Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 144 pagina's
• Uitgeverij: Podium

Flaptekst

Eerste zin

Samenvatting

Lina Hersenvoort is een jonge vrouw (dertiger) als ze weer met haar vader contact krijgt die 80 jaar gaat worden.  Vrienden en kennissen  willen voor hem een feestje voorbereiden.  Haar vader heeft een beroemde bistro in Den Haag. Een moeder is niet in beeld. Haar vader nam vroeger wel veel vrouwen mee naar huis.

Dan denkt ze terug aan de tijd toen ze op haar 15e verjaardag van haar vader het huis uit moest. Alleen op Kamers. Ze vindt dat ze dat eigenlijk nog niet kan. Een jaar later ontmoet ze de jonge crimineel Rick. Beiden stelen in opdracht van een Haagse hoer en als ze een keer op straat lastig door een gek wordt gevallen, beschermt hij haar. Daarna stelen ze  uit winkels en overnachten in hotels zonder daarvoor te betalen. Lina spijbelt steeds meer van school. Ze is ook niet erg succesvol met allerlei cursussen. Van het gestolen geld leven ze en ze moeten nu ook overvallen plegen. Dat gebeurt o.a. bij een kapperszaak. Als de nood erg hoog is, overvalt Rick zelfs het restaurant van de vader van Lina en maakt 6000 gulden buit. Lina weet dat niet.  Niet lang daarna worden ze gearresteerd. Rick neemt alle schuld op zich en wordt een paar jaar vastgezet. Lina gaat hem één keer bezoeken en daarna ziet ze hem niet meer. Dat bezorgt haar een enorm schuldgevoel. Van haar vader mag ze niet meer met hem omgaan. Ze is op dat moment 20 jaar. Haar vader helpt haar wel weer met een nieuwe kamer. Ook gaat ze weer studeren. Ze gaat een HBO-opleiding volgen en maakt die ook af. Ze gaat op een ministerie werken. Rick komt later uit de gevangenis, wil zijn excuses aanbieden aan Lina's vader, maar die wil dat niet. Rick pleegt later zelfmoord: hij heeft een veelvoud aan medicijnen in zijn maag.

Tijdens haar op het ministerie  werk ontmoet ze een man, die Dok wordt genoemd. Maar door alle ervaringen uit het verleden is Lina huiverig om een nieuwe relatie aan te gaan.  Bij de voorbereiding voor haar vaders verjaardag hoort ook het kopen van nieuw servies in Lille. Lina offert zich op en denkt onderweg ineens wat luchtiger over bepaalde zaken in het leven. Ze besluit samen te gaan wonen met Dok. maar dan heeft ze buiten de waard gerekend.  Dok wil niet meer omdat hij een andere vrouw heeft ontmoet, die bovendien kinderen van hem wil. Verbijsterd loopt Lina naar buiten en raakt te water (springt?) Ze wordt gered. Lina overdenkt hoe spijt, wrok en agressie in haar leven zijn  ontstaan. Vrouwen zouden ook veel feller van zich af moeten bijten als ze gelijkwaardig aan mannen willen worden. dat is de inhoud van een toespraak die ze op haar werk houdt.
Dan is het de dag van haar vaders verjaardag. Het is een feestje waarop een Haagse cabaretier ( Paul van Vliet waarschijnlijk) een toespraak houdt. Lina moet nadenken over de functie van de misdaad in haar leven. Pas als ze dat helemaal begrepen heeft, is ze weer een "vrij"mens. In het allerlaatste hoofdstukje lijkt er een verzoening tot stand gekomen tussen vader en dochter.

Personages

Lina

Het enige personage dat door Le Clercq uitgewerkt wordt is, Lina. Over de mensen om haar heen wordt weinig verteld. Lina is van jongs af aan heel zelfstandig. Ze moet karweitjes verrichten in het restaurant van haar vader. Een moeder is niet in beeld en haar vader is hard voor haar. Die houding krijgt een dieptepunt als hij haar al op 15-jarige leeftijd alleen op kamers laat wonen. Die vrijheid kan een jong meisje niet aan: ze verzuimt vaak op school, valt in de armen van een crimineel vriendje met wie ze steelt, overvallen pleegt, drugs gebruikt en geweld gebruikt. Ze vallen snel door de mand en Rick wordt opgepakt. Hij houdt zijn mond over het aandeel van Lina, die vrij blijft en die heeft daarover een schuldgevoel. Ze heeft daarna haar leven weer op de rails met een HBO-opleiding en een baan bij een ministerie. Maar mentaal zit nog niet alles goed. Ze vraagt zich af hoe het komt dat agressie en geweld ontstaat. Daarover houdt ze een bizarre toespraak op haar werk. Ik heb ook de indruk dat ze zich niet volledig aan de liefde (Dok) durft over te geven door de ervaringen in haar jeugd. Als ze eindelijk (op de autorit naar Lille) beseft dat ze wat van haar leven moet maken, is het te laat. Dok heeft al voor een andere vrouw gekozen die wel kinderen wil. Betekent dat ook dat Lina hem verteld heeft dat ze zelf geen kinderen wi?. Dan zou de reden voor de kinderloosheid wel eens haar eigen zwarte jeugd kunnen zijn.

