Feitelijke gegevens

• 26e druk, 2022
• 324 pagina's
• Uitgeverij: Querido

Flaptekst

Eerste zin

Een eiland dat nog een beetje vastzit aan het vasteland, als een losse tand aan een draadje, heet een schiereiland.

Samenvatting

Deel I De vuurtoren
Lampje (die eigenlijk Emilia heet) woont alleen  met haar vader Augustus  in de vuurtoren op een schiereiland. Ze kan niet lezen, want ze heeft maar twee weken op school gezeten, omdat ze haar inmiddels overleden moeder moest verzorgen. Haar vader heeft nog maar één been en voor hem is het onmogelijk om steeds naar boven te lopen om het vuurtorenlicht aan te steken. Daarom moet Lampje dat doen: 61 treden omhoog en daarna omlaag.  Op een avond merkt ze dat er geen lucifers meer zijn om het vuurtorenlicht aan te steken. En er komt storm.
Lampje durft haar vader niet te storen en ze gaat ondanks de storm op weg naar de stad. Ze moet lucifers hebben. Die  koopt ze bij een kleine kruidenier Rozenhout.  
De storm wakkert op de terugweg verder aan.  Als Lampje bijna thuis is, komt ze door de harde wind in de zee  en spoelt bewusteloos aan op het strand. Als ze weer bijkomt, blijkt er een schip op de rotsen gevaren te zijn… Er was immers geen vuurtorenlicht. Lampje voelt zich daarom schuldig aan de scheepsramp.
Als straf moet de vader van Lampje van de gemeente een hoge boete betalen. De deur van de vuurtoren wordt dichtgetimmerd en Augustus mag de vuurtoren niet uit voordat hij een boete van vijfduizend dollar heeft afbetaald. Ook Lampje moet hieraan meebetalen. Omdat haar vader haar een klap geeft, als ze vertelt wat er echt is  gebeurd, wordt Lampje meegenomen door de juf Amalia. Die brengt haar naar  het Zwarte Huis.

Deel 2 : Het Zwarte huis
In het Zwarte huis woont een wat korzelige huishoudster Martha die een geestelijk gehandicapte zoon, Lennie, heeft en die ook niet kan praten. Lampje moet als een soort Assepoester veel huishoudelijk werk verrichten. 's Nachts hoort zij allerlei enge geluiden en dat doet haar denken aan een monster dat op zolder zou wonen, volgens de schiereilandbewoners. Ze ziet ook uit het raam dat er een lijkkist uit huis gedragen wordt. Die hoort bij ene Jozef te, die naar iemand op zolder eten bracht. Niemand anders durft nu naar boven, ook Martha niet. Jozef leerde het monster die Edward blijkt te heten, allerlei dingen. Edward is de zoon van de Admiraal die echter nooit thuis is. Lampje is wel nieuwsgierig geworden, ze vindt het op de bovenverdieping naar vis stinken. Ze gaat daarom een kijkje nemen. Martha is haar kwijt en roept de hulp van Nick in die met de honden van Martha erbij wel naar boven durft. Ook Lennie gaat mee, uit liefdevolle bewondering voor Lampje. Het monster slaapt.

Deel 3: De jongen onder het bed
Er ligt een jongen onder het bed. Zowel hij als Lampje is in eerste instantie bang. Als hij onder het bed vandaan komt, slaat ze hem neer met een dik boek. Daarna geeft ze hem water. Ze noemt hem Vis, maar hij heet eigenlijk Edward.
Vroeger had Lampje wel eens verhalen van zeerovers gehoord over vrouwen met een staart. Het monster lijkt ook een staart te hebben en  bijt Lampje in haar pols. Van Martha hoort ze dat Edward de zoon van de Admiraal is. Hij mag nooit naar buiten en hij moet oefenen om te leren lopen. Lampje blijft hem opzoeken en Edward/Vis komt er dan achter dat ze niet kan lezen. Dat vindt hij maar stom.
Lampje gaat Vis 's middags om half vier in bad doen. Hij wil absoluut niet met zijn hoofd onder water en hij mag maar 135 tellen in bad. Zo gaat het dagen lang hetzelfde, totdat Edward haar een keer beledigt en uitscheldt. Dan besluit ze niet meer naar hem te gaan. Intussen komt juffrouw Amalia op bezoek en die heeft een nieuwe jurk voor Lampje bij zich. Maar deze oude  juf stelt zich ook naar op: "Wie een dubbeltje is, wordt nooit een kwartje, meisje."
Lampje gaat daarna toch weer naar Vis terug. Ze wil hem wel verzorgen, maar dan moet hij haar leren lezen.

