Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2019
• 490 pagina's
• Uitgeverij: Atlas Contact

Flaptekst

Eerste zin

Zwijgend zaten ze in de taxi. Damp steeg op van het drogende asfalt. Door de halfopen ramen kwam een vochtig-warme lucht naar binnen. Bij een stoplicht staken drie natgeregende meisjes lachend over, hun jurkjes klevend aan hun lichamen. De taxi vorderde langzaam in de namiddagspits van Amsterdam, de chauffeur hing verveeld opzij

Samenvatting

Deel I (2013)
Op zijn negenenvijftigste is schilder Maris Coppoolse met zijn vrouw Fran op weg naar de overzichtstentoonstelling van zijn oeuvre in het Stedelijk Museum in Amsterdam. De internationale pers schrijft er lovend over, het publiek stroomt toe. Maris staat op het toppunt van zijn roem. Maar er broeit iets: de verhouding met zijn vrouw is op dit moment niet geweldig. Er lijkt zich een huwelijkscrisis af te tekenen. Ze hebben al een tijd geen seks meer met elkaar, terwijl ze daarvóór erg veel belang hechtten aan seks.
Een journalist gaat een artikel over Maris' loopbaan schrijven, maar als het coverartikel de dag na de opening verschijnt, gaat het eigenlijk alleen maar over zijn jeugd. Als veertienjarige jongen in Zeeland was Maris de oorzaak van de dood van een buurmeisje Matty. Hij had dat gegeven dat altijd voor zijn omgeving geheim gehouden. Hij en zijn vrouw zijn door het artikel erg van slag.

Maris rijdt een dag later naar Schiphol om zijn stiefdochter Stan af te halen. Ze is een paar maanden in Syrië geweest en heeft er oorlogsfoto's gemaakt. Zij en haar broer Thijs zijn kinderen van Fran en de kunstfotograaf Raf. Fran had hem vanwege zijn overspel verlaten en zes weken later had hij zich doodgereden. Fran had er een levenslang schuldgevoel aan over gehouden.
Zijn stiefkinderen weten niets van het dodelijk ongeluk in zijn jeugd. Stan is gek op haar stiefvader, maar kan veel minder goed met haar moeder Fran opschieten. Thijs is een jongen die niet veel zegt. Hij lijkt zijn weg in het leven al gevonden te hebben.
Stan gaat met Maris mee naar de tentoonstelling. Ze is onder de indruk van zijn werk. Zelf verkoopt ze die dag een oorlogsfoto aan 'Le Monde'. Eerst zwijgt de familie over het artikel in het blad, maar daarna vragen Thijs en Stan toch hoe het ongeluk of de moord was geschied. Maris geeft daarna zijn versie op het verhaal. Als Maris zijn dochter de volgende dag weer naar Schiphol brengt, lijkt ze begrip te hebben voor zijn kant van verhaal. Stan gaat terug naar New York.
Maris heeft behoefte aan een paar dagen weg te zijn uit Amsterdam. Hij gaat terug naar Walcheren en hij bezoekt het graf van zijn ouders. Ineen staat hij ook voor het graf van Matty. 
In het hotel ontvangt hij een mail met bijlage van Matty's broer Corné. Daarin staan foto's van de dode Matty.

Deel II (verleden): 1968 
Maris is veertien jaar; hij woont in een klein Zeeuws dorp op Walcheren. Hij is een verlegen jongen, die rond om zich heen aan lichamelijke verleidingen wordt blootgesteld (van rijpe vrouwen tot verleidelijke tieners). Op een zaterdagmiddag wordt hij in elkaar geslagen door drie dronken jongens uit een naburig dorp. Hij is flink toegetakeld en voelt zich bang en vernederd. Na een week gaat hij weer naar buiten en hij ontmoet zijn buurmeisje Matty. In feite verleidt ze hem. In de combine van haar vader legt ze een hand op zijn arm. Daarna vertrekken ze naar een leegstaande, zwart geteerde schuur, waar ze hem wil zoenen. Hij weigert dat en hij wordt door haar vernederd. Nog boos van de aframmeling van een week ervoor, duwt hij haar weg en ze valt van de hooizolder en is dood. Hij vlucht weg en houdt zich een paar dagen schuil. Zijn vader vermoedt waar hij zit en geeft hem aan bij de politie. Hij wordt opgepakt en later veroordeeld tot een tuchthuisstraf.