Quotes

""Mijn konijntje kan heel goed afwassen,’ zei mijn vader tegen de gasten die zijn kleine Franse keuken bezochten. Hij was tot zijn zestigste de kok. Of, zoals hij zelf liever zegt: spijskunstenaar. Hoofdzakelijk de Franse keuken, soms met een Algerijnse kwinkslag, of de bewerking van een Frans gerecht door de Russen, dat werk. Hij serveer-de Normandische patrijs in calvados, pasteien, gekonfijte eendenmaagjes, flensjes met likeur en gesuikerde aardbei-en. Hij stapte om zijn fornuis heen en glimlachte naar zijn gerechten." Bladzijde 11

"Allejezus, wat was ik verliefd geweest. Natuurlijk was het lente. Liep ik over straat met mijn vlinders en mijn school-tas. Een schooltas vol met flessen parfum, zijden blouses en oogschaduw met glittertjes. Die spullen stal ik uit een wa-renhuis en ik verkocht ze aan de meiden in de Geleenstraat, de duurste hoerenstraat van Den Haag. Het stelen ging me makkelijk af. Neem een bijbaantje, had papa gezegd" Bladzijde 20

"De eerste keer dat hij naar mijn kamer kwam, nam hij een roos mee. ‘Echt gekocht,’ lachte hij trots.Ik zette de roos in een lege wijnfles. We aten een saucij-zenbroodje en rookten een blow. ‘Moet je nog naar school vandaag?’Een uur later bracht hij me weg en om half vier haalde hij me weer op. We reden naar de stad en hij nam drie luxe messensets mee uit een kookwinkel die we verkochten aan de eigenaar van een garage. Op mijn kamer rookten we wat scet en dronken rum. Rick borstelde met kalme slagen mijn haar. " Bladzijde 23

"Papa bedoelde het goed, hij wilde dat ik iemand zou wor-den. Hij heeft zijn uiterste best gedaan om uit te zoeken hoe hij dat voor elkaar kon krijgen. Op school haalde ik gemiddelde cijfers. Papa vond dat cijfers geen indicatie waren. Hij sleepte me van de ene naar de andere cursus. Als ik een les of twaalf ergens had gevolgd, vroeg hij de cursusleider op dwingende toon: ‘Springt ze erboven uit?’" Bladzijde 29

"Ik zou het geen wraak willen noemen. Ook geen vergelding. het is de loop der dingen. Het is een logisch gevolg. Hij weet het. Ik weet het. Ik ben er altijd angstig voor geweest, wilde het onder geen beding onder ogen komen. Nu begrijp ik waarom: de verwachting dat het leven redelijk is, dat het zonder misdaad, zonder verkrachting. zonder woede., zonder moord, zonder verraad kan bestaan." Bladzijde 150

Thematiek

Agressie/geweld

'Krimp' is een zoektocht naar de oorsprong van agressie en geweld. Nadat Lina volwassen is geworden en heeft meegemaakt dat haar partner in crime Rick gearresteerd is, vraagt ze zich af wat de ware drijfkracht achter geweld is. Ze vraagt zich aan het einde van de roman af wat precies de redenen voor het door haar gebruikte geweld zijn. 'Het komt over je heen, zoals het water door een dijkgat stroomt.' Ze zal het pas weten wanneer ze weer voor de rechter staat en de officier van justitie haar de oorzaak-gevolgrelaties zal aangeven. Dan pas zal ze het weten, wat, hoe en waarom ze het gedaan heeft. En ook of ze het ooit nog een keer zal doen. Een echte duidelijke reden voert de vertelster dus niet aan. In onze samenleving is geweld en agressie altijd onderhuids aanwezig. Wanneer er in je persoonlijke situatie dingen veranderen, kun je je zoals iedereen wenden tot geweld. Bij Lina is dat omdat ze als 15-jarige natuurlijk nog lang niet voor zich zelf kan zorgen. Ze komt in omstandigheden waardoor ze gaat stelen, drugs en geweld gaat gebruiken, omdat ze met de verkeerde mensen in aanraking komt. Dat kun je haar vader aanrekenen.

