De helaasheid der dingen door Dimitri Verhulst

Titel: De helaasheid der dingen
Ondertitel: n.v.t.
Auteur: Dimitri Verhulst.
Pseudoniem van: n.v.t.
Uitgeverij: Contact
Plaats van uitgave: Amsterdam / Antwerpen
Gelezen druk: 43e druk
Jaar van gelezen druk: oktober 2009
Verschijningsjaar (eerste druk): januari 2006
Aantal bladzijden: 206 bladzijden

Eerste reactie
1. Heeft het boek je aan het denken gezet en indruk gemaakt? (Waarover, waardoor, waarom). Geef voorbeelden en verwerk in je leesverslag citaten.
Het boek heeft me niet echt aan het denken gezet, maar ik vond het wel een heel erg grappig boek!


Beknopte samenvatting en analyse
2. Vat de inhoud van het boek samen: noteer in een lopend verhaal wat de belangrijkste gebeurtenissen in het verhaal zijn. Vertel ook de afloop. Gebruik maximaal één A4: het is dus belangrijk dat je de grote lijn opschrijft en (overbodige) details achterwege laat.
Doordat het boek als een soort verhalenbundel gezien kan worden is het moeilijk het boek in één a4 samen te vatten.

Een schoon kind
Rosie Verhulst, komt op een bepaald moment terug naar het huis van haar moeder (Dimitri’s grootmoeder). Ze wordt mishandeld door haar man en ze heeft haar mooie dochter meegenomen. Deze Sylvie is de zonde waard. Ze gaat mee naar het café: eerst drinkt ze een beetje fris, maar als de meisjes tweeling van het café (heel lelijke dwergen) opmerkingen maken over haar afstandelijkheid, komt Sylvie los. Op initiatief van een kroegloper André gaat ze aan de biertjes en aan het eind van de avond lalt ze de meest schunnige liedjes mee en moet ze meegesleept worden door de nonkels. Ze is meteen populair bij de familie. Als Rosie hoort dat Sylvie door André is zat gevoerd, laat ze uit haar mond vallen dat André in feite haar biologische vader is. Maar ze dreigt Dimitri dat hij dat nooit mag vertellen. Hij ziet haar voorlopig niet meer.

De vijver van de gezonken babylijkjes
Palmier is een blonde, naar vis stinkende vrouw van wie de leeftijd niet bekend is. Over haar ging het gerucht dat ze enkele kinderen zou hebben verdronken in de vijver bij haar woning. De jeugd van het dorp is gewend om bij de vijver contacten op te doen. Zo ziet Dimitri eigenlijk voor het eerste de ontluikende borsten van zijn meisjes-dorpsgenoten o.a. van de schone Helene. Palmier heeft ook een hond die steeds maar vastgebonden is en waarmee de jongens medelijden hebben. Die hond Blondi wordt echter tijdens het vastgebonden zitten ook nog gedekt en de jongens willen de hond eigenlijk losmaken. Toch mag dat niet van de oude vrouw. Dan worden er ook nog eens jonkies geboren en daarna moeten ze van Palmier de puppies in de vijver verdrinken: ze worden door de jongens in een jute zak gedaan en in de vijver gesmeten. Bij terugkomst is de hond Blondi woedend op de jongens: ze hoeven niet in zijn buurt te komen. Later zegt een dorpsjongen dat hij toch de ketting van Blondi heeft doorgesneden en sindsdien is de hond spoorloos.

