De koningin van Paramaribo door Clark Accord

Clark Accord: de Koningin van Paramaribo

Titel: de koningin van Paramaribo was de bijnaam van Wilhelmina Rijburg. Zij was de bekendste en populairste prostituee van Paramaribo en werd daarom ook wel de koningin van Paramaribo genoemd. Koningin staat ook voor een machtig persoon en houdt dus verband met het thema.

Personages:
Hoofdpersoon: Maxi Linder. Ze is een rond karakter, omdat ze een verandering doormaakt in het boek. Eerst is ze klein kind, later wordt ze een machtige, rijke prostituee en aan het einde sterft ze, alleen en in de steek gelaten.
Bijfiguren/gedrag/relaties met hoofdpersoon:

Amalia is de moeder van Wilhelmina. Ze wil niet dat Wilhelmina in aanraking komt met de prostituees, dus als zij langs komen roept Amalia Wilhelmina naar binnen. Als Wilhelmina rond de twaalf jaar is, heeft Amalia meer moeite met het opvoeden van Wilhelmina, omdat haar vader bijna niet thuis was, alles het ene oor in ging en het andere uit en omdat Wilhelmina er geen problemen mee had spullen uit huis weg te geven aan mensen die het minder hadden dan zij. Amalia is daarom blij dat zij af en toe mannelijke steun kan krijgen van haar overbuurman Nelis. (round)

Oom Nelis is de buurman van Wilhelmina in de Timmermanstraat als ze nog jong is. Nelis en Wilhelmina gaan goed met elkaar om tot hij op een dag vraagt of Wilhelmina zijn huis wilt aangeven in ruil voor wat sinaasappels. Als hij Wilhelmina dan zijn vloer ziet vegen, raakt hij opgewonden en verkracht hij haar. Hiermee verandert hij Wilhelmina’s leven en zet hij eigenlijk de toon voor wat zij de rest van haar leven gaat doen. (flat)

Marius is een man die vanaf zijn pubertijd tot het einde van Maxi’s leven een fascinatie voor haar heeft. Als jonge jongen probeert hij haar tot zijn meisje te maken, maar dan is ze al een prostituee en wijst ze hem af en zegt hem dat hij te weinig geld heeft. Later als Maxi in een interneringskamp voor prostituees wordt ondergebracht, werkt Marius daar als bewaker en probeert hij haar te verkrachten en te laten zien dat hij nu de macht heeft. Dit lukt hem echter niet en hij voelt zich weer vernederd. Maxi kan het hem ook niet vergeven en zorgt dat hij én ontslagen wordt én op veel plekken niet aan de slag kan. (flat)

Mapauwtje is een oude prostituee die bij Wilhelmina in de Timmermanstraat die Wilhelmina na haar verkrachting opvangt. Daar vertelt ze Wilhelmina dat ze haar ‘kroonjuwelen’ goed moet gebruiken en niet als haar moet eindigen. Later als Wilhelmina op haar sterfbed ligt, droomt ze dat Mapauwtje hierover tegen haar praat. (flat)

Izaak is een Joodse klant van Maxi Linder. In het begin van het boek is hij de eigenaar van een goedlopende zaak in stoffen en dameskleding, maar hij klimt hoger en schopt het tot statenlid en krijgt zelfs de kans minister te worden. Vanaf de eerste keer dat hij Maxi bezoekt, bezoekt hij haar trouw elke week, hij heeft dan ook gevoelens voor haar. Als Maxi begraven wordt is hij wel op de begrafenis aanwezig, maar verschuilt hij zich achter een boom. (flat)

Howard is een Amerikaanse soldaat die uitgezonden is naar Suriname. Hij mishandeld Maxi en neemt haar goud af. Maxi pikt het niet dat ze door hem in elkaar is geslagen en beroofd. Ze wijst verontwaardigd het zwijggeld van de Amerikaanse legercommandant af, zodat het tot een rechtszaak komt en Howard tot een gevangenisstraf van negen maanden wordt veroordeeld. Als Howard uit de gevangenis komt, ontmoet hij haar een aantal keren in een bar, waar ze klanten probeert op te pikken. Op een avond lukt het hem niet zich te beheersen: hij begint te schelden en slaat haar in elkaar. (flat)

Esselien’s zoon Robert heeft in het openbaar iets met Maxi Linder. Dit is natuurlijk een grote schande en dit kan ze niet toelaten, maar haar zoon luistert niet. Uiteindelijk gooit ze het op een akkoordje met de nieuwe Nederlandse commissaris; Maxi wordt voor één dag gearresteerd en haar zoon wordt gedwongen op de boot naar Nederland gezet. (flat)

Trude is een vriendin van Wilhelmina’s moeder die haar op komt zoeken als zij in het interneringskamp zit. Daar vertelt Wilhelmina aan Trude wat er met Nelis is gebeurd. (flat)

Emanuel is een van de jongens waarvan Maxi Linder de studie in Nederland heeft betaald. Na een rechtenstudie wil hij zich als zelfstandig advocaat in Paramaribo vestigen. Als Maxi zich op een dag enthousiast bij hem meldt om de vroegere vriendschap te hernieuwen, scheept hij haar af met een biljet van tien gulden. Ook Mary Medemblik (zijn moeder) wil geen contact meer. Maxi had haar indertijd goed geholpen met de kinderen. Ze had destijds gezegd haar eeuwig dankbaar te zijn en haar later, als Maxi oud zou zijn, te zullen helpen. (round character)

