Schijngestalten door Corine Hartman

Zeker Weten Goed
Foto van Cees
Boekcover Schijngestalten
Shadow
Zeker Weten Goed

Boek
Auteur
Corine Hartman
Genre
Thriller & Detective
Eerste uitgave
mei 2010
Pagina's
320
Niveaus
vmbo,
havo,
vwo
Geschikt voor
bovenbouw vmbo/havo/vwo
Punten
2 uit 5
Oorspronkelijke taal
Nederlands
Literaire thema's
Geheim,
Leugen en bedrog,
Moord,
Vader-dochterrelatie,
Wraak,
Medische fouten

Boekcover Schijngestalten
Shadow
Schijngestalten door Corine Hartman
Shadow

Oefenen voor je mondelingen?

Komen je mondelingen er aan en wil je oefenen? Probeer onze Boekenquiz. We stellen je open vragen over de gelezen boeken.

Feitelijke gegevens

  • 1e druk, 2010
  • 320 pagina's
  • Uitgeverij: Karakter

Flaptekst

Anne den Hartogh staat niet te popelen om een week naar Florence te gaan. Haar ouders wonen in de Florence, omdat haar vader er baanbrekend onderzoek doet naar de ziekte Multiple Sclerose. Anne is er met haar oudere zus uitgenodigd om haar vaders vijfenzestigste verjaardag te vieren. Ze houdt van de historische cultuurstad en ook wel van een feestje, maar ze verlangt absoluut niet naar het gezelschap van haar zus en om een heel andere reden ziet ze er als een berg tegenop haar moeder weer te zien.

Tijdens haar vaders feest in een luxe kasteel in de bergen van Rufina krijgt Anne de schrik van haar leven als ze met een dode wordt geconfronteerd. Vreemd genoeg meent iedereen met wie ze haar schokkende ontdekking wil delen dat ze zich moet vergissen. Voor Anne volgt een eenzame zoektocht die haar niet alleen in levensgevaar brengt, maar ook de beangstigende vraag opwerpt: wat moet je doen als de waarheid een nachtmerrie blijkt te zijn?

Samenvatting

In de proloog droomt Anne den Hartogh over een ruimte waarin ze wordt bedreigd door ratten en vuur. 
1 augustus: Anne is 33 jaar en ze heeft een bizar beroep: ze verzorgt lijken en maakt ze op voor de nabestaanden. Haar zus Stefanie (40) is getrouwd en heeft twee kinderen. Ze heeft voor huisarts gestudeerd, maar haar loopbaan opgegeven, omdat ze op de kinderen wil passen. De zussen lijken niet zo goed met elkaar te kunnen opschieten. Anne is voor een week naar Toscane gekomen om de 65e verjaardag van haar vader te vieren. Hij woont al zeven jaar in Italië en hij is bezig met medisch experimenteel onderzoek naar de gevolgen van MS. Aan die ziekte lijdt de moeder van Anne. Ongeveer een maand eerder heeft de moeder van Anne haar gevraagd om haar te helpen met een eventuele euthanasie wanneer ze de strijd tegen de ziekte niet meer aankan. Anne heeft dat toegezegd, maar ze weet niet of ze daar goed aan heeft gedaan. Ze loopt met een schuldgevoel rond.

Haar vader Cees viert zijn verjaardag in een luxe kasteel van zijn Italiaanse vriend Tarantini (minister onder Berlusconi) in Rufina. Ze dwaalt op die avond door het kasteel en ziet behalve de zieke zus van Tarantini die op het kasteel wordt verpleegd, het lichaam van een dode man in het bed naast haar liggen . Daarna heeft ze een tik gekregen en ze wordt onderaan een trap weer wakker met pijn in haar enkel. Iedereen komt naar haar toe en ze zegt dat een dode heeft gezien, maar niemand gelooft haar. Ook Tarantini. De volgende dag wijt iedereen het idee van Anne aan het teveel nuttigen van drank. Een vriend van haar vader die ook meedoet aan het onderzoek tegen MS, zegt dat het niet kan dat er een dode man was. Anne gaat nu aan zich zelf twijfelen.

Stefanie gaat met haar vader Cees terug naar Toscane. Ze praten over haar zieke moeder. Stefanie vertelt verder dat haar man Lodewijk heeft gebeld. Hij heeft haar sollicitatiebrief gevonden, waarin ze heeft gesolliciteerd naar een baan in de verzorging met kinderen. Op die manier wil ze haar oude stiel weer oppakken: ze heeft niet voor niets voor arts gestudeerd. Haar man vindt het helemaal niets.