De Ronde van Frankrijk
Een van de nonkels, Potrel, heeft de schurft aan het feit dat hij niet mee mag doen met de wereldkampioenschappen zuipen die een lokaal café heeft uitgeschreven. Op het allerlaatste moment had nonkel Herman meegedaan en natuurlijk gewonnen, hoewel hij zijn winst met een ziekenhuisopname moest bekopen. Na de overwinning was hij namelijk gaan rijden en hij had een ongeluk veroorzaakt, maar daarbij had hij ook een gangsterbende opgerold, waardoor hij alleen maar meer aanzien had gekregen. Grootmoeder krijgt het bericht te horen van een jonge agent, die ze op haar nummer zet omdat hij een Latijnse uitdrukking (comateuze toestand) gebruikt.
Potrel zet echter een Tour de Franse op met een aantal zuipetappes, waarbij elke 5 kilometer goed is voor een biertje. Wie het eerst de vereiste biertjes op heeft, wint een etappe en krijgt een trui. De bolletjestrui is voor degene die in een “bergetappe”ook sterke drank weet weg te krijgen. De grap is ook dat de moeder van Potrel (Dimitri’s grootmoeder) denkt dat Potrel zijn luiheid heeft omgezet in sportiviteit en van haar weinige geld koopt ze een nieuwe racefiets voor haar zoon, die hij weer verpatst om de drank voor de Tour de France te betalen. Potrel zet zwaar in tijdens de eerste bergetappe en giet de zware drank achter elkaar naar binnen. Hij krijgt een delirium tremens, maar de jonge agent die dit moet komen vertellen krijgt weer een veeg uit de pan van grootmoeder: hij moet geen Latijn tegen haar praten.

Alleen de allenen (de letterlijke, Nederlandse vertaling van "Only the lonely" van Roy Orbison)
Het is weer eens zo ver. De deurwaarder komt weer een stuk inboedel weghalen,omdat nonkel Zwaren een flinke gokschuld had opgebouwd. Deze keer valt de keus op de televisie. Dat is een klap voor familie Verhulst, want net die avond komt er een live concert van Roy Orbison op de televisie. Maar nonkel Zwaren weet het toch te fiksen. Hij laat de hele familie kijken bij een Iranees immigrantenstel. Ze nemen een bak bier en een oude sanseveria mee als geschenkje. Grappig is dat de Iraniërs beter Nederlands spreken dan de Verhulstjes, die een soort krom migranten Nederlands tegen de immigranten spreken. Maar ze maken er wel een dolle boel van, zuipen er op los, staan op de tafel etc. Alleen Dimitri’s vader heeft het moeilijk bij de bekendste song van Orbison "Only the lonely" (Alleen de allenen). Hij huilt tranen met tuiten en moet naar huis gesleept worden. De Iraniërs hebben een mooi beeld gekregen van inburgering.

Het nieuwe liefje van mijn pa
Dimitri is gewend dat er altijd vrouwen voor de deur staan bij de Verhulstjes. Alle nonkels hebben een typische smaak van vrouwen. Op een dag komt er een prachtige en gedistingeerde vrouw voor Dimitri’s vader Pie. Die ligt nog bij te komen van zijn avondje zuipen van de nacht ervoor. Hij wil niet uit zijn bed komen en vraagt of het soms dat wijf van gisteren is. Uiteindelijk komt hij ongewassen man naar beneden en hij zegt dat hij het hele mokkel niet kent. Dat klopt want het is een vrouw van de Dienst Jeugdzorg die de woonomstandigheden van Dimitri komt onderzoeken. Ze vraagt het één en ander aan Dimitri o.a. over zijn moeder. Dimitri antwoordt, dat zijn moeder een hoer is.

Iets over mijn moeder, mevrouw
In dit hoofdstuk vertelt Dimitri over zijn moeder die een "plaspas" van de overheid heeft gekregen. Je mag dan overal plassen , zelfs wildplassen is toegestaan. Hij vertelt dat hij zijn moeder haat en dat hij graag bij haar wegwil. Ze is nogal dominant aanwezig. Ook geeft ze hem zijn jeugd lang het idee dat hij er de oorzaak van is dat zij incontinent is geworden, omdat ze zo’n moeilijke bevalling met hem heeft gehad. Op een bepaald moment zijn ze op het strand en hij heeft het plan opgevat om weg te gaan bij zijn moeder, maar ze blijft het oog strak gericht op hem houden. Wanneer ze moet plassen en denkt met haar plaskaart voorrang te krijgen bij de strandtoiletten, valt dat tegen. Ze moet nu in zee gaan plassen en op dat moment, ziet Dimitri zijn kans schoon. Hij ziet zijn moeder nooit meer terug.