Deel 4 : Zomer
Eerst lezen we dat Augustus eenzaam zit opgesloten in zijn vuurtoren en dat een vrouw hem elke dag eten brengt. Hij laat zich nooit zien. Hij heeft wel heimwee naar Lampje.

Edward begint Lampje leren lezen. En ze leert best snel. Nick leert de niet zo slimme Lennie knippen met een grote schaar. Een heggenschaar wel te verstaan waarmee hij mooie figuren in de heggen kan knippen. Iedereen, zelfs Lennie, kan dus wel wat leren. Edward kan niet lopen en hij moet van zijn vader Admiraal lopen geleerd hebben als die thuiskomt. Zijn vissenstaart noemt Vis zelf een vergroeiing.
Nick die handig is, maakt een karretje voor Vis, waarmee hij dus naar buiten kan. De sterke Lennie trekt hem voort. Als ze thuiskomen, is Martha woedend. Edward mag niet naar buiten van zijn vader, de Admiraal. Die komt er bovendien snel aan. Het Zwarte Huis moet daarom helemaal schoon gemaakt worden; een taak voor Lampje, die zich rot werkt. Ze mag daarom als beloning op woensdagmiddag weg en ze loopt naar de Vuurtoren met een briefje voor haar vader. De vrouw met eten komt ook weer, maar haar vader laat zich niet zien. 

Deel 5 : De meermin in de tent
Lampje heeft van Martha een kwartje gekregen. Ze wil daarvan een suikerspin voor Edward kopen. Maar later bedenkt ze zich en gaat naar een tent met allemaal rare mensen: een Siamese tweeling, een vrouw met een baard, een dwerg, maar ook een zeemeermin.  Ze schrikt als ze die ziet, want dat wezen heeft dezelfde ogen als Edward.
Dat moet Edward ook zien: ze gaat terug naar het Zwarte Huis  en smokkelt Edward mee op het karretje. Onderweg komt ze juf Amalia tegen die het monster ziet dat haar bijt. Lampje wil naar de zeemeermin, maar ze heeft nu geen kwartje. Directeur Eef  wil een kusje als betaling. Dat doet ze niet, maar Rozenhout, de winkelier van deel I, geeft haar wat geld. Ze zien nu samen de zeemeermin zwemmen. Die vertelt Edward het verhaal over zijn moeder, haar zus. De directeur die het aanhoort, gooit Edward in de aquariumbak om hem als zeemeerman te houden. Er ontstaat een woest gevecht en het glas springt. De zeemeermin sterft. Edward wordt gered door de rariteiten-mensen. De volgende dag wordt het lichaam van de tante door die mensen naar het water gedragen: zo  gaat het afscheid van een zeemeermin. Edward kan ineens zwemmen.

Deel 6 : Heldenhout
De rariteiten-mensen vragen of Lampje en Vis met hen willen meereizen door het land. Maar dat doen ze niet. Ze gaan terug naar het Zwarte Huis. Martha is woedend. Vis kan steeds beter oefenen met zwemmen. Hij hoeft helemaal niet te leren lopen, vindt Lampje. Hij moet zichzelf blijven. Dan komt de Admiraal thuis. Hij weet het een en ander via juf Amalia. Hij is erg boos omdat zijn zoon nog steeds niet kan lopen. Hij wil hem nu verkopen aan Eef van de de rariteiten. Lampje wordt woedend; ze heeft heldenmoed en neemt het op tegen de Admiraal. Ook de twee honden van Martha kiezen haar kant. De Admiraal zegt dat hij een schip in de storm heeft verloren en dat Augustus daarvoor moet boeten: hij wil hem laten ophangen. Lampje en Vis springen uit het torenraam om te ontsnappen.  Net als Vis' moeder jaren daarvoor heeft gedaan. Zij was namelijk de zeemeermin. Lampje maakt gebruik van een krakkemikkig bootje.
Lampje wil haar vader waarschuwen: ze heeft Nick een brief laten schrijven. De vrouw die Augustus eten brengt, geeft de brief en vertelt hem dat hij moet vluchten uit de vuurtoren. Het lukt. Augustus gaat naar de haven en ziet daar het piratenschip liggen, de Zwarte Em. Daar zit zijn vijand kapitein Buck, want Augustus heeft zijn vrouw afgepakt; zij is de moeder van Lampje  geworden.
Augustus en Buck hadden er toen om gevochten, waarbij Augustus zijn been had verloren. Maar Hij roept dat Lampje in gevaar is; ze valt door de storm in zee en kan verdrinken. Edward helpt haar, omdat hij wel kan zwemmen in zee. De piraten redden haar en op het schip dat de Zwarte Em heet (naar de moeder van Lampje) zal Lampje voortaan meevaren. In het laatste hoofdstukje geeft Augustus aan dat hij spijt heeft van de klap die hij aan Lampje heeft gegeven. 