Deel III (verleden)
Maris is al jong een volwassen schilder. Hij wordt snel populair in kunstkringen. Maar met de roem komt ook het verval. Hij heeft een tijdlang een 'painters block'. Het gaat beter met hem als hij het vlotte, blonde meisje Sigi ontmoet. Ze hebben een leuke tijd, totdat ze hoort van de 'moord op Matty'. Ze verlaat hem, want ze kan niet leven met een 'moordenaar'. Hij krijgt een terugval, doet een hele tijd niets en wil ook even niets meer met vrouwen. Zijn vriend Oscar geeft hem een boek van de schilder Grünewald en dan reist Maris af naar Noord-Frankrijk waar hij het beroemde schilderij van die schilder over de kruisiging van Christus bekijkt. Hij raakt erg onder de indruk. Na een dagje Parijs gaat hij naar Nederland terug. Bij een tankstation ziet hij een heel lang, verwaarloosd meisje met een hondje. Het is Ilse van Dam, die vroeger ook in Zeeland heeft gewoond; ze heeft Matty ook gekend. Hij neemt haar mee terug naar Amsterdam en biedt haar onderdak. Ze gebruikt heroïne en hij geeft haar een paar keer geld. Ze biedt haar lichaam aan, maar hij wil geen seks met haar. Ze krijgen ruzie, maar nu houdt hij zich in en stuurt haar weg. Ze vindt tijdelijk onderdak bij junks in een woonboot, maar na een overdosis sterft ze. Hij heeft haar slechts vijf dagen gekend.
Ze wordt begraven in het Zeeuwse dorp en de broers van Matty wonen ook haar begrafenis bij. Ze herkennen Maris en willen hem wel een lesje leren. Corné wil als hij in zijn auto zit, zijn vingers breken, maar hij rijdt weg. Hij wil op de terugweg langs zijn ouders in Rotterdam gaan, maar als hij hen ziet (een dominante moeder en een volgzame vader) rijdt hij toch door naar Amsterdam. 
Later, bij een schilderijententoonstelling ziet hij Sigi weer. Ze heeft een nieuwe, veel jongere vriend. Het is duidelijk dat haar gevoelens voor Maris over zijn.
In het allerlaatste hoofdstukje van dit deel bevindt Maris zich in New York. Hij vindt het echt moeilijk wennen in de wereldstad.

Deel IV
Fran en Maris vieren vakantie op La Gomera (een klein Canarisch eiland). De relatie is nog steeds slecht. Ze hebben al een lange tijd geen seks meer. Maris blijft op een dag heel lang in zee zwemmen, waardoor Fran ongerust en boos wordt. Zij gaat later zelf een keer wandelen, verdwaalt in de bergen en daarom wordt Maris ook ongerust en boos. Als ze terugkeert, wil Maris wel seks, maar ze weigert hem. Ze ontmoeten een Nederlands stel, waarvan de vrouw Albertina, niet alleen heel mooi en en energiek is maar ook heel erg gecharmeerd van Maris. Fran ziet het met lede ogen aan. Als Albertina met vriend een keer wordt uitgenodigd om te komen eten, verdwijnen ze in de schuur en plast Albertina op zijn hand. Maar er zit duidelijk meer in het vat voor Maris. De jaloerse Fran wil nu ineens wel seks met hem. De volgende dag komt Albertina terug naar hun gehuurde woning en ze wil (in de schuur!) naakt voor Maris poseren. Maar als ze daarna op de loer ligt voor seks, weigert hij. Er is een spiegeling met de situatie van vroeger met Matty. Hij rijdt in zijn auto naar Fran aan de kust en al in de auto doen ze aan seks. De relatie lijkt binnen een paar dagen hersteld te zijn.

Maris heeft nog één grote wens. Hij ziet enkele keren een gehandicapte Spaanse vrouw, die zich op handen en voeten voortbeweegt. Ze heeft kinderverlamming gehad. Hij maakt een gratis portret voor haar als hij haar mag fotograferen. Terug in Nederland gaan ze samen naar het Zeeuwse dorp. Maris wil de broers van Matty nog een keer onder ogen zien, maar ze weigeren met hem te praten.

Deel V
Fran en Maris zijn in New York om de boekpresentatie van Stans oorlogsboek ("Horrors of War") bij te wonen. Stan heeft inmiddels een vriend (Hein) opgedaan en het lijkt de eerste stap van - een overigens natuurlijke - verwijdering tussen Stan en Maris. Volgens Fran heeft ze een type uitgezocht dat erg op Maris lijkt. De relatie tussen Fran en Maris lijkt weer helemaal in orde.

Ze vliegen samen terug naar Nederland en moeten de jetlag verwerken. Maris bekijkT 's nachts nog eens het fotoalbum van Stan. Hij vindt het toch bizar dat Stan zulke wrede foto's kan nemen. Dan komt hij ertoe om een schilderij te maken van Manuela, het gehandicapte meisje op La Gomera. Hij hoort in zijn hoofd het steeds herhaalde zinnetje van haar: "I was a normal child, I had a lot of pain, but I was a normal child."