Motieven

Zelfmoord

Nadat Rick uit de gevangenis was vrijgelaten heeft hij in de duinen zelfmoord gepleegd. Dat roept agressie op bij Lina

Moeizame liefdesrelaties

Lina heeft twee moeizame liefdesrelaties. De ene is met Rick, maar hij is een crimineel. De vraag is of deze relatie op liefde is gebaseerd. De tweede is met Dok, een man die ze via haar werk ontmoet. Hij wil graag samenwonen met haar, maar Lina durft eerst niet. Nadat ze de reis naar Lille heeft gemaakt, wil ze wel met Dok verder. Dok geeft nu aan dat het te laat is, omdat hij een andere vrouw ontmoet heeft met wie hij nog kinderen wil.

Schuldgevoel

Lina wordt overmand door schuldgevoelens. Waarom is ze in de misdaad meegegaan, wat heeft ze slachtoffers berokkend. Bovendien voelt ze zich schuldig omdat haar partner Rick alle schuld van de misdaden op zich heeft genomen. Ze bezoekt hem één keer en daarna nooit meer. Rick heeft er later spijt van dat hij het restaurant van Lina's vader heeft overvallen. De vader van Lina wil van gene spijt weten. Rick besluit ene einde aan zijn leven te maken. Ook daar heeft Lina schuldgevoelens over.

Vader-dochterrelatie

Lina woont alleen met haar vader die een bistro heeft. Haar moeder is niet in beeld. Op haar vijftiende verjaardag zet hij haar uit huis op een huurkamer. Ze kan dat niet aan en valt in armen van een crimineel. Haar vader maakt haar daarover verwijten, maar het is sterk de vraag of hij daar het recht toe heeft. Bij de voorbereiding van de viering van zijn 80e verjaardag komen de herinneringen boven.Lina loopt met gevoelens van wraak en wrok rond. Die gelden toch ook wel haar vader. Haar vader heeft haar tijdens haar leven steeds"Konijntje" genoemd.

Prostitutie

Wanneer ze door haar vader als vijftienjarige op kamers wordt gezet, komt ze in aanraking met de wereld van de prostitutie. Voor hoeren steelt ze op bestelling. Uit de tekst wordt niet duidelijk of Lina zelf ook als prostituee heeft gewerkt. Ze vermeldt er niets over.

Drugs(gebruik)

In de periode dat Lina met Rick omgaat gebruiken ze ook drugs. Een gedeelte van de buit wordt daarvoor gebruikt.

Misdaad

Als Lina uit huis gaat, valt ze in armen van de tien jaar oudere crimineel Rick. Met hem beleeft ze een Bonnie&Clyde-episode in haar leven, totdat Rick wordt opgepakt. Hij houdt zijn mond over het aandeel van Lina in zijn overvallen. Een 'domme misdaad" was het overvallen van het restaurant van Lina's vader: hij stal van hem 6000 gulden. Een keer bezocht Lina Rick in de bajes, daarna zag ze hem nooit meer. In de overvalperiode maken ze zich ook schuldig aan drugsgebruik en aan flessentrekkerij (ze overnachten in hotels zonder daarvoor te betalen)

Motto

Houd mijn hand vast.
Ik mis een pink. Ik ging,
kind was ik, een dag
uit moorden. Een kleine
eeuw geleden. Een zomerdag.
Zonder reden
herinner ik mij. Hommels.
Mussen. En toen
een zwaan. Aan de rand
van de vijver zag ik
de duivel staan. Grienend
sloeg hij mij gade

Mustafa Stitu 
(Een Marokkaans-Nederlandse dichter)

Trivia

In de uitzending van VPRO-Boeken op 21 januari 2018 geeft Juliette le Clercq aan dat het verhaal van 'Krimp' een sterk autobiografische basis heeft. Ook zij heeft een crimineel verleden gehad en ook zij werd op 20-jarige leeftijd opgepakt. maar ze heeft ook zaken veranderd. Haar vader Hugo bezat bijvoorbeeld geen restaurant in Den Haag.

