Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 250 pagina's
• Uitgeverij: Lebowski

Flaptekst

Eerste zin

We lopen naar buiten. Alles draait. ‘Ik voel me niet zo goed,’ zei ik. ‘Je moet gewoon een beetje frisse lucht,’ zei hij en nu heeft hij mijn hand gepakt. We gaan zitten naast het water. Een fontein pruttelt lusteloos. De grond is vochtig. ‘Mijn rok,’ zeg ik.

Samenvatting

In de proloog vertelt Sara Zomer (14)  hoe ze wordt verkracht door de buurjongen van het meisje bij wie ze een feestje heeft. Ze schaamt zich zo erg dat ze de verkrachting bij thuiskomst tegen niemand vertelt.

Deel I
25 jaar later is Sara Zomer schrijfster geworden en getrouwd met de oudere, bekende schrijver Karel van Bohemen. Die heeft haar die nacht terwijl hij dronken was, mishandeld en seksueel misbruikt. Sara loopt al langere tijd na te denken van de alcoholist af te gaan en na het uitlaten van haar hond neemt ze het besluit. Karel doet meteen heel zielig. Ze schrijven ook samen een column over hun liefdesleven.
Sara heeft al een tijdje een geheime minnaar Derek die ze in hotelkamer ontmoet. Het gaat daarbij puur om de seks. Ze vertelt hem dat ze van Karel afgaat en de bange Derek zegt dat ze niet op hem moet rekenen. Hij gaat zijn vrouw echt niet verlaten.
Sara en Karel bekijken kort daarna een leegstaand huis. Omdat Karel er niet wil wonen, trekt Sara erin.  Haar twee puberkinderen nemen het haar erg kwalijk en kiezen in eerste instantie voor hun vader. Ook Sara's ouders zijn niet gelukkig met haar besluit en door de rest van het dorp wordt Sara ook een beetje apart bekeken. Haar vriendin Mirjam mijdt het contact steeds meer, maar haar man Joep komt kijken of hij kan 'helpen' en neukt haar op het aanrecht. Karel wil Sara nog niet opgeven en wil wel met een mediator praten. Maar dat gesprek verloopt slecht. Sara heeft als eerste eis gesteld dat hij stopt met drinken. Intussen gaat Sara met een jongere vriendin het uitgaanscircuit in. Daar ontmoet ze de jonge student Stijn en die sleept ze ook het bed in. Als ze naar huis wil, brengt Stijn haar naar het huis van Karel. Dat is een gênante toestand. De kinderen komen wel weer bij haar, maar de omgeving mijdt haar. Mirjam wil weinig met haar te maken hebben. Intussen schrijft Karel een paar columns in de krant  over zijn liefdesleven en dat bezorgt sara ook weer kritiek van haar ouders. Druppeltje voor haar is dat Mirjam en Joep Karel en haar kinderen meenemen op vakantie naar Frankrijk. Op aanraden van een vriendin boekt ze een retraiteverblijf op Stromboli bij een bekende liefdesgoeroe.

Deel II
Sara reist naar Italië en wordt op Stromboli ontvangen door de populaire goeroe Jens. Er mag niet veel tijdens het verblijf. Sommige deelnemers aan de cursus zijn wanhopig maar ook een beetje gestoord. Sara bekijkt het allemaal relativerend en ze voelt enige verwantschap met twee mannen Harold ( ook alcoholist) en Hans (ook in zijn jeugd verkracht). Ze bekent hun dat zij ook verkracht is. Dat verhaal gaat tijdens de cursus een rol spelen. De goeroe heeft veel "oren en ogen." Er is ook nog een gemankeerd fotomodel Violet, dat eenzaam is.  Ze heeft nooit kinderen gekregen en valt voortdurend op foute mannen. 
De cursisten moeten allerlei vreemde oefeningen doen:
- een vechtsectie: iemand die je haat moet je leren slaan
- de grafkistscène waarin je in een kist moet liggen en moet denken aan de mensen die er omheen staan.
- een vergeefoefening: Jens wil dat Hans en Sara hun verkrachters in het openbaar vergiffenis schenken.