In het allerlaatste fragment zijn Fran en Maris op de boot naar Texel. Hij ziet enkele jonge meisjes die ook naar hem kijken. Ze doen hem denken aan Matty. Bijna zijn hele leven lang had hij dit type meisje om die reden gemeden.
Hij kijkt even later met voldoening naar het liefdevolle gezicht van Fran. De liefde is terug.

Personages

Maris

In het 'heden' is Maris 59 jaar. Hij is een bekende kunstschilder en er wordt een tentoonstelling aan zijn werk gewijd. Toch zijn twee crisissen voor hem in het begin van het verhaal aanwezig. Een huwelijkscrisis is op komst. Hij heeft al enige tijd geen seks meer met Fran, wat hij erg vindt omdat hij eigenlijk elke dag wel seks zou willen. En als een journalist over zijn verleden publiceert (hij is veroordeeld door de rechtbank vanwege de dood van zijn buurmeisje), komt ook die persoonlijke crisis weer boven tafel. Hij heeft het geheim altijd voor zijn omgeving verzwegen en moet nu met zijn billen bloot. Dat gebeurt o.a. in een gesprek met zijn twee stiefkinderen. Met het meisje Stan kan hij goed opschieten. Ze is fotografe in oorlogsgebied en communiceert met haar stiefvader beter dan met haar eigen moeder. In twee episodes uit zijn leven die volgen, leert de lezer de vroegere Maris goed kennen (deel II spreekt overigens meer aan dan deel III) Hij wordt van een verlegen jongetje dat toch gewild is bij vrouwen en meisjes een wat onzekere kunstenaar die overigens wel hulp wil bieden aan een heroïnehoertje. (Hij heeft blijkbaar een voorliefde voor Zeeuwse meisjes - Matty, Ilse en later Albertina) Ook in deel IV is Maris aantrekkelijk voor die mooie, jonge vrouw. Het huwelijk zit op het Canarische eiland nog in een crisis. Opvallend is de overeenkomst in gedrag tussen de twee partners. Maris gaat heel lang in zee zwemmen, waardoor Fran denkt dat hij verdronken is. Zij zelf gaat een lange bergwandeling maken, waardoor hij denkt dat ze verongelukt is. Uit hun bezorgdheid blijkt dat ze toch nog om elkaar geven. Wanneer Albertina in seksuele zin te dicht bij Maris komt, lijkt hij zijn les geleerd te hebben. Hij weigert seks en keert terug naar Fran met wie hij dan weer meteen seks wil en krijgt. Daarna wil hij zijn schuldgevoel nog kwijt in Zeeland, maar de broers van Matty staan daar niet voor open. Oek de Jong slaagt erin Maris een sympathiek imago te laten behouden.

Fran

Fran is een aantrekkelijke vrouw die bang is dat haar uiterlijk aan het afkalven is, waardoor Maris niet meer in haar lijf geïnteresseerd zou zijn. Dat bewijst volgens haar de afname van seks. Ze heeft in haar verleden ook een schuldgevoel gekregen vanwege de dood/zelfmoord van haar eerste man Raf, de vader van haar beide kinderen. Hij ging vreemd en zij had hem daarom verlaten. Met haar dochter Stan communiceert ze slechter dan Maris dat doet, Dat ligt ook wel aan Stan, die haar moeder soms snibbige en te directe feedback geeft. In deel II en III is er geen plaats voor Fran in het verhaal. In deel IV is ze weer aanwezig als hoedster van haar huwelijk. Er is een indringster Albertina (ook al woonachtig geweest in Zeeland). Haar bezorgdheid voor Maris blijkt ook uit haar commentaar op zijn lange zwemtocht. Toch speelt jaloezie in het herstel ook een rol. Wanneer ze hoort dat Albertina op Maris' hand heeft geplast, laat ze het niet na om dat dezelfde dag ook nog te willen. Kort daarna wakkert ook haar seksuele lust weer aan. Zo draagt ze zelf ook bij aan het herstel van de huwelijkscrisis. In deel V lijkt alles weer koek en ei.