Anne slaapt bij haar ouders. ’s Nachts hoort ze iets en ze gaat haar bed uit. Haar vader wordt gebeld en ze kan de woorden “morte “en “Di Gennaro”verstaan. Is er nu toch een dode in het spel?

Intussen heeft de lezer al enkele keren de ik-vertelster (de moeder van Anne) aan het woord gezien. Ze vertelt over haar grote liefde Cees den Hartogh en zijn strijd tegen MS. Vooral na de geboorte van Anne is ze ernstig gaan lijden aan die gevreesde ziekte. Cees doet al heel veel jaren een verwoede poging om een nieuwe behandelmethode te ontwikkelen. Hij zal daar aankomende vrijdag een mededeling tijdens een persconferentie over doen. Anne vraagt aan oom Alex of ze nu toch gelijk heeft gehad met de dode man over wie ze haar vader heeft horen spreken. Ook praat ze met haar moeder over MS. Haar moeder wil helemaal niet dat ze aan de nieuwe methode van Cees wordt onderworpen. Wanneer het haar teveel wordt, wil ze gewoon euthanasie, maar dat is een heikel onderwerp in Italië. Daarna denkt de ik-vertelster over het feit waarom Anne geen man heeft: ze is een aantrekkelijke vrouw.

Een andere medewerker van haar vader Frits Ruitenbeek belt haar op. Hij had haar al gezien op het feest in het kasteel en een briefje achtergelaten voor haar. Hij wil haar iets laten zien, maar Anne krijgt niet de kans om daar naar toe te gaan. Oom Alex komt ze tegen en die geeft toe dat er in het kasteel een man overleden is. De volgende dag gaat Anne naar het ziekenhuis waar haar vader zijn onderzoek verricht. De dode man wordt haar daar getoond. Anne gaat bizarre zaken vermoeden. Ze krijgt woorden met haar vader over de illegale behandeling die de man heeft ondergaan: hij is zogezegd overleden aan een hartstilstand. Ze neemt contact op met Ruitenbeek. Hij heeft ook problemen met het onderzoek van Cees. Ook zijn zus leed aan MS, maar zij is een week geleden overleden. Hij vertrouwt de zaak niet en wil een autopsie op haar lichaam laten doen in Nederland. Anna’ s vader is hier tegen. 

Stefanie polst haar moeder over de gewenste euthanasie. Die zegt dat ze niet aan de medicijnen van haar man wil. Anne gaat weer praten met Ruitenbeek, maar wordt onverwacht opgepakt, gekneveld en in het Italiaans krijgt ze te horen dat dit haar laatste waarschuwing is. Ze hoort iets herkenbaars in haar stem. Ze krijgt een pistool tegen haar slaap gedrukt. Dan wordt ze weg geprikt. Als ze geheel beduusd weer wakker wordt, ziet ze dat Ruitenbeek van het balkon is gesprongen. Haar vader vindt het nu beter dat ze naar Nederland terug gaat en brengt haar naar het vliegveld. Maar wanneer Anne in het toestel zit, wordt ze onrustig en ze besluit op het allerlaatste moment uit te stappen. Ze heeft echter geen cent op zak. Eerst ontmoet ze een jonge schilder (Luca) die haar wil tekenen en ze krijgt daarvoor 50 euro. Ze geeft het adres van Stefanie door om de tekening door te sturen. Dan gaat ze als een zwerfster slapen in een kerk, waar ze de volgende dag door een conciërge wordt gevonden. Ze praten over de problemen die ze heeft en hij moedigt haar aan door te gaan met haar strijd tegen het onderzoek. Ze wil terug naar de flat van Ruitenbeek, omdat ze vermoedt dat hij de medische dossiers van zijn zus en de dode man heeft meegenomen naar huis. De reservesleutel ligt bovenop het kozijn. Ze leest de dossiers en ze begrijpt dat lang niet alle experimenten met het medicijn van haar vader goed zijn verlopen. Maar slecht nieuws kan hij in het kader van zijn onderzoeken en de financiering daarvan niet gebruiken. Ze wil Tarantini met de uitkomsten confronteren, misschien kan hij haar vader stoppen. Ze spreekt hem in de Bibliotheek aan en ze wordt meteen in een auto gezet. Toch lijkt hij niet de maffiosiminister die ze had gedacht. Hij zegt dat hij van niets weet. Dan kan de enige die haar bedreigd heeft, nog oom Alex zijn.