Sara, Hans en Harold onttrekken zich regelmatig aan het strenge regime: nemen in een lokale bar alcohol, roken, eten meer dan ze mogen. Maar Sara heeft ook een enkele keer telefonisch  contact met Karel die weer de zielepoot uithangt.
Maar vooral verzetten de drie  zich tegen een aantal oefeningen. Hans zoekt een keer heel erg ruzie met Jens en loopt van de cursus weg. Sara spoort hem op in een bar en later gaan ze naar de disco. Die avond hebben ze seks in haar kamer. Daarna verdwijnt Hans en hij is ook niet meer tijdens de rest van de cursus aanwezig. Sara voelt zich wel een beetje schuldig aan zijn vertrek.
Er volgen nog een ontgiftingsoefening (iedereen uitschelden die je haat)  en een ware sekstherapie die Sara te ver gaat. Intussen is gebleken dat Violet 's nachts al op de kamer bij goeroe Jens is geweest. Ze wil altijd de meeste belangstelling hebben. 
Na weer een overdreven App van Karel drinkt Sara veel bier en ze keert terug naar haar kamer waar een briefje van Hans hangt.  Hij geeft op. De groep moet echter nog een trip naar de vulkaan maken. Alles gaat weer tijdens de beklimming in de spirituele spreektaal van Jens waaraan Sara zich enorm ergert. Dan zien ze op de helling van de Stromboli een kruipende Hans die in een gevaarlijk gebied loopt. Hij wil een eind maken aan zijn leven door in de krater te springen. Hij wordt met een helikopter van de vulkaan gehaald. Sara zoekt hem op in het ziekenhuis. Het is een man die haar het meest aantrekt, juist omdat hij zo goed kan begrijpen waarom ze zo heeft gehandeld. Hij is immers ook verkracht. Toch wordt het geen happy-end. Ze gaan ieder hun eigen weg. 

In een apart hoofdstuk (Wij Zwijgen) in de vorm van een krantenartikel wijst Sara met een beschuldigende vinger naar de vrouw. Die moet als ze seksueel misbruikt is naar buiten komen met die informatie en een aanklacht indienen. Anders houdt het misbruik van vrouwen nooit op.

Personages

Sara

Sara is het belangrijkste personage in de roman. We maken al met haar kennis als ze 14 jaar is. Daar wordt een deel van haar latere gedrag bepaald. Ze is schrijfster van succesboeken en schrijft samen met haar man Karel een veel gelezen column in De Volkskrant over liefde en huwelijksleven. Maar aan het begin van de roman twijfelt ze heel sterk aan het voorzetten van haar huwelijk. Nadat ze haar hond Bella heeft uitgelaten, weet ze ineens dat ze niet meer met de aan alcoholverslaafde Karel (die dan ook zijn handen niet kan thuishouden) wil doorgaan. Ze neemt het besluit van hem af te gaan. Dat maakt haar leven niet gemakkelijker. Van haar kinderen krijgt ze de schuld van de scheiding, van haar ouders hoort ze kritiek, van haar omgeving ook. Een vriendin haakt af, maar haar man komt bij haar om te neuken. Ook kan Sara het moeilijk hebben dat Karel al snel met een stoeipoes aan de haal gaat en dat hij met de kinderen naar Frankrijk gaat. Ze besluit een wending aan haar leven te geven en zich in te schrijven voor een cursus die haar zelfbewuster moet maken. Maar als ze op Stromboli is, heeft ze al snel door dat de seksgoeroe een charlatan is. Met steun van de twee mannelijke cursisten Harold en Hans verzet ze zich enkele keren bij het aanhoren van de spirituele preken. Dat vindt de goeroe niet leuk, maar ze hebben hem door. Het best kan ze opschieten met Hans met wie ze uiteindelijk ook seks heeft. Hij besluit echter weg te gaan. Hij wil eigenlijk zelfmoord plegen, maar wordt gered. Sara heeft met hem nog een verhelderend gesprek in het ziekenhuis, maar het komt niet tot een vaste relatie. Toch blijkt voor de lezer dat Sara een goede keus heeft gemaakt, want in het allerlaatste hoofdstuk schrijft ze een artikel voor vrouwen. Ze pleit ervoor om altijd aangifte te doen van seksueel misbruik en de omgeving over het misbruik in te lichten.

Mirjam en Jeroen

Deze twee personages zijn stereotypen. Mirjam laat Sara in de steek als ze gaat scheiden want een gescheiden vrouw vormt vaak een gevaar voor de getrouwde mannen. Jeroen is het stereotype van de man die het 'gescheiden vrouwtje'wel even wil helpen. En waarschijnlijk heeft ze ook nog een behoefte aan seks.

Karel

Karel is een bekende schrijver die niet erg veel of snel publiceert. Het lijkt er sterk op dat hij ook maar moeilijk kan hebben dat Sara succesvoller in haar werk is dan hij. Hij is alcoholist en kan met zijn handjes wapperen. Hij doet heel zielig als Sara aankondigt van hem af te willen gaan. Hij speelt de afgewezen echtgenoot met verve, maar heeft al snel een nieuwe sekspoes. Tijdens de vakantie stuurt hij zielige en overdreven berichten naar Sara, maar die heeft haar besluit wel genomen.