Personages

Augustus Waterman

Augustus wordt eerst neergezet als een alcoholist en als een brute vader, maar dat is één kant van zijn karakter. Later als hij eenzaam opgesloten wordt in de vuurtoren is hij verdrietig. Hij mist Lampje en hij mist zijn overleden vrouw. Het is wel een ruwe piraat geweest, maar hij heeft waarschijnlijk een hart van goud. Hij heeft alleen moeite om zijn zwakkere klanten aan mensen te laten zien, bijvoorbeeld met het sorry zeggen tegen Lampje.

Juffrouw Amalia

De juf is geen leuke juf. Ze kijkt arrogant neer op de arme Lampje. Ze toont geen genegenheid voor haar oud-leerlinge en is een stijve dame. Ze probeert ook nog in een goed blaadje te komen bij de Admiraal door te verraden dat Edward wel eens naar buiten is geweest. Het is een naar personage.

Lampje

Uit de lesbrief na het uitreiken van de Woutertje Pieterse Prijs: "Lampje is een dapper kind, opgezadeld met een te grote verantwoordelijkheid. In het begin is ze vooral slachtoffer, maar niet zielig. Ze neemt de dingen zoals ze komen en praat met haar overleden moeder, die ze mist en wier stem ze vanbinnen hoort. Door haar ontwapenende vriendelijkheid neemt ze één voor één de aanvankelijk stugge, norse bewoners van het Zwarte Huis voor zich in. Als ze op de kermis een zeemeermin ontmoet, denkt ze Edwards moeder te hebben gevonden. Stiekem brengt ze hem erheen. Dan ontvouwt zich een wervelende reeks gebeurtenissen vol kleurrijke kermisfiguren: naast de zeemeermin een Siamese tweeling, een vrouw met baard, een dwerg, een vogelvrouw en anderen.

Edward

Edward is ook een jongen met een minderwaardigheidscomplex. Dat heeft zijn vader hem wel aangepraat, omdat hij een vissenstaart heeft en niet kan lopen. Van zijn vader mag hij niet praten over een staart, maar moet hij vergroeiing zeggen. Hij schaamt zich daarvoor en kruipt daarom onder zijn bed. Hij moet lopen van zijn vader, maar hij kan het niet. Het is Lampje die hem duidelijk maakt dat dat helemaal niet zo erg is en dat hij veel beter kan zwemmen. Je moet echt je zelf worden, brengt ze hem bij. Aan het einde kan hij in zee zwemmen en Lampje redden . Hij erg gelukkig met zichzelf.

Martha

Martha is de huishoudster in het Zwarte Huis. Als Lampje kennis met haar maakt, doet ze helemaal niet aardig tegen het meisje. Daar is wel een reden voor: ze krijgt Lampje op haar dak op een moment dat er een dode Jozef in het huis ligt. Dat is de man die het monster op zolder verzorgt. Martha durft niet naar boven te gaan. Als het verhaal vordert, is Martha best aardig voor Lampje. Maar ze is ook bezorgd om haar en om Edward. Als ze uit het huis verdwijnen, is ze dan ook boos. Martha heeft wel zelfrespect gekregen, als de Admiraal tegen haar te keer gaat, vertrekt ze met haar zwakzinnige zoon uit het huis om ergens anders te gaan werken.