De pelgrim
"De pelgrim" is de naam van een afkickcentrum en Pie(rre) Verhulst besluit op een morgen dat het zo niet langer kan met zijn drankgebruik. Hij wil zich aanmelden bij het afkickcentrum. Wat zijn andere broers hem ook proberen voor te houden, hij is vast van plan door te zetten. Dan zeggen zijn broers dat ze hem in ieder geval gaan wegbrengen en onderweg naar de inrichting doen ze werkelijk ieder café aan dat op de heenweg ligt. Ladderzat komen ze bij de inrichting aan en net op dat moment besluit een psychiatrisch patiënt naar beneden te springen en zelfmoord te plegen. Het weerhoudt Dimitri’s vader er niet van om toch naar binnen te gaan. Tot groot verdriet van zijn broers, de nonkels van Dimitri. Op de terugweg doen ze natuurlijk weer een aantal cafés aan.

De verzamelaar
De Verhulstjes vormen een familie apart, waartegen in Reetveerdegem nogal wordt opgekeken. Maar een schoolvriendje van Dimitri, Franky, nogal rijk en uit een importfamilie, mag niet langer met Dimitri spelen vanwege diens afkomst. Daarvoor mocht hij steeds naar de verzameling Märklintreintjes komen kijken. Franky doet dat eigenlijk om Dimitri de ogen uit te steken. Ze verliezen elkaar jaren uit het oog, maar als Dimitri jaren later op een verzamelbeurs loopt en een smurf voor zijn eigen verzameling koopt, ziet hij Franky terug. Die verzamelt nu allerlei voorwerpen die met het joodse geloof te maken hebben. Zeer tegen zijn zin praat Dimitri met Franky en die nodigt hem uit nog eens langs te komen in zijn huis. Enkele maanden later belt Franky hem op om de uitnodiging te herhalen. Dimitri gaat tegen zijn zin op bezoek, merkt op dat de man alleen woont: zijn vrouw zal hem verlaten hebben. Dan komt ook de aap uit de mouw, want Franky vertelt hem dat oom Zwaren het met zijn vrouw houdt en dat deze hem daarom verlaten heeft. Hij probeert Dimitri te laten bemiddelen. Die wil zich er helemaal niet mee bemoeien en aan het eind van het bezoek bewondert Dimitri nog de treinverzameling van Frijky. Die is nog uitgebreider en geperfectioneerde geworden. In de wagonnetjes zitten kleine joodse poppetjes.


De genezene
Na drie maanden mag Pie Verhulst op proefverlof uit de inrichting. Hij is van de alcohol af en is behoorlijk aangekomen. Zijn beide broers proberen hem te verleiden mee te gaan stappen, maar Pie wil liever niet. Als hij het weekend droog blijft, mag hij de inrichting binnenkort verlaten. Maar het vlees is toch zwakker dan de geest en Dimitri ziet met lede ogen aan dat zijn vader toch meegaat. Met zijn grootmoeder wacht hij televisiekijkend op de terugkomst van zijn vader, maar die komt de eerste dagen niet meer boven water. Hij heeft het weekend niet droog kunnen houden.