Maxi neemt Stanley, die sinds zijn veertiende in aanraking met de politie is geweest, in bescherming. Ze delen haar het kleine beetje geld en er ontstaat een band tussen de twee. Daar komt abrupt een einde aan, als hij haar op een dag aanvalt en op ruwe wijze berooft van de gouden ketting om haar hals. Het komt tot een rechtszaak, waarbij hij wordt veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf. Stanley zit er verslagen bij en bedenkt dat het geen zin heeft om zijn kant van het verhaal te vertellen: dat hij een waas voor zijn ogen had gekregen, toen zij 'met goud behangen' tegen hem had gezegd dat ze geen geld had. (round character)


Eduardina is de overbuurvrouw van Wilhelmina als zij bijna op haar einde is. Eduardina brengt Wilhelmina iedere ochtend een kop thee en zij vindt Wilhelmina dan ook als zij bijna sterft. (flat)

Speaking names:
Wilhelmina Angelica Adriana Merian Rijburg (Wilhelmina was koningin: thema).
Amalia (Louise Amalia van Brunswijk-Wolfenbüttel was de oma van de echtgenote van koning Willem I).
Eduardina en Marius (Eduard was de naam van veel koningen van Groot-Brittannië, Marius was volgens de legende ook een koning van Groot-Brittannië).

Perspectief: meervoudig perspectief. Het wordt in ik-vorm verteld vanuit mensen wier leven zij doorkruiste. Accord kende het verhaal slechts uit verhalen van anderen en ‘wilde het schrijven zoals ze leeft onder andere mensen.’ (proloog, drie delen, epiloog)

Tijd:
Chronologie/flashes: niet-chronologisch. Het begin is de dood van Maxi, verder is het gewoon chronologisch tot aan haar dood, behalve nog een flashback naar het moment waarop ze door Nelis verkracht wordt. Gesloten einde.
Tijdverdichting/vertraging: er wordt lang verteld over een dansavond ergens, maar dan ineens ‘de twee weken die volgden gingen snel voorbij’.
Tijdsprong: Er wordt steeds een aantal jaar uit het leven beschreven, dan volgt er ineens een sprong naar bijvoorbeeld dertien jaar later.
Vertelde tijd: 1902 tot 1981, dus 79 jaar, hoewel sommige jaren ontbreken.


Ruimte:
Waar: Paramaribo.
Weer: meest zonnig, verder niet belangrijk.
Wanneer: 1902 tot 1981.

Stijl:
Genre: levensbeschrijving, koloniale roman (geen tragedie, want: geen reien, deus ex machina, hooggeplaatst persoon die ten onder gaat door eigen falen én geen eenheid van tijd)
Schrijfstijl: veel beschrijvingen, beeldspraak en Surinaamse woorden. Makkelijke zinnen.

Thema:
het thema is machtsstrijd. Dat is te zien aan hoe Maxi op klimt als prostituee, maar uiteindelijk sterft ze toch alleen en zonder aanzien. Ze gaat om met machtige personen uit moederland Nederland, maar wanneer zij haar niet meer nodig hebben dumpen ze haar.
Zij chanteert ze (oefent dus macht uit) dan.
Ook Marius wil haar als gevangeniscipier wel laten zien hoeveel macht hij nu heeft, dit lukt hem echter niet en Maxi weet hem ontslagen te krijgen (ook macht).

Motieven:
Leidmotief: de botoketi, een gouden ketting. Eerst geeft ze hem weg aan overburen, later wordt hij van haar gestolen. Dit hangt samen met haar mensbeeld: eerst zag ze de mens positief, maar toen de ketting werd gestolen kreeg ze een negatief mensbeeld.

Abstract motief:
Prostitutie: Een vrouw moet haar kroonjuwelen goed gebruiken, zei Mapauwtje. Dit ondersteunt de machtstrijd. Met de prostitutie versterkt Maxi haar machtspositie: haar klanten schamen zich vaak, dus chanteert Maxi ze: als je wilt dat ik er niks over zeg, moet je betalen.
Egoïsme: De mensen die Maxi helpt, vinden dat natuurlijk erg fijn, maar als ze het vervolgens gemaakt hebben, dumpen ze haar als oud vuil, zoals bijvoorbeeld Emanuel doet.

Fictie/nonfictie: De koningin van Paramaribo is een boek gebaseerd op het leven van Wilhelmina Rijburg. Zij heeft echt bestaan en was ook echt een bekende prostituee. Het personage, de omgeving en sommige van de gebeurtenissen en personages hebben echt bestaan en/of bestaan nog steeds, maar sommige gebeurtenissen zullen niet echt gebeurd of aangepast zijn, omdat het boek voornamelijk gebaseerd is op orale overlevering.

Stroming: realisme.
De schrijver probeert een objectiviteit en realistische weergave te bereiken aan de hand van documentatie en onderzoek. Hij baseert zich vaak om een echte gebeurtenis. In dit boek wordt de werkelijkheid vanuit verschillende perspectieven belicht.
Ook worden alle sociale klassen op alledaagse manier beschreven.

Eigen mening:
Ik vond de koningin van Paramaribo een mooi boek om te lezen. De schrijfstijl vond ik erg prettig en het begin maakte dat ik verder wilde lezen, alleen de grote hoeveelheid Surinaamse woorden in het begin die je elke keer moest opzoeken werkte irriterend.
Ik vond het een ontroerend verhaal, hoe een verkracht en zielig meisje uit kan groeien tot een door alle mannen begeerde vrouw en vervolgens alsnog helemaal in de goot kan belanden. Het mooie van het boek vond ik de verschillende oogpunten. Je zag Maxi vanuit veel verschillende mensen waardoor je alle kanten van haar te zien kreeg. Erg origineel.