Quotes

"Binnen staat een meisje wit van schrik voor een leeg laatje. Ze heeft de hele dag tussen de glibberige rotsen naar mosselen gezocht, want die zijn lekker en kosten niks. Ze zocht ook zeepieren voor de kippen en wrakhout voor het vuur, dat ze te drogen legde in het tuintje. Toen zocht ze ook nog even naar een bijzondere schelp of een fles met een briefje erin, maar die lagen er niet. Toen ze opkeek was het ineens donker en moest ze de lamp al aan gaan steken. En wist ze opeens weer wat ze vergeten was, de hele dag." Bladzijde 12

"Vijfduizend dollar,’ hoort ze de juffrouw opeens zeggen. ‘Ruim. En dat brengen die spulletjes van jullie niet op, hoor, vijfduizend dollar.’ Van schrik gaat Lampje overeind zitten. De poes springt verontwaardigd op de grond. ‘Vijfduizend d…? Dat hebben wij helemaal niet.’ ‘Natuurlijk niet,’ zegt juffrouw Amalia. ‘Niemand heeft at. Daarom moet er ook voor gewerkt worden, daar helpt geen lieve moeder aan. En werken kun je toch wel?’ ‘Wat moet ik dan doen? Waar moet ik dan werken? N… niet gewoon thuis?’ ‘Nee, dat zou niks zijn. Nee hoor.’" Bladzijde 46

"Het is ... het is eigenlijk een soort jongetje, ziet Lampje. Een jongen met een iets te groot hoofd. Zijn gezicht is grauw en schilferig en zijn warrige haar lijkt bijna groen. Hij draagt een vuil wit overhemd. En daaronder zijn z'n benen samengegroeid tot een donkere staart. Als een Vis." Bladzijde 108

"Maar juffrouw Amalia's lach vult de hele gang. "Ach Emilia... Haal je nu toch niets in je hoofd! Er zijn nu eenmaal kwartjes en er zijn dubbeltjes. En een dubbeltje moet niet proberen een kwartje te worden, zoiets draait alleen maar uit op een teleurstelling. "Ze draait zich om en loopt naar de voordeur." Bladzijde 148

"Ze valt ontzettend lang en ze zinkt ontzettend diep. Het water is donker en steenkoud. Lampje worstelt zich naar boven, bijna stikkend, zo ver is het. Even weet ze niet of ze wel de goede kant op zwemt en paniek golft door haar heen, maar dan wordt het water om haar heen toch opeens lichter en nog lichter blauw. Daar is het oppervlak, daar is het licht. Ze schiet erdoorheen en zuigt haar longen vol." Bladzijde 299

Thematiek

Het accepteren van anders zijn

In het verhaal spelen veel personages een rol van wie 'normale' mensen zouden zeggen dat ze heel bijzonder afwijkend zijn. (In de termen van juffrouw Amalia 'jullie zijn allemaal dubbeltjes en misschien wel stuivers') Maar de boodschap die Annet Schaap via haar hoofdpersoon Lampje aan de lezer wil overbrengen is dat je altijd 'jezelf moet zijn' , tegen niemand op moet kijken en op niemand neer moet kijken. Elk mens is tot bijzondere dingen in staat, als je het maar wilt. Lampje is een meisje dat niet kan lezen, omdat ze na twee weken van school moest om haar moeder te verzorgen. Daardoor kende ze alleen de letter E, maar later wil ze zelf leeslessen van Edward in ruil voor de aandacht van hem. Dan is ze toch ook een vlugge leerling. Een zelfde iets geldt voor Lennie, de geestelijke gehandicapte zoon van Martha die niet kan praten. Maar Nick, de andere bewoner van het Zwarte Huis geeft Lennie een heggenschaar en laat hem creatieve figuren in de heggen knippen. Lennie is bovendien erg sterk en hij helpt Lampje met het verplaatsen van Edward. Nick is in staat een karretje voor Edward te maken. De vader van Edward, de Admiraal, vindt het maar niks dat hij een zoon heeft met een vissenstaart, waardoor hij niet kan lopen. Edward moet van hem tijdens zijn lange afwezigheid oefenen, maar lopen lukt hem niet. Lampje maakt Edward duidelijk dat hij zichzelf moet blijven en dat hij beter kan zwemmen dan lopen. Edward beseft dat en wordt erg gelukkig. Zo heeft ieder mens zijn waarde. Ook de rariteiten-mensen van de kermis die uitgebuit worden door de directeur komen in opstand om Edward en zijn tante te redden. Een stapje verder zou je kunnen denken aan het gegeven dat het niet uitmaakt of je een man of een vrouw, een jongen of een meisje bent. Als je maar jezelf blijft, zegt de dappere en eigenlijk slimme Lampje. Haar vader mag haar dan geen 'licht' vinden, ze is het eigenlijk wel. Zij laat zien wat je als persoon kunt bereiken als je maar jezelf blijft.