De opvolging is verzekerd
In dit hoofdstuk volgen we de bevalling van Dimitri’s kind. Hij is in het ziekenhuis en uit alles blijkt dat hij niet houdt van de vrouw die van hem zwanger is geworden. Hij wil ook eigenlijk liever niet bij de bevalling aanwezig zijn. Zijn gedachten gaan terug bij de ingang van het ziekenhuis (waar hij staat om te roken) naar het verhaal om zijn eigen geboorte. Natuurlijk zat zijn vader in de kroeg toen zijn moeder moest bevallen. Maar toen hij eenmaal gebeld was met de mededeling dat er een zoon geboren was, was hij naar de kliniek gegaan, had Dimitri uit de wieg gehaald en hem in de postzak (Pie was postbode) aan alle mensen die hij in de kroegen ontmoette, laten zien. Een legendarisch verhaal in Reetveerdegem. De zoon blijkt heel anders over zijn niet gewenste zoon te denken: misschien wordt hij nog wel doodgeboren. Hij zou hem zeker niet trots aan iedereen willen laten zien.

Voer voor etnologen
In dit hoofdstuk is Dimitri opnieuw ouder geworden. Hij bezoekt zijn grootmoeder die inmiddels dement is geworden en niet meer weet of ze haar zoon dan wel haar kleinzoon op bezoek heeft. Ook is er altijd een mongool Marieken bij haar. Eens in de zoveel tijd brengt hij een bezoek aan zijn grootmoeder en de gesprekken gaan natuurlijk helemaal nergens over. Dimitri’s vader is inmiddels overleden. Dan bellen zijn ooms hem op en vragen hem of hij wil meewerken aan een onderzoek van een etnoloog over de teksten van dronkemansliedjes. Dat wordt immers Vlaams cultuurgoed. Dimitri vertelt dat hij vaak niet meer weet dan de eerste regel en hij weigert mee te doen. Daarna komen de broers op het idee om de demente grootmoeder te laten zingen: omdat ze kinds is, zal zij zich de teksten wel weten te herinneren. De opnameploeg komt in het verzorgingstehuis waar zijn grootmoeder is, maar er komt niets uit. Dan besluiten de ooms om bier te gaan drinken; misschien komen de woorden dan wel automatisch, maar nee hoor. Alles mislukt. Als de opnameploeg weg is, begint grootmoeder ineens de tweede regel van een dronkemansliedje te zingen. Ze heeft het dus toch geweten, maar de boel in de maling genomen.

Een nonkel voor dat kind
Dimitri is met zijn 5-jarig zoontje Joeri naar zijn geboortedorp afgereisd. Hij wil zijn ooms nog een keer ontmoeten. In de kroeg wil hij eigenlijk niets drinken, maar daar zijn de ooms niet gevoelig voor. Joeri (ongewenst kind bij zijn ongewenste vriendin) wil op de gokkast spelen. Een oom geeft hem wat geld. De jongen haalt er 1500 € uit en die mag hij van Dimitri niet houden. Oom Herman is daarna blij met die geldsom en hij wint ook nog een belspelletje op de radio en krijgt een bon uit de videotheek. De nonkel rijdt mee naar de videotheek en haalt een film van Bambi voor Joeri. Op de terugweg moet Joeri “zeiken”. Hij moet van Dimitri “plassen” zeggen. Met die veelbetekenende correctie geeft Dimitri eigenlijk aan dat hij zijn geboortedorp ontgroeid is.

3. Wat is het thema van het boek? Geef het thema is één zin weer zonder de inhoud na te vertellen. Welke boodschap / les wil de auteur je meegeven?
Het thema is familierelaties en dan vooral vader-zoonrelaties. Dit zie je terug in de eerste hoofdstuken waarin het gaat over de relatie van Verhulst met zijn vader en nonkels. In de laatste hoofdstukken gaat het meer over de relatie van Verhulst met zijn zoontje.


