingen moet afleveren stuit hij op de foto van Anke. Een vrouw waarvan hij zeker is dat hij haar de afgelopen week heeft gezien in een café in een Haagse wijk.

Anke heeft ondertussen gesolliciteerd voor een baantje als secretaresse bij een rechtbank. In de gevangenis heeft ze rechten gestudeerd, maar nooit zou ze advocaat kunnen worden vanwege haar strafblad. Ondertussen zit ze ook flink te dubben. Toen ze in het café zat heeft een politieman haar aangehouden en vertelt dat ze haar nodig hebben, om te infiltreren bij het Vmo. Daar werkt haar vroegere vriendje Peter, die verdacht wordt van moord. Ze weet niet zeker of ze dat wel wil is tegelijkertijd ook bang.

Omdat Anke haar strafblad heeft verzwegen krijgt ze het baantje, wat eigenlijk niet meer inhoud dan papieren nieten en koffie zetten. Op een dag verschijnt een voor haar uit de gevangenis bekende vrouw op het kantoor, ze probeert haar te ontlopen en wanneer ze haar herkent blijft Anke glashard ontkennen. Ondanks alles is de directie toch te weten gekomen van haar strafblad en wordt ze die dag nog ontslagen. Op de terugweg wordt ze weer aangehouden door de een politieman, van Dam, die haar het verhaal van Peter vertelt. Ze verdenken hem en zijn vriend Volkert van een moord op een man in een bos. Ze willen graag dat Anke infiltreert en de zaak onderzoekt. Anke twijfelt eerst maar stemt een paar dagen later toch toe. Mede ondanks het feit dat ze haar strafblad dan vernietigen en dat ze er een grote som geld mee verdient.

Rond diezelfde tijd neemt Jim ontslag bij de Volkskrant, omdat ze weigeren zijn foto’s te plaatsen. Hij krijgt een baan aangeboden van door de ‘nieuw revu’, hij moet een foto reportage maken over Pim Fortuyn tot de verkiezingen. Dit baantje neemt hij met open armen aan, omdat hij het geld hard nodig heeft voor de verzorging van zijn gehandicapte dochtertje. Tijdens een van zijn reportages wordt zijn fototoestel door een jongen in een zwart jack gestolen en even later kapot gegooid. Jim herkent hem als een van de jongens die samen met Anke de overvallen heeft gepleegd en besluit nog een keer naar de wijk te gaan waar hij haar het laatste heeft gezien. In de hoop het adres van die jongen te krijgen en hem zijn toestel te laten vergoeden.


Op een avond gaat Anke met Erdogan eten, met wie ze ook een goede band heeft opgebouwd, maar officieel hebben ze geen relatie. Tijdens hun etentje vertelt Anke aan hem dat ze voor werk voor onbepaalde tijd naar Praag gaat, omdat hij niet weet van haar criminele verleden. Erdogan vind het jammer maar accepteert het. Op hetzelfde moment komt Jim binnen, die Anke herkent en tegen haar begint over de overval op het laboratorium. Anke probeert alles te ontkennen maar houd dat niet vol. In paniek rent ze weg.

Een paar dagen later begint haar nieuwe leven in Amsterdam. Ze ontmoet Peter in zijn stamcafe en meteen klikt het weer. Hij verontschuldigt zich voor het feit dat hij haar nooit op is komen zoeken en verder praat hij er niet over. Anke kan een baantje krijgen bij het Vmo, maat weet weinig informatie los te krijgen. Als Peter op een avond bij haar langs komt gaan ze zelfs met elkaar naar bed. Hiervan baalt Anke ontzettend, en ze wil met de baan stoppen. Ze belt het noodnummer en word een uurtje later opgehaald door een taxi. Ze weet niet dat Vivian, de vriendin van Peter, heeft gemerkt dat Peter vreemd gaat en haar achtervolgt. Op de plaats van bestemming aangekomen bespreekt ze het geval, maar van Dam wil nog niet dat ze stopt. Hij noemt dat een deel van de baan.
Als ze even naar de wc gaat, komt ze daar ineens Vivian tegen, die hun gevolgt is. Vivian heeft wel door dat Anke aan het infiltreren is, en wil haar daarom vermoorden. Anke geeft Vivian in paniek een paar slagen met de wc-borstel tegen het hoofd en rent in paniek terug naar de taxi. In de taxi hoort ze van van Dam, dat Vivian dood is. Hier schrikt ze van, want dat kan haar weer in de bak krijgen. Van Dam dreigt dat hij haar op zou pakken als ze stopt. Anke is doodsbang en gaat door.