Stan

Stan is de 29-jarige dochter van Fran . Haar vader is omgekomen bij een ongeluk en ze heeft een prima band met haar stiefvader Maris, met wie ze goed communiceert. Ze is oorlogsfotografe geworden, zoekt het gevaar dus op en komt naar Amsterdam, waar ze door hem na het tijdschriftartikel op de hoogte wordt gesteld van het verleden van haar stiefvader. Eerste is ze wel boos, maar later heeft ze wel begrip voor zijn versie van het verhaal. Als ze weer naar Amerika is, stuurt ze foto's van Syrië op, want er wordt een album van gemaakt dat later erg succesvol lijkt te worden. In New York vindt Stan ook een vriendje dat volgens Fran veel weg heeft van Maris. Maris merkt al dat er een gezonde verwijdering tussen hem en Stan heeft plaatsgevonden. Stan zal haar weg wel weten te vinden in het leven.

Quotes

"De Erezaal van het museum was nog leeg en koel toen ze erdoorheen liepen. Daar hingen Maris’ grootste schilderijen, een paar van zijn diptieken en aan vrijwel onzichtbare draden de tientallen kleine en grotere doeken van zijn cyclus After Grünewald. Uit de hal van het museum klonk luid geroezemoes, weerkaatsend tegen de hoge muren." Bladzijde 13

"Van wie?’ ‘Kijk nou maar.’ Hij hoorde iets dwingends in haar stem en voelde nieuwe ergernis. Hij hoorde ook iets verwijtends, omdat hij niet meteen naar de foto keek maar eerst afweerde, zoals gebruikelijk – in haar ogen. Maris keek naar het scherm en zag een stuk woestijn, een kale helling waarop met stenen in kolossale letters de woorden GOOD LUCK MARIS waren gelegd." Bladzijde 10

"Hij probeerde de haren die aan haar voorhoofd kleefden opzij te vegen. Maar voordat hij het wist had ze zijn onderarm gepakt, en beet ze erin, met een hoog gierend geluid dat overgang in een kreet van woede. Ze beet door. Maris gaf geen kik. Toen ze hem losliet, kwamen er bloeddruppels tevoorschijn uit de afdruk van haar tanden." Bladzijde 35

"Het zwijgen van zijn ouders over wat er was gebeurd was nooit werkelijk geëindigd. Zijn schuldgevoel over wat hij hun had aangedaan was nooit verdwenen." Bladzijde 125

"Maris gaf haar een harde duw, zo hard dat hij ervan schrok. Het was of een enorme kracht uit zijn hand spoot. Het meisje wankelde. Ze deed een stap achteruit om haar evenwicht te bewaren, maar omdat het touw nog rond haar benen zat, was het een klein stapje, te klein, ze deed er nog een om overeind te blijven. en toen ze achterover, nog half op de hooizolder, en ze gleed weg, haar handen klauwend in het stro. Maris zag haar vallen..." Bladzijde 176

""Mag ik op je hand plassen?" Zonder aarzeling stak Maris zijn hand tussen haar dijen. Hij bespeurde er de warmte en de vochtigheid van haar kut., de rug van zijn hand schampte langs een gladde schaamlip, en toen voelde hij de warme urine over zijn hand stromen. Met een zacht geluid viel het vocht op de aarde. Albertina had omlaag gekeken naar zijn hand, en toen ze eindelijk kon plassen, toen het begon te stromen, keek ze verrukt naar hem op, zich met één hand aan hem vasthoudend." Bladzijde 398

""Heb je haar kutje aangeraakt?" "Nee schat, ik wilde haar zien. Ik wilde haar niet hebben." Fran hield het niet meer uit. Ze duwde haar bekken omhoog tegen het stuur van de auto en schoof met een paar woeste bewegingen haar broek en slip omlaag. Ze keek naar beneden langs haar lichaam om te zien hoe zijn vingers in haar gleden." Bladzijde 425

Thematiek

Schuld(gevoel)

Maris heeft zijn leven lang een schuldgevoel met zich meegedragen. Af en toe komt hij nog wel eens in een situatie die hij eerder met Matty heeft meegemaakt. Dan wordt het heel heftig in zijn binnenste. Er is een passage met Ilse, die hem in een soortgelijke positie brengt als Matty. Hij stuurt haar weg en een paar dagen later is ze dood. Hij komt op La Gomera ook in een situatie met Albertina (ook een Zeeuw meisje) die weer aan seksualiteit is gekoppeld. In die erotische sfeer weet hij later wel de juiste keuze te maken. Hij vraagt zich ook af, wat er gebeurd zou zijn als hij die bewuste zondag in augustus een andere keuze had gemaakt. Dan zou Matty waarschijnlijk nog leven en kinderen hebben. Fran is het andere personage dat een schuldgevoel heeft. Ze heeft een aparte en heftige relatie met Raf gehad. Ze heeft een heel mooi jaar beleefd in Italië bij de vulkaan de Stromboli. Maar terug in Nederland gaat Raf weer vreemd en Fran maakt een einde aan hun huwelijk. Zes weken later rijdt Raf zich dood (is het zelfmoord?). Fran blijft zitten met twee jonge kinderen Stan (5) en Thijs(3). Ze blijft altijd aan haar schuld terugdenken .