Hans

Hans is ook in zijn jeugd verkracht en wel door zijn gymleraar. Hij kan daardoor goed begrijpen hoe Sara zich voelt. Hij voelt zich tot haar aangetrokken en ze hebben tijdens de reis ook seks met elkaar. Dan voelt dat ineens niet goed meer aan voor hem en hij wil eigenlijk zelfmoord plegen door zich in de Stromboli te storten, maar hij wordt gered. ze hebben nog een troostend gesprek met elkaar, maar ze besluiten niet een relatie te ondergaan. Als personage is hij heel wat sympathieker dan Karel.

Quotes

"Ik word wakker achter de struiken. Het begint al licht te worden. Binnen wordt nog steeds gepraat en gelachen. Ik ben halfnaakt als in zo’n droom waarin je zonder onderbroek op het schoolplein blijkt te lopen. Hij zit onder elke centimeter van mijn huid. Maar ik leef wel, zeg ik tegen mezelf. Ik leef, maar voel me zo ver verwijderd van het leven dat ik net zo goed dood had kunnen zijn." Bladzijde 9

" Dag en nacht die vraag. Zal ik gaan, zal ik blijven? Is dit wel het goede moment? Ik begin te huilen. De gedachte om het weer voor me uit te schuiven is nog angstaanjagender dan de beslissing zelf." Bladzijde 13

"Toen ik klein was, had ik vaak een nachtmerrie waarin mijn ouders uit elkaar gingen en ik moest kiezen bij wie ik wilde wonen. Ik stelde me de teleurstelling van mijn vader voor en het verdriet van mijn moeder. Op een gegeven moment sliep ik niet meer en zocht voortdurend bevestiging van mijn ouders’ liefde voor elkaar. Maar het waren de jaren zeventig, en mijn vader bezat een kunstgalerie. Daar kwamen de hipste types op af en vrouwen omringden hem zoals vliegen stront. Mijn moeder deed alsof ze daar trots op was: kijk eens wat een gewilde man ik heb!" Bladzijde 16

"Hoe hij ‘we’ zegt. Hoe hij ‘Snoet’ zegt. Hoe hij wakker wordt, gaat roken en dan weer stinkend naast me komt liggen. Hoe hij zich tegen me aan drukt, mijn kuiten openhaalt met zijn teennagels. Hoe hij naar mijn tieten en mijn kut graait als hij zin heeft. Hoe hij reageert als ik hem afwijs. Hoe hij zijn pik tussen mijn billen wurmt. Hoe ik hem zijn gang laat gaan. Hoe ik na afl oop zachtjes verdwijn, en op een matras naast mijn dochter kruip. Hoe ik het zover heb laten komen." Bladzijde 15

""Ik denk dat alles wat ik doe met seks te maken heeft", zegt Hans. "En macht is seks, of andersom. En geld is seks. Drank, eten, coke, eigenlijk is het allemaal seks, als je er goed over nadenkt. Alle oorlogen, alle strijd in de wereld, het gaat uiteindelijk allemaal over seks. Of de angst voor seks."" Bladzijde 131

"Joep gromt en trekt mijn T-shirt omhoog. "Goeiemorgen", zegt hij en hij kneedt mijn borsten alsof het twee stressballen zijn. Hardhandig draait hij aan mijn tepels. Hij heeft duidelijk zijn inspiratie opgedaan bij YoyPorn. "Echte tieten. I like". Haastig sjort hij aan mijn joggingbroek. "O, die kont. Hier heb ik me zo vaak op afgetrokken, jezus. * De man van Mirjam,Joep, komt op bezoek bij Sara om "te helpen")" Bladzijde 62

Thematiek

Geheim/ familiegeheim

Er komen veel motieven samen in het thema. Maar eigenlijk gaat het erom dat we sommige dingen die heftig zijn (zoals de verkrachting van de jonge Sara) niet moeten verzwijgen. Daartoe roept de schrijfster in haar laatste hoofdstuk op . Als vrouwen seksueel misbruik blijven verzwijgen, zal er nooit een einde komen aan het misbruik van vrouwen door mannen.

Liefdesrelatie: problemen/ echtscheiding

Maar 'Stromboli" is ook een boek over het verwerken van een echtscheiding. Vrouwen die hun gezin verlaten krijgen te maken met een bepaald genuanceerde kijk op die scheiding door de mensen in hun omgeving. Daarover gaat vooral deel I van deze roman.