Indertussen vind Erdogan het vreemd dat hij niks van Anke heeft gehoord, behalve enkele vreemde telefoontjes. Als op een dag de een telefoonbedrijf langkomt om de ruis op zijn net te controleren, en hij daarvoor ook eventjes bij Anke naar binnen moet, wordt in die tussentijd de Fred van Anke aan zijn telefoon opgehangen. Met de boodschap dat hij moet stoppen zich met niet met haar zaken moet bemoeien. Erdogan die erg geschrokken is belt in paniek Jim de Booy, die al meerdere keren iets heeft ingesproken op de voicemail van haar.
Samen komen ze erachter dat Anke voor de Bvd werkt en dat ze bij de vmo aan het infiltreren is. Als ze dan ook nog wordt gezien als een van taartengooiers op Pim Fotuyn is het genoeg voor Erdogan. Hij achterhaalt via de bank haar nieuwe adres en zoekr haar op. Anke die net het avontuur met Vivian te boven is, ziet hem voor haar huis staan, en voeltz ich onveilig. Als ze ziet dat Erdogan weg gaat gaat ze naar binnen en neemt ze het aanbod van de net bevallen vrouw van Volkert. Ze mag drie maanden wonen in het huis van haar buurvrouw.

Als Erdogan merkt dat Anke hem weer is ontvlucht, wordt hij kwaad. Hij twijfelt of hij haar moet helpen of moet laten stikken. Maar op dat moment wordt er gebeld vanuit Turkije dat zijn oudste broer erg ziek is en op sterven ligt. Hij gaat naar hem toe en pas als er twee weken later wordt aangebeld met de vraag of zijn bovenbuur ook thuis is, omdat haar vader is gestorven, besluit hij naar haar toe te gaan. Het is dan bevrijdingsdag.

In dezelfde tijd probeert Anke weer een leven op te bouwen in de nieuwe wijk. Ze sluit vriendschap met de vrouw van Volkert en past regelmatig op haar dochtertje. De vrouw van Volkert vertelt haar enkele malen dat ze bang, dat Volkert iets stoms gaat doen. Dat hij een pistool heeft, en dat ze een doos condooms heeft gevonden, vol met chemicaliën. Anke op haar beurt geeft dit weer door aan van Dam. Ook komt ze erachter dat Volkert en Peter schietoefeningen doen in een nabijgelegen bos.
Als ze op een dag de kat van Volkert op zijn dochtertjes kamer ziet, besluit ze de kat even weg te halen. Het meisje is namelijk allergisch voor kattenharen, ontdekt ze onder haar comode een map. In die map zit een plan om Pim Fotuyn te vermoorden, op maandag 6 mei, na het ingerview bij bnn. Anke is helemaal over haar toeren en belt het alarmnummer. Op dat moment komt Peter binnen. Hij is kwaad op haar omdat hij hen heeft bedrogen en overmeestert haar.
Op dat moment loopt Erdogan door de straat op zoek naar Anke. Hij ziet Peter uit haar huis rennen en een telefoongesprek volgen, waaruit hij opmaakt dat er iets naar met Anke is. Hij gaat haar huis binnen en bevrijd Anke van dood. Anke wil niet naar de politie, maar belt nog wel naar van Dam waar ze de boodschap van de moord achterlaat.

De volgende dag wil ze perse naar de plak waar Pim Fotuyn vermoordt wordt, omdat ze wil zien hoe de politie Peter oppakt. Op de plek aangekomen ziet ze van Dam, maar ook Jim de Booy, die nog steeds bezig is met zijn reportage. Hij wil het mediapark op, maar mag dat om 1 of andere reden niet. Wel kan een jongen zonder perskaart of zoiets gewoon doorlopen van de politie. Anke herkent hem als Volkert. Een paar minuten later horen ze enkele schoten. Pim Fortuyn is doodgeschoten, terwijl de BvD wist dat dat zou gebeuren. Maar ze hebben het toegelaten, omdat ze hem zagen als een bedreiging voor de Nederlandse samenleving.

Bespreking van de verhaalaspecten

Motieven
Er zijn verschillende motieven in dit verhaal, die je allemaal kunt opvatten als leidmotieven. Ik zou hier de belangrijkste motieven bespreken.
1. liefde: een belangrijk onderdeel in het verhaal. Anke houdt in het verhaal van Erdogan, maar als een vriend. Terwijl Erdogan echt op haar verliefd is. Omdat hij zoveel om haar geeft gaat hij ook op onderzoek uit naar haar achtergrond en naar haar verdwijning. Ook is er sprake van geweest van liefde tussen Peter en Anke, zij hebben vroeger een relatie gehad, al heeft Anke hem meer gebruikt om haar ouderlijk huis te ontvluchten. In de loop van het verhaal komt die liefde langs Peter’s kant terug, terwijl Anke eigenlijk niks meer van hem wil weten.
2. Wraak: Door te infiltreren bij Peter en de vmo in het algemeen, hoopt Anke wraak te kunnen te nemen op Peter. Peter die haar nooit heeft opgezocht in de gevangenis, en nooit gevraagd heeft hoe het nou werkelijk was in de gevangenis. Ze wil Peter vergeten en door hem te verraden hoopt ze een hoofdstuk in haar leven af te sluiten.
3. Haat: In dit boek lees je ook over de haat tegenover Pim Fotuyn. De binnenlandse veiligheidsdienst ziet Pim Fortuyn als zo’n grote bedreiging dat ze zelf toelaten dat hij vermoord wordt. Ook is er de haat van Anke tegenover Peter en van Dam. Die haar aan het lijntje houd en driegt haar aan te geven als je stopt met voor hem werken. Dit komt ook voor een groot deel voort uit angst. Anke doet alles voor hem omdat ze bang voor hem is, ze wil niet nog een paar jaar in de cel.