Maar eerst krijgen we als lezer nog wat intermezzo’s te verwerken. Moeder vertelt over de gedrevenheid van Cees door het oorlogsverleden van zijn ouders. Zelf is ze van Joodse afkomst. Anne en Stefanie gaan samen shoppen, maar tijdens het eten ontstaat er weer ruzie, als Stefanie zegt dat het allemaal harmonieus was in het gezin totdat Anne-Claire werd geboren. Anne loopt woedend weg. Bovendien wordt ze geplaagd door een schuldgevoel, want in de dossiers heeft ze ook gelezen dat haar vader een zwangere vrouw had aangeraden abortus te ondergaan, omdat zwangerschap een slechte invloed had op het MS-proces. Zou Stefanie dus gelijk gehad hebben en is zij de oorzaak van haar moeders ernstige ziekte?

Ze gaat naar oom Alex toe en vraagt of hij haar heeft bedreigd. Hij bekent. Anne is geschokt “haar lievelingsoom” heeft dus gelogen en haar bedrogen. Dan wil ze met haar vader praten en ze ziet de woede in zijn ogen wanneer er weer een patiënt op de behandeltafel overlijdt. Hij heeft er nooit goed tegen gekund dat er iemand stierf die hij behandelde. Anne begrijpt nu ook de woede van haar vader toen ze zeven jaar was. Toen was hetzelfde gebeurd en ze had altijd gedacht dat haar vader boos op haar was. Ze praten met elkaar en Anne zegt dat haar vader de persconferentie moet afgelasten , omdat het onderzoek nog niet volledig juist is. Er sterven mensen die het medicijn krijgen toegediend. Ook zegt haar vader nog dat hij het is geweest en niet oom Alex die haar had gekneveld en bedreigd in Ruitenbeeks flat. Dan breekt er brand uit in het laboratorium en de afstandsbediening in het beveiligde lab werkt niet, waardoor de zware deur gesloten blijft. De situatie doet heel erg sterk denken aan de droom van de proloog. Anne ziet dat haar vader omkomt in het lab en daarna raakt ze buiten bewustzijn. Enkele dagen later komt ze weer bij kennis in een ziekenhuis. Oom Alex is bij haar. Hij vertelt alles over haar vader. In feite was hij verliefd op hem (homofiel).

Stefanie en Anne praten opnieuw met elkaar. Hun moeder is er slecht aan toe. Ze brengen haar naar Nederland. Maar ze kan het verdriet om Cees niet verwerken. Op het randje van de herfst sterft ze. Stefanie en Anne lezen nog een sonnet van Vivaldi voor (dat van het motto).
Stefanie krijgt nog een tekening van Luca opgestuurd. Er zit een uitnodiging voor Anne in om nog een keer naar Florence te komen. Anne weet nog niet of ze daarop zal ingaan.

Thematiek

Beroepsproblemen

Het thema van deze thriller is de onregelmatigheid en de vorm van fraude die door de medische wetenschap worden toegepast om resultaten van het onderzoek naar nieuwe methodes of medicijnen te manipuleren. Anne komt er door een noodlottig toeval achter dat er een man overleden is aan het experiment van haar vader. Haar vader ontkent alles, maar bij nader onderzoek van de vasthoudende Anne blijkt dat ze het toch bij het rechte eind had. Haar vader is zo fanatiek bezig geweest aan het ontdekken van een nieuwe behandelmethode voor Multiple Sclerose (omdat zijn vrouw dat heeft) dat de tegenvallers in het onderzoek door hem verdoezeld moeten worden. Anne is dat echter niet van plan en wil de zaak aan het licht brengen. Dat komt haar duur te staan. Ook een andere onderzoeker, die zijn zus verloren heeft, wordt aangepakt. Hij wordt tot een zelfmoord gedwongen en Anne wordt bedreigd (naar later blijkt door haar eigen vader) met een pistool. De prijs voor het slagen van de medische uitvinding is hoog.

Motieven

Zelfmoord

De onderzoeker die zijn zus verloren heeft, wordt tot een zelfmoord gedwongen.

Homoseksualiteit

Annes oom Alex blijkt verliefd te zijn op haar vader.

Schuldgevoel

Anne voelt zich schuldig omdat haar moeder MS heeft opgelopen toen ze zwanger was van haar.

Moord

De patiënten van Annes vader sterven door zijn experimenten.

Jaloezie

In de relatie tussen zussen is vrijwel altijd sprake is van jaloezie. Stefanie heeft gezegd dat het vroeger voor de komst van Anne eigenlijk beter was in het gezin, waardoor Anne niet zo goed met haar kan opschieten.