Motieven

De dood

De dood speelt een rol in het verhaal. De moeder van Lampje is overleden, waardoor ze van school moest. In het Zwarte Huis was Jozef heel belangrijk voor de opvoeding van Edward, maar de oude man is ineens dood gegaan. De derde dode is de tante van Edward, de zeemeermin het aquarium van het rariteitenkabinet.

Eenzaamheid

Wanneer er over een eiland wordt geschreven is dat meestal een teken van eenzaamheid. Lampje en haar vader Augustus wonen samen in de vuurtoren. Wanneer Augustus wordt bestraft voor de schipbreuk die hij (of liever Lampje) heeft veroorzaakt, wordt hij zeven jaar lang alleen opgesloten in de vuurtoren. Hij mist Lampje. Er is maar één vrouw die contact met hem heeft en eten brengt. Eigenlijk is dat ook het geval bij Edward, de jongen die onder zijn bed blijft. Hij is geen mens maar een zeemeerman. Hij moet van zijn vader echter gewoon leren lopen en hij kan dat niet, want hij heeft een staart. De enige die tot zijn dood contact met hem had , was Jozef. Alleen Lampje durft daarna naar de zolderverdieping en zij doorbreekt zijn eenzaamheid. Hij moet altijd binnen blijven van zijn vader, maar |Lampje neemt hem mee naar buiten en brengt hem zelfs bij een familielid, de tante-zeemeermin.

Schuldgevoel

Lampje heeft vergeten op tijd lucifers te halen en daardoor kan de vuurtoren geen licht geven. Ze vindt dat de schipbreuk haar schuld is. Augustus geeft Lampje een klap wanneer ze aan de heren van de gemeente vertelt wat er in de nacht van de storm echt gebeurd is. Als Amalia dat ziet, neemt ze Lampje mee uit de vuurtoren. Augustus heeft spijt van zijn klap, (ook een schuldgevoel) maar krijgt dat woord pas aan het einde van het verhaal uit zijn mond.

Ouder-kindrelatie.

Lampje heeft een vader die na de dood van zijn vrouw alcoholist is geworden, hoewel daar niet al te veel woorden aan zijn gewijd. Maar ze blijft haar vader trouw helpen met het aansteken van de vuurtorenlichten. Ze wil hem ook graag helpen als hij lange tijd in de vuurtoren zit opgesloten. Ze vergeeft hem uiteindelijk gemakkelijk dat hij haar een klap heeft gegeven. Ook Edward heeft zo'n soort trouw gezworen aan zijn vader. Die Admiraal laat hem lange tijd in de steek als hij tochten maakt. Hij krijgt de opdracht om te leren lopen voordat zijn vader terug is. Zijn vader voedt hem hard op, hij mag niet veel en hij moet ook weer veel. Ondanks die zware eisen van zijn vader kijkt hij tegen zijn vader op en is hij blij als de vader weer eens thuis komt. In beide gevallen is dus sprake van trouw blijven aan je ouders, ook als ze verkeerde dingen doen. Dat noem je loyaliteit.

Alcoholisme

Vader Augustus is een drinkebroer geworden nadat zijn vrouw gestorven is . Hij kan, ook omdat hij een half been mist, niet meer de trappen van de vuurtoren beklimmen om het licht aan te steken.