4. Noem ten minste drie motieven bij het thema. Verklaar de motieven in relatie tot het thema. Een motief is een voor de mens belangrijke situatie of gebeurtenis die in een verhaal voorkomt of iets wat herhaaldelijk terugkeert in een boek (bv. jaloezie, seks, frustratie).
- Alcholgebruik
- Het Dorpsleven
- Standenverschil

5. Beschrijf de opbouw van het verhaal. Is er een indeling in hoofdstukken? Noem eventuele titels.
Hoe begint het boek en hoe eindigt het? Pas literaire termen toe (ab ovo, in medias res, post rem, gesloten of open einde) Noteer de eerste en laatste zin.
Het verhaal is opgedeeld in 12 hoofdstukken, het zijn als het ware wel 12 verschillende verhalen. Deze verhalen hebben samen wel een rode draad waardoor het wel een heel verhaal is. De namen van de hoofdstukken zijn: Een schoon kind, De vijver van de gezonken babylijkjes, De Ronde van Frankrijk, Alleen de allenen, Het nieuwe liefje van mijn pa,Iets over mijn moeder, mevrouw ,De pelgrim, De verzamelaar, De genezene, De opvolging is verzekerd, Voer voor etnologen, Een nonkel voor dat kind.
Het boek begint in medias res en heeft een gesloten einde. Het verhaal over de jeugd van Dimitri is verteld, nu heeft hij zelf een kind en krijg je het gevoel dat Dimitri eigenlijk niet meer terug wil naar Reetveerdegem.
De eerste zin van het boek is: ‘’ De vermeende terugkeer van tante Rosie naar Reetveerdegem werd als een aangename schok ervaren in de levens van onze volstrekt nutteloze mannen, waarvan ik er op dat ogenblik een in wording was. ‘’
De laatste zin van het boek is: ‘’Nog een uurtje, denk ik, terwijl mijn kleine geheel zelfstandig en tot groot jolijt van de omstanders vrolijk zingend over de vogels in een klein pissijntje zeikt.’’


6. Verklaar de titel en de eventuele ondertitel. Is de titel goed gekozen en waarom?
Kun je uit de titel opmaken waar het boek over gaat? Wat is de relatie met de thematiek?
Ik vind de titel De Helaasheid der Dingen goed gekozen, je kan er niet meteen uit opmaken waar het verhaal over gaat. De helaasheid wijst op de jeugd van Dimitri waar hij niet zo blij mee is, der Dingen wijst op Reetveerdegem.

7. Heeft het verhaal een motto? Citeer het motto en leg een verband tussen motto en thematiek.
Ja het verhaal heeft een motto, twee zelfs.
"Het verbaasde me dat je daaraan je leven kon wijden, de wereld nabootsen en daar niet helemaal in slagen, en wanneer je er wel in slaagt voeg je slechts het vergankelijke aan het vergankelijke toe, dat wat je niet kunt krijgen aan dat wat je niet hebt."
Pierre Michon, Uit: Meesters en Knechten
Volgens mij gaat dit motto over kunst en dan vooral over schrijven. Dimitri Verhulst is natuurlijk een schrijver, in het boek ook. Ik denk dat dit motto over zijn werk als schrijver gaat.
"Waarom droom ik nu niet meer over mijn moeder? Misschien omdat ik te veel over haar geschreven heb, ik heb zelfs haar mooie profiel verspreid op de omslag van een boek, en ik heb haar aanwezigheid bezworen, zonder ook maar iets te willen bezweren. Mij viel mijn moeder niet lastig, ik heb haar zelf opgeroepen door zoveel over haar te schrijven, maar ik vermoed dat ik uiteindelijk een literair personage heb geschapen, complex, artistiek, ingewikkeld, en daarmee is me de echte moeder ontvallen, de dode moeder. Ik ben de wees van een dode moeder, omdat ik teveel over haar geschreven heb."
Francisco Umbral, Uit: Een wezen van verten

Dit motto gaat over de relatie van Dimitri Verhulst met zijn moeder, in dit boek komt ze alleen aan bod in het hoofdstuk ‘’De Plaspas’’.

8. Wat is het genre? (Autobiografie, misdaadroman, historische roman, novelle, psychologische roman)
Het boek is een zedenroman, er wordt bijvoorbeeld beschreven hoe de vader van Dimitri op de WC zit.

