Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2025
- 92 pagina's
- Uitgeverij: CPNB
Flaptekst
De vierenveertigjarige alleenstaande Vlaamse kunsthistoricus Nora Maes doet voor de gemeente Valkenburg onderzoek naar een mogelijke museumstatus voor de Gemeentegrot. In de groeve bevinden zich namelijk eeuwenoude sculpturen en wandschilderingen. De opdracht dwingt Nora om de ondergrondse kunst zelf te analyseren, wat voor haar een probleem is, daar ze lijdt aan claustrofobie. Verdoofd door pillen bezoekt ze met een mijnbouwarcheoloog de groeve en doet daarbij een onverwachte ontdekking: haar jonggestorven moeder hakte als twintigjarige studente van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen een prachtig beeld uit de mergel. Maar dit fenomenale kunstwerk legt een dramatisch geheim bloot en zet al snel de wereld van Nora op z'n kop.
Eerste zin
Nora krabbelt op. Ze staat nog wat onvast op haar benen, maar kan haar ledematen weer bewegen. Haar broek is nat van de urine en plakt tegen haar billen.Samenvatting
Na de korte proloog (die later bijna herhaald wordt verder in de tekst aan het einde) lezen we dat Nora Maes (44 jaar oud) een afspraak heeft gemaakt met een mijnarcheoloog Wilfred Bastiaens die haar in de grotten van Valkenburg wil rondleiden. Nora heeft een probleem uit het verleden: haar moeder heeft zelfmoord gepleegd en haar vader is in 1979 spoorloos verdwenen, mogelijk gevlucht naar Frankrijk. Ze gaat de groeve in en ziet dat een beeld van haar moeder met een slangenmotief "gestolen ' is door een bekende kunstenares. Nora heeft last van claustrofobie, maar de specialisten die haar in het verleden onderzochten, konden geen oorzaak vinden, behalve dat het misschien in haar DNA zat.
Nora's man Bram heeft haar net verlaten. Ze heeft een dochter Laura. Ze vertelt het ontdekte geheim maar niet meteen aan de archeoloog die haar rondleidt. Die is trouwens van mening dat massatoerisme voor de grotten schadelijk is voor het milieu in Valkenburg. Nora heeft net bij de gemeente gesolliciteerd op een baan die juist het toerisme moet bevorderen. Ze heeft daarover een gesprek met een man die op het punt staat gepensioneerd te worden, Robert Nelissen. Die is juist een voorstander van het idee om zoveel mogelijk toeristen naar Valkenburg te trekken.
Nora's moeder heeft destijds in 1979 met drie andere kunstenaars aan een beeldenproject in de grotten gewerkt. Nora achterhaalt de namen van de twee anderen en ze gaat twee kunstenaars bezoeken. Eén man, Tibo, weet van het geheim af. Die geeft toe dat Nele Nijsten haar naam onder het reptielenbeeld van Lieke de Smet heeft gezet. De kunstenares Nele woont nu in De Vlaamse Kempen, heel afgezonderd, terwijl ze beroemd is geworden met haar kunstwerken met het reptielenmotief en er veel geld mee heeft verdiend. Dat geld heeft ze niet altijd voor zichzelf gehouden: ze heeft ook geld geven aan instellingen die jonge kunstenaars vooruit willen helpen.
Nele geeft het plagiaat aan Nora toe. Later ontdekt Nele dat Nora de dochter van Lieke de Smet is, met wie ze aan het project heeft gewerkt. Ze weet dat Nora's moeder zelfmoord heeft gepleegd en dat haar vriend Wout op een dag in augustus 1979 van de aardbodem is verdwenen.
Wanneer Nora weer thuis is, gebeuren er vreemde dingen. Een man komt op haar erf en steelt 'vies wasgoed.'. Ze weet niet wie het is. Ze wordt wel bang. Het lijkt er later ook ook dat ze gechanteerd en bedreigd wordt. Ze wordt intussen aangenomen in het gemeentelijk toerismeproject. Robert Nelissen nodigt haar uit voor een lunch bij hem thuis. Daarna wandelen ze door het fraaie Limburgse landschap dat Robert aan haar laat zien. Nora krijgt steeds meer het idee dat het massatoerisme moet worden beperkt.
Bij een tweede ontmoeting vertelt Nele aan Nora dat ze destijds in een hotel hebben gelogeerd tijdens het werken aan het project. Het hotel bestaat nog steeds, maar waarschijnlijk is de naam veranderd. Nora raadpleegt de archeoloog Wilfred Bastiaens en die weet dat het hotel nu inderdaad een andere naam draagt. Maar hij vertelt ook ook dat het hotel in 1979 in handen was van de familie Nelissen. Dat is bizar. Als Nora dat telefoontje van Wilfred krijgt, is ze toevallig in het huis van Robert Nelissen.