Liefde en verliefdheid

Er zijn zijn enkele passages waarin, soms op een wat stiekeme manier, over liefde wordt gesproken. Aan het einde van het boek horen we hoe Augustus aan zijn vrouw, de moeder van Lampje, is gekomen. Hij heeft ervoor moeten vechten met de kapitein van het piratenschip Buck. Hij won wel maar verloor ook zijn been. Em, de moeder van Lampje, koos er daarna toch voor om met verder te leven hem. Het piratenschip is naar haar genoemd. Lennie, de jongen met zijn beperkingen, is in het geheim verliefd op Lampje. Dat kun je opmaken uit zijn houding tegenover Lampje. Hij is heel blij als hij haar ziet en zijn hart maakt dan overuren. Hij doet ook dingen voor haar als ze erom vraagt. Augustus zit alleen in zijn vuurtoren, maar er is één vrouw die hem elke dag eten brengt. In haar fantasie kun je zien dat ze het leuk zou vinden als ze samen verder zouden kunnen gaan. Het leuke van de schrijfster is dat ze de de verliefdheden suggereert, maar die verhaaldraad niet verder uitwerkt. Je moet het als lezer maar zelf afmaken. En zelfs de stijve juffrouw Amalia probeert iets te bereiken bij de Admiraal door te vertellen wat ze weet over Edward. Maar één ding weten we dan wel zeker, Admiraal zal haar zeker niet als vrouw nemen; hij vindt haar verschrikkelijk.

Stemmen in je hoofd

Lampje hoort voortdurend stemmen in haar hoofd. Die geven commentaar en stellen vragen die Lampje beantwoordt. Zo heeft ze veel gesprekken met haar overleden moeder. Maar ze praat ook tegen de storm, het enge Zwarte Huis Edward spreekt met zij afwezige vader en met zijn moeder die ook niet aanwezig is. Edward spreekt ook in zijn hoofd met de dode Jozef, die hem een tijd lang heeft verzorgd. Hij praat als hij in bad zit ook tegen het water. In het boek kun je dit zien aan alle schuin gedrukte zinnetjes.

Niet kunnen lezen analfabetisme

Lampje kan niet lezen: ze kent alleen de letter E. Ze moest van school om haar zieke moeder te verzorgen. Vader Augustus kan ook niet lezen. Wanneer Lampje hem een brief schrijft weet hij niet wat er in staat en hij gooit de prop papier in het vuur. Het was een waarschuwing om weg te gaan uit de vuurtoren.

Motto

"Ik wil het",  zei de kleine zeemeermin en ze was bleek als een dode
" Maar mij moet je ook nog betalen", zei de zeeheks. "En het is niet weinig wat ik verlang."
- De kleine zeemeermin - Hans Christiaan Andeersen 

 het schip met acht zeilen
En met vijftig kanonnen
Neemt mij mee hiervandaan
- Die Dreigroschenoper, Bertolt Brecht

Opdracht

Voor mijn zusje Mirjam
voor de kinderen die we waren
Voor die ene zomer in het hooi, toen we lazen, lazen....

Titelverklaring

Lampje is de naam van de hoofdpersoon. Ze heet eigenlijk Emila naar haar gestorven moeder, maar iedereen noemt haar altijd Lampje.

Structuur & perspectief

Het boek wordt onderverdeeld in zes delen die alle een  titel hebben, zoals Deel I De Vuurtoren en Deel II Het Zwarte Huis  etc. (zie de samenvatting)
Die zes delen worden op hun beurt onderverdeeld in hoofdstukken die ook een korte  titel hebben. Zo wordt deel I onderverdeeld in tien hoofdstukken: Lucifer, Storm, Mandje, Rots ,Schuld enz.

De zes delen worden vrijwel chronologisch verteld. We zien als lezer het verhaal o.a. door de ogen van Lampje, maar ook van andere personages, zoals de vader van Lampje Augustus, Edward het Monster, juffrouw Amalia. Dat  noemt je een wisselend vertelperspectief. Zo krijg je als lezer een vollediger  kijk op de personages in het verhaal. Soms lijkt er ook een alwetende verteller in het boek te komen.
Het grootste deel van het verhaal wordt in de o.t.t. verteld. Alleen stukjes tekst die over vroeger gaan (bijvoorbeeld hoe de piraten elkaar bij het kampvuur verhalen vertelden) worden in de o.v.t. verteld.

Decor

Het belangrijkste grijkste decor is het schiereiland waarop een vuurtoren staat (van Lampje en Augustus) en een groot Zwart Huis , waarin het monster Edward woont, Martha de huishouding doet en de Admiraal de eigenaar is. Verder is er een haventje dat uitkomt op de zee. Het eiland doet Amerikaans aan: Augustus krijgt een boete van 5000 dollar en er is een sheriff die alles in de gaten houdt.