Familiebetrekkingen

Anne heeft problemen met haar zus Stefanie die redelijk geslaagd lijkt in het leven. Ze heeft twee kinderen en een man. Maar het is juist Stefanie die zich wil ontwikkelen en een baan wil aanvaarden in de zorg. Anne heeft een bizarre baan: ze legt doden af. De relatie met haar moeder is ook moeizaam. De vrouw lijdt aan een ernstige vorm van MS en dat is gekomen sinds ze zwanger was van Anne. Niet zo gek dus dat het meisje denkt dat ze daaraan schuldig is. Dat wordt haar ook nog eens ingepeperd door haar zus, die zegt dat het leuk was in het gezin voordat Anne kwam. Wanneer Anne in een dossier van haar vader leest, dat hij een abortus aanraadt bij een vrouw die aan MS lijdt, is ze ervan overtuigd dat ze schuldig is aan de ziekte van haar moeder. Zo was ze als klein kind van zeven ook schuldig in haar ogen aan een woedende vader. In het verhaal komt ze er pas achter dat haar vader woedend is als iets niet gaat zoals hij het gewenst heeft. De man is dan tot vreemde acties in staat. Maar ook hij moet een hoge prijs betalen. Hij gaat zelfs dood bij een finale brand in zijn lab; Anne weet ternauwernood te ontsnappen. Dan krijgt ze ook nog eens te horen dat oom Alex verliefd is geweest op haar vader, terwijl ze van mening was dat die meer een oogje op haar moeder had. Oom Alex is meer een vader voor haar geweest dan haar eigen vader die nauwelijks thuis was.

Fraude

Annes vader pleegt medische fraude.

Euthanasie

De moeder van Anne wil euthanasie plegen.

Motto

Het motto van de thriller is een Italiaans sonnet van Vivaldi L’Estate (“Zomersonnet”). Een aantal regels ervan spelen aan het einde van het verhaal nog een kleine rol, wanneer Anne er na de dood van haar moeder aan wordt herinnerd. De beroemde compositie van Vivaldi "Vier Jahreszeiten” speelt ook een rol, omdat de vader van Anne die telkens wil draaien voor zijn zieke vrouw. Tragisch is dat zij dit helemaal niet zo’n geweldig nummer vindt.

Titelverklaring

De planeten, onze Maan en de manen van de andere planeten, vertonen schijngestalte: zij laten zich gedurende hun omloop in verschillende gedaanten zien. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat het lichaam vanuit een andere richting door de zon bestraald wordt dan waar vanuit het wordt waargenomen. Men ziet dan de terminator (de scheiding van licht en donker) zich verplaatsen over het oppervlakte van de maan of planeet, waardoor zij te zien is als een sikkelvormig of rond lichaam.
Op blz. 128 wordt daarnaar verwezen. Anne heeft een voorliefde voor planeten. Met haar “oom Alex” heeft ze vroeger het planetarium bezocht.

Structuur & perspectief

Structuur
Het boek heeft een proloog en 51 hoofdstukken die wel genummerd maar niet getiteld zijn.
De proloog is een droom, zoals later blijkt van Anne. Het laatste hoofdstuk heeft min of meer de functie van een epiloog. 
De 51 hoofdstukken worden voornamelijk chronologisch verteld. Er zijn drie vertellers (zie onder perspectief) waardoor je het verhaal van diverse kanten bekijkt.

Perspectief 
Er zijn drie vertellers:
Anne den Hartogh (33 jaar) is de belangrijkste: zij neemt de meeste hoofdstukken voor haar rekening. Haar zus Stefanie (40 jaar) vertelt ook enkele hoofdstukken en enkele hoofdstukken worden door hun moeder verteld. De laatste doet dat in de ik-vorm in de o.t.t. en zij vertelt voornamelijk over haar relatie met haar echtgenoot Cees den Hartogh. In zijn leven na de geboorte van Anne is hij alleen maar op zoek is naar een nieuw medicijn tegen MS, de ziekte waaraan zij lijdt.
Anne en Stefanie zijn beiden personale vertellers. Ook zij vertellen vrijwel alleen in de o.t.t.
Vanwege het bijkomende motief van Stefanie die zich verder wil ontwikkelen als arts, is het wel noodzakelijk dat zij ook vertelster is.