Liefde (algemeen)

Zwarte schuur is ook een boek over de kracht van de 'ware liefde'. Fran en Maris overwinnen hun huwelijkscrisis, omdat er tussen de twee een onverbreekbare band bestaat, waardoor de liefde in hun huwelijk terugkeert.

Verwerking van een trauma

Het is duidelijk dat in deze roman de verwerking van een trauma een heel grote rol speelt. Maris heeft op veertienjarige leeftijd een misstap begaan: er was geen sprake van moord, maar hij was wel verantwoordelijk voor de dood van een buurmeisje. Dat geheim en dat trauma moet hij een leven lang met zich meedragen en dat heeft zijn houding tegenover meisjes en vrouwen bepaald. Hij kan er niet over praten tegen zijn stiefkinderen en ook collega's weten niets van zijn verleden. Het wordt allemaal weer traumatisch als een journalist net op de dag van zijn tentoonstelling dit verhaal van vroeger openbaar maakt. Eigenlijk is hij zijn leven lang bezig het trauma van zijn jeugd een plaats te geven.

Motieven

Moeizame liefdesrelaties

In deel I blijkt dat de liefdesrelatie tussen Fran en Maris aan slijtage onderhevig is. Ze hebben al een tijd geen seks meer. In deel IV lijkt die relatie nog verder verslechterd. Het scheelt maar een haar of ze gaan elkaar verlaten. Gek genoeg bezorgt de komst van de Nederlandse Albertine voor nieuw elan bij vooral Fran. De relatie herstelt zich (zie ook onder thema).

Het geheim

Maris heeft 45 jaar lang zijn geheim van het ongeval in zijn jeugd voor zijn omgeving verborgen kunnen houden. Een journalist onthult het echter op de dag na de opening van zijn tentoonstelling.

Wraak

De broers van Matty zouden het liefst wraak nemen op Maris. Een poging daartoe doet Comré als Maris de begrafenis van Ilse bezoekt. De familie heeft natuurlijk ook geleden door de dood van het meisje.

Seksualiteit

Er is veel erotiek en seksualiteit in deze roman. Maris zelf heeft een erotische uitstraling. Het eerste meisje, Matty, wil hem al zoenen, als zijn seksualiteit ontluikt en hij overal om zich heen lichamelijke signalen krijgt, van zowel jonge meisjes als rijpere vrouwen. Maris heeft een seksuele relatie met Sigi. Maris weigert echter een seksuele relatie met Ilse het hoertje aan te gaan. Maris heeft in het begin een heel goede seksuele relatie met Fran. Hij wil eigenlijk elke dag wel seks. Er zijn veel vrouwen om Maris heen die zich min of meer aan hem lijken aan te bieden. Zo is er een collega Laura, die erotiek uitstraalt en dat is ook het geval bij Albertina op La Gomera. Het komt tussen hen zelfs tot een vorm van plasseks. Later herstelt de seksuele relatie tussen Fran en Maris zich weer.

Vader-dochterrelatie

In dit geval is het een stiefvader-dochterrelatie. Maris neemt de rol van vervangende vader goed op. Is het misschien niet een geval van boetedoening, omdat hij vroeger de oorzaak van de dood van meisje was? Stan is erg gek op haar stiefvader. Ze voelt zich goed beschermd door hem. Als ze op reis is zoekt ze meer contact met hem dan met haar moeder. Ze vindt het wel erg voor hem, wat er in het verleden met Matty is gebeurd.

Moeder-zoonrelatie

De moeder van Maris zag er geen probleem in als ze hem slagen toediende. Ze vindt dat hij beter moest oppassen en ook dat hij van zich af leerde slaan. later vond hij zijn moeder veel te dominant en ook dat zijn vader zich gemakkelijk in ene bepaalde positie liet dwingen. Dit nurture-effect heeft ook wel zijn leven bepaald.

Dood

Matty is dood gegaan door de schuld van Maris. Ze vernederde hem in de zwarte schuur en hij duwde haar wat al te hard weg. Er is geen sprake van moord, maar meer van dood door schuld. De eerste echtgenoot van Fran is ook dood gegaan. Nadat ze hem verlaten had, heeft hij zich doodgereden. Of dat een zelfmoord was, is nooit duidelijk geworden. Ilse, het heroïnehoertje, neemt een overdosis in. Maris had zich enkele dagen over haar ontfermd. Ook Maris' beide ouders zijn overleden.