Motieven

Verkrachting/seksualiteit

Sara is in haar jeugd verkracht door iemand op een feestje. Hans die ze later op Stromboli ontmoet, heeft hetzelfde ervaren met een gymleraar van zijn school. Beiden lijden aan het schuldgevoel dat slachtoffers van een verkrachting vaak krijgen (De omgeving zegt immers dat ze er wel om gevraagd zullen hebben)

Zelfmoord

Hans heeft de neiging zelfmoord te plegen op Stromboli. Hij wil naar de krater van de vulkaan kruipen en daarin verdwijnen. Een andere deelnemers aan de cursus op Stromboli moet et verdriet om haar zoon verwerken die zelfmoord heeft gepleegd.

Vriendschap en verraad

Vriendinnen blijken ineens de vriendschap niet meer zo graag te willen als de vriendin met wie ze optrekken gaat scheiden. Ze zijn vaak bang dat die vrije vriendin op jacht gaat naar hun eigen man. Dat is het geval bij Mirjam. Zij is bovendien bang dat Sara nu zal rondbazuinen dat Mirjam ook een buitenechtelijke seksrelatie heeft (met ene Beer)

Schuldgevoel

Aan de verkrachting in haar jeugd heeft Sara een schuldgevoel overgehouden.

Seksualiteit

Seks speelt een grote rol in de roman. Het begin met de verkrachting. Dan speelt de seks een rol in het huwelijk tussen Karel en Sara. Sara pleegt ook overspel, evenals haar vriendin. Joep komt ook van de gelegenheid gebruik maken om seks met Sara te hebben en ook tijdens de retraite in Italië speelt seks steeds een rol. In Violets leven en in het leven van Harold en vooral Hans. Die beweert dat alles in het leven om seks draait. Seks is macht.

Overspel

Sara heeft al enige tijd een echte minnaar voor de seks. Het is Derek met wie ze op afspraak seks heeft in hotelkamers.

Moeder-dochterrelatie

Haar moeder neemt het Sara kwalijk dat ze haar man en haar kinderen in de steek laat. Dat doe je nu eenmaal niet. Ze proberen Sara ertoe te bewegen terug te gaan naar Karel, zeker als ze ook nog eens de columns in de krant van Karel lezen.

Schaamte

Sara en ook Hans hebben beiden een schaamtegevoel over de verkrachting in hun jeugd.

Motto

Er zijn twee Engelse songteksten die als motto voor de roman worden gebruikt.

‘All the times that I cried, keeping all the things I knew inside It’s hard, but it’s harder to ignore it’
Cat Stevens, ‘Father and Son’

‘You know this day won’t last forever
Move on and you’ll forget
Tomorrow’s packed with new endeavors
Get on with life she said
All I ever cared about
Thought I’d never do without
Seems a faded memory
Remnant from the past’

Johan, ‘You Know’

De motto's verwijzen naar de  het verzwijgen van heftige gebeurtenissen die van invloed zijn op je leven. En de manier om het verleden te vergeten en de draad van het heden weer op te pakken. Sara Zomer is het slachtoffer van een verkrachting op jonge leeftijd en ze heeft het altijd voor de mensen om haar heen verborgen gehouden.

Opdracht

Er is geen opdracht

Trivia

Na een reeks goedlopende thrillers heeft Saskia Noort besloten met haar eerste roman over seksueel misbruik te komen.

Op de website van Noort kun je de playlist van de nummers zien die in de loop van het verhaal worden genoemd.

De roman bevat ook zeker autobiografische ervaringen . Zo heeft de schrijfster in haar jeugd zelf ook een verkrachting meegemaakt. Tijdens het opschrijven van die ervaring had ze moeten huilen, volgens een interview in De Telegraaf.

Het laatste hoofdstuk in de roman ("We zwijgen") is een kopie van het artikel dat Saskia Noort onder eigen naam heeft gepubliceerd in De Volkskrant naar aanleiding van die actuele #metoo-discussie.

Titelverklaring

De titel verwijst naar het eiland Stromboli met de daar altijd gelijknamige broeierige vulkaan. In deel II van de roman vertrekt Sara naar het eilandje om een therapie ondergaan. In het laatste gedeelte van dit deel beklimt ze met een groep lotgenoten de vulkaan.