Die neemt haar mee naar de grotten en vertelt ondertussen dat hij destijds (1979) stapelverliefd was op Lieke de Smet. Omdat zij al een vriend had, moest die Wout dood. Hij had hem vermoord en zijn lijk meegenomen in de groeve. Wout was dus niet naar Frankrijk gevlucht. Robert had ook Lieke meegenomen naar de grotten en haar neergeslagen. Later had hij haar in naakte toestand in een bos gedropt, waar twee jongens haar gevonden hadden. In de tekst wordt een krantenartikel uit die tijd opgenomen.
Robert neemt Nora nu ook mee naar de groeve: hij is gewelddadig en hij wil haar achterlaten en geeft haar een zelfmoordpil. Hij laat haar alleen achter in de grotten. Ze hoort van hem dat niemand haar zal kunnen vinden, omdat er in de grottengang complete stilte heerst. De zelfmoordpil, kan ze innemen, als ze het niet langer kan uithouden. In de duisternis probeert Nora toch een weg te vinden. Ze begrijpt ineens waardoor haar claustrofobie veroorzaakt is. In haar jeugd was ze ook een keer in een stil en verlaten huis opgesloten geweest. Daardoor was ze erg bang geworden. Die herinnering komt nu helder boven. Daar ligt dus de trigger van haar claustrofobie.
Nora loopt op de tast door de gangen in de hoop een uitgang te vinden. Ze twijfelt toch even of ze de zelfmoordpil die ze in haar zak heeft niet moet gebruiken. Ze bonkt met stenen tegen de wanden in de hoop gehoord te worden. Ineens hoort ze haar hondje Kiki blaffen. Ze heeft een uitgang in de grot gevonden. Ze wordt door de politie bevrijd en Robert Nelissen wordt opgepakt voor moord.
In september 2024 (een paar maanden later) gaat Nora met Nele Nijsten en de urn van haar gecremeerde vader (de resterende botten tenminste) naar de grot waarin de vier beelden staan. Ze mengt de as van haar vader met specie en beide vrouwen smeren de grijzige smurrie over de naam van Nele Nijsten en over de afbeeldingen van haar vader en moeder. In hun liefde zijn we weer samengevoegd.
Een paar maande later wordt in een krantenartikel vermeld dat Nora kunsthistoricus een expositie van haar eigen werk geeft. De expositie wordt ingeleid door Nele Nijsten.
Personages
Nora Maes
De net gescheiden kunsthistorica Nora Maes is nieuwsgierig naar de afbeelding van haar moeder van een kunstproject in de Valkenburgse griotten. Ze heeft last van claustrofobie waarvan de oorzaak in het verleden ligt. Tijdens de rondleiding van een archeoloog Bastiaens, merkt ze dat een andere kunstenares de afbeelding van Lieke 'gestolen' heeft. Ze maakt er niet direct melding van en gaat op onderzoek uit. Ze bezoekt de andere twee kunstenaars die aan het project hadden gewerkt. Ook ontmoet ze een gepensioneerde ambtenaar. Steeds wordt er meer ontdekt: de zelfmoord van haar moeder, de moord op haar vader , de totale toedracht in 1979, waarin Robert Nelissen een belangrijke rol speelde. Ze wordt door hem opgesloten in een grot en krijgt een zelfmoordpil mee, Maar die ius niet nodig, want ze wordt op tijd gered. Met een symbolische handeling verzoent ze zich met het verleden en met de kunstenares die het thema van Lieke de Mes had afgenomen.