Overspel

De eerste echtgenoot van Fran ging vaak vreemd. Ze is dat op een bepaald moment zat en verlaat hem. Zes weken later rijdt hij zich al dan niet opzettelijk dood.

Kunstwereld

Het is duidelijk dat de kunstwereld als motief een grote rol speelt. Maris is kunstschilder en zeker geen onbekende. Hij krijgt een mooie tentoonstelling in Amsterdam. Hij is vrij beroemd. In zijn eerste periode als schilder is hij een keer naar Noord-Frankrijk gereden om daar de schildering van Grünewald over De kruisiging van Christus te zien. Die betekende veel voor zijn ontwikkeling als schilder. De biologische vader van Stan, Raf, was een beroemde fotograaf die fraaie reportages maakte. Ook Stan ontwikkelt zich tot een goede fotograaf. Ze neemt foto's in oorlogsgebieden en presenteert aan het einde van de roman een boek over de verschrikkingen van de oorlog.

Oorlog: algemeen

Stan is oorlogsfotograaf. Ze wil de wereld de verschrikkingen van een oorlog laten zien. Daarom begeeft ze zich op heel gevaarlijk terrein.

Geweld

Maris wordt door drie dronken jongens in zijn jeugd afgetuigd. Hij schaamt zich ervoor en komt een week niet buiten. Daarna gebruikt hij enig geweld bij het doden van het meisje. De broers van het meisje willen geweld gebruiken om Maris ene lesje te leren. Dat gebeurt ook als hij de begrafenis van Ilse bijwoont. De oudste broer doet een poging zijn vingers te breken. Geweld maakt altijd onderdeel uit van het leven.

Pesten

Het verlegen Zeeuwse jongetje Maris wordt, als hij veertien is, in elkaar gebeukt door drie dronken jongens. Dat is een flinke vernedering voor hem en er ligt daardoor ook een relatie met het ongeluk van Matty. Hij wordt weer vernederd en zijn woede over de eerste keer zit nog niet verwerkt in zijn lijf.

Opdracht

Voor Jeanne

Titelverklaring

Toen hij veertien jaar was, heeft Maris een 'misdaad' begaan. Hij duwde het buurmeisje van zich af dat hem tot zoenen wilde aanzetten. Ze vernederde hem en hij werd boos, waarna hij haar een duw gaf en zij van de hooizolder viel. Dat gebeurde in een leegstaande, zwart geteerde schuur. Hij heeft er ook een schilderij over gemaakt, dat Black Barn werd genoemd. Het meisje uit deel IV Albertina kende de plek waar het was gebeurd, ze heeft het schilderij gezien en ze bracht dat in verband met 'Zwarte schuur'. 

Structuur & perspectief

De opbouw van de roman:

Er zijn vijf grote delen. Deze worden onderverdeeld in hoofdstukken en deze hoofdstukken worden weer onderverdeeld in kleinere subhoofdstukken. Noch de delen, noch de hoofdstukken, noch de subhoofdstukken dragen een titel.
Deel I  gaat over het heden met de opening van de schilderijententoonstelling van de 59-jarige Maris
Deel II gaat terug naar het Zeeuwse leven op Walcheren van de veertienjarige Maris
Deel III gaat terug naar zijn Amsterdamse beginperiode als schilder en zijn ontmoeting met de heroïnehoer Ilse
Deel IV gaat in het heden over de vakantie van Fran en Maris op La Gomera en de crisis in hun huwelijk 
Deel V  gaat in het heden over het herstel van de huwelijkscrisis 

Het perspectief vertellen is voornamelijk vanuit het standpunt van Maris, de schilder. Hij is een personale verteller. Een enkele keer wijzigt het perspectief. Vooral in deel I en deel IV. Dan lijkt het alsof Fran een stukje vertelt, maar meestal is dat zo kort dat je ook kunt spreken van een ingelaste alwetende verteller.
Maris als personale verteller vertelt in de o.v.t. 

Decor

Decors die van belang zijn:
- Amsterdam in deel I, III en V
- Het Zeeuwse eiland Walcheren en het dorp waar Maris woonde: deel II
- Noord-Frankrijk en Parijs: gedeelte van deel III
- Canarische eiland La Gomera : Deel IV
- New York: deel V

De tijd:
Je kunt aannemen dat het verhaalheden in ieder geval in het tweede decennium van deze eeuw speelt. Maar de verteller geeft nauwelijks data en jaartallen prijs. Af en toe wordt er een maand genoemd waarin een gedeelte van het verhaal zich afspeelt. Mogelijk speelt het "heden" in 2013.
Deel II speelt af zich wanneer Maris 14 jaar is. Dat is 45 jaar geleden en aan het einde van de zestiger jaren. De dood van het meisje is daarom te plaatsen in 1968. 
Deel III lijkt zich eind tachtiger jaren af te spelen. Maris is 33 jaar en een begenadigd kunstenaar. Het is negentien jaar na de dood van Matty. Dat zou kunnen betekenen dat het 1987 is, de tijd van woningkraak, punk en verzet tegen de maatschappij.
hij gaat daarna vijf jaar naar New York. De laatste twintig jaar is hij getrouwd met weduwe Fran.