Structuur & perspectief

De structuur is niet moeilijk.
Er is een proloog waarin de verkrachting van Sara (14 jaar oud) wordt beschreven.
Daarna wordt het verhaal verdeeld in twee delen: 
Deel I beschrijft de stap naar de echtscheiding en de gevolgen ervan (hoofdstuk 1-16)
Deel II beschrijft de therapie op Stromboli. (hoofdstuk 17-37)
Aan het einde komt er een artikel van Sara zomer over het verzwijgen van seksueel misbruik.

Er zijn enkele onderbrekingen in de tekst van Sara.
Karel, de ex-man van Sara, schrijft zijn problemen over de scheiding in columns van zich af. Hij meent het recht daartoe te hebben omdat hij en Sara daarvoor een vaste column over hun huwelijk  schreven.
En er is nog een ander cursief gedrukt stukje tekst dat uit het blauwe schriftje van één van de deelnemers aan de cursus komt (Hans) Hand overwoog om in de vulkaan te springen en zo een einde aan zijn problemen te maken. 

Wat het perspectief betreft zijn de proloog en de 37 hoofdstukken geschreven vanuit het ik-perspectief van Sara Zomer. Die doet dat in de o.t.t.
De cursieve columns zijn verteld vanuit het ik-perspectief van Karel van Bohemen en het briefje van Hans is een ik-document van deze deelnemer aan de therapie.

Decor

Het decor is een niet al te groot dorp in de provincie Noord-Holland. (Een familiefeestje wordt namelijk in Alkmaar gevoerd) Het dorp wordt niet met name genoemd, maar het zou mogelijkerwijs naar Bergen kunnen wijzen, waar de schrijfster woont. Dat geldt dan alleen voor deel I want in deel II reist de vertelster naar Stromboli, een vulkanisch Italiaans eiland bij een liefdesgoeroe. Daar gaat ze in retraite.

Wat de tijd betreft is de roman actueel. Het verblijf op Stromboli moet in de zomer van 2017 zijn. Want in de aanloop daarnaar toe, vertelt sara dat een jaar geleden een aanslag in Nice is geweest. Ze is bang dat haar kinderen die met haar ex-man meegaan mogelijk problemen krijgen. Die aanslag met die vrachtwagen was op 14 juli 2016. Dat betekent dat de roman zich vrijwel geheel in 2017 afspeelt. Sara komt 25 jaar na de verkrachting ermee naar buiten tijdens de retraite. De verkrachting moet dan plaats hebben gevonden in 1992.  

Stijl

De tekst is goed te volgen. Er zijn korte hoofdstukken in eenvoudige taal met niet al te moeilijke metaforen. In de tekst beschrijft Sara heel expliciet enkele seksuele ervaringen bijvoorbeeld die met haar minnaar Derek. Preuts kun je haar daarbij zeker niet noemen.
Op het eiland Stromboli gebruikt liefdesgoeroe Jens typische termen voor verdreven en onderdrukte gevoelens etc. Sara noemt die op een moment: "spirituele preken".
Je haren gaan er als normaal mens inderdaad van omhoog staan. 

Slotzin

ik zal het licht blijven schijnen op alle vooroordelen omtrent seksueel geweld totdat op een dag de slachtoffers zonder schaamte en zelfhaat naar de politie durven gaan, en we allemaal zo stoer zijn om te vragen om seks, in plaats van ons af te laten troggelen met fysieke kracht. Want zolang we de vrouw als verantwoordelijk zien voor de lusten van de man, zal seksueel geweld bestaan.

Beoordeling

Vlot lezende roman over een actueel onderwerp, nl. seksueel misbruik. Dat wordt volgens de schrijfster Noort nog steeds te veel verzwijgen. Het is de schuld van de vrouwen zelf: ze moeten ermee naar buiten komen, anders zal het misbruik nooit gestopt worden. Het gaat daarbij,  zegt ze expliciet, niet om wat onschuldige flirterijtjes, alhoewel die ook niet altijd leuk voor vrouwen zijn. Dat heeft echter de #metoo-discussie wel vertroebeld.
Hoewel het onderwerp van de verkrachting best beladen is, is 'Stromboli' geen zware roman. Er zit voldoende humor in deel II om al die liefdessessies te relativeren. Het is duidelijk dat Saskia Noort geen  aanbeveling doet aan vrouwen die misbruikt zijn om in zee te gaan met dergelijke  "lulhannesen" als Jens.
Een aantrekkelijke roman, ook voor wat meer ervaren scholieren van de eindexamenklassen. (Niet voor de onderbouw vanwege enkele expliciete seksscènes.)
Zou wel eens een bestseller kunnen worden. 

Recensies

"Interview met de schrijfster bij een uitzending van Jeroen Pauw" https://pauw.bnnvara.nl/m...dia/384365