Quotes
"Valkenburg- Twee broers van twaalf en veertien jaar oud troffen gisteren een bewusteloze vrouw aan in het bos nabij Sibbe. Ze dachten in eerste instantie dat de vrouw dood was en alarmeerden de politie. De vrouw is opgenomen in het ziekenhuis Sint Annadal in Maastricht (Krantenbericht 10 augustus 1979)" Bladzijde 16
""Mijn buurman gebruikte laatst het woord rupsje-nooit-genoeg! sneert hij. "Vond ik wel een goeie. Die lui praten over Valkenburg alsof het een pretpark is dat moet streven naar winstmaximalisatie. Die kijken naar de Gemeentegrot als een gat in de grond waar ze zoveel mogelijk geld uit moeten persen."" Bladzijde 29
""Alles wordt opgeofferd voor economisch gewon en wij als burgers raken ontheemd. We moeten wijken voor dat extra kopje koffie. En nu willen ze ook nog onze ondergrondse wereld overnemen. Onze essentie en onze laatste plek waar het nog écht stil is." Bladzijde 30
""Enig idee waarom hij [ Wou]zonder Lieke vertrok? "Nee, dat is het aparte. Ze waren heel hecht. Lieke stierf een klein jaar later. Zelfdoding. Ik vermoed vanwege de verdwijning van Wout. Binnen een jaarwaren alleen Nele en ik nog over."" Bladzijde 43
"Het was een verdrietige periode, want haar vader was terminaal en haar Amerikaanse vriend had net de relatie verbroken. Door die emotionele ellende had ze nul inspiratie en in de paniek van die creatieve leemte koos ze voor de reptielenstijl van Lieke." Bladzijde 50
Thematiek
Het ontdekte geheimIn 1979 heeft de moeder van Nora met drie kunstvrienden een opdracht aanvaard om in de grotten van Valkenburg een aantal beelden te maken. De vier kunstenaars verbleven in een lokaal hotel. Lieke de Smet had een beeld gemaakt dat 'Dans der driften' heette. Daarop stonden een man en een vrouw in reptielengedaanten. Tijdens het werk had Nele Nijsten het kunstwerk 'geadopteerd' en het van haar naam voorzien. Tijdens de grottenrondleiding merkte Nora dat. Haar moeder had namelijk in 1980 zelfmoord gepleegd, nadat haar vriend Wout een jaar ervoor het hotel zonder afscheid te nemen had verlaten en van de aardbodem, verdwenen was. Nijsten nam als kunstenares het motief van de reptielenbeelden over na de dood van Lieke en werd er wereldberoemd door. Ook verdiende ze er veel geld. mee. Na een speurtocht komt Nora Maes dus achter de waarheid. Wat was er in het verleden gebeurd: De familie van Robert Nelissen exploiteerde een hotel, waar de kunstenaars verbleven. Robert die in het hotel werkte, was stapelgek op Lieke, maar die had een relatie met Wout. Die Wout moest daarom uit de weg worden geruimd. Robert vermoordde Wout en verborg zijn lijk in de grotten. Een jaar later pleegde Lieke zelfmoord, waarschijnlijk vanwege de verdwijning van Wout. De onthulling van het geheim is voor Nora een eyeopener. Ze ziet dat beeld van haar moeder meer dan 40 jaar later tijdens een rondleiding in de Valkenburgse Gemeentegrot., Het verhaal is ook een zoektocht (queeste) naar de waarheid omtrent het verleden.
Motieven
Zelfmoord
De moeder van Nora Maes heeft in 1980 zelfmoord gepleegd. Dat hield waarschijnlijk verband met de abrupte verdwijning van haar vriend Wout, die zonder afscheid het hotel waar zij verbleven had verlaten.
Moord
Robert Nelissen heeft Wout vermoord, omdat hi stapelverliefd wass op Lieke. Het lijk verborg hij in de Gemeentegrot in Valkenburg.
Liefdesrelatie
Lieke had een liefdesrelatie met Wout. Robert Nelissen kon dat niet aanzien, omdat hij zelf verliefd was op Lieke. Hij vermoordde daarom Wout.
Jaloezie
Jaloezie was de reden waarom Robert Wout doodde. Wout had een hechte liefdesrelatie met Lieke.
Claustrofobie
Nora lijdt aan claustrofobie. Ze heeft zich door psychologen laten onderzoeken waarom dat is. Er is eigenlijk geen echte oorzaak bij haar gevonden. Specialisten denken aan een erfelijkheidskwestie, maar Nora vindt dat onwaarschijnlijk. Haar biologische vader Wout werkte immers aan een project in de grotten en hij had daar blijkbaar geen last van. Nora komt er achter wanneer ze door Robert Nelissen in de grot wordt opgesloten. Er schiet dan ineens een herinnering in haar hoofd dat ze als jong meisje ook eens was opgesloten in een verlaten en geruïneerd huisje. (Niet zo slim van al die specialisten dat ze dat niet hebben kunnen constateren) Maar goed, Nora weet eindelijk de oorzaak van haar fobie.
Plagiaat in de kunstwerels
Nele Nijsten heeft het idee van het kunstwerk in de grotten overgenomen van Lieke De Smet. Na een moeizame periode in haarleven had ze geen inspiratie meer en ze 'leende' het motief van het reptielenwerk dat Lieke in de grot had aangebracht. Het is een vorm van plagiaat. Nele is er rijk mee geworden en pas veertig jaar later wordt het geheim ontdekt.
Motto
" Alles van waarde is weerloos"
- Lucebert-
Titelverklaring
Op blz.85 staat de titel letterlijk in d etekst: "En dan is daar de stilte." Nora Maes is op dat moment door Robert Nelissen in de Gemeentegroeve in Valkenburg opgesloten en achtergelaten. In de grotten is het daarna doodstil.