Stijl

De stijl van Oek de Jong is meeslepend en zeer helder. In de vuistdikke roman ben ik nauwelijks moeilijke of onbekende woorden tegen gekomen. Soms zelfs woorden waarvan je zou denken is dat wel taalkundig goed (op de eerste pagina bijvoorbeeld een woord als "stoplicht" in plaats van verkeerslicht").
De stijl van De Jong benadert op een aantal plekken zelfs de gewone spreektaal. 
Ook lastige zinsconstructies zijn Oek de Jong vreemd. De dialogen zijn prachtig en direct. Er druipt ook een erotische sfeer in het verhaal binnen die op mij erg sensueel overkomt. Zeker niet ordinair plat of vulgair, maar erotisch wel zeer spannend. Expliciet noemen waar het genoemd moet worden, verzwijgen waar het verzwegen kan worden. Dat is heel knap.
Je verwacht in zo'n dikke roman ook een groot aantal metaforen, maar ook dat is helemaal niet het geval. Als ze er al in zitten, worden ze terloops beschreven. Oek de Jong houdt blijkbaar niet van dit soort opsmuk van de taal.

Kortom, Oek de Jong moet het hier hebben van een heel natuurlijke vertelstijl en dat is wat hem schitterend gelukt is.

Slotzin

De mesjes verdwenen. Toen hij weer aan dek kwam met zijn warme bekers, zag hij Fran bij de reling staan. Hij werd getroffen door de gevoeligheid van haar gezicht, dat ze naar hem toedraaide.

Beoordeling

Schitterende roman over de verwerking van een jeugdtrauma. Ik zou bijna zeggen gelukkig een klassieke roman (ook nog in vijf delen). Literatuur in optima forma: weggelaten wat weggelaten kon of moest worden en de lezer in een ijzeren greep houdend. Het is voor mij zo'n heerlijk boek dat je achter elkaar wilt uitlezen. 
Heel sterk geschreven zijn de delen I, II en IV. Deel III is wat minder aantrekkelijk en deel V heeft min of meer de functie van een epiloog. Het is ook beduidend korter dan de andere delen.

De structuur van de roman is helder, net als de de directe en eenvoudige stijl. De inhoud is spannend. Gelukkig dat zulke romans nog geschreven worden.

'Zwarte schuur' is één van de beste romans van 2019 die ik tot nu heb gelezen. Aan te raden voor alle eindexamenkandidaten van havo en vwo. Laten ze zich niet laten afschrikken door de lengte van de roman. Ze krijgen er heel veel leesplezier voor terug!
Het boek werd o.a. genomineerd voor de Libris prijs 2020, maar werd winnaar van de Boekenbonprijs in 2020. Volkomen terecht.

Recensies

"Prima interview met de schrijver over zijn nieuwe roman." https://www.volkskrant.nl...~bf838a48/

"Wat een mens bepaalt: dat zijn aanleg, jeugd, cultuur, eisen van de buitenwereld, bijvoorbeeld die rond mannelijkheid. Maar naast dat verstikkende (en heel hedendaagse) determinisme plaatst De Jong nog een factor, iets wat we uit zijn oeuvre als een soort alledaagse mystiek kennen. Bepalend zijn ook momenten, waarop de dingen zich onafwendbaar in één richting lijken te voltrekken, een reeks handelingen die ineens onontkoombaar lijkt, een eigen dynamiek krijgt – die momenten bepalen ons ook. Die maken dat een houtblok een wapen wordt, een provocatie een fatale duw veroorzaakt. Maar ook dat er onbewust een geweldig schilder" https://www.nrc.nl/nieuws...n-a3972339