Titelverklaring

Er is een verwijzing naar de titel. Lina overpeinst dat de wereld van een crimineel heel klein wordt en dat criminelen  geen idee meer hebben hoe de wereld  om hen heen eruit ziet.
Op blz. 77  beweert ze: "Ieder mens krimpt in tot zo'n omgeving, tot-ie erin past zonder te lijden. Zoals een blozende jonge man die plots in een oorlog wordt gedropt binnen twee weken op een lichaam staat in te hakken." 

Structuur & perspectief

Er zijn dertien genummerde hoofdstukken, waarvan er enkele in het verhaalheden  spelen, maar waarvan de meeste in het criminele verleden van Lina Hersenvoort thuishoren. In alle hoofdstukken worden subhoofdstukjes opgenomen die van elkaar worden gescheiden door regels wit. Soms zijn het slechts zinnen die van elkaar worden gescheiden.  Dat gebeurt vooral aan het einde wanneer Lina haar leven en haar agressie bekijkt.

Lina vertelt hoe ze als zestienjarige in aanraking kwam met de tien jaar oudere crimineel Rick. Met hem pleegt ze overvallen tot hun arrestatie. Het verhaalheden speelt een aantal jaren later als Lina zich uit de ellende via een HBO-opleiding heeft opgewerkt. Maar dan komen de herinneringen terug.

Het perspectief berust bij de ik-figuur Lina Hersenvoort die in het verhaalheden  een vrouw in de dertig is. Ze vertelt over dat verhaalheden (de 80e verjaardag van haar vader) in de o.t.t. . Het verleden wordt door haar verteld in de o.v.t.   

Het verhaal heeft een open einde. Je weet als lezer niet hoe het verder met Lina Hersenvoort zal gaan.

Decor

Het  decor van de roman is Den Haag, waar de vader van de ik-vertelster Lina een beroemd restaurant heeft. Ook haar criminele verleden beleeft ze geheel in Den Haag. Er worden verwijzingen naar straten en situaties in de Hofstad genoemd.

Juliette heeft aangegeven dat het verhaal vrij autobiografisch is. Ze werd in 1987 gearresteerd na een overval en toen was ze volgens de roman 20 jaar. Ze is inderdaad in 1967 geboren. In het 'verhaalheden 'is ze een vrouw in de dertig en dat zou kunnen betekenen dat die tijdlaag zich omstreeks de eeuwwisseling afspeelt. Dat laatste kun je alleen niet met tekstgegevens  bewijzen.

Als dat echter wel zo is , dan maakt de schrijfster op blz. 112 een tijdfout. Ze schrijft namelijk : "Lille is overzichtelijk, app ik DOk..." In dat jaar bestond  er nog geen mogelijkheid om te Appen. 

Stijl

Zakelijke en koele stijl. Julliette le Clercq gebruikt geen woord te veel. Af en toe is er een hilarische ondertoon. Er zijn ook geen moeilijke woorden en de zinnen zijn meestal erg kort.
Ze gebruikt heel  herkenbare metaforen  met soms een filosofisch sausje:
- (blz. 21) Het asfalt werkte als een  spiegel die de warmte leek te verdubbelen." 
- (blz. 23) Vanaf die dag- ik was zestien en de straat had mijn pubervet nog niet aangetast, hij zesentwintig met de ingevallen wangen van een verwoeste ziel, waren we samen.
- (blz. 32) Iedere verveelde blik, iedere troebele roddel, iedere ondertoon bleef als een vishaakje aan mijn geheugen trekken.
- (blz. 56) Misdadigers zijn als hyena's , als we angst zien, als we bloed ruiken, gaan we geen pleister zoeken, we grijpen  naar je keel.
- (blz. 147) Wrok groeit  en zet zich overal in je lijf met weerhaakjes vast, tot het zo groot is dat het tegen je huid begint te drukken, het je bloed opdeelt in garnizoenen die door je aderen worden gejaagd." 

Filosofische oneliners komen ook in andere passages voor:
(blz. 35) "De ongelukkige programmering bij de mens is dat voortdurend geluk de gevoeligheid voor geluk afzwakt, en dat voortdurende afwijzing het gevoel van een afwijzing versterkt."
(blz. 100) "Mannen respecteren elkaar, ook hun vijanden. Vrouwen minachten elkaar, ook hun vriendinnen."
(blz. 102) "Als iedere man zou weten dat hij bij een walgelijke fout een hele groep woedende vrouwen achter zich aan krijgt die z'n kop in de wc ramt, hem zoutzuur over z'n pik giet, z;n middelvinger afzaagt, dan moet je eens zien hoe snel het met de emancipatie gaat."
(blz. 130) "Ieder pakketje agressie heeft zijn eigen gerichte bestemming en het pakketje rust pas als het op de plaats van bestemming is aangekomen."
(blz. 150) "De dood is de enige maat der dingen, en tijdens het leven is geweld het enige instrument dat de boel bij elkaar houdt."