Personages

Anke:
Anke is een vrouw van ongeveer 30 jaar. Ze is opgegroeid in een streng gereformeerd gezin, waar ze van baalde. Door deze strenge opvoeding had ze weinig contact met andere jongeren. Als ze via haar beste vriendin Peter en Volkert ontmoet loopt het fout. Direct na haar eindexamen trekt ze bij hem in in zijn kraakpand. Ze helpt hem ook met zijn acties tegen dierenleed. Bij een overval op een laboratorium wordt ze opgepakt en veroordeelt voor medeplichtigheid van moord. Ze zit 2 jaar in de gevangenis, waaruit ze wegens goed gedrag eerder wordt ontslagen.
Anke is een echt karakter en komt zo ook realistisch op je over. Ze denkt en handelt als andere, en gewone mensen. Wel kan ze goed liegen en is ze erg gevoelig. In dit verhaal is ze een hoofdpersoon, het draait voornamelijk om haar gevoelens en haar leven.

Ze heeft een goede relatie met Erdogan, waar ze stiekem ook wel een beetje verliefd op is. Een goede vriendschappelijke relatie heeft ze ook met Thera, haar maatschappelijk werkster. Een angstige en haatdragende relatie heeft ze van Dam en Jim de Booy, omdat deze mensen steeds haar verleden proberen op te halen. Terwijl zij het liefst met een schone lei was begonnen.

Jim de Booy:
Hij is een man van jaar of 50. Van beroep is hij persfotograaf, maar hij verlangt erg terug naar vroeger. De nieuwe ontwikkelingen in zijn vak staan hem niet aan. Dit is ook de reden waarom hij ontslag neemt bij de Volkskrant. Jim heeft is getrouwd met Trude, dat is zijn tweede vrouw. Met zijn eerste vrouw heeft hij en zwaar gehandicapt dochtertje. Zij zit in een heel duur en sjiek opvangthuis.
Jim is een echt karakter in dit verhaal, zijn gevoelens en meningen komen goed naar voren. Het is dus geen typetje.
Hij heeft een vriendschappelijke relatie met Erdogan, met hem gaat hij op zoek naar het verleden en heden van Anke. Vijandig staat hij tegenover Peter, omdat die zijn fototoestel kapot heeft gemaakt. Het is een catieve man die passie heeft voor zijn vak. En is ook een beetje dwars, dat is de reden waarom hij vaak onenigheden met zijn omstanders heeft.

Erdogan:
Erdogan is een turkse jongen van ongeveer 30 jaar oud. Hij is geboren in Turkije op jonge leeftijd naar Nederland verhuist. Hij vindt dat buitenlanders zich moeten inzetten voor de inburgering en is daarom erg begaan met het verleden en heden van Nederland.
Vroeger woonde hij in arme wijk in Den Haag, nu is hij bankmedewerker en verdient hij goed geld. Hij heeft een liefdevolle relatie met Anke. Maar twijfelt of zij hetzelfde voelt. De vriendschap die hij opbouwt met Jim is meer van persoonlijke aard. Het is dus een hoofdpersoon en een echt karakter.

In het verhaal spelen ook nog enkele bijfiguren, deze zijn:
Volkert van der Graaf, Thera, Vivian, Pim Fortuyn, Wim kok en Ad Melkert.

Perspectief en verteller:
Het verhaal wordt vertelt uit een ik-perspectief. Dit betekent dat het verhaal door de ogen van de ikfiguur vertelt wordt. Toch zijn er verschillend vertellers van het verhaal. Zo zie je het verhaal door de ogen van Anke, Erdogan, Jim de Booy, Wim Kok en Ad Melkert. Ook is er een hoofdstuk waarin je als het ware als toeschouwer bij de vergadering van de BvD zit. Dit wordt een hij/zij-perspectief en een verborgen verteller.