De tijd kun je ook niet echt bepalen. Dat komt enerzijds ook omdat het verhaal een soort sprookje is, anderzijds zijn er dingen die niet van deze tijd zijn: er wordt met guldens betaald, de vuurtoren wordt met lucifers aangestoken, er zijn geen digitale hulpmiddelen zoals een radar of een mobiele telefoon.  Nergens wordt er gesproken over een auto's, radio of televisie. 

Stijl

Annet Schaap heeft een prachtige schrijfstijl, waardoor je heel vlot door het boek kunt 'surfen'. Het heel mooi uitgevoerde boek heeft een mooie bladspiegel, wat wil zeggen dat de pagina's ruim opgezet zijn. Dat leest heel fijn en dat helpt bij de snelheid van het lezen. Wanneer Lampje of Edward spreken met afwezige mensen of zelfs elementen, wordt dan in schuin gedrukte letters weergegeven. Lampje praat in het eerste deel bijvoorbeeld met de strom, maar ook met haar overleden moeder. Edward praat met zijn afwezige vader.

De schrijfster schrijft ook heel beeldend, beeldrijk dus. Vergelijkingen die ze maakt om je woorden  beter vorm te kunnen geven, heten in grotemensenboeken  metaforen.
Daarvan kun je er veel aantreffen in "Lampje."
- (blz.8: "Een eiland dat nog een beetje vastzit aan het vasteland, als een losse tand aan een draadje, heet een schiereiland. [Het eiland en het schiereiland lijken dus op een losse tand aan een draadje]
- (blz.14: "Van het schiereiland naar de wal loopt een smal pad stenen, onregelmatig als een slecht gebit.")
- (blz. 24:"" Beneden tegen een rots hangt een schip als een ziek kind tegen zijn moeder)
- (blz. 64:"Rare klanken vielen als knikkers uit haar mond, ze klonk als een dronken vrouw, als een gek. Toen hield ze haar mond maar.")
- (blz. 313: Lampje is moe. Moe van het tegen de wereld aan duwen.")
Maar de mooiste vond ik toch:
- (blz. 27:" Schuld is een rot ei dat heen en weer gegooid wordt, verder en verder. Niemand wil het vangen, niemand wil de smurrie over zich heen krijgen.")

Annet Schaap heeft een jeugdboek geschreven, maar gebruikt echt niet alleen kinderwoorden. Volwassen lezers kunnen ook van haar vertelstijl genieten.

Slotzin

Lampje glimlacht breed. Achter haar vader strekt zich naar alle kanten het water uit. Ze kunnen alles doen, overal heen.

Bijzonderheden

In de eerste week van januari 2023 werd in de vooravond een vierdelige tv-serie van "Lampje" vertoond. De recensies van tv-journalisten waren erg goed. Het was een spannende serie met een mooie boodschap.

Beoordeling

Schitterend jeugdboek dat in 2018 veel boekenprijzen in de wacht sleepte.
Pluspunten:
- een fraaie hardcover uitgave
- mooie illustraties van Annet Schaap zelf
- een fijne bladspiegel om te lezen
- een goede opbouw van het verhaal in delen en hoofdstukken
- het stukje voor beetje prijs geven van de geheimen van vroeger
- een spannend verhaal
- een onvoorspelbare afloop
- een prachtige schrijfstijl
- erg geschikt om voor te lezen in groep 7 en 8 van de basisschool
- vanaf 11 jaar geschikt  om zelf te lezen
- ook voor volwassenen prima leesstof en stof om na te denken

Wat wil je nog meer ??
Minpunten : geen

Recensies

"Schaap bouwt het verhaal secuur op en geeft stapsgewijs brokjes informatie weg waardoor er steeds meer ontrafeld wordt en de spanning tot het einde in tact blijft. De achtergronden van Lampje en het ‘monster’ grijpen fraai in elkaar en gaan vooral over schuldgevoel en loyaliteit richting hun ouders. Okay, ze zijn niet perfect behandeld maar ze willen het nog steeds heel graag goed doen. De vader van Lampje heeft vergelijkbare dilemma’s en vat het prachtig samen: ‘Schuld is een rot ei dat heen en weer gegooid wordt. niemand wil de smurrie over zich heen krijgen’." https://jaapleest.nl/lampje/