Als je zulke zinnen kunt schrijven heb je geen honderden bladzijden nodig om je verhaal te vertellen.

Bijzonderheden

Justine beschrijft haar eigen leven (het boek is namelijk sterk autobiografisch), maar ze heeft de werkelijkheid een beetje naar haar hand gezet. Zo bezat haar vader geen Haags restaurant. 

Kijk en luister ook even naar het tv-programma VPRO Boeken dat op zondag 21 januari 2018 een interview met de schrijfster uitzond.
https://www.vpro.nl/boeken/programmas/boeken/2018/21-januari.html

Beoordeling

Een boek hoeft niet dik te zijn om te kunnen boeien. In 150 pagina's roept Justine le Clercq  een thema op dat indruk maakt op de lezer. Het is ook geen gebruikelijk thema: de oorzaak van vrouwelijk geweld. Het maakt het ook nog interessanter omdat de schrijfster heeft aangegeven dat het verhaal voor een heel groot deel autobiografisch is. Daarbij komt nog de gecomprimeerde stijl en je hebt een klein juweeltje literatuur in handen. 
Goed te lezen voor scholieren en studenten.

Recensies

"Goede schrijvers hebben genoeg aan honderdvijftig boekpagina’s bewijst Justine le Clerq in haar derde boek, Krimp geheten. De schrijfster heeft zelf een jeugd vol drugs en geweld achter de rug en put daar gretig uit bij het vertellen van het verhaal van Lina.[...] Met Krimp heeft Justine Le Clercq een overtuigend portret geschilderd van een meisje dat door aanleg maar ook door omstandigheden gedreven wordt tot haat en zelfhaat. Het is geschreven in een stijl – bruusk en emotioneel, maar soms met vertederende aandacht voor details – die past bij het personage. " https://www.literairneder...rcq-krimp/

"Op onsentimentele, bijna humoristische toon (dat 'bijna' maakt het zo goed) beschrijft en analyseert Le Clercq Lina's leven aan de zelfkant. Omdat ze dat lang volhoudt ontstaat er ook ruimte voor leed en tragiek, voor de wroeging van de volwassen Lina die zich probeert overeind te houden in haar 'normale leven' en nog altijd naar haar vader verlangt. Koel en te stoer wordt de roman daarom nooit: Le Clercq heeft precies de juiste toon gevonden. En passant krijgen we een haarscherpe inkijk in het dagelijks leven van een hedendaagse Bonnie en Clyde, vol wijze observaties. 'Ieder mens krimpt in tot z'n omgeving', merkt Le Clercq op, 'tot-ie erin past zonder te lijden.' " https://www.volkskrant.nl...~a4551624/

"Er hangt iets kinderlijks en onschuldigs in deze kleine, geslaagde roman. Er is iemand constant bezig, tegen de klippen op, de moed erin te houden, anderen niet de schuld te geven, haar onschuld te bewaren. Dat levert zinnen als deze op: ‘Ik moet de geluiden, de woorden, de geuren van vroeger in de rug houden… in de rug houden.’ Naarmate de roman vordert wordt de toon overigens wel harder en schriller, er komen meer heftige woorden en emoties het verhaal binnen. Le Clercq wilde blijkbaar toch meer explicitering. Dan verschijnen er zinnen over de dood die ‘de enige maat der dingen is’ en dat geweld het ultieme instrument is dat ‘de boel bij elkaar houdt’. Haar heldin begint haar onschuld te verliezen, ze kan het leven en haar achtergrond steeds minder aan. Ik was het daar niet mee eens. Hou haar overeind, dacht ik, laat haar met rust. Ik wil geen medelijden met haar hebben maar van haar houden." https://www.groene.nl/art...-niet-doen

"De schrijfstijl van Justine le Clercq is direct en hard. Dit past uiteraard goed bij de wereld van criminelen, hoeren en verslaafden waarin Angelina en Rick zich bevinden. De auteur gaat de lelijkheid van de samenleving en de duistere kanten van de menselijke psyche niet uit de weg, waardoor woede en agressie voortdurend (onderhuids) aanwezig zijn. Gelukkig wordt de algehele troosteloze sfeer geregeld afgewisseld met positievere en hoopvollere fragmenten waarin de jonge vrouw post-Rick aan haar toekomst werkt. " https://www.hebban.nl/rec...over-krimp