Ruimte:
Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsan af. Zo speelt het in het begin in Den Haag waar Anke haar leven opnieuw op probeert te bouwen. Het speelt zich vooral af in Anke’s kamer en het buurtcafé. Ook speelt een gedeelte zich op haar werk af. Het tweede gedeelte van Anke’s verhaal speelt zich in Amsterdam en in Doetechem af. En dan vooral op Anke’s appartement en op het werk. Het verhaal van Jim speelt zich vooral af op alle plaatsen waar Pim Fotuyn ook was en zijn souterrain, waar hij zijn fotoarchief heeft.

Stijl:
De stijl van de schrijver is afwisselend. Soms worden er lange zinnen gebruikt, soms kortere. De woordkeuze van het verhaal is soms moeilijk, omdat het toch ook wel een politieke lading heeft. Er is veel ruimte voor dialogen, en alleen de nodige ruimtebeschrijvingen worden gegeven.

Thema:
De op touw gezette actie van de Binnenlandse Veiligheidsdienst om Pim Fortuyn te laten vermoorden. Het verhaal is dus een fictieve visie over hoe de moord zou kunnen zijn gepleegd.

Tijd:
Het verhaal begint in januari en is afgelopen op 6 mei. De vertelde tijd is dus ongeveer 6 maanden, verdeelt over 300 blazijde.
Het verhaal speelt zich over het algemeen chronologisch af. Wel worden er enkele flash-backs gemaakt, maar deze staan duidelijk aangegeven omdat daarboven het kopje ‘tijdmachine’ staat. Deze gebeurtenissen gaan meestal over de jeugd van de hoofdfiguren. Het boek bevat ook enkele tijdsprongen van enkele weken. Zo wordt de maand dat ze werkt op het advocatenbureau in een paar regels vertelt en worden sommige weken, die niet van belang zijn, gewoon weggelaten. Maar de tijdspringen zijn nooit groter als een paar weken.

Titelverklaring
Het boek heet ‘de zesde mei’, dat slaat op de dag waarop Pim Fortuyn vermoord is, namelijk op 6 Mei 2001. Deze gebeurtenis staat centraal in het boek, er wordt naar deze dag toegewerkt. Zo krijg je een beeld over de redenen en motieven van zijn moord. Waarin een mogelijke verklaring wordt gegeven voor de moord.


Eindoordeel en evaluatie
De gebeurtenissen in dit boek waren boeiend genoeg om me de hele tijd te boeien. Omdat het verhaal gebaseerd is op waargebeurde feiten komt het heel realistisch op je over. Dat vond ik goed aan dit verhaal. Als je het net uit hebt ben er van overtuigd dat de moord echt zo gepleegd is. Dat is goed gedaan, het is dus zo overtuigend geschreven dat je het echt gaat geloven. De gebeurtenissen waren eerst wel shockend, ik had nooit gedacht de BvD Pim Fortuyn zou laten vermoorden, dat was erg verrassend en hield het boek tot de laatste bladzijde spannend.
De hoofdpersonen in dit verhaal kwamen erg realistisch op mij over, omdat ze keuzes maakten die een normaal mens ook zou maken. Zo kwamen ze over als van vlees en bloed. Al zou ik als ik Anke geweest zou zijn nooit het aanbod van de Bvd hebben aangenomen, alleen maar voor het geld. Ze komt erdoor erg in de problemen en ruïneert een deel van haar leven. Erdogan, de Turkse jongen, kwam als enige niet heel realistisch op mij over. Omdat hij net het voorbeeld was van inburgeringcursussen en de wil om wel iets bereiken. Het zijn misschien vooroordelen, maar zijn karakter is een beetje overdreven.
De opbouw van het boek is geheel chronologisch maar dat maakt voor de spanning niks uit. Omdat het boek naar de zesde mei en de moord toewerkt, wil je graag weten hoe hij nou vermoord werd. Naar het einde toe ga je steeds meer denken dat de politie het in controle heeft, maar als blijkt dat ze het gewoon toelaten schrik je wel even. Dat had je niet verwacht. En daardoor je blijft het spannend, je blijft maar denken dat de Bvb in zou grijpen.
Het taalgebruik van dit boek is niet heel moeilijk. Dialogen en beschrijvingen worden prettig afgewisseld waardoor je het boek wel makkelijk doorleest. Je vraagt je nooit af wanneer het nou eindelijk klaar zou zijn. Wel komen er soms politieke termen in voor die ik niet altijd kende. Al met al vond ik het een heel mooi en spannend boek en raadt ik iedereen aan het ook te lezen.

Evaluatie
Het maken van dit verslag kostte best veel tijd omdat ik nergens secundaire literatuur kon vinden. Dit boek is namelijk vrij nieuw en daarom staat het nog niet in de meeste uittrekselboeken. Omdat ik het boek al in de vakantie gelezen had, hoefde ik me niet te haasten met lezen. Dat vond ik wel handig. Al met al ben ik best tevreden over mijn verslag en vond ik het leuk om te lezen en te doen.