"Zwarte schuur is een vreemde leeservaring, ouderwets verzengend en meeslepend, die ook de lezer weerloos stemt. Het deel dat zich afspeelt in de jaren tachtig is groezelig en vies, met junks in soldatenjassen en bloeddoorlopen ogen, de stad een woestenij. Het bijna-slotakkoord dat zich afspeelt op La Gomera is zonovergoten en ruikt naar de zee. Het verhaal van een huwelijk krijgt hier een wonderschone, onverwachte wending. ‘Je moet je haar weer laten groeien,’ zegt Fran tegen hem. Ze heeft een rood truitje aan, ‘een ding dat de hele vakantie nog niet uit haar koffer was geweest’. Maris’ zielepijn echoot die van de mismaakte vrouw op het eiland door wie hij geïntrigeerd raakt. ‘I was a normal child’, vertelt ze hem. ‘I had a lot of pain, but I was a nomal child.’ Met zijn verklarende psychologie en zijn dwingende vertelmodus richting loutering schreef Oek de Jong opnieuw een instant klassieke roman waarvan je bijna verbaasd bent dat die nog zo geschreven kan worden." https://www.groene.nl/art...loze-macho

"Over het ongeluk in de schuur spreekt hij met niemand meer. Pagina 453: ,,Het trauma was onderdeel van zijn systeem geworden. Het was er altijd.” Hoe zo'n ongelukkig ongeluk als een schaduw aan je vastkleeft, daarover gaat 'Zwarte schuur'. Maris worstelt. Of hij boven komt? Oek de Jong schreef een dwingende, dreigende, op elk moment pakkende roman. Met veel Zeeuwse spetters op de voorruit. Zo valt Maris voor vrouwen met een Zeeuwse tongval, zoals het tot junk verworden dorpsgenootje Ilse. En ook Albertina, een Zeeuws-Vlaamse schoonheid op Tenerife. Ze draagt een jurk met gele linten die om haar heen dwarrelen." https://www.pzc.nl/zeeuws...~acfd6c2e/

"Na de eerste twee delen, die tintelen en bruisen van suspense en vaart, volgt een derde deel waarin De Jong terugkeert naar zijpaden in Maris’ leven. Belangrijke zijpaden, dat wel,­ maar je krijgt al snel het gevoel dat de schrijver ze wel erg ver afloopt, en daarbij veel tijd uittrekt voor beschrijvingen die weinig toevoegen aan de eerdere, springlevende karakterschetsen. De Jong diept, kortom, uit wat helemaal niet uitgediept had hoeven worden, in elk geval niet zo lang. Dat maakt het middendeel niet zozeer slecht, als wel overbodig." https://www.parool.nl/kun...~b072865b/

"Uiteindelijk sluit Maris zich ook voor Fran af. Alleen in de kunst kan Maris zijn beladen gemoed luchten, een luik naar zijn ziel openzetten. Het schilderij Black Barn getuigt van die oerscène: in zo’n zwarte schuur bij een oude Zeeuwse boerderij ligt een meisje bewegingsloos op de vloer. De familieleden van dat meisje – dat echte meisje, in Maris’ jeugd – hebben het leven daarna weer opgepakt, maar bij De Jongs antiheld gaat dat niet zomaar. In de verlossingsgeschiedenis die Zwarte schuur is – met ditmaal eerder de adem van Dostojevski dan die van Tolstoj – moet hij zichzelf leren accepteren en vergeven. Dat innerlijke drama stuwt De Jongs verhaal groots voort, geeft het zo’n bijna ondraaglijke geladenheid." https://www.vn.nl/oek-de-...ken-top-1/

"Boeiend Interview van de VPRO-TV met de schrijver op zondag 8 september 2019. Het deel met Oek de Jong begint op de 15e minuut." https://www.vpro.nl/boeke...ember.html

"Oek de Jong probeert als schrijver steeds iets van het levensgeheim en de ziel der mensen te ontraadselen of althans weer te geven. Hoewel zijn hoofdpersonen daarbij soms op het randje van overgevoeligheid balanceren zijn het geen kwezels, daarvoor zijn hun affecten te sterk en te authentiek, hun innerlijke levens te rijk en te getormenteerd. De meest ontroerende zin in het hele boek vond ik ergens verscholen tussen allerlei gebeurtenissen en verwikkelingen, als Maris in het water staart en er staat: “Er was een oneindigheid in de dingen, plotseling.” Het zijn dat soort oceanische ervaringen die Oek de Jong zonder schaamte oproept en benoemt, dwars door alle oppervlakte en avontuur heen. Een haast religieuze ervaring. Je kunt er niet goed de vinger op leggen en dat is maar goed ook, het doordesemt het hele boek, de rampzalige gebeurtenissen evengoed als de sensuele momenten. En dat zijn de meest memorabele boeken, die waarvan je het geheim niet ontraadselt." https://www.trouw.nl/cult...~bc5e5b9e/

Bronnen

Afbeelding van het schilderij van Mathias Grünewald : De kruisiging

https://www.google.nl/url...st=1567878