9. Is er sprake van karakterontwikkeling?
De karakters van Dimitri en Pie ontwikkelen zich, zij zijn round-characters. De rest van de karakters maken geen ontwikkeling door.

10. Wie is aan het woord? Hoe zie je dat terug in de tekst? Gebruik literaire termen (ik-verteller, personale verteller, auctoriale verteller).
Er is een ik-verteller, de ik is de schrijver Dimitri Verhulst.

11. Let op het tijdsverloop. Vertelt de schrijver het verhaal in de juiste tijdvolgorde (chronologische tijdvolgorde)? Komen er tijdsprongen in voor? Is er sprake van tijdverdichting?
Er is wordt redelijk chronologisch verteld, er is alleen een tijdsprong in het hoofdstuk ‘’De Verzamelaar’’.

12. Het verhaal kan ook niet-chronologisch verteld worden. Zijn er flashbacks of flashforwards?
Het verhaal wordt chronologisch verteld, als het verhaal begint in de ik-persoon ongeveer 13, door de hoofdstukken heen wordt hij steeds ouder. Het verhaal eindigt als de ik-persoon 30 jaar is. In het hoofdstuk ‘’De Verzamelaar’’ wordt alleen al wel een sprong in de toekomst gemaakt.

13. Wat valt je op aan het taalgebruik?
Het valt me als eerste op dat het een boek van een Belgische schrijver is. Er worden woorden gebruikt zoals ‘’Nonkel’’. Ook hebben sommige woorden in het Vlaams een andere betekenis als in het Nederlands.

Daarnaast valt me op dat de stijl van Dimitri Verhulst vrij direct is. Hij neemt bijvoorbeeld niet de moeite om bepaalde groffe zaken te omschrijven maar schrijft het gewoon zo op.

14. Vermeld achtergrond schrijver, zijn wereldbeeld en / of kenmerkende thematiek.
Dimitri Verhulst werd in 1972 in Aalst geboren en debuteerde in 1999 met de verhalenbundel "De kamer hiernaast". Sindsdien heeft hij heel verschillende paden bewandeld. Voor zijn tweede boek "Niets, niemand en redelijk stil" ontwikkelde hij een bijzondere, extreem literaire stijl. Daarna maakte hij een bocht van (minstens) 90 graden en schreef een tragikomische voetbalroman, "De verveling van de keeper". In 2003 liet hij zich door het Vlaamse literaire tijdschrift Deus ex Machina opsluiten in het Asielcentrum van Arendonk. Wat hij daar zag, levend tussen de asielzoekers, leidde tot "Problemski Hotel": weliswaar fictie, maar dan fictie waar de harde realiteit bovenop is gaan zitten. Spek naar Verhulsts bek. Zijn taalgebruik is direct, van het genre "laten we een kut een kut noemen". Humor is er ook, nogal wrang en cynisch, maar zeker aanwezig. Het is een manier van overleven. En zoeken we niet allemaal een manier om te overleven?

Eindoordeel
15. Gebeurtenissen: zijn de gebeurtenissen en de opvolging van de gebeurtenissen in het verhaal geloofwaardig? Leg uit. Gebruik voorbeelden.
De gebeurtenissen in het boek vind ik niet heel geloofwaardig, bijvoorbeeld een vader die zijn pasgeboren kind meeneemt om ermee rondjes door het dorp te gaan rijden. Ik vind het af en toe vrij kluchtig.

16. Personages: wat vond je van de personages uit het verhaal? Kwamen ze geloofwaardig op je over? Herkende je gedrag of gedachten van de personages?
De personages Dimitri en Pie kwamen vrij geloofwaardig op mij over,wat hen overkwam is wel realistisch en ik kan snappen hoe ze handelen. De Nonkels en de andere karakters vind ik niet geloofwaardig, ik herken van hen geen gedachten of gedrag en vind ze vrij plat blijven in het boek (maar wel grappig).