"Vanaf hier ontrolt zich een spannend avontuur, een heel eigen combinatie van klassieke en nieuwe elementen. Schaap weet de spanning heel knap te doseren waardoor je almaar door wilt lezen én pertinent niet wilt dat het boek uit is. Haar stijl is zowel zwierig als op de juiste manier kortaangebonden: alles wat er staat stuwt het verhaal voorwaarts, de dialogen zijn krachtig, er staat geen woord teveel, en toch is er ruimte voor grapjes en mooie metaforen. Ook hebben alle personages, zelfs de bijfiguren, hun eigen verhaal-binnen-het-verhaal, aan vlakke typeringen doet Schaap niet in dit toch rijkbevolkte verhaal. Ze weet een ieder zich te laten ontwikkelen, alles past precies en ontrolt zich en verrast alsnog steeds." https://www.tzum.info/201...ap-lampje/

"Die sfeer van vroeger wordt opgeroepen door ouderwetse ingrediënten: een vuurtoren die moet worden aangestoken met lucifers, een sheriff en een kruidenierswinkel in het dorp, een schooljuffrouw die doet denken aan de juf van Pippi Langkous… En het sprookjesachtige komt vanzelf zodra de piraten en zeemeerminnen worden geïntroduceerd in het verhaal. Echt zo’n heerlijk verhaal om in te kruipen. Maar er zit ook een zeer serieuze ondertoon in het verhaal: Lampje wordt slecht behandeld door haar vader en wordt uit huis geplaatst. Zij moet gaan werken om een enorme schuld af te betalen en komt daardoor terecht in het Zwarte Huis van de Admiraal, waar een monster zou wonen" https://leesbevorderingin...ew/lampje/

"Prachtig verhaal over een doodeerlijk meisje dat enkel goed wil doen en anderen wil helpen. In de eerste plaats haar vader die door de dood van zijn vrouw – de moeder van Lampje – onberekenbaar veranderd is. Soms is zijn gemoedstoestand sterker dan hemzelf, dan blijft Lampje beter uit de buurt. En eenmaal in het Zwarte Huis blijft ze de vreemde bewoners ervan helpen, zo goed ze kan. Maar er zijn momenten dat ze aan zichzelf twijfelt, dat ze zich niet goed genoeg voelt. Toch weet ze zich dan te herpakken en zet ze door wat haar in het slot tot boven zichzelf doet uitstijgen." https://pluizuit.be/boek/lampje/

"Annet Schaap (1965) kreeg een grote vracht prachtrecensies voor haar schrijfdebuut Lampje. Zo’n beetje allemaal eensluidend, met een maximaal aantal sterren en de kwalificatie dat dit een instant klassieker betrof. Het zal vast overweldigend geweest zijn voor de schrijfster, die zich tot nog toe vooral gemanifesteerd had als illustrator, onder andere van de populaire Hoe overleef ik-serie. In Kunststofradio (woensdag 20 december 2017) vertelde ze hoe ze het schrijverschap eigenlijk al decennialang een hogere kunstvorm vindt, maar het niet goed aandurfde. Voorbij haar angst, heeft Annet Schaap – net als Lampje in het boek – een heldhaftige sprong in het diepe gemaakt." https://nivoz.nl/nl/boekr...heldenhout

Bronnen

Juryrapport van de Boekenleeuwprijs De Boekenleeuwjury geeft aan zich er bewust van te zijn dat het debuut van Schaap al ruim is bekroond en met lof overladen. “Maar dat weerhoudt de jury er niet van zich ook te laten meeslepen en overrompelen door een weergaloos sprookje. ‘Wat fijn dat er weer zo’n boek is’, verzuchtte een van de juryleden. Een boek om in te verdwijnen, nog een keer te lezen en bij te knorren van literair leesplezier. Heel af en toe is er zo’n boek dat die speciale magie heeft en er met kop en schouders boven uitsteekt. De jury van de Boekenleeuw kan niet anders – maar doet dat met veel overtuiging en enthousiasme – dan ook deze prijs toe te kennen aan het boek dat al zoveel prijzen won”.

https://www.jaapleest.nl/...gaat-naar/

Beschrijving van de tv-serie die in januari 2023 op NPO3 werd uitgezonden.

https://filmkrant.nl/rece...es/lampje/

Filmpje bij de uitreiking van de Gouden Griffel

https://www.youtube.com/w...lH3vE4dSoQ