Decor

De tijdlagen van het verhaal 
Cees den Hartogh wordt 65 jaar en dat moet gevierd worden. Het feest in het kasteel waar hij zijn verjaardag viert (van minister Tarantini) is op zaterdag 1 augustus. Aangezien er geen jaartallen worden genoemd, is het even zoeken in welk jaar dat moet zijn. In de handeling komen zowel de namen van Berlusconi als Obama voor. De laatste is dan al president van Amerika. Dan moet er sprake zijn van het jaar 2009, want in dat jaar valt 1 augustus op een zaterdag. De vrijdag daarna zal de vader van Anne-Claire een belangrijke mededeling doen die de medische wereld zal verbazen. Maar zover komt het niet, omdat Anne zich vastbijt in een door haar vermoede misdaad. Ze raakt bij de brand in het lab van haar vader in coma en die duurt volgens het hoofdstuk waarin dat wordt verteld drie dagen. We zitten dan dus rond 10 augustus. Haar moeder gaat na de begrafenis mee naar Nederland, maar ze kan de dood van Cees niet goed verwerken. Haar ziekte MS slaat genadeloos toe en op het randje van de herfst (denk ook aan het zomersonnet) sterft zij. Dat zal dus in september 2009 zijn. De vertelde tijd is dus eigenlijk maar heel kort. Van 1 augustus 2009 tot eind september 2009.

Het decor van de handeling 
Het gehele verhaal speelt zich af in de streek van Toscane. Annes vader en moeder zijn daar enkele jaren geleden naar toe gegaan op uitnodiging van een Italiaanse politicus. Anne en Stephanie zijn uitgenodigd om daar de 65e verjaardag van haar vader te vieren. Dat geschiedt op een kasteel in de buurt van Rufina. Anne woont zelf in Amsterdam, waar ze een bijzonder beroep heeft, lijkenverzorgster.

Beoordeling

“Schijngestalten” is een vrij spannende thriller over de leugens in de medische wereld. Het verhaal steekt aardig in elkaar en de lezer wordt aan de hand van opeenvolgende feiten vlot naar het einde geleid. In feite is er niets iets echt verrassend in de afloop te constateren. De dader wisselt alleen van naam. Uiteindelijk blijkt Cees den Hartogh schuldig, maar aan wat? Je kunt het onmogelijk een moord noemen, maar min of meer een mislukt medisch experiment. Het enige wat misdadig is, is dat hij zijn onderzoeksgegevens manipuleert.

De amusementswaarde voor scholieren van havo- en vwo is ruim voldoende.
De literaire waarde op de lijst is net als bij de meeste thrillers 2 punten.

Recensies

"Sprankelend als prosecco, strak als een vioolsnaar" http://www.crimezone.nl/w...talten.htm
"Hartman weet de spanning dan ook goed op te bouwen en de ontknoping is erg verrassend. Boeiend van het begin tot het einde. Schijngestalten is zeer de moeite waard om te lezen. " http://oud.boekreviews.nl...gestalten/

Bronnen

Website van de auteur
http://www.corinehartman.nl/
Je hebt nog 2 Zeker weten goed verslagen over.

Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.

25.068 scholieren gingen je al voor!

Geschreven door Cees

Foto van Cees

Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector. In 2004 begon ik aan mijn eerste boekverslag voor scholieren.com. Dat is dus ruim twintig jaar geleden.

Ik vond het destijds mijn 'missie' om de vaak verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk gewoon leuk zijn. Het is de taak van een docent om het lezen te stimuleren.
Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze (erg) leuk gevonden hebben. Dat is vaak de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is. Hoewel smaken altijd blijven verschillen..

Ik heb tot nu ( 1 juli 2025) 1530 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan de laatste jaren aan het einde van het verslag vragen over de inhoud en de structuur, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.

Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht van de lezer willen brengen. 
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of zelfs beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.  

Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle  uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens uit tijdgebrek alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com. 

Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn. 
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.  

Waarschuwing van mijn kant : Pas op met het opvragen van verslagen via Chatgpt. Ik heb verslagen gelezen waarin pertinente onjuistheden staan.

Boekenquiz 12 vragen

Nieuw! Open vragen worden nagekeken door AI
Wat is het beroep van Anne den Hartogh?
Waarom heeft Stefanie haar loopbaan opgegeven?
Welke ziekte heeft de moeder van Anne?
Wat heeft de moeder van Anne haar beloofd te helpen doen als het haar teveel wordt?
Waar woont de vader van Anne en Stefanie en wat doet hij daar?
Wat is Stefanie van plan om te gaan doen, tegen de zin van haar man in?
Wat ziet Anne in het kasteel en wat gelooft niemand?
Wie is Ruitenbeek en waarom wil hij een autopsie op het lichaam van zijn zus laten uitvoeren?
Wat gebeurt er met Anne na haar gesprek met Ruitenbeek?
Wat gebeurt er met Ruitenbeek?
Waarom stopt Anne op het allerlaatste moment met het vliegtuig naar Nederland?
Wat is het heikel onderwerp in Italië waar de ik-vertelster over spreekt?

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.