Structuur & perspectief
Na de proloog worden er hoofdstukken in het boekje opgenomen waarin plaats, datum en tijd van het verhaal worden meegedeeld. Je kunt die als hoofdstuktitels interpreteren.
Er is een zij-verteller die Nora Maes heeft, 44 jaar is, en op zoek is gegaan naar het geheim van de beelden in de Valkenburgse grotten. Ze vertelt het verhaal in de o.t.t.
Decor
De data van de diverse hoofdstukken staan aangegeven in de hoofdstuktitel:De geschiedenis wordt verteld van 1 juli 2024 tot en met september 2 september 2024. Daarna volgt als afsluiting een artikel over de expositie van Nora de Smet in de lokale krant van 12 maart 2025.
Het decor speelt zich voornamelijk af in Valkenburg en nog wat specifieker rondom de Gemeentegrot van die plaats.Daarnaast komen kleine dorpen in die streek alsTrintelen (woonplaats van Nora) en Sibbe (woonplaats van Rob Nelissen) voor. Nora maakt ook nog een uitstapje naar Hasselt in België.
Stijl
De stijl van dit geschenk is de stijl die voor een thriller het meest geschikt is: een verteller in de o.t.t , niet al te lastig woordgebruik en aan het einde van enkele hoofdstukken cliffhangers. Uniek is wel dat Nora het verhaal vertelt, maar een stem in haar hoofd cursief afgedrukt wordt die commentaar geeft op het handelen van Nora. Het is haar innerlijke gemoedstoestand. Soms spreekt dat geweten goedkeurend en op andere momenten stelt ze de handelwijze van Nora ter discussie.
Slotzin
"" Ziedaar. De ziel van mijn mama en het lichaam van mijn papa zijn nu voor altijd met elkaar verbonden." "Ach, meiske, wat heb ge dat toch mooi bedacht", zegt Nele en ze trekt haar handschoenen uit en veegt de tranen van haar gezicht.Bijzonderheden
Dit boekje werd tijdens de thrillermaand van 2025 door CPNB gratis gegeven aan kopers van een spannend boek.
In het allerlaatste hoofdstuk wordt een en ander wat afgeraffeld. Nora en Nele gaan het beeld van Lieke bewerken. Ze gebruiken o.a. de as uit de urn van de gecremeerde botten van Nora's biologische vader. De vertelster zegt dat ze crematie een dag eerder hebben laten plaatsvinden. Maar dan kan iemand één dag later nooit over de as van de gecremeerde persoon/botten beschikken. Het duurt minimaal dertig dagen,voordat je de as uit het crematorium kunt ophalen.Een gemakkelijk te corrigeren foutje.
Beoordeling
Leuk geschenkje voor de thrillerliefhebbers tijdens de zomerleesweek. Voor mensen die de schrijfster niet kennen (maar dat is vrijwel onmogelijk door haar bekende thrillers als Camino, Het dossier, Het Bloemenmeisje ) zeker een reden om de echte thrillers te gaan lezen. Daarin diept Niewierra de gegevens van haar boeken na haar zoekwerk vaak heel erg gedetailleerd uit. Het zijn spannende boeken. Dat kan eigenlijk niet in zo'n klein boekje als "De stilte".
Het geschenk is dus een vorm van kennismaking, maar de schrijfster Anya Niewierra kan in dit kleine verhaal 'haar literaire ei' niet goed kwijt. Aan het eind van het verhaal lijkt het toch ook wel iets van '' haastwerk' geworden. De uitgewerkte romans van Anya Niewarrazijn dat zeker niet.
Niettemin kunnen groepen scholieren het prima lezen: voor vwo-leerlingen is het boekje echter onvoldoende om voor de literatuurlijst te lezen. ( te kort, te eenvoudig) Maar voor mavo-eindexamenkandidaten kan het een gemakkelijk nummer voor hin boekenlijst zijn. Niet te dik, is altijd fijn.
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector. In 2004 begon ik aan mijn eerste boekverslag voor scholieren.com. Dat is dus ruim twintig jaar geleden.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de vaak verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk gewoon leuk zijn. Het is de taak van een docent om het lezen te stimuleren.
Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze (erg) leuk gevonden hebben. Dat is vaak de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is. Hoewel smaken altijd blijven verschillen..
Ik heb tot nu ( 1 juli 2025) 1530 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan de laatste jaren aan het einde van het verslag vragen over de inhoud en de structuur, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht van de lezer willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of zelfs beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens uit tijdgebrek alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
Waarschuwing van mijn kant : Pas op met het opvragen van verslagen via Chatgpt. Ik heb verslagen gelezen waarin pertinente onjuistheden staan.
REACTIES
1 seconde geleden